Oogallergie en oogirritatie: Soorten, behandeling en tips

Regelmatig komen patiënten bij een oogartsenpraktijk binnen met rode, gezwollen en jeukende ogen. Zij hebben hier veel last van waardoor hun levenskwaliteit daalt. Een allergische reactie is meestal de oorzaak van deze symptomen. De oogallergie, ook gekend als oculaire allergie, oculaire pruritus of allergische conjunctivitis, is vaak het resultaat van het in contact komen met pollen, huisstofmijt, huidschilfers van huisdieren, veren (zoals in bedden), en andere allergenen. Eens de oorzaak gekend is, is behandelen eenvoudiger, al blijven sommigen toch veel last hebben van jeukende ogen. Oogdruppels, medicijnen en enkele tips brengen verlichting.

• Allergische reactie
• Soorten oogallergie
• Symptomen allergische reactie: Jeukende ogen
• Behandeling
• Tips voor de patiënt

Allergische reactie

Net als bij andere allergieën (allergische reactie door contact met uitlokkende stof), is het immuunsysteem van het lichaam gestoord bij een oogallergie. Als de conjunctiva (oogbindvlies) van de patiënt in contact komt met pollen, huisstofmijt, schimmels of huidschilfers van huisdieren, dan aanziet het immuunsysteem dit als een bedreiging. Het immuunsysteem vecht tegen deze in feite onschadelijke dreiging, en maakt hierop antistoffen aan. Dit zorgt er voor dat histamine en andere stoffen vrijkomen. Histamine, een ontstekingsstof die vrijkomt uit de mestcellen, is een chemische stof. De mestcellen zetten een aantal ontstekingsstoffen vrij die lokaal zorgen voor verwijding van bloedvaten (vasodilatatie), verhoging van de permeabiliteit van de bloedvaten en verlaging van de pijndrempel. Hierdoor treedt vocht uit wat leidt tot weefselbeschadiging. Dit resulteert in gezwollen, bloedende, rode, jeukende en tranende ogen.

Soorten oogallergie

De meest voorkomende oogallergie is seizoensgebonden allergische conjunctivitis. Conjunctivitis is de medische term voor "oogbindvliesontsteking". Patiënten zijn hierbij meestal in de vroege lente tot de zomer en in de herfst blootgesteld aan allergenen in de lucht, gewoonlijk van pollen van grassen, onkruid, sporen van schimmels en bomen. Ook chronische (meerjarige) conjunctivitis komt voor en dan met name bij stof, huidschilfers van huisdieren, bedveren en andere allergenen. Chloor, luchtvervuiling, make-up en oogcosmetica, parfum, rook of andere chemicaliën en bepaalde medicijnen resulteren in contactconjunctivitis. Tot slot is er nog contactlensallergie waar patiënten last van hebben. Veelal zijn bewaarmiddelen in de contactlensvloeistof hiervan de boosdoener.

Symptomen allergische reactie: Jeukende ogen

Een aantal patiënten heeft meteen last van de allergie wanneer ze met de stof in contact komen; bij anderen duurt het soms twee tot vier dagen vooraleer de allergische symptomen optreden.

Symptomen van een oogallergie omvatten fotofobie (medische term voor "gevoelig voor licht"), een huiduitslag rond de ogen en gezwollen oogleden. De ogen zelf jeuken, branden, tranen en zijn eveneens rood (bloeddoorlopen), geïrriteerd en pijnlijk. Andere allergische symptomen zoals een benauwd gevoel, een piepende ademhaling, ademhalingsproblemen, een loopneus, snotteren en niezen komen eveneens voor in combinatie met de oogallergie. In de meeste gevallen zijn de symptomen vervelend maar hebben ze geen invloed op het gezichtsvermogen. Verder is vaak sprake van diepliggende ogen.

Allergische conjunctivitis komt vaker voor bij volwassenen dan bij kinderen, maar het treedt op elke leeftijd op. Droge ogen, blefaritis (ooglidrandontsteking) en trichiasis (het naar binnen gekeerd zijn van de oogharen waardoor het oog voortdurend wordt geprikkeld) leiden eveneens tot jeukende ogen. Daarom neemt de patiënt best contact op met de oogarts voor een grondig oogonderzoek.

Behandeling

Een arts (allergoloog of dermatoloog) voert soms nog aanvullende testen uit bij de patiënt om zeker te zijn waarvoor hij allergisch is. Wanneer dit namelijk bekend is, stelt de patiënt zich niet meer bloot aan deze uitlokkende factor. Een huidtest, een bloedtest, een voedingsallergietest en een fysiek onderzoek zijn dan mogelijke klinische diagnosemiddelen.

Een aantal medicijnen die een patiënt gebruikt voor neusallergieën werken gelukkig eveneens voor een oogallergie. Soms schrijft een oogarts oogdruppels en/of pillen voor. De patiënt neemt de oogdruppels via correcte oogdruppelrichtlijnen. Antihistaminepillen en druppels blokkeren histamine waardoor de symptomen van waterige en jeukende ogen minderen. De patiënt moet deze vaak meermaals per dag indruppelen maar veelal is het af te raden om ze langer dan drie dagen te gebruiken omdat ze ernstige bijwerkingen veroorzaken. De antihistaminemedicatie leidt bij sommige patiënten wel tot slaperigheid. De patiënt combineert de oogdruppels vaak met andere soorten druppels die de zwelling doen krimpen. Deze decongestivum oogdruppels mag de patiënt eveneens niet te lang na elkaar gebruiken. Best adviseert een patiënt bij zijn oogarts of en zo ja hoe lang hij deze mag gebruiken. Bij de oogziekte glaucoom zijn de druppels namelijk ten stelligste af te raden. Meestal kennen de druppels een werkzaamheid van vier tot zes uur na indruppeling. Soms is er nog bijkomende corticosteroïden-medicatie nodig om de jeuk te doen minderen. Indien de jeuk blijft aanhouden, is immunotherapie (allergie-injecties voor behandeling allergie) vereist.

Tips voor de patiënt

Preventief

Buiten
Best draagt een patiënt een zonnebril wanneer hij naar buiten gaat. Dit voorkomt dat een deel van de pollen en andere allergenen in de ogen terechtkomen. Bij werken in de tuin draagt de patiënt best een gezichtsmasker en handschoenen. In het midden van de ochtend en in de vroege avond (tussen 5 en 10 uur 's morgens) staan de pollen van het gras meestal hoog; hiermee houdt de patiënt best rekening. Bij het autorijden sluit de patiënt best de ramen en zet hij de airco op om frisse wind binnen te laten. Werkt de patiënt met chemicaliën, dan draagt hij best een veiligheidsbril.

Binnen
Wanneer de patiënt binnenkomt, doucht hij best om het contact met allergenen te elimineren. Huisstofmijt in huis vermijdt de patiënt best: lakens en kussens op hoge temperatuur uitwassen en in een droogkast drogen in plaats van buiten, regelmatig grondig stofzuigen en dweilen, tapijten zo veel mogelijk vervangen door makkelijk te reinigen vloer, gordijnen vermijden en blindering gebruiken, niet roken of in contact komen met rook in ruimtes waar er weinig verluchting is, ... Het reinigen van de keuken met bleekwater, de luchtvochtigheid onder de 50% houden en je huisdier niet toelaten in de slaapkamer zijn nog enkele tips voor in huis. De patiënt let er bij huisdieren overigens op dat hij niet eerst het huisdier aait en vervolgens aan de ogen komt. Oogartsen adviseren om indien mogelijk de contactlenzen zo veel mogelijk uit te doen, dagelijkse wegwerpcontactlenzen te gebruiken of een bril aan te schaffen om een contactlensallergie te vermijden.

Reeds aanwezige symptomen

Het spoelen van de ogen met water of een steriele zoutoplossing, koude kompressen of een koud washandje minderen de jeuk en pijn. Dit mag de patiënt enkele keren per dag doen. Enkele huis-, tuin- en keukenmiddeltjes verhelpen of verlichten de symptomen eveneens. Zo houdt een patiënt een zakje koude kamillethee, groene thee, rooswater, aloë vera of gekoelde melk gedurende minstens tien minuten op het jeukende oog gedurende drie tot vier keer per dag. Komkommers en rauwe aardappels zijn hiervoor evenzeer nuttig. Gekoelde, gewassen dunne plakjes van deze voedingsmiddelen dien je vier tot vijf keer per dag ten minste tien minuten over het jeukende oog te plaatsen. Wortel- en/of spinaziesap drinken zou de jeuk verlichten. Bij deze natuurlijke behandelingen zijn geen complicaties bekend.

Indien de jeuk en pijn toch blijven aanhouden, mag de patiënt beslist niet in zijn ogen wrijven, ook al jeuken ze enorm veel. Dit geeft namelijk bijkomende oogirritatie en leidt tot krassen of andere letsels aan het oogoppervlak. Sommige patiënten zijn gebaat bij kunsttranen zodat de droge ogen verdwijnen. Deze voelen met name prettig aan wanneer de patiënt ze bewaart in de koelkast. Ten slotte is het van primordiaal belang om tijdig de oogarts te verwittigen indien de pijn toeneemt en/of als het gezichtsvermogen achteruit gaat.

Lees verder

• Allergische conjunctivitis (oogbindvliesontsteking): Soorten
• Oogontsteking: Oorzaken en symptomen van ontstoken ogen
• Pterygium en pinguecula, goedaardige letsels in de ogen
• Oogproblemen in zomer: Soorten oogziekten in zomerperiode
• Allergieën en allergische reactie: Contact met allergenen