Biopsie: Verwijderen van weefselmonster (biopt)

Een biopsie is een microscopisch of chemisch onderzoek van stukjes weefsel. Deze verkrijgt de arts via opzuiging, uitponsing, uitsnijding of afschaving. De anatoom-patholoog controleert vervolgens het biopt (weefselmonster) onder de microscoop en zoekt hierbij naar abnormale cellen. Dit is nuttig bij de diagnose van kanker of het identificeren van (de ernst van) een ontsteking. Soms gebeuren met het het afnemen van het weefselmonster nog andere onderzoeken. De biopsie is soms minimaal invasief, wat inhoudt dat dit bij een huisarts mogelijk is (bijvoorbeeld een huidbiopsie). Maar ook invasieve methoden zijn soms nodig om een biopt te verwijderen, waarbij een ziekenhuisverblijf nodig is. Een biopsie is een veilig onderzoek waarbij weinig complicaties voorkomen.

• Terminologie onderzoek door arts
• Indicatie biopsie: Kanker en ontsteking
• Vormen van biopsie: Verwijderen van weefselmonster
• Biopsie via uitponsing
• Naaldbiopsie
• Beenmergpunctie
• Endoscopische biopsies
• Excisiebiopt
• Perioperatieve biopsie

Terminologie onderzoek door arts

Bij een biopsie neemt de arts een weefselmonster uit het lichaam om het nader te laten onderzoeken. Dit gebeurt wanneer een eerder onderzoek heeft aangetoond dat het weefsel abnormaal is. Dit abnormaal weefsel van onbekende oorsprong kent diverse benamingen: een laesie, een zwelling, een knobbel, een tumor of een massa. Het verdachte gebied is eerder opgemerkt tijdens een lichamelijk onderzoek of in beeld gebracht bij een beeldvormend onderzoek. Beeldvormend onderzoek zoals een röntgenfoto (= radiografisch onderzoek) geeft namelijk wel weer een massa weer, maar hieruit valt het verschil tussen goedaardige of kwaadaardige cellen niet af te leiden.

Indicatie biopsie: Kanker en ontsteking

Kanker

De arts voert een biopsie vaak uit wanneer een patiënt een onbekende zwelling heeft in een bepaald deel van het lichaam. Door middel van een biopsie valt kanker te diagnosticeren of juist uit te sluiten. De anatoom-patholoog bekijkt namelijk de cellen onder de microscoop. Kankercellen hebben een afwijkend uiterlijk ten opzichte van normale cellen. Het stadium of het type van de kanker is ook op te sporen wat helpt bij het behandelplan van de patiënt. In sommige gevallen gebeurt een biopsie van normaal uitziend weefsel. Hierdoor spoort de arts de eventuele verspreiding van de kanker op. Maar hij controleert eveneens het weefsel op afstotingsverschijnselen van een getransplanteerd orgaan.

Ontsteking

Daarnaast zijn verschillende andere aandoeningen vast te stellen door middel van een biopsie. Zo valt een ontsteking in organen zoals de lever of de nieren te identificeren via een weefselmonster. Soms leveren bepaalde vormen van een ontsteking heel specifieke cellen op. Het is mogelijk dat de arts een biopsie uitvoert om te kijken naar de ernst van de ontsteking (in bijvoorbeeld de lever)

Vormen van biopsie: Verwijderen van weefselmonster

Een weefselmonster afnemen is mogelijk via diverse procedures, afhankelijk van het lichaamsdeel waarvan het biopt nodig is. Bij bijna alle vormen gebruikt de arts een scherp voorwerp waarbij hij een ​​kleine hoeveelheid weefsel verwijdert. Als de biopsie gebeurt op de huid of een andere gevoelig gebied, past hij veelal eerst een verdovende medicijn toe.

Biopsie via uitponsing

Het uitponsen van een weefselmonster is nuttig om diverse huidaandoeningen te diagnosticeren. Een speciaal instrument ponst als het ware een klein gat in de bovenste huidlagen om een huidmonster te verwijderen. Vaak injecteert de arts eerst een plaatselijke verdoving in de huid of brengt hij een verdovende crème aan op de huid, zodat de patiënt geen pijn voelt bij de huidbiopsie.

Naaldbiopsie

Een naaldbiopsie (aspiratiebiopsie) gebeurt om weefsel van organen of bulten onder de huid te verkrijgen. Door het inbrengen van een lange naald onder de huid verwijdert de arts een biopt uit de nier, de lever, de schildklier, het beenmerg of uit een abnormale knobbel. Voordat deze procedure doorgaat, injecteert de arts meestal eerst een plaatselijke verdoving met een fijne naald in de huid. Bij het verwijderen van het stukje weefsel heeft de patiënt vervolgens geen pijn meer. In sommige gevallen begeleidt een echografie (echografie geleide biopsie), een CT-scan (CT-geleide biopsie) of MRI-scan (MRI-scan geleide biopsie) de procedure van het nemen van een biopt. Zo ziet de arts meteen wanneer de naald zich op de juiste plaats bevindt.

Beenmergpunctie

De arts voert dit onderzoek uit wanneer de patiënt een afwijking vertoont in het bloed, of wanneer hij vermoedt dat de patiënt kanker heeft die ontstaan is in of verspreid is naar het beenmerg. Het beenmerg is het sponsachtige materiaal dat zich in een aantal grotere botten bevindt. Hier gebeurt de productie van de bloedcellen. Het analyseren van een monster van het beenmerg wijst uit wat de oorzaak is van het bloedprobleem. Zo is een beenmergpunctie inzetbaar om verschillende goedaardige en kwaadaardige bloedproblemen te identificeren. Deze omvatten bloedkanker, zoals leukemie, een lymfoom en een multiple myeloom (ziekte van Kahler: bloedarmoede, botpijn en verhoogd calciumgehalte in het bloed). Een beenmergpunctie spoort eveneens kanker op die elders is begonnen en is uitgezaaid naar het beenmerg. Bij dit onderzoek verzamelt de arts een beetje beenmerg uit de achterkant van het heupbeen met behulp van een lange naald. In sommige gevallen heeft de arts merg uit andere beenderen in het lichaam nodig.

Endoscopische biopsies

Een endoscoop is een dunne flexibele buis met aan het einde een lampje en een camera. Deze gebruikt de arts om in verschillende delen van het lichaam te kijken. Tijdens deze medische procedure, neemt de arts vaak een weefselmonster weg. Dit gebeurt bijvoorbeeld via een gastroscopie (inwendig kijkonderzoek van de maag), wanneer een endoscoop via de mond in de maag terechtkomt. Andere voorbeelden van endoscopische biopsieprocedures omvatten een cystoscopie om weefsel uit de blaas te verzamelen, een bronchoscopie om weefsel uit de longen te verkrijgen en een colonoscopie om weefsel te verzamelen uit de dikke darm.

Excisiebiopt

Hierbij verwijdert de arts een volledig afwijkend knobbeltje wat hij laat onderzoeken. Dit gebeurt onder lokale of algemene verdoving, afhankelijk van de plaats. Dit type biopsie is handig bij bepaalde borstknobbeltjes.

Perioperatieve biopsie

Soms verwijdert de chirurg tijdens een operatie een klein weefselmonster dat hij binnen een paar minuten laat onderzoeken. Hierdoor is de oorzaak van de knobbel bekend, wat nuttig is voor het verloop van de verdere operatie.

Lees verder

• Beeldvormende onderzoeken: Beeldvormende onderzoeken voor diagnostiek en/of behandeling (special)