Allergische conjunctivitis (oogbindvliesontsteking): Soorten

Allergische conjunctivitis is een ontsteking van het oogbindvlies veroorzaakt door een allergische reactie op omgevingsfactoren zoals stof, pollen, dierlijke huidschilfers en bepaalde medicijnen. Hoewel allergische conjunctivitis niet besmettelijk is, kan het behoorlijk ongemakkelijk zijn. Symptomen zoals waterige, rode, jeukende en zandachtige ogen komen vaak voor. Dit type conjunctivitis is vooral prevalent tijdens het hooikoortsseizoen, maar kan het hele jaar door optreden. Vooral kinderen en jongvolwassenen hebben last van allergische conjunctivitis. Het vermijden van de uitlokkende factoren is idealiter de eerste stap, maar indien dat niet mogelijk is, zijn er medicijnen beschikbaar om de symptomen te verlichten.

• Functie van het oogbindvlies
• Conjunctivitis
• Mechanisme
• Immuunrespons en histaminerelease
• Vasodilatatie en verhoogde doorlaatbaarheid van bloedvaten
• Chronische ontsteking bij langdurige blootstelling aan allergenen
• Oorzaken en soorten allergische conjunctivitis
• Risicofactoren
• Gevoeligheid voor allergenen
• Seizoensgebonden blootstelling aan allergenen
• Blootstelling aan omgevingsfactoren
• Genetische aanleg voor allergieën
• Risicogroepen
• Patiënten met een allergische voorgeschiedenis
• Kinderen en adolescenten
• Volwassenen die vaak worden blootgesteld aan allergenen
• Patiënten met andere oogziekten
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Jeukende ogen
• Roodheid van de ogen
• Waterige ogen en tranenvloed
• Gevoeligheid voor licht (fotofobie)
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie van allergische conjunctivitis
• Praktische tips voor het omgaan met allergische conjunctivitis
• Identificeer en vermijd allergenen
• Gebruik oogdruppels tegen allergieën
• Was je handen en vermijd oogcontact
• Vermijd roken en irriterende stoffen
• Gebruik een koud kompres voor verlichting
• Raadpleeg een arts voor langdurige of ernstige symptomen

Functie van het oogbindvlies

Het conjunctiva, oftewel het oogbindvlies, is de medische term voor de slijmlaag die het voorste gedeelte van de oogbol (het witte deel van het oog) en de binnenzijde van de oogleden bedekt. Het hoornvlies is echter niet bedekt door het conjunctiva. Dit weefsel speelt een cruciale rol in het beschermen van het oog tegen schade door rook, bacteriën, allergenen, en de schadelijke effecten van zonlicht en wind. Het conjunctiva helpt ook bij het handhaven van een gezonde vochtbalans van het oog en werkt samen met de oogleden en tranen om het oog te beschermen.

Conjunctivitis

Conjunctivitis verwijst naar een ontsteking van het bindvlies van het oog. Conjunctivitis kan veroorzaakt worden door een ooginfectie door virussen of bacteriën, fysieke of chemische irriterende stoffen (zoals shampoo of zwembadwater), of door een allergie. Allergische conjunctivitis, specifiek, wordt veroorzaakt door een allergische reactie op bepaalde stoffen. De behandeling hangt af van de oorzaak en de ernst van de aandoening.

Mechanisme

Allergische conjunctivitis is een ontsteking van het oogbindvlies die ontstaat door een allergische reactie op bepaalde stoffen, zoals pollen, huisstofmijt of schimmels. Deze reactie wordt gekarakteriseerd door een overmatige immuunrespons, waarbij het lichaam stoffen aanmaakt die de allergische symptomen veroorzaken. De ontsteking beïnvloedt het bindvlies, het dunne weefsel dat het oogoppervlak bedekt en de binnenkant van de oogleden bekleedt.

Immuunrespons en histaminerelease

Het mechanisme achter allergische conjunctivitis begint wanneer een patiënt in contact komt met een allergeen, zoals pollen. Het immuunsysteem herkent deze stof als een bedreiging en activeert antilichamen, meestal immunoglobuline E (IgE). Bij herhaald contact met hetzelfde allergeen komen mestcellen in de ogen in actie en geven ze histamine af. Histamine veroorzaakt de typische ontstekingsreactie, met symptomen zoals jeuk, roodheid en zwelling.

Vasodilatatie en verhoogde doorlaatbaarheid van bloedvaten

De afgifte van histamine en andere ontstekingsmediatoren veroorzaakt vasodilatatie (verwijding van bloedvaten) en verhoogde doorlaatbaarheid van de bloedvaten in het bindvlies. Dit leidt tot de ophoping van vocht in de weefsels van het oog, wat zwelling en roodheid veroorzaakt. Dit is ook de reden waarom de ogen jeuken en tranen.

Chronische ontsteking bij langdurige blootstelling aan allergenen

Bij herhaald contact met het allergeen kan de ontsteking chronisch worden. De constante afgifte van ontstekingsstoffen leidt tot aanhoudende symptomen en kan de weefsels van het oog beschadigen, wat resulteert in langdurige irritatie en mogelijk schade aan het oogoppervlak.

Oorzaken en soorten allergische conjunctivitis

Atopische keratoconjunctivitis
Atopische keratoconjunctivitis is een ernstige vorm van allergische conjunctivitis die beide ogen aantast en vaak gepaard gaat met atopische dermatitis (atopisch eczeem). Deze veel voorkomende erfelijke huidaandoening begint vaak in de adolescentie en de symptomen verminderen meestal met de leeftijd. Ongeveer 3% van de bevolking lijdt aan atopische dermatitis, waarvan ongeveer 25% ooggerelateerde problemen vertoont. Bij ernstige gevallen kunnen littekens op het oogbindvlies ontstaan en kan het hoornvlies vertroebelen door chronische of acute keratitis (ontsteking van het hoornvlies).

Giant papillaire conjunctivitis
Giant papillaire conjunctivitis is een zeldzame aandoening waarbij keivormige bobbels (papillen) op het oogbindvlies van meestal het bovenooglid verschijnen, groter dan 0,3 mm in diameter. Dit type conjunctivitis kan optreden door een vreemd lichaam in het oog, het dragen van harde of zachte contactlenzen, kunstogen (oogprotheses), of uitstekende hechtingen van eerdere chirurgische oogingrepen. Het bevorderen van een goede contactlenshygiëne en het verwijderen van de uitlokkende factor zijn cruciaal voor de behandeling.

Niet-seizoensgebonden allergische conjunctivitis
Niet-seizoensgebonden allergische conjunctivitis kan het hele jaar door optreden en is niet afhankelijk van een specifiek seizoen. Veel voorkomende allergenen zijn huisstofmijt, kakkerlakstof, sigarettenrook, schimmels, huidschilfers van huisdieren (zoals huidschilfers van honden), chemische stoffen zoals parfum en schoonmaakmiddelen, en medicijnen. Sommige patiënten zijn zelfs allergisch voor contactlenzenvloeistof of oogdruppels. De symptomen kunnen vooral 's morgens verergeren bij het ontwaken.

Seizoensgebonden allergische conjunctivitis
Seizoensgebonden allergische conjunctivitis wordt veroorzaakt door blootstelling aan pollen van bomen of gras waaraan de patiënt allergisch is. Gedurende de wintermaanden zijn de symptomen vaak minder uitgesproken.

Vernale conjunctivitis
Vernale conjunctivitis komt voornamelijk voor in tropische en gematigde klimaten, zoals de Middellandse Zee, het Midden-Oosten en Afrika. Het is vaak aangetroffen bij mensen van Afrikaanse en Indiase afkomst. Deze ernstige vorm van seizoensgebonden allergische conjunctivitis treft meestal jonge mannen en komt jaarlijks op ongeveer hetzelfde tijdstip voor. Meer dan 90% van de patiënten met vernale conjunctivitis vertoont andere atopische aandoeningen zoals astma, eczeem, of seizoensgebonden allergische rhinitis. Complicaties zoals hoornvliesbeschadiging en littekens op het oogbindvlies komen regelmatig voor. Behandeling met corticosteroïden en antihistaminica is vaak nodig, en patiënten kunnen deze aandoening vaak ontgroeien.

Risicofactoren

Er zijn verschillende factoren die de kans op het ontwikkelen van allergische conjunctivitis vergroten. Deze factoren kunnen te maken hebben met de gevoeligheid van het immuunsysteem, omgevingsfactoren en de algehele gezondheid van de patiënt.

Gevoeligheid voor allergenen

De belangrijkste risicofactor voor allergische conjunctivitis is een verhoogde gevoeligheid voor bepaalde allergenen. Patiënten met een voorgeschiedenis van allergieën, zoals hooikoorts of astma, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van allergische conjunctivitis. Bij deze patiënten is het immuunsysteem meer geneigd om op onschuldige stoffen te reageren.

Seizoensgebonden blootstelling aan allergenen

Patiënten die in gebieden wonen waar seizoensgebonden allergenen zoals pollen voorkomen, hebben een verhoogd risico, vooral tijdens de lente en de zomer wanneer de pollenconcentraties het hoogst zijn. Het inademen van pollen kan de oogbindvlies ontsteking verergeren.

Blootstelling aan omgevingsfactoren

Rook, vervuiling en stof in de lucht kunnen de ogen irriteren en het risico op het ontwikkelen van allergische conjunctivitis verhogen. Mensen die in vervuilde stedelijke gebieden wonen of vaak in contact komen met schadelijke stoffen, zoals rook of chemische dampen, lopen een verhoogd risico.

Genetische aanleg voor allergieën

Er is een genetische predispositie voor allergische aandoeningen. Patiënten met een familiegeschiedenis van allergieën of astma hebben een verhoogd risico om allergische conjunctivitis te ontwikkelen, aangezien allergieën vaak erfelijk zijn.

Risicogroepen

Bepaalde groepen patiënten lopen meer kans op het ontwikkelen van allergische conjunctivitis, afhankelijk van omgevingsfactoren, medische voorgeschiedenis en levensstijl.

Patiënten met een allergische voorgeschiedenis

Mensen die eerder allergieën hebben ervaren, zoals hooikoorts, astma of eczeem, lopen een hoger risico om ook allergische conjunctivitis te ontwikkelen. Deze patiënten hebben een overgevoelig immuunsysteem dat sterker reageert op allergenen.

Kinderen en adolescenten

Kinderen en adolescenten hebben vaak een hogere prevalentie van allergische aandoeningen, inclusief allergische conjunctivitis. De aandoening kan op jonge leeftijd beginnen en zich in de loop van de tijd verder ontwikkelen, vooral wanneer ze in contact komen met seizoensgebonden allergenen.

Volwassenen die vaak worden blootgesteld aan allergenen

Volwassenen die regelmatig in contact komen met allergenen, zoals mensen die werken in de landbouw, de schoonmaaksector, of die vaak buitenactiviteiten doen in de lente of zomer, hebben een verhoogd risico. Deze blootstelling kan leiden tot acute of chronische allergische conjunctivitis.

Patiënten met andere oogziekten

Patiënten die al oogziekten hebben, zoals droge ogen of blefaritis (ooglidontsteking), kunnen meer vatbaar zijn voor het ontwikkelen van allergische conjunctivitis. Deze aandoeningen kunnen de gevoeligheid van de ogen voor irritaties verhogen, waardoor de symptomen verergeren.

Symptomen

De symptomen van allergische conjunctivitis kunnen acuut of chronisch zijn. Chronische symptomen ontstaan vaak door langdurige blootstelling aan allergenen zoals dierlijke huidschilfers, stof of voedsel. Beide ogen zijn meestal aangetast, en de ernst van de symptomen varieert van mild tot ernstig.

Jeuk is het meest voorkomende symptoom van oogallergieën. Andere symptomen zijn prikkeling, tranende ogen, en brandende ogen. Patiënten kunnen het gevoel hebben dat er iets in hun ogen zit (zanderig gevoel), terwijl het bindvlies rood en bloeddoorlopen kan zijn. Zwelling van het oogbindvlies, een dunne en gezwollen ooglidhuid, en wallen onder de ogen zijn ook vaak aanwezig. Knijpende oogleden (blefarospasme), chronische ooglidontsteking (blefaritis), heldere oogafscheiding, en fotofobie (overgevoeligheid voor licht) zijn ook kenmerkend. Het gezichtsvermogen wordt meestal niet direct aangetast, maar zonder behandeling kunnen er complicaties ontstaan die het gezichtsvermogen bedreigen.

Alarmsymptomen

Allergische conjunctivitis gaat vaak gepaard met verschillende symptomen die gemakkelijk kunnen worden herkend. Het tijdig herkennen van deze symptomen kan helpen om de aandoening snel te behandelen en de symptomen te verlichten.

Jeukende ogen

Jeuk is het meest voorkomende symptoom van allergische conjunctivitis. Patiënten ervaren vaak intensieve jeuk, vooral in de ogen en rond de oogleden. Dit wordt veroorzaakt door de afgifte van histamine, wat de zenuwuiteinden in het oog bindvlies prikkelt.

Roodheid van de ogen

Een ander veelvoorkomend symptoom is de roodheid van de ogen. Dit komt door de verwijding van bloedvaten in het bindvlies, veroorzaakt door de ontstekingsreactie op de allergenen. De ogen kunnen ook gezwollen lijken door de ophoping van vocht in de weefsels.

Waterige ogen en tranenvloed

Allergische conjunctivitis veroorzaakt vaak overmatige tranenvloed, wat de ogen waterig maakt. Dit is een reactie van het lichaam op de ontsteking en is bedoeld om de irriterende stoffen uit de ogen te spoelen.

Gevoeligheid voor licht (fotofobie)

Patiënten kunnen een verhoogde gevoeligheid voor licht ervaren, een symptoom dat vaak gepaard gaat met de ontsteking van de oogstructuren. Dit kan de dagelijkse activiteiten belemmeren en ongemak veroorzaken bij het blootstellen van de ogen aan licht.

Diagnose en onderzoeken

Oogheelkundig onderzoek
De oogarts voert een uitgebreid oogonderzoek uit en onderzoekt de medische geschiedenis van de patiënt, met speciale aandacht voor eerdere allergieën. Tijdens het onderzoek kan de arts een rood oogbindvlies (rode ogen) en kleine oneffenheden in de oogleden opmerken.

Diagnostisch onderzoek
Om allergieën op te sporen, voert de arts huidtests uit. Bij een allergische reactie op een bepaalde stof zullen symptomen zoals roodheid en zwelling optreden. Een bloedonderzoek kan ook nuttig zijn om allergieën te bevestigen. In sommige gevallen kan een huidbiopsie nodig zijn om weefsel te analyseren.

Differentiële diagnose
Allergische conjunctivitis kan qua symptomen verwarring veroorzaken met andere oogaandoeningen zoals bacteriële conjunctivitis, virale conjunctivitis, en keratoconus (bolling van het hoornvlies).

Behandeling

Zelfzorg
Patiënten moeten, indien mogelijk, de uitlokkende factor vermijden. Bij symptomen moeten contactlenzen tijdelijk niet gedragen worden en de patiënt dient minimaal 24 uur te wachten met het opnieuw inbrengen ervan. Wrijven in de ogen moet vermeden worden om verdere irritatie te voorkomen. Koude kompressen kunnen helpen bij jeukende ogen en zwelling, hoewel jonge kinderen deze vaak moeilijk verdragen. Het wassen van de ogen met koud water kan ook verlichting bieden. Kunsttranen zijn nuttig omdat ze de symptomen van droge ogen verlichten, een barrière vormen tegen allergenen en allergenen wegspoelen.

Professionele medische zorg
Als het vermijden van de uitlokkende factor niet mogelijk is, kunnen vrij verkrijgbare of op voorschrift verkrijgbare oogdruppels effectief zijn. Deze medicijnen, meestal antihistaminica en mestcelstabilisatoren, verlichten de symptomen van de allergische reactie. Ze dienen dagelijks of indien nodig gebruikt te worden volgens de oogdruppelrichtlijnen. Omdat niet elk medicijn voor elke patiënt even effectief is, kan de arts alternatieve behandelingen voorschrijven, zoals steroïde oogdruppels of orale medicatie, zoals niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's). In sommige gevallen zijn ooginjecties nodig. Bij gebruik van corticosteroïden is nauwlettende opvolging door de oogarts belangrijk vanwege de krachtige ontstekingsremmende werking van deze medicijnen.

Prognose

De vooruitzichten voor allergische conjunctivitis zijn doorgaans gunstig, met effectieve behandeling van de meeste vormen. Echter, vernale en atopische allergische conjunctivitis kunnen ernstige hoornvliesletsels veroorzaken, zoals hoornvlieszweren en hoornvliestroebeling (cataract), wat het gezichtsvermogen kan bedreigen. Bij deze aandoeningen is een hoornvliestransplantatie vaak nodig, hoewel complicaties en afstotingsverschijnselen niet ongewoon zijn.

Complicaties

Aandoening
Allergische conjunctivitis leidt zelden tot ernstige complicaties. Mogelijke complicaties zijn secundaire hoornvlieszweren (cornea ulcera) of keratoconus (bolling van het hoornvlies), hoewel deze zelden tot verlies van gezichtsvermogen leiden.

Medicatie
Langdurig gebruik van steroïde oogdruppels kan bij sommige patiënten glaucoom (verhoogde oogboldruk) of cataract (staar) veroorzaken. Daarom zijn steroïde oogdruppels alleen op voorschrift verkrijgbaar en worden patiënten nauwlettend gevolgd. Daarnaast kunnen de conserveringsmiddelen in oogdruppels allergische reacties veroorzaken.

Preventie van allergische conjunctivitis

Het voorkomen van allergische conjunctivitis omvat het vermijden van bekende allergenen en het handhaven van goede hygiëne. Regelmatig schoonmaken van de omgeving, het vermijden van roken en het dragen van een zonnebril bij blootstelling aan zonlicht of wind kunnen bijdragen aan het verminderen van symptomen. Bij mensen met allergieën kan het gebruik van luchtreinigers en het regelmatig wassen van beddengoed en kleding helpen om allergenen te verminderen.

Praktische tips voor het omgaan met allergische conjunctivitis

Allergische conjunctivitis is een ontsteking van het bindvlies van het oog die wordt veroorzaakt door een allergische reactie. Het komt vaak voor tijdens het hooikoortsseizoen, maar kan ook worden veroorzaakt door huisstofmijt, schimmels of dierenharen. Deze aandoening kan je dagelijks leven behoorlijk beïnvloeden door jeuk, roodheid en tranende ogen. Hier lees je praktische tips om de symptomen te verlichten en je ooggezondheid te behouden.

Identificeer en vermijd allergenen

Het is belangrijk om te weten welke allergenen je ogen triggeren. Pollen, huisstofmijt, schimmels en huisdieren zijn veelvoorkomende oorzaken van allergische conjunctivitis. Als je weet wat de oorzaak is, kun je proberen deze allergenen te vermijden.

Houd ramen en deuren gesloten tijdens het hooikoortsseizoen en vermijd plaatsen met veel stof of schimmel. Als je in een gebied woont waar pollen een probleem zijn, gebruik dan een luchtreiniger in huis om de lucht te zuiveren.

Gebruik oogdruppels tegen allergieën

Antihistamine-oogdruppels kunnen de symptomen van allergische conjunctivitis verlichten door de allergische reactie te verminderen. Deze druppels zijn vaak verkrijgbaar zonder recept, maar het is belangrijk om te overleggen met je arts over het juiste product voor jouw situatie.

In sommige gevallen kan je arts ook ontstekingsremmende oogdruppels voorschrijven om de ontsteking in je ogen te verminderen. Vermijd het gebruik van oogdruppels die conserveermiddelen bevatten als je ze vaak gebruikt, omdat dit de ogen verder kan irriteren.

Was je handen en vermijd oogcontact

Zorg ervoor dat je handen regelmatig worden gewassen met water en zeep om de verspreiding van allergenen te voorkomen. Wrijf niet in je ogen, ook al voelen ze jeukend of geïrriteerd aan. Door in je ogen te wrijven, vererger je de irritatie en vergroot je het risico op infecties.

Als je in contact komt met mogelijke allergenen, zoals huisdieren of buitenlucht, was dan je handen goed en probeer direct contact met je ogen te vermijden.

Vermijd roken en irriterende stoffen

Roken en blootstelling aan sigarettenrook kunnen je ogen irriteren en de symptomen van allergische conjunctivitis verergeren. Vermijd rokerige omgevingen en stel jezelf niet bloot aan andere irriterende stoffen zoals sterke geuren of schoonmaakmiddelen.

Draag een zonnebril om je ogen te beschermen tegen pollen, stof en andere irriterende stoffen als je buiten bent. Dit helpt ook om je ogen te beschermen tegen fel zonlicht, wat de symptomen van allergieën kan verergeren.

Gebruik een koud kompres voor verlichting

Een koud kompres kan helpen om de jeuk en zwelling te verminderen. Leg een schoon, koud doekje op je gesloten ogen voor enkele minuten. Dit kan de symptomen verlichten en je ogen kalmeren.

Gebruik een schoon doekje voor elk gebruik om infecties te voorkomen. Dit kan meerdere keren per dag worden herhaald afhankelijk van de ernst van je symptomen.

Raadpleeg een arts voor langdurige of ernstige symptomen

Als je symptomen van allergische conjunctivitis aanhouden, zelfs na het nemen van maatregelen zoals het gebruik van oogdruppels of het vermijden van allergenen, is het belangrijk om een arts te raadplegen.

Je arts kan je helpen de oorzaak van je allergieën verder te onderzoeken en mogelijk een behandelingsplan opstellen. In sommige gevallen kan een arts ook orale antihistaminica voorschrijven om de allergische reactie te verlichten.

Met deze praktische tips kun je de symptomen van allergische conjunctivitis effectief beheren en je ooggezondheid behouden. Het vermijden van allergenen, het gebruiken van de juiste oogdruppels en het onderhouden van een goede hygiëne zijn belangrijke stappen in het verminderen van de klachten.

Lees verder

• Conjunctivitis: Ontsteking van het oogbindvlies
• Oogallergie en oogirritatie: Soorten, behandeling en tips
• Virale conjunctivitis: Oogbindvliesontsteking door virus
• Bacteriële conjunctivitis (oogbindvliesontsteking)