Adenovirusinfectie: Symptomen aan luchtwegen en ogen

Adenovirussen zijn een groep zeer besmettelijke virussen die vaak voorkomen bij kinderen. Niet altijd presenteert een patiënt zich met symptomen. Wanneer symptomen optreden, kunnen deze betrekking hebben op de luchtwegen of de ogen, maar het virus kan ook andere lichaamsorganen aantasten. De ziekte is meestal mild en een ondersteunende behandeling verlicht vaak de symptomen. Vooral bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem kunnen de symptomen ernstiger zijn en levensbedreigende complicaties optreden. De vooruitzichten zijn echter uitstekend voor de meeste patiënten met een adenovirusinfectie.

• Epidemiologie adenovirusinfectie
• Mechanisme
• Oorzaken: Infectie door adenovirus
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen: Luchtwegen, ogen en andere aandoeningen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose virale infectie
• Complicaties
• Preventie van adenovirusinfecties
• Praktische tips voor het omgaan met adenovirusinfectie
• Zorg goed voor jezelf
• Volg medische richtlijnen
• Monitor je symptomen nauwkeurig
• Houd goede hygiëne in acht
• Houd controleafspraken in de gaten
• Kies een veilige omgeving voor herstel
• Misvattingen rond adenovirusinfectie
• Adenovirusinfecties komen alleen voor bij kinderen
• Je kunt je niet beschermen tegen adenovirusinfecties
• Adenovirusinfecties zijn altijd ernstig
• Antibiotica helpen tegen adenovirusinfecties
• Adenovirusinfecties kunnen alleen via de lucht worden overgedragen
• Alle adenovirusinfecties veroorzaken dezelfde symptomen
• Als je eenmaal een adenovirusinfectie hebt gehad, ben je immuun voor toekomstige infecties

Epidemiologie adenovirusinfectie

Adenovirusinfecties komen wereldwijd voor en zijn een belangrijke oorzaak van luchtweginfecties, gastro-intestinale ziekten en ooginfecties. Adenovirussen kunnen leiden tot een breed scala aan symptomen, afhankelijk van de getroffen lichaamsdelen. De meeste infecties worden verspreid door direct contact met geïnfecteerde personen of oppervlakken, en het virus kan zich ook via druppeltjes in de lucht verspreiden.

Incidentie en prevalentie
Adenovirusinfecties komen vaak voor, vooral bij jonge kinderen, maar kunnen mensen van alle leeftijden treffen. Ze veroorzaken een significant aantal gevallen van verkoudheid, griepachtige verschijnselen, en respiratoire infecties in gematigde klimaten. De incidentie varieert per seizoen, waarbij de meeste infecties optreden in de herfst en wintermaanden. In tropische gebieden kunnen adenovirusinfecties het hele jaar door optreden.

Seizoensgebonden patronen
In gematigde klimaten zijn er vaak pieken in het aantal adenovirusinfecties tijdens de koudere maanden, terwijl in tropische klimaten deze infecties het hele jaar door kunnen optreden. Seizoensgebonden factoren spelen dus een rol in de verspreiding van het virus.

Mechanisme

Adenovirussen infecteren de gastheercellen via de slijmvliezen van de luchtwegen, het gastro-intestinale stelsel of de ogen. Het virus hecht zich aan specifieke receptoren op de cellen en wordt vervolgens opgenomen. Eenmaal binnen de cellen, begint het virus zich te vermenigvuldigen, wat leidt tot cellulaire schade en de typische symptomen van de infectie.

Fysiologisch proces van infectie
Wanneer adenovirussen de slijmvliezen infecteren, veroorzaken ze een ontstekingsreactie die de cellen beschadigt. Dit kan leiden tot symptomen zoals koorts, keelpijn, hoesten, diarree of conjunctivitis, afhankelijk van het getroffen gebied. Adenovirussen kunnen zich ook via het bloed naar andere organen verspreiden, wat soms ernstige complicaties kan veroorzaken.

Inflammatoire reacties
De aanwezigheid van het virus in het lichaam veroorzaakt een immuunrespons, waaronder een ontsteking van het getroffen weefsel. Dit leidt tot de typische symptomen van infectie zoals koorts, zwelling en roodheid, en kan ook gepaard gaan met lokale weefselbeschadiging.

Oorzaken: Infectie door adenovirus

Adenovirussen zijn middelgrote virussen, waarvan er meer dan honderd varianten bekend zijn die symptomen bij mensen kunnen veroorzaken (vanaf oktober 2020). Het virus kan lange tijd buiten een gastheer overleven en is het hele jaar door endemisch. Deze zeer besmettelijke virussen worden vaak aangetroffen op plaatsen met grote groepen kinderen, zoals in kinderopvangcentra, scholen of zomerkampen.

Overdracht
De verspreiding van adenovirussen vindt plaats via:

• Contact met besmette ontlasting (bijvoorbeeld tijdens het verschonen van luiers)
• Contact met besmette objecten en daarna het aanraken van mond, neus of ogen
• Direct persoonlijk contact, zoals aanraking of handen schudden
• Druppelinfectie via hoesten en niezen

In zeldzame gevallen kan het adenovirus zich ook verspreiden via water, zoals in slecht onderhouden zwembaden, hoewel dit minder frequent voorkomt.

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op een adenovirusinfectie verhogen, waaronder blootstelling aan geïnfecteerde personen, verzwakte immuunsystemen en het ontbreken van goede hygiënische maatregelen.

Blootstelling aan geïnfecteerde personen
Adenovirussen worden gemakkelijk verspreid van persoon tot persoon door direct contact, hoesten, niezen of via besmette oppervlakken. Mensen die in drukke omgevingen verblijven, zoals scholen, ziekenhuizen of legerkampen, lopen een verhoogd risico.

Verzwakte immuunsystemen
Mensen met verzwakte immuunsystemen, zoals hiv-positieve patiënten, ouderen of mensen die chemotherapie ondergaan, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van ernstigere infecties of complicaties door adenovirus.

Slechte hygiënische omstandigheden
Onvoldoende handhygiëne, het delen van persoonlijke items en het niet goed reinigen van oppervlakken kunnen het risico op infectie vergroten. Adenovirussen kunnen overleven op oppervlakken en worden gemakkelijk overgedragen via contact.

Risicogroepen

Sommige groepen lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van ernstige complicaties door adenovirusinfectie, waaronder jonge kinderen, ouderen en mensen met een verzwakt immuunsysteem.

Kinderen en zuigelingen
Kinderen, vooral jonge kinderen, hebben een hoger risico op het ontwikkelen van ernstige symptomen van adenovirusinfecties, zoals luchtweginfecties en diarree. Ze zijn vaak vatbaarder voor het virus vanwege hun minder ontwikkelde immuunsystemen.

Ouderen
Oudere volwassenen, vooral die met bestaande gezondheidsproblemen, lopen ook een verhoogd risico op complicaties door adenovirusinfecties. De afname van de immuniteit naarmate men ouder wordt, maakt hen kwetsbaarder.

Immuungecompromitteerde patiënten
Mensen met verzwakte immuunsystemen, zoals degenen die immunosuppressiva gebruiken, hiv-positieve patiënten of transplantatiepatiënten, lopen een verhoogd risico op ernstige infecties en complicaties door adenovirus.

Symptomen: Luchtwegen, ogen en andere aandoeningen

Adenovirussen omvatten meer dan zestig verschillende soorten, wat leidt tot diverse klinische ziektebeelden. Het specifieke ziektebeeld hangt af van het type adenovirus en de leeftijd en immuunstatus van de patiënt. De incubatietijd, oftewel de periode tussen blootstelling en het ontstaan van symptomen, varieert van één tot veertien dagen, afhankelijk van de aard van de infectie. Veel patiënten vertonen echter geen of slechts milde symptomen.

Luchtwegen en ogen
Een adenovirusinfectie presenteert zich vaak als een acute keelontsteking. Bij kinderen kan de infectie zich uitbreiden naar het strottenhoofd en de luchtpijp, wat kan leiden tot kroep (een virale aandoening met blaffende hoest). Andere luchtwegaandoeningen die door het adenovirus kunnen worden veroorzaakt zijn een verkoudheid, bronchitis (ontsteking van de luchtpijpvertakkingen) en longontsteking (pneumonie). Bij volwassenen kan het adenovirus symptomen veroorzaken die klinisch lijken op die van Mycoplasma pneumoniae. Bepaalde adenovirusvarianten kunnen een acute conjunctivitis (oogbindvliesontsteking) veroorzaken zonder oogafscheiding, vaak in combinatie met faryngitis (keelontsteking). Een middenoorontsteking (otitis media) kan ook optreden door een adenovirusinfectie. Symptomen van deze aandoeningen zijn onder andere koorts, een algemeen ziek gevoel, oorpijn, hoesten, koude rillingen, een loopneus, keelpijn, kortademigheid, gezwollen klieren, enzovoorts.

Andere symptomen
Sommige adenovirussen kunnen gastro-enteritis (buikgriep) veroorzaken, met diarree en/of braken. Daarnaast kan een adenovirusinfectie acute mesenterische lymfadenitis veroorzaken bij kinderen en jongvolwassenen, wat leidt tot ontsteking van de lymfeklieren in het spijsverteringsstelsel. Mesenteriale lymfadenitis door adenovirussen kan ook darminvaginatie veroorzaken bij Zuigelingen (waarbij een deel van de darm in een ander deel duwt). In zeldzame gevallen kunnen tekenen van leverontsteking (hepatitis), blaasontsteking (cystitis) of hersenvliesontsteking (encefalitis) optreden, vooral bij mensen met een verzwakt immuunsysteem.

Alarmsymptomen

Adenovirusinfecties kunnen variëren van mild tot ernstig, afhankelijk van de getroffen organen en het immuunsysteem van de patiënt. Er zijn echter enkele alarmsymptomen die wijzen op een ernstigere infectie.

Koorts en algemene malaise
Koorts is een veelvoorkomend symptoom van een adenovirusinfectie en kan gepaard gaan met algemene malaise, zoals vermoeidheid en spierpijn. Bij kinderen kan koorts een indicatie zijn van een ernstigere infectie, zoals een luchtweginfectie of gastro-enteritis.

Ernstige ademhalingssymptomen
Bij infecties van de luchtwegen, zoals bronchitis of pneumonie, kunnen ernstige ademhalingssymptomen optreden, waaronder moeite met ademhalen, piepende ademhaling en kortademigheid. Dit kan wijzen op een ernstige ademhalingscomplicatie.

Gastro-intestinale symptomen
Bij infectie van het maagdarmkanaal kunnen symptomen zoals diarree, braken en buikpijn optreden. In ernstige gevallen kan uitdroging optreden door langdurige diarree en braken, wat snelle medische behandeling vereist.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek
De diagnose van een adenovirusinfectie wordt gesteld door het identificeren van het virus in lichaamsvloeistoffen zoals bloed, hersenvocht, ontlasting, slijmafscheiding uit de keel of neus, oogwit, sputum (slijm), urine of een weefselmonster. Een röntgenfoto van de borstkas kan nodig zijn om andere, ernstigere aandoeningen uit te sluiten.

Differentiële diagnose
Bij het stellen van de diagnose adenovirusinfectie moeten de volgende aandoeningen worden overwogen:

• Bacteriële faryngitis
• Bronchitis
• Bacteriële longontsteking
• Hoge luchtweginfecties
• Influenza (griep)
• Virale faryngitis
• Virale longontsteking

Behandeling

Voor adenovirusinfecties is geen specifieke antivirale behandeling beschikbaar. De meeste gevallen zijn mild en vereisen alleen ondersteunende zorg. Dit omvat het zorgen voor voldoende vochtinname om uitdroging te voorkomen en het toepassen van symptomatische behandelingen zoals antivirale geneesmiddelen indien nodig.

Prognose virale infectie

De meeste adenovirusinfecties zijn mild en herstellen vanzelf zonder ernstige complicaties, maar bij bepaalde risicogroepen kan de infectie leiden tot ernstigere ziekten.

Herstel bij gezonde volwassenen
Bij gezonde volwassenen herstelt de meeste adenovirusinfecties zonder de noodzaak van intensieve behandeling. Symptomen verdwijnen meestal binnen een paar dagen tot een week, afhankelijk van de ernst van de infectie.

Ernstige gevallen en complicaties
In sommige gevallen, vooral bij jonge kinderen, ouderen en immuungecompromitteerde patiënten, kunnen adenovirusinfecties ernstige complicaties veroorzaken, zoals longontsteking, bronchiolitis of gastro-enteritis. Deze gevallen vereisen mogelijk ziekenhuisopname en intensieve zorg.

Complicaties

Bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem, zoals mensen die een beenmergtransplantatie hebben ondergaan, kunnen adenovirusinfecties leiden tot ernstige complicaties zoals orgaanfalen, wat potentieel levensbedreigend kan zijn.

Preventie van adenovirusinfecties

Om het risico op adenovirusinfecties te verminderen, kunnen de volgende voorzorgsmaatregelen worden genomen:

• Contact met zieke personen vermijden
• Goede handhygiëne toepassen, vooral voor maaltijden: gebruik handzeep op basis van alcohol of water en zeep
• Neus en mond bedekken bij hoesten of niezen
• Oppervlakken, zoals wastafels, regelmatig reinigen om ziektekiemen te verwijderen
• Zieke personen thuis houden om verspreiding van het virus te voorkomen
• Zwemmen in slecht onderhouden zwembaden vermijden

Praktische tips voor het omgaan met adenovirusinfectie

kunnen variëren van milde verkoudheden tot ernstigere aandoeningen zoals longontsteking of ooginfecties. Het is belangrijk om de juiste zorg te bieden en symptomen goed te monitoren om het herstel te bevorderen.

Zorg goed voor jezelf

Bij het omgaan met een adenovirusinfectie is rust van cruciaal belang. Het immuunsysteem heeft tijd nodig om het virus te bestrijden, dus zorg ervoor dat je voldoende slaapt en je lichaam rust gunt.
Daarnaast is het van belang om een evenwichtig voedingspatroon aan te houden. Gezonde voeding helpt je lichaam in het herstelproces en versterkt je immuunsysteem. Zorg voor voldoende hydratatie door water, thee of bouillon te drinken. Het eten van voedingsmiddelen rijk aan vitamine C, zoals citrusvruchten en bessen, kan je immuunsysteem helpen versterken.

Volg medische richtlijnen

Raadpleeg een arts voor een behandelplan dat past bij de ernst van je symptomen. Aangezien adenovirusinfecties niet met antibiotica behandeld kunnen worden, zal de behandeling meestal gericht zijn op symptomatische verlichting, zoals het verlichten van koorts of pijn. Medicatie zoals paracetamol of ibuprofen kan je helpen om koorts te verlagen en pijn te verminderen.
In sommige gevallen, wanneer er complicaties optreden, zoals longaandoeningen of nieraandoeningen, kan extra medische interventie nodig zijn. Het is belangrijk om deze complicaties vroegtijdig te herkennen, zodat de juiste behandeling kan worden gestart.

Monitor je symptomen nauwkeurig

Blijf goed letten op de symptomen van de infectie en noteer veranderingen die je opmerkt. Als je ernstige ademhalingsmoeilijkheden ervaart, zoals kortademigheid of pijn op de borst, is het belangrijk om direct medische hulp in te schakelen. Ook wanneer je koorts langer dan een paar dagen aanhoudt of verergert, is het raadzaam om je arts te raadplegen.
Let goed op symptomen van huidziekten of oogirritatie, die ook vaak kunnen optreden bij adenovirusinfecties. Als je merkt dat je ogen geïrriteerd raken of je merkt pusvorming, zoek dan snel medische hulp.

Houd goede hygiëne in acht

Adenovirussen kunnen zich snel verspreiden, dus is het essentieel om goede hygiëne te handhaven. Was regelmatig je handen met zeep en water, vooral na hoesten of niezen. Gebruik een papieren zakdoek of je elleboog om hoest- of niesdruppels op te vangen en was daarna je handen grondig. Vermijd het delen van persoonlijke spullen, zoals handdoeken of bestek, met anderen.
Als je in contact komt met andere mensen, zorg er dan voor dat je zoveel mogelijk afstand houdt om verdere verspreiding te voorkomen.

Houd controleafspraken in de gaten

Na je eerste behandeling is het belangrijk om controleafspraken na te komen, vooral als je symptomen verergeren. Je arts kan aanbevelen om je herstel te blijven volgen en je vooruitgang te monitoren. Het is essentieel om eventuele complicaties op tijd te ontdekken, zoals een okselprobleem of een hartafwijking, die soms kunnen optreden na een virale infectie.

Kies een veilige omgeving voor herstel

Zorg ervoor dat je je in een rustige en schone omgeving bevindt terwijl je herstelt. Een goed geventileerde ruimte is belangrijk voor je ademhaling. Probeer indien mogelijk te voorkomen dat je in contact komt met mensen die mogelijk immuunzwak zijn, zoals ouderen of jonge kinderen, om te voorkomen dat je het virus verder verspreidt.

Misvattingen rond adenovirusinfectie

Adenovirusinfecties kunnen verschillende delen van het lichaam aantasten, zoals de luchtwegen, de ogen en het maagdarmkanaal. Deze infecties komen veel voor, vooral bij jonge kinderen, maar er bestaan veel misvattingen over hoe ze zich verspreiden en welke symptomen ze veroorzaken. In dit artikel worden enkele van de meest voorkomende misvattingen rond adenovirusinfecties besproken.

Adenovirusinfecties komen alleen voor bij kinderen

Veel mensen denken dat adenovirusinfecties alleen kinderen treffen, maar volwassenen kunnen ook geïnfecteerd raken. Bij volwassenen kunnen de symptomen vaak milder zijn, maar de infectie kan nog steeds ernstige complicaties veroorzaken, vooral bij mensen met een verzwakt immuunsysteem. Adenovirussen kunnen verschillende aandoeningen veroorzaken, van milde verkoudheden tot ernstigere luchtweginfecties zoals longontsteking.

Je kunt je niet beschermen tegen adenovirusinfecties

Er bestaat de misvatting dat er geen manier is om je tegen adenovirusinfecties te beschermen, maar dat is niet waar. Het volgen van goede hygiënemaatregelen, zoals regelmatig handen wassen en het vermijden van contact met besmette personen, kan de kans op besmetting aanzienlijk verminderen. In sommige gevallen kunnen ook vaccins worden gebruikt om specifieke adenovirussen te voorkomen, zoals bij militairen die vaak in groepen verblijven.

Adenovirusinfecties zijn altijd ernstig

Hoewel adenovirusinfecties in sommige gevallen ernstige symptomen kunnen veroorzaken, zijn de meeste gevallen mild en verdwijnen ze vanzelf. Symptomen zoals koorts, keelpijn en hoesten zijn vaak tijdelijk en verdwijnen meestal binnen enkele dagen tot weken. In zeldzame gevallen kunnen complicaties optreden, zoals longontsteking of gastro-enteritis, vooral bij mensen met onderliggende aandoeningen. De infectie kan soms ook leiden tot huidinfectie bij mensen met een verzwakt immuunsysteem.

Antibiotica helpen tegen adenovirusinfecties

Een veelvoorkomende misvatting is dat antibiotica effectief zijn bij de behandeling van adenovirusinfecties, maar dit is niet waar. Adenovirussen zijn virussen, geen bacteriën, en reageren daarom niet op antibiotica. In plaats daarvan moeten de meeste adenovirusinfecties symptomatisch worden behandeld. Dit betekent dat behandelingen gericht zijn op het verlichten van symptomen, zoals het verlagen van de koorts en het verlichten van keelpijn, maar het virus zelf kan niet met antibiotica worden bestreden.

Adenovirusinfecties kunnen alleen via de lucht worden overgedragen

Hoewel adenovirussen vaak via de lucht worden overgedragen, bijvoorbeeld door hoesten of niezen, kunnen ze ook op andere manieren worden verspreid. Ze kunnen worden overgedragen via besmette oppervlakken, zoals deurklinken, of door direct contact met iemand die geïnfecteerd is. In sommige gevallen kan de infectie ook via fecaal-oraal contact worden verspreid, bijvoorbeeld door besmet voedsel of water.

Alle adenovirusinfecties veroorzaken dezelfde symptomen

Adenovirussen kunnen verschillende aandoeningen veroorzaken, afhankelijk van de serotype van het virus. De symptomen kunnen variëren van milde verkoudheidssymptomen tot ernstige ademhalingsproblemen. Een adenovirusinfectie kan ook de darmen aantasten, wat kan leiden tot gastro-enteritis, met symptomen zoals braken, diarree en buikpijn. Sommige mensen kunnen ook last krijgen van ooginfecties, zoals conjunctivitis, als gevolg van de infectie.

Als je eenmaal een adenovirusinfectie hebt gehad, ben je immuun voor toekomstige infecties

Een andere misvatting is dat je immuun wordt voor toekomstige adenovirusinfecties nadat je er eenmaal een hebt gehad. Dit is niet helemaal waar. Er zijn veel verschillende types van het adenovirus, en hoewel je immuun kunt worden voor een specifiek type na infectie, kun je nog steeds geïnfecteerd raken door een ander type in de toekomst. Dit betekent dat het mogelijk is om meerdere keren een adenovirusinfectie te krijgen, zelfs als je er al eerder een hebt gehad.

Lees verder

• Keelontsteking (faryngitis): Oorzaken van ontsteking keel