Convergentie-insufficiëntie: Dichtbij zien gaat moeilijk

Convergentie houdt in dat de ogen zich naar de neus richten bij het kijken op korte afstand. Bij convergentie-insufficiëntie hebben de ogen moeite om samen te werken wanneer een voorwerp zich vlakbij de ogen bevindt, en richten ze zich niet (voldoende) naar de neus. Voorbeelden van situaties waarbij deze oogafwijking voorkomt, zijn lezen, sporten en knutselen. De patiënt ervaart hierdoor veel hindernissen in het dagelijks leven. Convergentie-insufficiëntie kan worden opgespoord met een standaard oogonderzoek. Over het algemeen is de behandeling met oogoefeningen zeer succesvol, hoewel soms een prismabril vereist is, en in zeer zeldzame gevallen ook chirurgie. Het onderhouden van de oogoefeningen is meestal noodzakelijk om te voorkomen dat de problemen terugkeren.

• Synoniemen convergentie-insufficiëntie
• Epidemiologie oogprobleem
• Prevalentie van convergentie-insufficiëntie
• Verband met andere visuele stoornissen
• Mechanisme
• Verlies van de normale oogcoördinatie
• Verstoorde coördinatie van oogspieren
• Risicofactoren oogafwijking
• Oorzaken: Samenwerking ogen gaat moeilijk
• Symptomen: Dichtbij zien en lezen zijn bemoeilijkt
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling oogafwijking: Oogoefeningen, prismabril, chirurgie
• Prognose oogafwijking
• Complicaties oogprobleem
• Preventie van convergentie-insufficiëntie
• Praktische tips voor het omgaan met convergentie-insufficiëntie
• Oefeningen voor de ogen
• Maak gebruik van speciale hulpmiddelen
• Zorg voor regelmatige oogcontroles
• Pauzes nemen tijdens langdurige visuele taken
• Vermijd felle verlichting en hinderlijke schittering
• Verbeter je algehele gezondheid van je ogen
• Overweeg therapie of een specialistische behandeling
• Gebruik een vergrootglas of hulpmiddelen voor lezen
• Pas je werkomgeving aan
• Zorg voor een gezonde slaapomgeving

Synoniemen convergentie-insufficiëntie

Convergentie-insufficiëntie is ook gekend onder deze synoniemen

• Convergentieproblemen
• Convergentiezwakte

Epidemiologie oogprobleem

Convergentie-insufficiëntie is een veelvoorkomend probleem waarbij vrouwen vaker getroffen zijn dan mannen. Exacte cijfers en meer informatie zijn niet gevonden in de geraadpleegde bronnen.

Prevalentie van convergentie-insufficiëntie

Convergentie-insufficiëntie is een aandoening die vaak voorkomt bij kinderen en jonge volwassenen, hoewel het in alle leeftijdsgroepen kan optreden. Het wordt geschat dat 2-13% van de kinderen en adolescenten lijden aan een mate van convergentie-insufficiëntie. Het komt vaker voor bij mensen die veel tijd besteden aan het gebruik van digitale apparaten.

Verband met andere visuele stoornissen

Deze aandoening wordt vaak geassocieerd met andere visuele problemen zoals verziendheid of astigmatisme, waarbij het moeilijker is om dichtbij te zien. Ook kan het samengaan met visuele vermoeidheid en hoofdpijn, vooral bij langdurig lezen of schermgebruik.

Mechanisme

Verlies van de normale oogcoördinatie

Convergentie-insufficiëntie ontstaat wanneer de ogen niet goed samenwerken bij het richten op objecten dichtbij. Normaal zouden beide ogen naar binnen moeten draaien om een object dichtbij scherp te zien, maar bij convergentie-insufficiëntie is dit mechanisme verstoord, waardoor dubbelzien of visuele vermoeidheid ontstaat.

Verstoorde coördinatie van oogspieren

De spiercontrole in de ogen die zorgt voor deze coördinatie is niet goed ontwikkeld of functioneert niet zoals het zou moeten, wat leidt tot problemen bij het samenbrengen van de ogen voor het scherpstellen op dichtbij gelegen objecten.

Risicofactoren oogafwijking

Veelal is convergentie-insufficiëntie familiaal bepaald. Dit houdt in dat het risico op het ontwikkelen van deze oogaandoening verhoogt wanneer andere familieleden ook lijden aan convergentie-insufficiëntie. Tevens kan langdurig computergebruik mogelijk leiden tot convergentie-insufficiëntie. De patiënt kan dan lijden aan het Computer Vision Syndroom. Andere visueel veeleisende taken verhogen wellicht ook het risico. Convergentie-insufficiëntie komt bovendien vaker voor bij bepaalde medische problemen.

Oorzaken: Samenwerking ogen gaat moeilijk

Normaal gezichtsvermogen
Voor normaal gezichtsvermogen werken de ogen samen om een enkel beeld te vormen. Dit houdt in dat de pupil- en lensvorm lichtjes wijzigen wanneer de patiënt van een object in de verte kijkt naar een object vlakbij, bijvoorbeeld. Daarnaast bewegen de ogen ook een beetje in de richting van de middellijn, wat bekend staat als “convergentie”. De coördinatie van deze veranderingen gebeurt door het oog en de hersenen. Hierdoor is een persoon in staat om een enkel, gericht beeld waar te nemen. Bij het lezen, werken met de computer, knutselen enzovoort, coördineren de ogen en hersenen eveneens de snelle, complexe oogbewegingen die nodig zijn om een pagina te scannen.

Convergentie-insufficiëntie
Bij convergentie-insufficiëntie hebben de hersenen en ogen problemen met de coördinatie van deze veranderingen. Eén van de ogen zet zich soms naar buiten in plaats van te convergeren richting de middellijn. Dit maakt het moeilijk voor de ogen om samen te werken. Soms situeert het probleem zich bij onvoldoende sterke oogspiertjes, of hebben de ogen problemen met langdurig fixeren. Een wazig gezichtsvermogen, dubbelzien, vermoeidheid van de ogen, of één oog sluiten om te kunnen lezen, zijn enkele gevolgen van deze convergentie-insufficiëntie. De exacte oorzaak hiervan is niet bekend. Mogelijke oorzaken zijn een genetische aandoening of een medische aandoening zoals de ziekte van Alzheimer (een vorm van dementie met uiteindelijk ernstig geheugenverlies), de ziekte van Graves, de ziekte van Parkinson, een hoofdletsel (zoals een whiplash), een hersenschudding (mild hersenletsel door een stoot tegen de schedel met symptomen aan geheugen en gedrag) en myasthenia gravis (een chronische auto-immuunaandoening met spierzwakte aan het gezicht = gezichtszwakte, de ledematen en de ogen) die mogelijk ook deze oogafwijking veroorzaken.

Symptomen: Dichtbij zien en lezen zijn bemoeilijkt

De patiënt ervaart de symptomen veelal wanneer de ogen op korte afstand moeten samenwerken, zoals bij het lezen. De symptomen komen meestal tot uiting bij langdurig gebruik van de ogen. De symptomen presenteren zich meer bij tieners en twintigers, maar vlakken nadien af.

Mogelijke symptomen zijn dubbelzien, frequent de plaats verliezen bij het lezen en moeite met concentreren op wat de patiënt leest, waardoor herlezen vaak nodig is. Woorden lijken daarnaast te bewegen, springen, zwemmen, drijven en lopen door elkaar. Hoofdpijn, slaperigheid bij het lezen, vermoeidheid van de ogen en een wazig gezichtsvermogen zijn andere symptomen. Bij sommige patiënten draait het oog naar buiten wanneer ze verder lezen, net op het moment dat ze ook wazig zien. Anderen sluiten de ogen of loensen terwijl ze lezen. Ook in de ogen wrijven komt voor. De patiënt vermijdt hierdoor vaak oogcontact en voert verder weinig of geen activiteiten uit waarbij hij dieptezicht nodig heeft (spelletjes, sport, knutselen enzovoort). Enkele andere fysieke symptomen omvatten een merkbaar hoger gehouden schouder, een vaak getild hoofd met hierdoor een slechte houding wanneer de patiënt de ogen op iets vlakbij moet richten. Daarnaast morst de patiënt frequent of stoot hij regelmatig objecten om of loopt hij tegen deuren, meubels en andere stilstaande objecten. Ook het vangen van ballen of andere bewegende objecten is bemoeilijkt. Verder struikelt hij op oneffen oppervlakken, trappen en stoepranden. Tot slot komen bewegingsziekte (reisziekte) en/of vertigo (duizeligheid) voor.

Diagnose en onderzoeken

De oogarts voert een grondig oogonderzoek uit via een spleetlamponderzoek, wat in medische termen bekend staat als “oftalmoscopie”. Hij test eveneens de gezichtsscherpte van de patiënt. Daarnaast onderzoekt hij de samenwerking van de ogen wanneer de patiënt de ogen ergens op focust. Dit doet hij met elk oog afzonderlijk en met de ogen samen. Het testen van de samenwerking van de ogen is belangrijk omdat een patiënt mogelijk een zicht van 20/20 heeft maar toch convergentie-insufficiëntie kan hebben. Normaal gezien is de oogarts met deze onderzoeken in staat om de diagnose van convergentie-insufficiëntie te bevestigen en zijn geen verdere onderzoeken nodig.

Behandeling oogafwijking: Oogoefeningen, prismabril, chirurgie

Zelfzorg

Specifieke oogoefeningen via oogyoga of aangereikt door een orthoptist behandelen de convergentie-insufficiëntie. Ook zijn hiervoor enkele computerprogramma’s beschikbaar. Meestal verminderen of verdwijnen deze symptomen vrij snel nadat de patiënt regelmatig de oefeningen heeft beoefend. Het volledig corrigeren van de convergentie-insufficiëntie is veelal niet volledig mogelijk op deze manier.

Professionele medische zorg

De oogarts schrijft mogelijk een speciale prismabril voor het lezen voor als de oogoefeningen niet helpen. In zeer zeldzame gevallen is een oogspieroperatie vereist.

Prognose oogafwijking

Concentratieproblemen en trager lezen komen veelvuldig voor bij convergentie-insufficiëntie, maar deze symptomen verminderen of verdwijnen door de behandeling. De patiënt onderhoudt best de oogoefeningen om een afdoend resultaat te behouden.

Complicaties oogprobleem

• Sommige beroepen kunnen problematisch zijn voor mensen met convergentie-insufficiëntie, zoals elektricien, schilder en modeontwerper. Deze beroepen vereisen vaak een nauwkeurige visuele focus en samenwerking van de ogen, wat moeilijk kan zijn bij convergentie-insufficiëntie. Complicaties kunnen onder andere de volgende vormen aannemen:
• Verminderde werkcapaciteit: Problemen met visuele concentratie kunnen leiden tot verminderde prestaties op het werk, vooral in beroepen die precisiewerk vereisen.
• Oogvermoeidheid: Langdurige visuele taken kunnen leiden tot verhoogde vermoeidheid en ongemak in de ogen.
• Problemen met visuele verwerking: Moeilijkheden met het verwerken van visuele informatie kunnen de dagelijkse activiteiten en de algemene levenskwaliteit beïnvloeden.
• Psychologische impact: De constante visuele hinder kan leiden tot frustratie, stress en mogelijk een vermijdingsgedrag waarbij de patiënt activiteiten die intensieve visuele concentratie vereisen, probeert te vermijden.

Het tijdig herkennen en behandelen van convergentie-insufficiëntie kan helpen om deze complicaties te voorkomen of te verminderen.

Preventie van convergentie-insufficiëntie

Preventie van convergentie-insufficiëntie omvat het vermijden van langdurig intensieve visuele taken zoals langdurig computergebruik zonder onderbreking. Het regelmatig nemen van pauzes, het toepassen van de 20-20-20 regel (om de 20 minuten 20 seconden naar iets op 20 voet afstand kijken) en het onderhouden van een goede ergonomie bij werkplekken kunnen helpen om visuele vermoeidheid te verminderen en mogelijk de ontwikkeling van convergentie-insufficiëntie te voorkomen. Daarnaast kunnen oogonderzoeken en het tijdig behandelen van oogproblemen bijdragen aan het voorkomen van complicaties gerelateerd aan convergentie-insufficiëntie.

Praktische tips voor het omgaan met convergentie-insufficiëntie

Oefeningen voor de ogen

Een veelgebruikte behandelingsmethode voor convergentie-insufficiëntie is het uitvoeren van specifieke oogspieroefeningen om de samenwerking tussen de ogen te verbeteren. Deze oefeningen helpen je ogen om beter naar binnen te convergeren wanneer je dichtbij kijkt. Een veelgebruikte oefening is het volgen van een object met je ogen, terwijl het object langzaam naar je neus toe beweegt. Begin de oefening met een object dat je goed kunt zien en verhoog geleidelijk de moeilijkheid door het object dichterbij te brengen. Overleg met je oogarts of optometrist welke oefeningen het beste voor jou zijn.

Maak gebruik van speciale hulpmiddelen

Er zijn hulpmiddelen beschikbaar die de belasting op je ogen kunnen verlichten bij het lezen of werken op korte afstanden. Dit kan variëren van leesbrillen die speciaal zijn ontworpen voor mensen met convergentie-insufficiëntie tot prisma's die in je bril worden geïntegreerd om de ogen te helpen samen te werken. Praat met een oogzorgspecialist over de mogelijkheden voor jouw situatie en vraag naar een aangepast hulpmiddel dat kan helpen om de symptomen te verlichten.

Zorg voor regelmatige oogcontroles

Het is belangrijk om regelmatig je ogen te laten controleren, vooral als je merkt dat je moeite hebt met dichtbij zien. Een oogarts kan de ernst van de convergentie-insufficiëntie beoordelen en je een persoonlijk behandelplan bieden. Het volgen van een controleplan helpt ook om eventuele verslechtering van de situatie te voorkomen en je behandelingsopties op tijd aan te passen.

Pauzes nemen tijdens langdurige visuele taken

Als je veel tijd besteedt aan activiteiten die veel visuele concentratie vereisen, zoals lezen of werken op een computer, is het belangrijk om regelmatig pauzes te nemen. Dit helpt om vermoeidheid van de ogen te voorkomen en kan de belasting op de ogen verminderen. De 20-20-20 regel is een handige techniek: elke 20 minuten kijk je 20 seconden naar iets dat op 20 voet (ongeveer 6 meter) afstand is. Dit helpt om de ogen te ontspannen en de focussieren te verlichten.

Vermijd felle verlichting en hinderlijke schittering

Te veel verlichting of reflecties kunnen het moeilijker maken om dichtbij te zien, vooral voor mensen met convergentie-insufficiëntie. Het verminderen van de felheid van je verlichting en het verminderen van schittering door het gebruik van matte schermen of speciale brilglazen kan de visuele belasting verlichten. Zorg ervoor dat je werkomgeving goed verlicht is, maar niet te fel of te scherp, zodat je ogen niet overbelast raken.

Verbeter je algehele gezondheid van je ogen

Een gezonde levensstijl heeft een positieve invloed op je ooggezondheid. Eet een voedingspatroon rijk aan vitamines en mineralen die goed zijn voor de ogen, zoals vitamine A, C en E, en antioxidanten. Ook het drinken van voldoende water om uitdroging van de ogen te voorkomen en regelmatig bewegen om je algehele gezondheid te verbeteren kan bijdragen aan een betere oogfunctie.

Overweeg therapie of een specialistische behandeling

In sommige gevallen kan een oogarts gespecialiseerde therapieën aanbevelen, zoals visuele training, waarbij je je visuele vaardigheden verder ontwikkelt. Deze therapieën zijn gericht op het verbeteren van de controle van de oogspieren en kunnen onder begeleiding van een specialist plaatsvinden. Deze therapieën kunnen effectiever zijn dan alleen oogspieroefeningen, vooral bij ernstigere gevallen van convergentie-insufficiëntie.

Gebruik een vergrootglas of hulpmiddelen voor lezen

Wanneer je moeite hebt met lezen, kan een vergrootglas of een elektronische leeshulp helpen om tekst duidelijker te maken. Dit kan vooral handig zijn als je langdurig moet lezen of werken met kleine lettertypes. Er zijn verschillende elektronische hulpmiddelen beschikbaar die tekst vergroten en scherp stellen. Gebruik deze hulpmiddelen als aanvulling op andere behandelingsopties om het lezen en dichtbij werken minder vermoeiend te maken.

Pas je werkomgeving aan

Als je veel werk doet waarbij je dichtbij moet kijken, zoals lezen of schrijven, probeer dan je werkomgeving aan te passen zodat het je ogen minder belast. Zorg voor een comfortabele zithouding en stel je bureau en scherm op zo’n manier in dat je niet constant naar beneden hoeft te kijken. Zorg ervoor dat je werkblad goed verlicht is, maar zonder schaduwen die extra inspanning van je ogen vereisen.

Zorg voor een gezonde slaapomgeving

Slaap speelt een belangrijke rol in de algehele gezondheid van je ogen. Onvoldoende slaap kan leiden tot oogvermoeidheid en verergering van de symptomen van convergentie-insufficiëntie. Zorg voor een rustige en donkere slaapomgeving en probeer elke nacht voldoende rust te nemen. Een goede nachtrust helpt je ogen te herstellen en kan bijdragen aan een betere werking van je oogspieren.