Allergische conjunctivitis (oogbindvliesontsteking): Soorten

Allergische conjunctivitis is een ontsteking van het oogbindvlies veroorzaakt door een allergische reactie op omgevingsfactoren zoals stof, pollen, dierlijke huidschilfers en bepaalde medicijnen. Hoewel allergische conjunctivitis niet besmettelijk is, kan het behoorlijk ongemakkelijk zijn. Symptomen zoals waterige, rode, jeukende en zandachtige ogen komen vaak voor. Dit type conjunctivitis is vooral prevalent tijdens het hooikoortsseizoen, maar kan het hele jaar door optreden. Vooral kinderen en jongvolwassenen hebben last van allergische conjunctivitis. Het vermijden van de uitlokkende factoren is idealiter de eerste stap, maar indien dat niet mogelijk is, zijn er medicijnen beschikbaar om de symptomen te verlichten.

• Functie van het oogbindvlies
• Conjunctivitis
• Oorzaken en soorten allergische conjunctivitis
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie van allergische conjunctivitis

Functie van het oogbindvlies

Het conjunctiva, oftewel het oogbindvlies, is de medische term voor de slijmlaag die het voorste gedeelte van de oogbol (het witte deel van het oog) en de binnenzijde van de oogleden bedekt. Het hoornvlies is echter niet bedekt door het conjunctiva. Dit weefsel speelt een cruciale rol in het beschermen van het oog tegen schade door rook, bacteriën, allergenen, en de schadelijke effecten van zonlicht en wind. Het conjunctiva helpt ook bij het handhaven van een gezonde vochtbalans van het oog en werkt samen met de oogleden en tranen om het oog te beschermen.

Conjunctivitis

Conjunctivitis verwijst naar een ontsteking van het bindvlies van het oog. Conjunctivitis kan veroorzaakt worden door een ooginfectie door virussen of bacteriën, fysieke of chemische irriterende stoffen (zoals shampoo of zwembadwater), of door een allergie. Allergische conjunctivitis, specifiek, wordt veroorzaakt door een allergische reactie op bepaalde stoffen. De behandeling hangt af van de oorzaak en de ernst van de aandoening.

Oorzaken en soorten allergische conjunctivitis

Atopische keratoconjunctivitis

Atopische keratoconjunctivitis is een ernstige vorm van allergische conjunctivitis die beide ogen aantast en vaak gepaard gaat met atopische dermatitis (atopisch eczeem). Deze veel voorkomende erfelijke huidaandoening begint vaak in de adolescentie en de symptomen verminderen meestal met de leeftijd. Ongeveer 3% van de bevolking lijdt aan atopische dermatitis, waarvan ongeveer 25% ooggerelateerde problemen vertoont. Bij ernstige gevallen kunnen littekens op het oogbindvlies ontstaan en kan het hoornvlies vertroebelen door chronische of acute keratitis (ontsteking van het hoornvlies).

Giant papillaire conjunctivitis

Giant papillaire conjunctivitis is een zeldzame aandoening waarbij keivormige bobbels (papillen) op het oogbindvlies van meestal het bovenooglid verschijnen, groter dan 0,3 mm in diameter. Dit type conjunctivitis kan optreden door een vreemd lichaam in het oog, het dragen van harde of zachte contactlenzen, kunstogen (oogprotheses), of uitstekende hechtingen van eerdere chirurgische oogingrepen. Het bevorderen van een goede contactlenshygiëne en het verwijderen van de uitlokkende factor zijn cruciaal voor de behandeling.

Niet-seizoensgebonden allergische conjunctivitis
Niet-seizoensgebonden allergische conjunctivitis kan het hele jaar door optreden en is niet afhankelijk van een specifiek seizoen. Veel voorkomende allergenen zijn huisstofmijt, kakkerlakstof, sigarettenrook, schimmels, huidschilfers van huisdieren (zoals huidschilfers van honden), chemische stoffen zoals parfum en schoonmaakmiddelen, en medicijnen. Sommige patiënten zijn zelfs allergisch voor contactlenzenvloeistof of oogdruppels. De symptomen kunnen vooral 's morgens verergeren bij het ontwaken.

Seizoensgebonden allergische conjunctivitis

Seizoensgebonden allergische conjunctivitis wordt veroorzaakt door blootstelling aan pollen van bomen of gras waaraan de patiënt allergisch is. Gedurende de wintermaanden zijn de symptomen vaak minder uitgesproken.

Vernale conjunctivitis

Vernale conjunctivitis komt voornamelijk voor in tropische en gematigde klimaten, zoals de Middellandse Zee, het Midden-Oosten en Afrika. Het is vaak aangetroffen bij mensen van Afrikaanse en Indiase afkomst. Deze ernstige vorm van seizoensgebonden allergische conjunctivitis treft meestal jonge mannen en komt jaarlijks op ongeveer hetzelfde tijdstip voor. Meer dan 90% van de patiënten met vernale conjunctivitis vertoont andere atopische aandoeningen zoals astma, eczeem, of seizoensgebonden allergische rhinitis. Complicaties zoals hoornvliesbeschadiging en littekens op het oogbindvlies komen regelmatig voor. Behandeling met corticosteroïden en antihistaminica is vaak nodig, en patiënten kunnen deze aandoening vaak ontgroeien.

Symptomen

De symptomen van allergische conjunctivitis kunnen acuut of chronisch zijn. Chronische symptomen ontstaan vaak door langdurige blootstelling aan allergenen zoals dierlijke huidschilfers, stof of voedsel. Beide ogen zijn meestal aangetast, en de ernst van de symptomen varieert van mild tot ernstig.

Jeuk is het meest voorkomende symptoom van oogallergieën. Andere symptomen zijn prikkeling, tranende ogen, en brandende ogen. Patiënten kunnen het gevoel hebben dat er iets in hun ogen zit (zanderig gevoel), terwijl het bindvlies rood en bloeddoorlopen kan zijn. Zwelling van het oogbindvlies, een dunne en gezwollen ooglidhuid, en wallen onder de ogen zijn ook vaak aanwezig. Knijpende oogleden (blefarospasme), chronische ooglidontsteking (blefaritis), heldere oogafscheiding, en fotofobie (overgevoeligheid voor licht) zijn ook kenmerkend. Het gezichtsvermogen wordt meestal niet direct aangetast, maar zonder behandeling kunnen er complicaties ontstaan die het gezichtsvermogen bedreigen.

Diagnose en onderzoeken

Oogheelkundig onderzoek

De oogarts voert een uitgebreid oogonderzoek uit en onderzoekt de medische geschiedenis van de patiënt, met speciale aandacht voor eerdere allergieën. Tijdens het onderzoek kan de arts een rood oogbindvlies (rode ogen) en kleine oneffenheden in de oogleden opmerken.

Diagnostisch onderzoek

Om allergieën op te sporen, voert de arts huidtests uit. Bij een allergische reactie op een bepaalde stof zullen symptomen zoals roodheid en zwelling optreden. Een bloedonderzoek kan ook nuttig zijn om allergieën te bevestigen. In sommige gevallen kan een huidbiopsie nodig zijn om weefsel te analyseren.

Differentiële diagnose

Allergische conjunctivitis kan qua symptomen verwarring veroorzaken met andere oogaandoeningen zoals bacteriële conjunctivitis, virale conjunctivitis, en keratoconus (bolling van het hoornvlies).

Behandeling

Zelfzorg

Patiënten moeten, indien mogelijk, de uitlokkende factor vermijden. Bij symptomen moeten contactlenzen tijdelijk niet gedragen worden en de patiënt dient minimaal 24 uur te wachten met het opnieuw inbrengen ervan. Wrijven in de ogen moet vermeden worden om verdere irritatie te voorkomen. Koude kompressen kunnen helpen bij jeukende ogen en zwelling, hoewel jonge kinderen deze vaak moeilijk verdragen. Het wassen van de ogen met koud water kan ook verlichting bieden. Kunsttranen zijn nuttig omdat ze de symptomen van droge ogen verlichten, een barrière vormen tegen allergenen en allergenen wegspoelen.

Professionele medische zorg

Als het vermijden van de uitlokkende factor niet mogelijk is, kunnen vrij verkrijgbare of op voorschrift verkrijgbare oogdruppels effectief zijn. Deze medicijnen, meestal antihistaminica en mestcelstabilisatoren, verlichten de symptomen van de allergische reactie. Ze dienen dagelijks of indien nodig gebruikt te worden volgens de oogdruppelrichtlijnen. Omdat niet elk medicijn voor elke patiënt even effectief is, kan de arts alternatieve behandelingen voorschrijven, zoals steroïde oogdruppels of orale medicatie, zoals niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's). In sommige gevallen zijn ooginjecties nodig. Bij gebruik van corticosteroïden is nauwlettende opvolging door de oogarts belangrijk vanwege de krachtige ontstekingsremmende werking van deze medicijnen.

Prognose

De vooruitzichten voor allergische conjunctivitis zijn doorgaans gunstig, met effectieve behandeling van de meeste vormen. Echter, vernale en atopische allergische conjunctivitis kunnen ernstige hoornvliesletsels veroorzaken, zoals hoornvlieszweren en hoornvliestroebeling (cataract), wat het gezichtsvermogen kan bedreigen. Bij deze aandoeningen is een hoornvliestransplantatie vaak nodig, hoewel complicaties en afstotingsverschijnselen niet ongewoon zijn.

Complicaties

Aandoening

Allergische conjunctivitis leidt zelden tot ernstige complicaties. Mogelijke complicaties zijn secundaire hoornvlieszweren (cornea ulcera) of keratoconus (bolling van het hoornvlies), hoewel deze zelden tot verlies van gezichtsvermogen leiden.

Medicatie

Langdurig gebruik van steroïde oogdruppels kan bij sommige patiënten glaucoom (verhoogde oogboldruk) of cataract (staar) veroorzaken. Daarom zijn steroïde oogdruppels alleen op voorschrift verkrijgbaar en worden patiënten nauwlettend gevolgd. Daarnaast kunnen de conserveringsmiddelen in oogdruppels allergische reacties veroorzaken.

Preventie van allergische conjunctivitis

Het voorkomen van allergische conjunctivitis omvat het vermijden van bekende allergenen en het handhaven van goede hygiëne. Regelmatig schoonmaken van de omgeving, het vermijden van roken en het dragen van een zonnebril bij blootstelling aan zonlicht of wind kunnen bijdragen aan het verminderen van symptomen. Bij mensen met allergieën kan het gebruik van luchtreinigers en het regelmatig wassen van beddengoed en kleding helpen om allergenen te verminderen.

Lees verder

• Conjunctivitis: Ontsteking van het oogbindvlies
• Oogallergie en oogirritatie: Soorten, behandeling en tips
• Virale conjunctivitis: Oogbindvliesontsteking door virus
• Bacteriële conjunctivitis (oogbindvliesontsteking)