Neonatale conjunctivitis: Oogbindvliesontsteking bij baby's

Neonatale conjunctivitis: Oogbindvliesontsteking bij baby's Neonatale conjunctivitis (ophthalmia neonatorum) is een ontsteking van het oogbindvlies die zich ontwikkelt in de eerste maand van het leven. Het is de meest voorkomende infectie bij pasgeborenen van alle soorten infecties. Neonatale conjunctivitis verschilt van gewone conjunctivitis die optreedt bij oudere zuigelingen. Neonatale conjunctivitis is namelijk mogelijk ernstig omdat zowel ooggerelateerde als andere symptomen kunnen optreden. Daarnaast is de neonatale ooginfectie vaak het gevolg is van een infectie die tijdens de bevalling die van moeder op het kind wordt overgedragen. Diverse mogelijke organismen zijn bekend voor een oogbindvliesontsteking bij zuigelingen. Bij de ooginfectie treedt vaak een oogafscheiding op, maar ook andere symptomen zijn mogelijk. Nadat de diagnose gebeurd is, volgt een snelle behandeling. Dit is nodig omdat veel mogelijke complicaties kunnen optreden. Een preventieve aanpak helpt tot slot de ziekte te voorkomen.

Epidemiologie oogaandoening

In ontwikkelde landen krijgt minder dan 0,5% van de zuigelingen binnen de maand te maken met een oogbindvliesontsteking (neonatale conjunctivitis). Dit aantal is gedaald omdat zilvernitraat, een risicofactor voor neonatale conjunctivitis, haast niet meer gegeven wordt. In ontwikkelingslanden is de prevalentie hoger. In Pakistan bedraagt de prevalentie bijvoorbeeld 17%. Ook in Afrika is de jaarlijkse incidentie van neonatale conjunctivitis hoog.

Oorzaken en vormen van neonatale conjunctivitis

Zowel aseptische als septische oorzaken van neonatale conjunctivitis zijn bekend.

Aseptische neonatale conjunctivitis

Actuele preparaten (zilvernitraatoplossing) die de moeder voor de bevalling gebruikt als profylaxe (preventief) tegen een infectie, veroorzaken mogelijk zelf irritatie aan het oogbindvlies waardoor infectieuze conjunctivitis tot stand komt. Door het gebruik van erytromycine zalf of povidon jodide in plaats van zilvernitraatoplossing, komt chemische conjunctivitis minder vaak voor.

Septische neonatale conjunctivitis

Ook bacteriële en virale infecties komen bij of net na de geboorte mogelijk tot stand. Deze organismen loopt een baby op tijdens de bevalling zelf wanneer deze door het geboortekanaal passeert. Volgende organismen resulteren in septische neonatale conjunctivitis:

Verder is een traanbuisverstopping mogelijk de oorzaak van neonatale conjunctivitis.

Risicofactoren ooginfectie

Diverse risicofactoren zijn bekend voor de ooginfectie:
  • de blootstelling aan zilvernitraat
  • de blootstelling van de zuigeling aan infectieuze organismen
  • een infectie die bij de moeder aanwezig was in het geboortekanaal
  • een infectie na de bevalling door direct contact met zorgverleners of door vele kleine druppeltjes
  • een oogtrauma tijdens de bevalling
  • een slechte prenatale zorg
  • een verhoogd geboortegewicht
  • een vroeggeboorte
  • HIV-geïnfecteerde moeders
  • mechanische ventilatie
  • onvoldoende preventieve oogzorg onmiddellijk na de geboorte
  • slechte hygiënische bevallingsomstandigheden

Symptomen aan het oog of de ogen

Één of beide ogen zijn getroffen door de ontsteking van het oogbindvlies. De zuigeling heeft een mild kleverig oog bij een stafylokokkeninfectie of bij een geblokkeerde traanbuis. Verder is een waterige afscheiding kenmerkend bij een chemische conjunctivitis en een HSV-infectie. De afscheiding is eerder slijmerig en etterig bij chlamydia-infecties. Een gonokokkeninfectie kenmerkt zich voorts met een ernstige zwelling van het ooglid (ooglidoedeem). Soms zijn blaasjes op en/of rond de oogleden merkbaar bij een HSV-infectie.

Diagnose en onderzoeken

Start van de symptomen

Chemische conjunctivitis start meestal twee tot vier dagen van het leven. Gonokokken veroorzaken ook snel een oogbindvliesontsteking bij pasgeborenen, met name binnen de eerste week (twee tot zeven dagen na het leven). Stafylokokken en andere bacteriën zijn aan het einde van de eerste week verantwoordelijk voor de symptomen. Één à twee weken na de geboorte treedt gewoonlijk een HSV (herpes simplex-virus) infectie op. Chlamydia presenteert zich tot slot één tot drie weken (gemiddeld vijf tot veertien dagen) na de geboorte.

Vraaggesprek

De oogarts bevraagt de ouders over ouderlijke symptomen van seksueel overdraagbare aandoening. Bovendien informeert hij over de recente aanwezigheid van conjunctivitis bij nauwe contacten van de pasgeborene.

Lichamelijk onderzoek

De arts bekijkt de eventuele tekenen van een systemische ziekte bij het kind:

Deze systemische kenmerken komen vaak voor bij een chlamydia-infectie. Bij een infectie met het herpesvirus heeft de baby huidblaasjes en tekenen van een hersenontsteking (encefalitis). Mogelijk heeft de baby voor de oogbindvliesontsteking last gehad van aanhoudende waterige ogen. Dit wijst dan mogelijk op een geblokkeerde traanbuis.

Diagnostisch onderzoek

Een oogonderzoek via een spleetlamp en een onderzoek met fluoresceïne zijn nodig. De arts neemt bovendien een beetje weefsel weg van het oogbindvlies (best met een omgekeerd ooglid) wat hij dan microscopisch laat onderzoeken. Ook een cultuur van de oogafscheiding is nodig. Dit biedt informatie over de veroorzaker van de oogbindvliesontsteking en is nodig voor het inzetten van de meest effectieve behandeling.

Differentiële diagnose

Het microscopisch onderzoek van het oogbindvliesweefsel is nodig om volgende aandoeningen uit te sluiten die de symptomen nabootsen van neonatale conjunctivitis:

Behandeling van baby met oogziekte

De baby krijgt antibacteriële oogdruppels, zalven of een systemische behandeling tegen de ooginfectie. Bij een chemische ooginfectie volstaan meestal kunsttranen al zijn deze ook niet altijd nodig. Daarnaast is warme massage tussen het oog en het neusgebied nuttig om een geblokkeerde traanbuis open te krijgen. Verder zet de arts speciale antivirale oogdruppels of zalven in om herpesinfecties van het oog te behandelen. Tot slot volgt een nauwlettend dagelijks controlebezoek door de oogarts totdat de infectie verdwenen is.

Zwangere vrouwen krijgen regelmatig een preventief onderzoek om SOA's op te sporen / Bron: PublicDomainPictures, PixabayZwangere vrouwen krijgen regelmatig een preventief onderzoek om SOA's op te sporen / Bron: PublicDomainPictures, Pixabay

Preventie door moeder en zorgverleners

Ouders en zorgverleners zorgen voor een goede handhygiëne om de overdracht van neonatale conjunctivitis te voorkomen. Verder krijgen zwangere vrouwen best regelmatig een preventief onderzoek om seksueel overdraagbare aandoeningen op te sporen en te behandelen (zoals herpes simplex, gonorroe en chlamydia).

Prognose van ontsteking oogbindvlies bij zuigelingen

De baby reageert meestal goed op de behandeling, waardoor de vooruitzichten goed zijn. Heeft de patiënt andere lichamelijke symptomen, dan is de prognose variabel en is meestal een ziekenhuisopname vereist. Verder zijn de meeste ooginfecties bij of kort na de geboorte mild, maar een gonokokkeninfectie aan de ogen vormt wel een uitzondering.

Complicaties van oogbindvliesontsteking bij of net na de geboorte

Het risico op complicaties valt te verminderen door een snelle diagnose en behandeling.
Hoornvlieszweren verschijnen bij een onbehandelde gonorroe-infectie. Hierop volgt meestal snel een doorboring van het hoornvlies (corneaperforatie). Een Pseudomonas-infectie leidt mogelijk tot endoftalmitis (ernstige ontsteking in de oogbol) hetgeen veelal resulteert in de dood. Bij 10-20% van de zuigelingen met chlamydia-conjunctivitis, komt een longontsteking (pneumonie) voor. Een herpesinfectie aan het oog veroorzaakt bij pasgeborenen mogelijk tot hoornvliesletsels en hoornvlieszweren. Littekens op het oogbindvlies, iritis (ontsteking van het regenboogvlies), keratitis (hoornvliesontsteking), bijwerkingen van de behandeling en een permanente visuele beperking zijn nog andere complicaties. Tot slot verspreidt een HSV-infectie zich mogelijk naar het centrale zenuwstelsel.

Lees verder

© 2017 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Conjunctivitis (Bindvliesontsteking)Conjunctivitis (Bindvliesontsteking)Conjunctivitis is een ontsteking van het bindvlies. Het bindvlies is een slijmvlies wat buiten het oog zit. Lees hierond…
Conjunctivitis (pink eye), een ontsteking van de conjunctivaConjunctivitis (pink eye), een ontsteking van de conjunctivaConjunctivitis is een ontsteking van de conjunctiva, dit is de slijmvlieslaag die de binnenkant van de oogleden en de bu…
Neonatale herpes: Herpesinfectie bij pasgeboren babyNeonatale herpes: Herpesinfectie bij pasgeboren babyNeonatale herpes is een herpesinfectie bij een pasgeboren baby. Deze aandoening is het gevolg van het herpes simplex-vir…
Het ontstoken oogHet ontstoken oogVeel mensen hebben wel eens last gehad van één of twee ontstoken ogen. Deze aandoening wordt conjunctivitis genoemd en i…

ACE-remmers, betekenis en werkingACE-remmers, betekenis en werkingACE-remmers (ACE is Engels en betekent Angiotensin Converting Enzyme) worden onder meer ingezet bij hoge bloeddruk (hype…
Mucormycose (agressieve schimmelinfectie) in oog (oogkas)Mucormycose (agressieve schimmelinfectie) in oog (oogkas)Ongeveer 1,7 gevallen per miljoen inwoners per jaar loopt de zeldzame aandoening 'mucormycose' (zygomycose) op. Mucormyc…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: TawnyNina, Pixabay
  • Geraadpleegd op 16 juli 2017:
  • Clinical Presentation, http://emedicine.medscape.com/article/1192190-clinical-presentation#showall
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • Differential Diagnoses, http://emedicine.medscape.com/article/1192190-differential-diagnoses#showall
  • Neonatal conjunctivitis is swelling (inflammation) or infection of the tissue lining the eyelids in a newborn., http://www.nytimes.com/health/guides/disease/neonatal-conjunctivitis/overview.html
  • Neonatal conjunctivitis, Boek: Kanski's Clinical Ophthalmology, 8th Edition - A Systematic Approach, auteur: Brad Bowling, FRCSEd(Ophth), FRCOphth, FRANZCO, Ophthalmologist, Sydney, New South Wales, Australia, Saunders Ltd. Title, uitgeverij: Elsever Canada, ISBN: 978-0-7020-5572-0, blz. 140
  • Neonatal conjunctivitis, http://eyewiki.aao.org/Neonatal_Conjunctivitis
  • Ophthalmia Neonatorum, https://patient.info/doctor/ophthalmia-neonatorum
  • Overview, http://emedicine.medscape.com/article/1192190-overview#showall
  • Treatment, http://emedicine.medscape.com/article/1192190-treatment#showall
  • Workup, http://emedicine.medscape.com/article/1192190-clinical-presentation#showall
  • Afbeelding bron 1: PublicDomainPictures, Pixabay
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 23-03-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 13
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.