Bisfosfonaten: Medicatie bij botaandoeningen

Bisfosfonaten: Medicatie bij botaandoeningen Bisfosfonaten zijn krachtige geneesmiddelen die worden voorgeschreven voor de behandeling van botaandoeningen. Ze zijn bijzonder effectief in het voorkomen van botbreuken (fracturen) bij patiënten met verzwakte botten. Het kan enkele maanden duren voordat bisfosfonaten hun volledige effectiviteit bereiken. Het gebruik van deze medicijnen kan op verschillende manieren plaatsvinden, vaak volgens een specifiek stappenplan. Voor sommige patiënten schrijft de arts ook calcium en vitamine D voor in combinatie met bisfosfonaten om de botproductie te ondersteunen. Over het algemeen wegen de voordelen van bisfosfonaten op tegen de mogelijke bijwerkingen, die vaak verdwijnen zodra de patiënt stopt met de medicatie.

Wat zijn bisfosfonaten?

Bisfosfonaten zijn geneesmiddelen die worden gebruikt om botaandoeningen te behandelen, waaronder:

Epidemiologie

Voorkomen en gebruik wereldwijd
Bisfosfonaten worden wereldwijd veel gebruikt, voornamelijk bij patiënten met osteoporose, een aandoening die vooral ouderen treft. De prevalentie van osteoporose neemt toe met de vergrijzing van de bevolking, wat een stijgende vraag naar bisfosfonaten veroorzaakt. In landen met goed ontwikkelde gezondheidszorgsystemen worden deze medicijnen vaak voorgeschreven om botbreuken te voorkomen en om het botverlies bij patiënten met osteoporose of andere botaandoeningen te remmen.

Demografische variaties in gebruik
Het gebruik van bisfosfonaten verschilt per leeftijdsgroep en geslacht, waarbij vrouwen, vooral postmenopauzale vrouwen, de grootste gebruikersgroep vormen vanwege hun verhoogde risico op osteoporose. Ook wordt een toename van het gebruik van bisfosfonaten gezien bij patiënten met kankergerelateerde botziekten, zoals botmetastasen bij borstkanker en prostaatkanker. Deze geneesmiddelen zijn in deze gevallen essentieel voor de ondersteuning van de botgezondheid en om pathologische botbreuken te voorkomen.

Voorbeelden van bisfosfonaten

Enkele veelvoorkomende bisfosfonaten met hun merknamen zijn:
  • Alendronaat / Alendroninezuur (Fosamax)
  • Etidronaat (Didronel)
  • Ibandronaat / Ibandroninezuur (Boniva)
  • Pamidronaat (Aredia)
  • Risedronaat (Actonel)
  • Zoledronaat / Zoledroninezuur (Zometa of Reclast)

Werking van bisfosfonaten: Vermindering van botbreuken

Bisfosfonaten werken door de afbraak van bot door cellen te vertragen. Ze verminderen de activiteit van osteoclasten (de cellen die bot afbreken), waardoor osteoblasten (de cellen die bot opbouwen) effectiever kunnen functioneren. Dit versterkt de botten en vermindert het risico op botbreuken. Patiënten die bisfosfonaten gebruiken, hebben daardoor minder kans op fracturen.

Werkingsmechanisme op cellulair niveau

Remming van osteoclastactiviteit
Bisfosfonaten werken voornamelijk door het onderdrukken van osteoclasten, de cellen die verantwoordelijk zijn voor botafbraak. Deze medicijnen binden zich aan het botweefsel en worden opgenomen door osteoclasten, waardoor deze cellen worden geremd en uiteindelijk afsterven. Dit helpt om het botverlies te vertragen en kan het risico op breuken aanzienlijk verminderen. Door deze directe invloed op de osteoclasten dragen bisfosfonaten bij aan de botdichtheid, vooral bij patiënten met hoge botomzet.

Langdurige opslag in botmatrix
Een bijzonder kenmerk van bisfosfonaten is dat ze zich ophopen in de botmatrix, waar ze maanden tot jaren actief blijven. Deze langdurige opslag in het botweefsel zorgt ervoor dat bisfosfonaten zelfs na het stoppen van de medicatie nog werkzaam blijven, wat een langdurig beschermend effect geeft tegen botverlies. Dit kenmerk maakt bisfosfonaten bijzonder nuttig bij chronische botziekten zoals osteoporose en Paget’s botziekte, waar blijvende botondersteuning noodzakelijk is.

Indicaties voor het gebruik van bisfosfonaten

Bisfosfonaten worden voorgeschreven aan patiënten die:
  • Kankerbehandelingen ondergaan die de botten verzwakken, zoals chemotherapie en hormonale therapieën
  • Lijden aan osteoporose en al een gebroken been hebben gehad. Bisfosfonaten kunnen verdere botbreuken voorkomen.
  • Een lage botdichtheid hebben (gemeten via een botdichtheidsmeting) en risico lopen op botbreuken. Dit geldt vooral voor vrouwen na de menopauze, en ook voor vrouwen die zeer mager zijn of een vroege menopauze hebben doorgemaakt. Het gebruik van meer dan drie eenheden alcohol per dag of roken verhoogt ook het risico. Daarnaast kan een familiegeschiedenis van osteoporose of een heupfractuur een indicatie zijn. Patiënten met reumatoïde artritis, type 1 diabetes mellitus, hyperthyreoïdie (overactieve schildklier) of hyperparathyroïdie (overactieve bijschildklier), coeliakie (glutenintolerantie), de ziekte van Crohn (chronische darmontsteking) of colitis ulcerosa (chronische ontsteking van de dikke darm) lopen ook een verhoogd risico op botbreuken.
  • Langdurig steroïdengebruik: Patiënten die meer dan drie maanden corticosteroïden (steroïden) hebben gebruikt, ontwikkelen vaak osteoporose.

Tegenindicaties voor het gebruik van bisfosfonaten

Bisfosfonaten zijn niet geschikt voor patiënten:
  • Die niet in staat zijn rechtop te zitten of staan gedurende 30 minuten na inname van de tablet
  • Met structurele problemen aan de slokdarm, zoals een vernauwing of een Barrett-slokdarm, wat de passage van het medicijn naar de maag vertraagt
  • Die zwanger zijn, een zwangerschap plannen of borstvoeding geven
  • [B]Met hypocalciëmie (laag calciumgehalte in het bloed) of een ongecorrigeerde vitamine D-deficiëntie (tekort aan vitamine D)
  • Met slecht functionerende nieren

Keuze van het type bisfosfonaat

Hoewel alle bisfosfonaten de kans op botbreuken verlagen, reageert elke patiënt anders op de verschillende geneesmiddelen. Vaak worden Alendronaat en Risedronaat gekozen boven Etidronaat, omdat ze effectiever zijn en minder frequent ingenomen hoeven te worden (één keer per week in plaats van dagelijks). Alendroninezuur wordt vaak als eerste voorgeschreven. Als dit niet geschikt blijkt of bijwerkingen vertoont, kan Risedronaat worden voorgeschreven. Etidronaat heeft een complexer schema, waarbij de patiënt eerst het medicijn moet nemen en vervolgens enkele dagen extra calcium moet innemen. Ibandronaat, een nieuwer type bisfosfonaat, wordt één keer per maand ingenomen, terwijl Zoledroninezuur één keer per jaar intraveneus (= via een ader) wordt toegediend. De keuze van het type bisfosfonaat wordt door de arts op basis van individuele patiëntbehoeften en reactie op eerdere behandelingen gemaakt.

Gebruik van het medicijn

De gebruikelijke manier van inname is 's ochtends, vóór het eten of drinken. Het medicijn mag niet met voedsel of drank worden ingenomen om de absorptie te optimaliseren. Na inname van het bisfosfonaat moet de patiënt, afhankelijk van het type medicijn, 30 minuten tot 2 uur wachten voordat hij iets eet of drinkt (behalve water). Het medicijn moet worden ingenomen met een vol glas water, en de patiënt moet gedurende 30 minuten rechtop blijven zitten om irritatie van de slokdarm te voorkomen. De meeste patiënten gebruiken bisfosfonaten langdurig, meestal ten minste vijf jaar. Na deze periode beoordeelt de arts of de voortzetting van de medicatie nog steeds nodig is.

Calcium en vitamine D

Calcium en vitamine D zijn essentieel voor botgezondheid. Veel artsen schrijven calcium en vitamine D voor in combinatie met bisfosfonaten. Deze kunnen beschikbaar zijn in de vorm van kauwtabletten, bruistabletten of poeders. Soms zijn ze in combinatiepreparaten verkrijgbaar. Calcium is niet altijd nodig als de patiënt voldoende calcium via voeding binnenkrijgt. De arts zal de calcium- en vitamine D-inname altijd evalueren voordat aanvullende supplementen worden voorgeschreven, omdat een teveel aan calcium schadelijk kan zijn. Calcium en vitamine D moeten op een ander tijdstip dan het bisfosfonaat worden ingenomen.

Interactie met andere geneesmiddelen

Bisfosfonaten kunnen interageren met andere geneesmiddelen die de patiënt gebruikt. De arts moet op de hoogte zijn van alle medicijnen die de patiënt gebruikt om mogelijke interacties te vermijden. Er kunnen problemen optreden bij gelijktijdig gebruik van slokdarmirriterende middelen, zoals pijnstillers zoals ibuprofen of aspirine (niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen NSAID's), evenals met sommige antibiotica.

Risicogroepen voor complicaties

Patiënten met nierinsufficiëntie
Bij patiënten met een verminderde nierfunctie is voorzichtigheid geboden bij het gebruik van bisfosfonaten, omdat deze geneesmiddelen voornamelijk via de nieren worden uitgescheiden. Patiënten met nierinsufficiëntie lopen een hoger risico op bijwerkingen en toxiciteit bij het gebruik van bisfosfonaten. Daarom wordt bij deze patiënten vaak gekozen voor lagere doseringen en regelmatige controle van de nierfunctie om mogelijke complicaties te minimaliseren.

Ouderen met meerdere aandoeningen
Ouderen die bisfosfonaten gebruiken, hebben vaak ook andere medische aandoeningen, wat hen vatbaarder maakt voor bijwerkingen. Bovendien hebben zij vaak andere medicijnen nodig, wat de kans op interacties verhoogt. Vooral bij ouderen met hartziekten of maag-darmaandoeningen is een zorgvuldige afweging van de voordelen en risico’s van bisfosfonaten noodzakelijk. Artsen moeten bij deze groep regelmatig controleren om complicaties vroegtijdig te herkennen.

Alarmsymptomen en vroege herkenning van bijwerkingen

Pijn in de kaak en tandproblemen
Een zeldzame maar ernstige bijwerking van bisfosfonaten is osteonecrose van de kaak. Dit kan zich manifesteren als aanhoudende kaakpijn, zwelling of ontsteking van het tandvlees, en problemen met tandheelkundige genezing. Patiënten die bisfosfonaten gebruiken, moeten worden geïnformeerd over het belang van mondhygiëne en regelmatige tandartscontroles om het risico op kaakproblemen te minimaliseren. Vroege herkenning en behandeling zijn cruciaal om ernstigere complicaties te voorkomen.

Onverklaarbare dijbeenpijn
Bisfosfonaten kunnen bij langdurig gebruik het risico op atypische femurfracturen verhogen, wat kan beginnen met onverklaarbare pijn in het dijbeen of liesgebied. Patiënten die deze symptomen ervaren, moeten onmiddellijk medische hulp zoeken om een vroegtijdige diagnose en mogelijke behandeling te krijgen. Regelmatige opvolging bij patiënten die al langer bisfosfonaten gebruiken, kan helpen om deze zeldzame maar ernstige bijwerking tijdig te identificeren.

Pijn op de borst is een mogelijke complicatie van het gebruik van bisfosfonaten / Bron: Pexels, PixabayPijn op de borst is een mogelijke complicatie van het gebruik van bisfosfonaten / Bron: Pexels, Pixabay

Bijwerkingen van bisfosfonaten

Zoals bij elk geneesmiddel kunnen bisfosfonaten bijwerkingen veroorzaken. Deze bijwerkingen treden meestal op binnen de eerste maand van de behandeling en verdwijnen vaak daarna. De meest voorkomende bijwerkingen zijn:
  • Buikpijn
  • Constipatie
  • Diarree
  • Huiduitslag (zelden)
  • Oogontsteking (zelden)
  • Algemene malaise (ziek gevoel)
  • Gewrichtspijn of spierpijn (meestal niet ernstig): Treedt vaak enkele dagen tot maanden na inname op en verdwijnt doorgaans na stopzetting van het medicijn
  • Hypocalciëmie (laag calciumgehalte in het bloed)
  • Koorts en griepachtige symptomen: Vaak te verlichten met paracetamol
  • Misselijkheid
  • Ontsteking, zweren of vernauwing van de slokdarm of slokdarmkanker (zeer zeldzaam)
  • Osteonecrose van de kaak: Deze zeldzame maar ernstige aandoening, waarbij het kaakbot verzwakt en sterft door onvoldoende bloedtoevoer, kan optreden bij gebruik van bisfosfonaten. Regelmatige tandheelkundige controles zijn aanbevolen. Bij de meeste patiënten verdwijnt deze aandoening na stopzetting van de medicatie.
  • Pijn op de borst
  • Slikproblemen
  • Vermoeidheid
  • Voorbijgaande leukopenie (vermindering van het aantal witte bloedcellen)
  • Zuurbranden

Werkzaamheid van bisfosfonaten bij botaandoeningen

Het kan enkele maanden duren voordat bisfosfonaten merkbare resultaten geven. Vaak begint de toename van de botdichtheid 6 tot 12 maanden na de start van de behandeling. Dit helpt bij het voorkomen van fracturen van de wervelkolom, heup en andere botten, zoals de pols. Ondanks het gebruik van bisfosfonaten blijven botbreuken mogelijk. Voor een optimaal effect is langdurige inname nodig. Zodra de patiënt stopt met het gebruik van deze medicijnen, kan het versterkende effect op de botten binnen enkele maanden verdwijnen. Bij gebruik van Alendronaat blijft het effect echter nog 3 tot 5 jaar merkbaar, zelfs na het stoppen van de medicatie.

Praktische tips voor het omgaan met bisfosfonaten: medicatie bij botaandoeningen

Bisfosfonaten zijn medicijnen die vaak worden voorgeschreven bij botaandoeningen, zoals osteoporose of botmetastasen, om botverlies te voorkomen en de botdichtheid te verbeteren. Deze medicijnen werken door de afbraak van botweefsel te remmen, waardoor de botten sterker blijven. Het gebruik van bisfosfonaten kan echter bijwerkingen veroorzaken, en het is belangrijk om ze op de juiste manier in te nemen en te beheren om de effectiviteit te maximaliseren en ongewenste complicaties te voorkomen. Hier zijn enkele praktische tips om met bisfosfonaten om te gaan.

Neem bisfosfonaten correct in

Bisfosfonaten moeten op een lege maag worden ingenomen, meestal vroeg in de ochtend, minstens 30 minuten voor de eerste maaltijd of drank. Dit zorgt ervoor dat het medicijn goed wordt opgenomen in je lichaam en zijn werk effectief kan doen. Het is belangrijk om het medicijn met een vol glas water in te nemen en daarna rechtop te blijven staan voor minstens 30 minuten. Dit voorkomt dat het medicijn in de slokdarm blijft hangen, wat kan leiden tot irritatie of pijn.

Vermijd het liggen of gaan zitten gedurende deze tijd, omdat dit het risico op het ontwikkelen van slokdarmirritatie of -beschadiging verhoogt. Raadpleeg je arts of apotheker als je vragen hebt over het juiste moment of de manier waarop je je bisfosfonaten moet innemen.

Zorg voor een voldoende calcium- en vitamine D-inname

Bisfosfonaten werken het beste wanneer ze worden gecombineerd met een gezond dieet dat rijk is aan calcium en vitamine D. Calcium is essentieel voor sterke botten, en vitamine D helpt bij de opname van calcium in je lichaam. Je arts kan je mogelijk adviseren om een calcium- en vitamine D-supplement te nemen als je dieet onvoldoende is.

Het is belangrijk om regelmatig voedingsmiddelen zoals melk, groene bladgroenten, noten, zaden en vis in je voedingspatroon op te nemen om voldoende calcium binnen te krijgen. Zorg er ook voor dat je voldoende vitamine D binnenkrijgt, wat je kunt verkrijgen uit zonlicht, verrijkte voedingsmiddelen en supplementen.

Let op bijwerkingen en bespreek ze met je arts

Zoals bij veel medicijnen kunnen bisfosfonaten bijwerkingen veroorzaken. De meest voorkomende bijwerkingen zijn maag- of darmklachten, zoals misselijkheid, brandend maagzuur of buikpijn. Als je ernstige bijwerkingen ervaart, zoals pijn in de botten, gewrichten of spieren, hoest, of tekenen van een infectie, neem dan onmiddellijk contact op met je arts.

Een andere ernstige bijwerking van bisfosfonaten is osteonecrose van de kaak, een aandoening waarbij het bot in de kaak afsterft. Dit komt vooral voor bij mensen die bisfosfonaten voor een langere periode gebruiken, vooral na tandheelkundige ingrepen. Zorg ervoor dat je regelmatig tandheelkundige controles ondergaat en informeer je tandarts dat je bisfosfonaten gebruikt.

Voorkom interacties met andere medicijnen

Bisfosfonaten kunnen een interactie aangaan met bepaalde medicijnen, zoals antacida, calcium- of ijzersupplementen, en medicijnen die de maagzuurproductie remmen. Het is belangrijk om deze medicijnen niet tegelijkertijd in te nemen met bisfosfonaten, omdat ze de opname van het medicijn kunnen verminderen.

Om interacties te voorkomen, neem de bisfosfonaten altijd op de aanbevolen manier in en wacht minstens 30 minuten voordat je andere medicijnen inneemt. Informeer je arts over alle andere medicijnen die je gebruikt, inclusief vrij verkrijgbare medicijnen en kruidenremedies.

Zorg voor regelmatige medische controles

Omdat bisfosfonaten invloed hebben op de botdichtheid en het botmetabolisme, is het belangrijk om regelmatig medische controles en botdichtheidstests te ondergaan om te monitoren hoe goed het medicijn werkt en of er bijwerkingen optreden. Je arts zal je adviseren over de frequentie van deze controles, afhankelijk van je gezondheidstoestand en het gebruik van bisfosfonaten.

Daarnaast is het belangrijk om regelmatig te worden gecontroleerd op nierfunctie, aangezien bisfosfonaten de nieren kunnen belasten. Dit kan gedaan worden door bloed- en urineonderzoeken om ervoor te zorgen dat je nieren goed functioneren tijdens het gebruik van het medicijn.

Blijf actief en eet een gezond voedingspatroon

Hoewel bisfosfonaten helpen om botverlies te verminderen, is het ook belangrijk om je botten te versterken door regelmatige lichaamsbeweging en een gezond voedingspatroon. Gewichtdragende oefeningen, zoals wandelen, dansen of krachttraining, kunnen de botdichtheid verbeteren en het risico op fracturen verminderen.

Daarnaast helpt een evenwichtig dieet met voldoende vitaminen en mineralen om de botgezondheid te ondersteunen. Het kan nuttig zijn om voedingsmiddelen rijk aan magnesium, vitamine K en fosfor op te nemen, omdat deze voedingsstoffen essentieel zijn voor de botgezondheid.

Wees geduldig: de effecten kunnen tijd kosten

Het kan enige tijd duren voordat je de volledige voordelen van bisfosfonaten merkt. Deze medicijnen helpen bij het opbouwen van botmassa en het verminderen van botbreuken, maar het kan maanden duren voordat je significante veranderingen in je botdichtheid ziet. Het is belangrijk om geduldig te zijn en je arts regelmatig op de hoogte te houden van je vooruitgang.

Gebruik geen bisfosfonaten zonder de aanbeveling van een arts, en volg nauwgezet het advies van je zorgverlener op om de beste resultaten te behalen. Als je merkt dat je symptomen aanhouden of verergeren, bespreek dit dan met je arts om alternatieve behandelingsopties te overwegen.

Door deze praktische tips toe te passen, kun je het gebruik van bisfosfonaten beter beheren en je botgezondheid verbeteren. Het is essentieel om regelmatig je arts te raadplegen, een gezonde levensstijl te onderhouden en je medicatie correct in te nemen om het meeste uit je behandeling te halen.

Misvattingen rond bisfosfonaten

Bisfosfonaten zijn medicijnen die worden gebruikt om botverlies te verminderen en de botsterkte te verbeteren, vooral bij aandoeningen zoals osteoporose en bepaalde vormen van kanker. Ze werken door de afbraak van botweefsel te remmen, wat helpt om fracturen te voorkomen. Ondanks hun bewezen effectiviteit bestaan er veel misverstanden over deze medicijnen, vooral over hun veiligheid en werkingsmechanisme.

Bisfosfonaten bouwen nieuw bot op

Hoewel bisfosfonaten botverlies tegengaan, stimuleren ze niet direct de aanmaak van nieuw bot. In plaats daarvan verminderen ze de activiteit van osteoclasten, de cellen die botweefsel afbreken. Hierdoor blijft er meer bot behouden, maar de botopbouw door osteoblasten blijft afhankelijk van andere factoren zoals voeding, beweging en hormonale regulatie.

Bisfosfonaten werken onmiddellijk na inname

Het effect van bisfosfonaten treedt niet onmiddellijk op. Deze medicijnen worden opgenomen in het botweefsel en beïnvloeden geleidelijk de botafbraak. Dit betekent dat het weken tot maanden kan duren voordat significante verbeteringen zichtbaar zijn, en langdurig gebruik is vaak noodzakelijk om maximale voordelen te behalen.

Bisfosfonaten veroorzaken altijd ernstige bijwerkingen

Hoewel sommige patiënten bijwerkingen ervaren, zijn ernstige complicaties zeldzaam. De meest voorkomende bijwerkingen zijn milde maagklachten of irritatie van de slokdarm, vooral bij orale bisfosfonaten. In zeldzame gevallen kunnen aandoeningen zoals osteonecrose van de kaak of atypische botbreuken optreden, maar deze risico’s wegen doorgaans niet op tegen de voordelen van behandeling bij patiënten met een hoog fractuurrisico.

Iedereen met osteoporose moet bisfosfonaten nemen

Hoewel bisfosfonaten effectief zijn bij de behandeling van osteoporose, zijn ze niet voor iedereen de eerste keuze. De beslissing om deze medicijnen te gebruiken hangt af van factoren zoals de ernst van het botverlies, de persoonlijke medische geschiedenis en het fractuurrisico. In sommige gevallen kunnen andere behandelingen zoals hormoontherapie of calcium- en vitaminen-supplementen worden overwogen.

Langdurig gebruik van bisfosfonaten maakt de botten zwakker

Hoewel bisfosfonaten botverlies tegengaan, is langdurig gebruik niet zonder risico’s. In sommige gevallen kunnen ze de botvernieuwing zodanig vertragen dat het bot minder flexibel wordt, wat paradoxaal genoeg het risico op bepaalde fracturen kan verhogen. Daarom wordt vaak een behandelstop overwogen na enkele jaren van therapie, afhankelijk van de individuele situatie van de patiënt.

Bisfosfonaten zijn gevaarlijk voor het maag-darmkanaal

Sommige mensen vrezen dat bisfosfonaten ernstige schade aan de darmen of maag veroorzaken. Hoewel orale bisfosfonaten de slokdarm kunnen irriteren als ze niet correct worden ingenomen, is het risico op maagzweren of andere complicaties laag bij correct gebruik. Voor patiënten met maagproblemen kunnen intraveneuze bisfosfonaten een veilig alternatief zijn.

Bisfosfonaten zijn uitsluitend bedoeld voor ouderen

Hoewel osteoporose vaker voorkomt bij ouderen, kunnen bisfosfonaten ook worden voorgeschreven aan jongere patiënten met aandoeningen die botverlies veroorzaken, zoals langdurig gebruik van medicatie zoals corticosteroïden of bepaalde vormen van kanker. De behandeling wordt altijd afgestemd op de individuele noodzaak en het risico op botbreuken.
© 2016 - 2025 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Actonel tegen botontkalking (osteoporose)Actonel tegen botontkalking (osteoporose)Botontkalking of osteoporose is een aandoening aan de botten die veel oudere mensen treft. De botten worden poreuzer en…
Alendroninezuur: medicijn bij botontkalkingAlendroninezuur: medicijn bij botontkalkingWanneer er meer botweefsel wordt afgebroken dan er wordt aangemaakt, worden botten brozer. Bij botontkalking (osteoporse…
Geneesmiddelen: onderzoek en gebruikGeneesmiddelen: onderzoek en gebruikGeneesmiddelen: gebruik, bewaren en geneesmiddelenonderzoek. Geneesmiddelen, oftewel medicijnen, zijn bedoeld om ziekten…
Zwarte driehoek en extra controle op geneesmiddelenElk nieuw geneesmiddel wordt uitgebreid onderzocht voordat het op de markt verschijnt. De groep waarbij het middel wordt…

Wat gebeurt er in het lichaam bij chronische stress?Wat gebeurt er in het lichaam bij chronische stress?Hartkloppingen, adrenaline, zweten, een gejaagd gevoel, trillen ... Wie kent deze verschijnselen niet? Dikwijls denken w…
Biopsie: Verwijderen van weefselmonster (biopt)Biopsie: Verwijderen van weefselmonster (biopt)Een biopsie is een medisch onderzoek waarbij een klein stukje weefsel uit het lichaam wordt genomen voor microscopisch o…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: OpenClipartVectors, Pixabay
  • Bisphosphonates for Osteoporosis, http://www.webmd.com/osteoporosis/bisphosphonates-for-osteoporosis, geraadpleegd op 30 juni 2016
  • Bisphosphonates, http://patient.info/health/bisphosphonates, geraadpleegd op 30 juni 2016
  • Bisphosphonates, https://courses.washington.edu/bonephys/opbis.html, geraadpleegd op 30 juni 2016
  • General side effects of bisphosphonates, http://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/cancers-in-general/treatment/bisphosphonate/general-side-effects-of-bisphosphonates, geraadpleegd op 30 juni 2016
  • What bisphosphonates are | Cancer Research UK, http://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/cancers-in-general/treatment/bisphosphonate/what-bisphosphonates-are, geraadpleegd op 30 juni 2016
  • Afbeelding bron 1: Pexels, Pixabay
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 04-03-2025
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Diversen
Bronnen en referenties: 7
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.