Biopsie: Verwijderen van weefselmonster (biopt)

Een biopsie is een medisch onderzoek waarbij een klein stukje weefsel uit het lichaam wordt genomen voor microscopisch of chemisch onderzoek. Dit kan gebeuren door middel van opzuiging, uitponsing, uitsnijding of afschaving. Een anatoom-patholoog onderzoekt het weefselmonster (biopt) onder de microscoop op abnormale cellen. Dit onderzoek is cruciaal voor het stellen van een diagnose, het identificeren van kanker of het beoordelen van de ernst van een ontsteking. Soms worden aanvullende onderzoeken uitgevoerd naast de biopsie. Biopsieën kunnen minimaal invasief zijn, wat betekent dat ze vaak door een huisarts kunnen worden uitgevoerd (bijvoorbeeld een huidbiopsie). In andere gevallen zijn meer invasieve procedures noodzakelijk, waarvoor mogelijk een ziekenhuisopname vereist is. Over het algemeen is een biopsie een veilige procedure met een laag risico op complicaties.

• Terminologie onderzoek door arts
• Indicaties voor een biopsie: Kanker en ontsteking
• Vormen van biopsieën: Verwijderen van weefselmonsters
• Biopsie via uitponsing
• Naaldbiopsie
• Beenmergpunctie
• Endoscopische biopsieën
• Excisiebiopt
• Perioperatieve biopsie

Terminologie onderzoek door arts

Bij een biopsie neemt de arts een weefselmonster uit het lichaam om dit verder te onderzoeken. Dit wordt gedaan wanneer eerder onderzoek afwijkingen in het weefsel heeft aangetoond. Abnormaal weefsel, ook wel aangeduid als een laesie, zwelling, knobbeltje, tumor of massa, kan aanleiding geven tot een biopsie. Dit verdachte weefsel wordt vaak opgemerkt tijdens lichamelijk onderzoek of bij beeldvormend onderzoek zoals röntgenfoto's (radiografisch onderzoek). Beeldvormend onderzoek kan massa’s zichtbaar maken, maar het is niet altijd mogelijk om het verschil tussen goedaardige en kwaadaardige cellen te bepalen zonder aanvullend weefselonderzoek.

Indicaties voor een biopsie: Kanker en ontsteking

Kanker

Een biopsie wordt vaak uitgevoerd wanneer een patiënt een onbekende zwelling of massa heeft. Het weefselmonster wordt onderzocht om kanker te diagnosticeren of uit te sluiten. Kankercellen vertonen doorgaans afwijkingen in hun structuur en gedrag vergeleken met normale cellen. De biopsie kan ook helpen bij het bepalen van het stadium en type van kanker, wat cruciaal is voor het opstellen van een behandelplan. In sommige gevallen wordt een biopsie uitgevoerd van normaal ogend weefsel om te controleren op metastasen of de verspreiding van kanker. Ook kan een biopsie nuttig zijn voor het evalueren van afstotingsverschijnselen bij getransplanteerde organen.

Ontsteking

Naast kanker kan een biopsie ook nuttig zijn voor het diagnosticeren van ontstekingen. Dit omvat ontstekingen in organen zoals de lever of nieren. Het weefselmonster kan specifieke cellulaire kenmerken van de ontsteking onthullen en helpen bij het bepalen van de ernst en aard van de ontsteking. Bijvoorbeeld, sommige ontstekingsaandoeningen vertonen unieke cellen die alleen door een biopsie zichtbaar worden.

Vormen van biopsieën: Verwijderen van weefselmonsters

Het verkrijgen van een weefselmonster kan op verschillende manieren worden uitgevoerd, afhankelijk van de locatie en aard van het verdachte weefsel. De arts gebruikt meestal een scherp instrument om een klein stukje weefsel te verwijderen. Bij biopsieën op gevoelige gebieden zoals de huid wordt vaak een verdovende medicatie toegediend om het ongemak te minimaliseren.

Biopsie via uitponsing

Het uitponsen van een weefselmonster is vooral nuttig voor het diagnosticeren van diverse huidaandoeningen. Met een speciaal instrument wordt een klein stuk huid uit de bovenste huidlagen geponst. Meestal wordt vooraf een plaatselijke verdoving gegeven, zodat de patiënt geen pijn ervaart tijdens de procedure.

Naaldbiopsie

Een naaldbiopsie, ook wel aspiratiebiopsie genoemd, wordt gebruikt om weefsel uit organen of abnormale massa’s onder de huid te verkrijgen. De arts brengt een lange naald in om een biopt te verkrijgen uit de nier, lever, schildklier, beenmerg of een andere massa. Vaak wordt vooraf een plaatselijke verdoving gegeven. De procedure kan worden begeleid door een echografie (echografie-geleide biopsie), CT-scan (CT-geleide biopsie) of MRI-scan (MRI-geleide biopsie) om ervoor te zorgen dat de naald op de juiste plaats is.

Beenmergpunctie

Een beenmergpunctie wordt uitgevoerd wanneer er afwijkingen in het bloed worden opgemerkt of wanneer kanker in het beenmerg wordt vermoed. Het beenmerg, dat zich in de holtes van grotere botten bevindt, is verantwoordelijk voor de productie van bloedcellen. Het analyseren van een beenmergmonster kan helpen bij het diagnosticeren van verschillende bloedproblemen, waaronder leukemie, lymfoom, en multiple myeloom (ziekte van Kahler). De procedure omvat het verzamelen van beenmerg uit de achterkant van het heupbeen met een lange naald. In sommige gevallen kan ook beenmerg uit andere botten worden nodig.

Endoscopische biopsieën

Een endoscoop is een dunne, flexibele buis met een lampje en camera die wordt gebruikt om het inwendige van het lichaam te visualiseren. Tijdens de endoscopie kan de arts vaak een weefselmonster nemen. Voorbeelden van endoscopische biopsieën zijn onder meer gastroscopie (kijkonderzoek van de maag), cystoscopie (onderzoek van de blaas), bronchoscopie (onderzoek van de longen) en colonoscopie (onderzoek van de dikke darm).

Excisiebiopt

Bij een excisiebiopt verwijdert de arts het volledige afwijkende knobbeltje voor verder onderzoek. Dit gebeurt onder lokale of algemene verdoving, afhankelijk van de locatie en grootte van de afwijking. Dit type biopsie is vaak nuttig voor het verwijderen van borstknobbeltjes en andere abnormale massa’s die verder moeten worden onderzocht.

Perioperatieve biopsie

Soms wordt tijdens een operatie een klein weefselmonster genomen en onmiddellijk onderzocht. Dit kan helpen om de aard van de afwijking te bepalen, wat belangrijk kan zijn voor de voortgang en het succes van de operatie.

Lees verder

• Nierbiopsie: Wegnemen van weefselmonster nier (nierbiopt)
• Long naaldbiopsie: Onderzoek weefsel uit longen
• Endometriumbiopsie: Weefselmonster bekleding baarmoeder
• Kegelbiopsie: Cellen verwijderen uit baarmoederhals
• Tongbiopsie: Onderzoek naar afwijkingen op tong