Oogallergie en oogirritatie: Soorten, behandeling en tips

Regelmatig worden patiënten bij de oogarts geconfronteerd met rode, gezwollen en jeukende ogen. Deze symptomen kunnen hun levenskwaliteit aanzienlijk verminderen. Allergische reacties zijn meestal de oorzaak van dergelijke klachten. Oogallergieën, ook wel bekend als oculaire allergieën, oculaire pruritus of allergische conjunctivitis, ontstaan vaak door contact met allergenen zoals pollen, huisstofmijt, huidschilfers van huisdieren, veren (zoals in beddengoed), en andere irriterende stoffen. Zodra de oorzaak is vastgesteld, kan de behandeling gerichter worden aangepakt, hoewel sommige patiënten nog steeds aanzienlijke last van jeukende ogen kunnen ervaren. Oogdruppels, medicijnen en enkele praktische tips kunnen echter verlichting bieden.

• Allergische reactie bij oogallergieën
• Hoe ontstaat een allergische reactie in het oog?
• Wat doet histamine in het oog?
• Waarom is het oog zo gevoelig voor allergenen?
• Soorten oogallergieën
• Omgevingsfactoren die oogallergieën beïnvloeden
• De rol van voeding en leefstijl bij oogirritatie
• Symptomen van een oogallergie
• Diagnose en testen
• Behandeling van oogallergieën
• Psychosociale impact van oogallergieën
• Tips voor het omgaan met oogallergieën

Allergische reactie bij oogallergieën

Bij een oogallergie reageert het immuunsysteem overgevoelig op bepaalde stoffen (allergenen) in de omgeving. Dit is vergelijkbaar met andere allergische reacties, zoals hooikoorts.

Hoe ontstaat een allergische reactie in het oog?

Wanneer het oog in contact komt met een allergeen, zoals pollen, huisstofmijt, schimmels of huidschilfers van huisdieren, herkent het immuunsysteem deze stof als schadelijk. Het lichaam produceert dan antistoffen tegen deze allergenen. Bij een volgende blootstelling aan hetzelfde allergeen, binden deze antistoffen zich aan het allergeen, waardoor mestcellen in het oog worden geactiveerd. Deze mestcellen geven histamine en andere ontstekingsstoffen vrij.

Wat doet histamine in het oog?

Histamine veroorzaakt een reeks reacties die leiden tot de typische symptomen van een oogallergie:

• Zwelling: Histamine zorgt ervoor dat de bloedvaten in het oog verwijden en meer vocht afgeven. Dit leidt tot zwelling van het ooglid en het bindvlies.
• Roodheid: De verwijding van de bloedvaten veroorzaakt ook roodheid van het oog.
• Jeuk: Histamine stimuleert de zenuwuiteinden in het oog, waardoor jeuk ontstaat.
• Tranende ogen: Het lichaam probeert de allergenen uit het oog te spoelen door meer tranen te produceren.

Waarom is het oog zo gevoelig voor allergenen?

Het oog is een slijmvlies en staat in direct contact met de buitenwereld. Dit maakt het kwetsbaar voor allergenen. Daarnaast is het oog rijk aan bloedvaten en zenuwuiteinden, waardoor het extra gevoelig is voor ontstekingsreacties.

Soorten oogallergieën

Er zijn verschillende typen oogallergieën, elk met hun eigen kenmerken en oorzaken:

• Seizoensgebonden allergische conjunctivitis: Deze vorm van conjunctivitis, ook bekend als hooikoorts, treedt meestal op in de vroege lente tot de zomer en in de herfst. Het wordt vaak veroorzaakt door pollen van grassen, onkruid, bomen, en sporen van schimmels.
• Chronische (meerjarige) conjunctivitis: Deze vorm van conjunctivitis kan het hele jaar door optreden en wordt vaak veroorzaakt door allergenen zoals huisstofmijt, huidschilfers van huisdieren, en veren in beddengoed.
• Contactconjunctivitis: Deze allergische reactie wordt vaak veroorzaakt door blootstelling aan chemicaliën zoals chloor, luchtvervuiling, make-up, parfum, en rook. Het kan ook worden uitgelokt door bepaalde medicijnen.
• Contactlensallergie: Deze allergie wordt vaak veroorzaakt door bewaarmiddelen in contactlensvloeistoffen.

Omgevingsfactoren die oogallergieën beïnvloeden

Omgevingsfactoren spelen een cruciale rol in de frequentie en ernst van oogallergieën. Factoren zoals de luchtkwaliteit, weersomstandigheden en de aanwezigheid van allergenen in de omgeving kunnen de symptomen van oogallergieën verergeren.

Luchtvervuiling en allergieën
Luchtvervuiling, met name fijnstof en uitlaatgassen, kan de ogen irriteren en het immuunsysteem triggeren, waardoor de kans op oogallergieën toeneemt. Dit kan vooral problematisch zijn in stedelijke gebieden, waar de concentratie van vervuilende stoffen vaak hoger is.

Weersomstandigheden en allergieën
Weersomstandigheden, zoals droogte, wind of regen, kunnen de concentratie van allergenen in de lucht beïnvloeden. In droge en winderige omstandigheden kunnen pollen zich makkelijker verspreiden, terwijl regen deze stoffen tijdelijk kan neerslaan. Mensen met oogallergieën moeten zich bewust zijn van de seizoensgebonden veranderingen en hun blootstelling aan allergenen verminderen.

De rol van voeding en leefstijl bij oogirritatie

Naast omgevingsfactoren, kan het voedingspatroon en de algehele leefstijl ook een rol spelen in het verlichten of verergeren van oogirritatie en allergieën.

Voedingspatroon en ontstekingsreacties
Bepaalde voedingsmiddelen kunnen ontstekingsreacties in het lichaam bevorderen, wat de symptomen van oogallergieën kan verergeren. Voedingsmiddelen zoals geraffineerde suikers, transvetten, en bewerkte voedingsmiddelen kunnen de ontsteking bevorderen. Daarentegen kunnen ontstekingsremmende voedingsmiddelen zoals omega-3 vetzuren (gevonden in vis) en antioxidanten (gevonden in groenten en fruit) helpen de symptomen van oogallergieën te verlichten.

Hydratatie en ooggezondheid
Voldoende hydratatie speelt een belangrijke rol bij het behoud van een gezonde oogfunctie. Droge ogen kunnen het gevolg zijn van een slecht vochtbalans in het lichaam, wat de gevoeligheid voor allergenen kan verhogen. Het drinken van voldoende water en het vermijden van uitdroging kan helpen om de ogen gehydrateerd te houden.

Symptomen van een oogallergie

Symptomen van oogallergieën kunnen variëren in ernst en kunnen onmiddellijk optreden na blootstelling aan een allergeen, of enkele dagen later verschijnen. Veel voorkomende symptomen zijn:

• Jeuk: De ogen kunnen ernstig jeuken, wat leidt tot ongemak en irritatie.
• Roodheid: De ogen kunnen rood en bloeddoorlopen zijn.
• Tranenvloed: Overmatig tranen is een veelvoorkomend symptoom van oogallergieën.
• Zwelling: Gezwollen oogleden en een gezwollen gebied rond de ogen zijn ook veelvoorkomende symptomen.
• Branderigheid: De ogen kunnen een branderig gevoel geven.
• Fotofobie: Gevoeligheid voor licht, ook bekend als fotofobie, kan optreden.
• Huiduitslag: Soms kan een huiduitslag rond de ogen ontstaan, zoals huiduitslag.
• Andere allergische symptomen: Deze kunnen een benauwd gevoel, een piepende ademhaling, ademhalingsproblemen, een loopneus, snotteren, en niezen omvatten.

Oogallergieën komen vaker voor bij volwassenen dan bij kinderen, maar kunnen op elke leeftijd optreden. Ook droge ogen, blefaritis (ooglidrandontsteking), en trichiasis (ingroeiende wimpers) kunnen bijdragen aan jeukende ogen. Bij aanhoudende klachten is het raadzaam om een oogarts te raadplegen voor een grondig oogonderzoek.

Diagnose en testen

De diagnose van oogallergieën begint vaak met een gedetailleerde medische geschiedenis en een lichamelijk onderzoek. De oogarts kan aanvullende tests uitvoeren om de oorzaak van de allergie vast te stellen:
Huidtest: Om te controleren voor allergieën tegen specifieke allergenen.
Bloedtest: Voor de identificatie van allergische reacties.
Voedingsallergietest: Indien voeding als mogelijke oorzaak wordt beschouwd.
Fysiek onderzoek: Om de algehele toestand van de ogen en de ernst van de symptomen te evalueren.

Behandeling van oogallergieën

De behandeling van oogallergieën richt zich op het verminderen van de symptomen en het beheersen van de allergische reactie. De behandelingsopties omvatten:

• Oogdruppels: Antihistamine-oogdruppels kunnen helpen bij het verlichten van symptomen zoals jeuk en tranen. Deze druppels dienen vaak meerdere keren per dag te worden aangebracht, maar het langdurig gebruik is niet aanbevolen vanwege mogelijke bijwerkingen.
• Antihistaminepillen: Deze kunnen helpen bij het blokkeren van histamine en het verminderen van allergische symptomen. Sommige patiënten kunnen slaperigheid ervaren als bijwerking.
• Decongestivum: Deze oogdruppels helpen bij het verminderen van zwelling, maar mogen niet te lang worden gebruikt.
• Corticosteroïden: Deze kunnen worden voorgeschreven voor ernstige gevallen van jeuk en ontsteking.
• Immunotherapie: Voor ernstige allergieën kan allergie-immunotherapie (allergie-injecties) nodig zijn.

Psychosociale impact van oogallergieën

Oogallergieën kunnen niet alleen fysieke ongemakken veroorzaken, maar ook psychosociale effecten hebben, zoals verminderd zelfbeeld, vermoeidheid en een lagere levenskwaliteit.

Beperkingen in het dagelijks leven
De symptomen van oogallergieën kunnen invloed hebben op het dagelijks functioneren van een persoon. Het kan moeilijk zijn om te werken, studeren, of sociale activiteiten te ondernemen wanneer je last hebt van chronische jeuk, tranen of een ontstoken gevoel in de ogen.

Emotionele en psychologische gevolgen
De constante irritatie en het ongemak kunnen leiden tot frustratie en zelfs angst, vooral wanneer de allergieën moeilijk te beheersen zijn. Het is belangrijk om niet alleen lichamelijke symptomen te behandelen, maar ook aandacht te besteden aan de emotionele gevolgen van oogallergieën.

Tips voor het omgaan met oogallergieën

Om oogallergieën te voorkomen en de symptomen te verlichten, kunnen de volgende tips nuttig zijn:

Preventieve maatregelen
Buiten

• Draag een zonnebril: Dit helpt om pollen en andere allergenen uit de ogen te houden.
• Gebruik een gezichtsmasker en handschoenen: Bij werkzaamheden in de tuin kan dit helpen om contact met allergenen te verminderen.
• Controleer de pollenhoeveelheid: Vermijd buitenactiviteiten tijdens hoge pollenconcentraties, vooral tussen 5 en 10 uur 's morgens.
• Sluit de ramen tijdens het autorijden: Gebruik de airco om frisse lucht binnen te laten en pollen buiten te houden.
• Draag een veiligheidsbril: Bij het werken met chemicaliën.

Binnen

• Douche en verander kleding bij thuiskomst: Dit helpt om allergenen van buiten te verwijderen.
• Vermijd huisstofmijt: Was beddengoed en kussens op hoge temperatuur en droog ze in de droger, stofzuig en dweil regelmatig, vervang tapijten door makkelijk te reinigen vloeren, gebruik blinderingen in plaats van gordijnen.
• Vermijd rook: Rokersruimtes vermijden en de luchtvochtigheid onder de 50% houden.
• Beperk huisdiercontact: Houd huisdieren uit de slaapkamer en vermijd direct contact met hun vacht voordat je je ogen aanraakt.

Bij reeds aanwezige symptomen

• Spoel de ogen: Met water of een steriele zoutoplossing kan de jeuk en pijn verminderen. Dit kan enkele keren per dag worden herhaald.
• Gebruik koude kompressen: Of een koud washandje om de symptomen te verlichten.
• Probeer huismiddeltjes: Bijvoorbeeld koude kamillethee, groene thee, rooswater, aloë vera, of gekoelde melk op de ogen leggen voor 10 minuten, vier tot vijf keer per dag. Gekoelde plakjes komkommer of rauwe aardappel kunnen ook helpen. Wortel- of spinaziesap drinken kan de jeuk verminderen.
• Vermijd wrijven: Wrijf niet in de ogen, ook al jeuken ze veel. Dit kan extra irritatie en schade aan het oogoppervlak veroorzaken.
• Gebruik kunsttranen: Deze kunnen een tijdelijke verlichting bieden bij droge ogen.

Neem altijd contact op met een oogarts indien de symptomen aanhouden of verergeren, vooral als er pijn toeneemt of het gezichtsvermogen achteruitgaat. Tijdige medische interventie kan helpen bij het voorkomen van ernstige complicaties.

Lees verder

• Allergische conjunctivitis (oogbindvliesontsteking): Soorten
• Oogontsteking: Oorzaken en symptomen van ontstoken ogen
• Pterygium en pinguecula, goedaardige letsels in de ogen
• Oogproblemen in zomer: Soorten oogziekten in zomerperiode
• Allergieën en allergische reactie: Contact met allergenen