Virale conjunctivitis: Oogbindvliesontsteking door virus

Het oogbindvlies, of conjunctiva, is het dunne membraan dat het witte deel van het oog (het sclera) en de binnenkant van de oogleden bedekt. Bij virale conjunctivitis ontsteekt dit membraan door een virus. Deze uiterst besmettelijke ooginfectie verspreidt zich vooral op plaatsen met veel mensen, zoals scholen, ziekenhuizen en kantoren. Symptomen van deze aandoening zijn onder andere rode ogen, oogpijn, lichtgevoeligheid en overmatige tranen. Hoewel het gezichtsvermogen meestal niet wordt aangetast, kunnen de symptomen ongemakkelijk zijn. In de meeste gevallen verdwijnen de symptomen binnen enkele weken vanzelf, maar soms kan medische hulp nodig zijn. De vooruitzichten zijn doorgaans gunstig, hoewel complicaties kunnen optreden.

• Epidemiologie van virale conjunctivitis
• Mechanisme
• Oorzaken van virale conjunctivitis
• Risicofactoren voor virale conjunctivitis
• Risicogroepen
• Symptomen van virale conjunctivitis
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties van virale conjunctivitis
• Preventie van virale conjunctivitis

Epidemiologie van virale conjunctivitis

Virale conjunctivitis is een van de meest voorkomende oorzaken van roodheid en ontsteking van het bindvlies. Het komt wereldwijd voor, maar de prevalentie kan variëren afhankelijk van geografische locatie en seizoensgebonden uitbraken.

Prevalentie en incidentie

Virale conjunctivitis treft jaarlijks miljoenen patiënten. De aandoening komt vaker voor tijdens seizoensgebonden uitbraken van virale infecties, zoals adenovirussen. In epidemische omstandigheden kan de incidentie oplopen, vooral in dichtbevolkte gebieden.

Leeftijd en geslacht

Hoewel virale conjunctivitis patiënten van alle leeftijden kan treffen, wordt het vaak gezien bij kinderen en jongvolwassenen vanwege de hoge overdraagbaarheid in scholen en openbare ruimtes. Er zijn geen significante verschillen in prevalentie tussen mannen en vrouwen.

Regionale verschillen

In ontwikkelingslanden kan de incidentie van virale conjunctivitis hoger zijn vanwege beperkte toegang tot hygiënische middelen en gezondheidszorg. In meer ontwikkelde regio’s wordt de diagnose vaker gesteld door betere toegang tot oogzorg.

Mechanisme

Virale conjunctivitis ontstaat door infectie van het bindvlies met een virus, meestal adenovirus. Andere virussen, zoals herpes simplex en enterovirussen, kunnen ook een rol spelen.

Infectieproces

Het virus hecht zich aan de epitheelcellen van het bindvlies en dringt de cellen binnen, waar het zich vermenigvuldigt. Dit leidt tot celschade en een ontstekingsreactie, wat roodheid, zwelling en afscheiding veroorzaakt.

Immuunrespons

De immuunreactie op de virale infectie omvat zowel lokale ontsteking als systemische symptomen, zoals koorts of algemene malaise. Deze reactie kan leiden tot tijdelijke verslechtering van het gezichtsvermogen door zwelling en verhoogde traanproductie.

Overdracht van infectie

Virale conjunctivitis is zeer besmettelijk en wordt vaak verspreid via direct contact met besmette handen, handdoeken, of andere oppervlakken. Aerosolvorming bij niezen of hoesten kan ook bijdragen aan transmissie.

Oorzaken van virale conjunctivitis

Virussen

De volgende virussen kunnen virale conjunctivitis veroorzaken:

• Adenovirus (de meest voorkomende oorzaak, met meer dan dertig verschillende serotypen)
• Coxsackievirus
• Enterovirus (veroorzaakt griepachtige symptomen)
• Epidemisch keratoconjunctivitis (ernstiger, vaak gepaard met lymfadenopathie)
• Epstein-Barr-virus (EBV, verantwoordelijk voor klierkoorts)
• Herpes simplex virus (herpes keratitis)
• Influenza
• Varicella zoster virus (veroorzaker van waterpokken)

Verspreiding

De infectie verspreidt zich vaak via besmette handen. Virussen kunnen tot 72 uur overleven op oppervlakken en op slecht gereinigde diagnostische instrumenten. Ook het zwemmen in niet goed onderhouden zwembaden kan de verspreiding bevorderen. Direct contact met de tranen van een geïnfecteerde persoon kan eveneens de infectie overdragen.

Risicofactoren voor virale conjunctivitis

Een recente verkoudheid of andere luchtweginfecties verhogen het risico op virale conjunctivitis. Pasgeborenen en jonge kinderen hebben meer kans om geïnfecteerd te raken dan volwassenen. Slechte hygiëne speelt ook een rol, en overbevolkte omgevingen zoals scholen, kampen en klinieken bevorderen de verspreiding. Mensen met astma of eczeem lopen een verhoogd risico. Ook oogklinieken kunnen een bron zijn van infecties door contact met oogartsen of ooginstrumenten.

Risicogroepen

Hoewel virale conjunctivitis iedereen kan treffen, zijn er specifieke groepen patiënten met een verhoogd risico op infectie of complicaties.

Kinderen en scholieren

Kinderen zijn bijzonder vatbaar vanwege hun nauwe contact met leeftijdsgenoten en beperkte bewustzijn van hygiënemaatregelen. Uitbraken komen vaak voor in scholen en kinderdagverblijven.

Gezondheidswerkers

Professionals in de gezondheidszorg hebben een hoger risico op blootstelling, vooral als zij werken met patiënten die lijden aan virale infecties of oogklachten.

Immuungecompromitteerde patiënten

Patiënten met een verzwakt immuunsysteem, zoals bij HIV-infectie of na een orgaantransplantatie, lopen een groter risico op ernstigere symptomen en langdurige infecties.

Personen in gemeenschappelijke ruimtes

Dichtbevolkte omgevingen, zoals gevangenissen, militaire kazernes en openbare transportmiddelen, verhogen het risico op uitbraken door direct contact of gedeelde oppervlakken.

Symptomen van virale conjunctivitis

De symptomen van virale conjunctivitis variëren van mild tot ernstig en beginnen vaak in één oog voordat ze zich naar het andere oog verspreiden. Na één tot twee dagen zijn meestal beide ogen aangetast. Het eerste aangetaste oog vertoont vaak de ernstigste symptomen. De infectie begint plotseling en kan de volgende symptomen veroorzaken:

• Brandende ogen
• Oogpijn
• Rode ogen
• Jeukende ogen
• Tranende ogen
• Zanderig gevoel in de ogen
• Waterige oogafscheiding
• Glazige ogen (soms)
• Wallen onder de ogen (soms)

's Morgens kunnen de oogleden aan elkaar plakken door korstvorming. Andere symptomen kunnen een hogere luchtweginfectie, gezwollen lymfeklieren nabij het oor, een algemeen ziek gevoel en koorts zijn.

Alarmsymptomen

Medische hulp is noodzakelijk als de conjunctivitis veroorzaakt wordt door het herpesvirus of bij vermoeden van epidemische keratoconjunctivitis. Deze vormen kunnen ernstige complicaties veroorzaken en vereisen gespecialiseerde behandeling.

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek en oogonderzoek

De diagnose van virale conjunctivitis wordt meestal gesteld door een oogonderzoek en een beoordeling van de symptomen en medische geschiedenis van de patiënt. In sommige gevallen kan een oogarts een kweek uit het oog nemen en deze in het laboratorium laten testen om de veroorzakende virusstam te identificeren. Dit is echter niet altijd noodzakelijk, aangezien de meeste infecties snel verlopen en zonder complicaties herstellen.

Differentiële diagnose

De symptomen van virale conjunctivitis kunnen ook voorkomen bij andere oogaandoeningen zoals epidemische keratoconjunctivitis, allergische conjunctivitis, oogherpes en bacteriële conjunctivitis.

Behandeling

Zelfzorg
Een patiënt met virale conjunctivitis dient contact met anderen te vermijden, bijvoorbeeld door thuis te blijven van werk of school gedurende de periode van besmettelijkheid (meestal ongeveer twee weken). Zelfzorgmaatregelen omvatten het aanbrengen van warmte op de oogleden om vuil te verwijderen en het gebruik van koele kompressen om de symptomen te verlichten. Een goede hygiëne is cruciaal om verspreiding van de infectie te voorkomen. Contactlenzen moeten tijdelijk worden vermeden tijdens de acute fase van de infectie.

Professionele medische zorg

Topische (op het oog aangebrachte) oogzalven zoals methylcellulose of kunsttranen kunnen helpen om de klachten te verlichten. Ernstige jeuk kan worden behandeld met topische antihistaminica. Als de iris en het hoornvlies zijn aangetast, kunnen corticosteroïden nodig zijn. Bij een secundaire bacteriële infectie kan het gebruik van topische antibiotische oogzalven worden aanbevolen. Systemische behandeling kan noodzakelijk zijn bij een uitgebreide infectie.

Prognose

Virale conjunctivitis is doorgaans zelflimiterend en verdwijnt meestal binnen één tot twee weken. De symptomen zoals oogpijn kunnen echter tot tien dagen aanhouden. De aandoening blijft besmettelijk zolang de oogafscheiding aanwezig is, wat meestal na tien tot veertien dagen afneemt.

Complicaties van virale conjunctivitis

Hoewel complicaties zeldzaam zijn, kunnen ze omvatten:

• Blindheid (zeer zeldzaam, vooral als het hoornvlies is aangetast)
• Chronische roodheid, aanhoudende oogafscheiding en oogirritatie
• Verspreiding van de infectie naar andere delen van het lichaam
• Hoornvlieszweren of littekens op het hoornvlies
• Secundaire bacteriële conjunctivitis (bacteriële conjunctivitis)
• Terugkerende ooginfecties
• Keratitis (ontsteking van het hoornvlies)
• Langdurig ongemak
• Schade aan het oog

Preventie van virale conjunctivitis

Virale conjunctivitis is zeer besmettelijk. Het is essentieel om regelmatig de handen te wassen met zeep om de verspreiding te voorkomen. Deel geen handdoeken, make-up, kledij, tandenborstels of beddengoed met anderen. Reinig oppervlakken grondig met desinfectiemiddelen zoals Dettol, aangezien adenovirussen tot 72 uur op oppervlakken kunnen overleven. Wegwerp contactlenzen, gebruikte contactlensvloeistof en make-up moeten worden weggegooid. Raak de ogen niet aan en vermijd wrijven of aanraken van de ogen. Vermijd zwemmen in openbare zwembaden om verspreiding van de infectie te voorkomen. Ook roken, alcoholgebruik, langdurige blootstelling aan UV-stralen en blootstelling aan stof kunnen de aandoening verergeren, dus deze factoren moeten indien mogelijk worden vermeden.

Lees verder

• Bacteriële conjunctivitis (oogbindvliesontsteking)
• Conjunctivitis: Ontsteking van het oogbindvlies
• Ooginfecties door bacteriën, schimmels en virussen
• Ooginfecties door virussen: Virale infecties aan oog of ogen
• Allergische conjunctivitis (oogbindvliesontsteking): Soorten