Verkoudheid: Milde infectie met symptomen aan neus en keel
Een verkoudheid is een veelvoorkomende, milde aandoening die meestal wordt gekenmerkt door symptomen zoals een loopneus, verstopte neus en niezen. Patiënten kunnen ook keelpijn, hoofdpijn, hoesten of andere symptomen ervaren. Deze zeer besmettelijke ziekte wordt veroorzaakt door virussen, die zich verspreiden via persoonlijk contact of door druppelinfectie. Hoewel een verkoudheid meestal vanzelf binnen een week verdwijnt, kunnen er soms secundaire infecties optreden. Omdat er meer dan tweehonderd verschillende verkoudheidsvirussen bekend zijn, bestaat er geen vaccin tegen verkoudheid. Er zijn echter verschillende zelfzorgmaatregelen beschikbaar om verkoudheid te voorkomen en het immuunsysteem te versterken, zodat het beter kan vechten tegen het virus.
Synoniemen voor verkoudheid
Een verkoudheid wordt ook wel aangeduid met de volgende termen:
- acute coryza
- gravedo
- neuscatarre
- neusverkoudheid
- rhinitis acuta
Epidemiologie: Vaker bij kinderen
Verkoudheid is een van de meest voorkomende aandoeningen wereldwijd. Het wordt veroorzaakt door virussen, waarbij de rhinovirus de belangrijkste veroorzaker is. Verkoudheid komt het vaakst voor in de herfst- en wintermaanden, maar het kan het hele jaar door optreden.
Prevalentie en incidentie
Volgens schattingen krijgt een volwassene gemiddeld 2 tot 4 keer per jaar een verkoudheid, terwijl kinderen vaak vaker verkouden zijn. Verkoudheid is een van de belangrijkste redenen voor ziekteverzuim op scholen en werk, en het heeft aanzienlijke economische gevolgen door gemiste werkdagen.
Overdracht en verspreiding
Verkoudheid wordt voornamelijk verspreid via de lucht, door hoesten of niezen van een geïnfecteerde persoon. Het virus kan ook via direct contact, zoals het aanraken van besmette oppervlakken, worden overgedragen. Mensen zijn het meest besmettelijk in de eerste paar dagen van de symptomen.
Mechanisme
Verkoudheid wordt veroorzaakt door verschillende virussen, maar de meest voorkomende boosdoener is het rhinovirus. Het virus dringt de bovenste luchtwegen binnen en veroorzaakt een ontsteking in de neus, keel en soms de sinussen.
Infectie van de luchtwegen
Het rhinovirus hecht zich aan de cellen in de neusslijmvliezen, waar het zich vermenigvuldigt. De ontsteking die hierdoor ontstaat, leidt tot de typische symptomen van verkoudheid, zoals verstopte neus, niezen en een loopneus.
Immuunrespons
De immuunrespons van het lichaam veroorzaakt verdere ontsteking, wat de symptomen verergert. Het lichaam reageert door witte bloedcellen naar de getroffen gebieden te sturen, wat kan leiden tot zwelling en verhoogde slijmproductie.
Oorzaken: Verspreiding van virussen (vaak rhinovirus)
Overdracht via virussen
De meeste verkoudheden worden veroorzaakt door
rhinovirussen. Deze virussen verspreiden zich voornamelijk via druppelinfectie. Dit betekent dat kleine luchtdeeltjes vrijkomen wanneer een zieke persoon niest,
hoest of de neus snuit. Verspreiding kan ook plaatsvinden via direct contact: een besmette persoon kan bijvoorbeeld een stuk speelgoed of een deurknop aanraken, waarna een gezonde persoon deze besmette plek aanraakt en vervolgens zijn neus, ogen of mond aanraakt. Rhinovirussen gedijen het beste bij een temperatuur van 33 °C, wat overeenkomt met de temperatuur van de bovenste luchtwegen. Naast rhinovirussen kunnen ook
coronavirussen ongeveer 20% van de gevallen veroorzaken, terwijl
het respiratoir syncytieel virus (RSV) en
para-influenza virussen samen verantwoordelijk zijn voor ongeveer 10% van de verkoudheden. Coronavirussen zijn vaak geassocieerd met ernstigere symptomen dan rhinovirussen.
Besmettelijkheid
Verkoudheden zijn de meest voorkomende reden waarom kinderen school missen en ouders niet naar hun werk kunnen gaan. Ouders raken vaak verkouden door hun kinderen, die op hun beurt de ziekte opdoen van andere kinderen. Verkoudheden verspreiden zich snel in scholen en kinderdagverblijven, vooral in overbevolkte omstandigheden met slechte ventilatie. Patiënten zijn meestal het meest besmettelijk gedurende de eerste twee tot drie dagen van de ziekte. Na de eerste week is de verkoudheid meestal niet meer besmettelijk.
Risicofactoren
Er zijn verschillende factoren die de kans op het oplopen van een verkoudheid kunnen verhogen.
Verlaagde weerstand
Mensen met een verzwakt immuunsysteem, zoals ouderen of mensen met chronische ziekten, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van verkoudheid. Dit geldt ook voor mensen die oververmoeid zijn of onvoldoende slaap krijgen.
Omgevingsomstandigheden
Koude temperaturen en droge lucht kunnen de neusslijmvliezen uitdrogen, waardoor het gemakkelijker is voor virussen om het lichaam binnen te dringen. Het is ook bekend dat drukke omgevingen, zoals scholen en werkplekken, de verspreiding van het virus bevorderen.
Direct contact en hygiëne
Onvoldoende handhygiëne, zoals het aanraken van besmette oppervlakken en het vervolgens aanraken van het gezicht, vergroot het risico op infectie. Het virus kan lange tijd op oppervlakken overleven, waardoor het gemakkelijker wordt om het van persoon tot persoon over te dragen.
Risicogroepen
Er zijn bepaalde groepen die vatbaarder zijn voor het oplopen van verkoudheid en mogelijk ernstigere symptomen ervaren.
Kinderen
Kinderen, vooral in de leeftijd van 3 tot 6 jaar, krijgen vaak verkoudheid omdat hun immuunsysteem nog in ontwikkeling is en ze frequenter in contact komen met andere kinderen. Bovendien hebben kinderen vaak de neiging om zich niet goed aan hygiënemaatregelen te houden.
Ouderen
Ouderen hebben een verzwakt immuunsysteem en kunnen daarom vatbaarder zijn voor infecties. Verkoudheid kan bij hen ook leiden tot complicaties zoals sinusitis of bronchitis.
Mensen met chronische ziekten
Mensen met aandoeningen zoals astma, COPD of hartaandoeningen kunnen ernstigere complicaties ervaren als ze verkouden worden. Het risico op het ontwikkelen van secundaire infecties, zoals longontsteking, is hoger bij deze groepen.
Symptomen: Milde infectie met symptomen aan neus en keel
De incubatietijd, oftewel de tijd tussen de besmetting en het verschijnen van symptomen, bedraagt meestal twee tot drie dagen, maar kan variëren van twaalf uur tot een week.
Neus en keel
De meest voorkomende symptomen van een verkoudheid zijn neusgerelateerd, zoals een
loopneus,
verstopte neus,
postnasale drip (overmatig slijm in de achterkant van de keel),
korsten in de neus en
mondademhaling. Andere klachten kunnen zijn:
droge keel,
kriebelige keel,
keelslijmen en
niezen. Volwassenen en oudere kinderen hebben doorgaans geen of slechts milde
koorts, terwijl jonge kinderen vaak koorts ontwikkelen tussen 37,7 en 38,8 °C.
Bijkomende symptomen
Afhankelijk van het specifieke virus kunnen er nog andere symptomen optreden, zoals:
Alarmsymptomen
Ernstigere symptomen zoals hoge koorts en (ernstige) spierpijn kunnen wijzen op de
griep in plaats van een verkoudheid. Andere alarmsignalen zijn hoge koorts, meningokokkenuitslag of andere
huiduitslag, een
stijve nek, verlies van spiercontrole, plotselinge
pijn op de borst, plotselinge
buikpijn, duizeligheid, doorlopend
braken, vreemde gedragingen, overmatige
slaperigheid of atypische vermoeidheid bij kinderen. Ook atypische ademhalingsgeluiden zoals crepitaties (knisperende ademgeluiden) of ronchi (bijgeruisen door vocht, slijm of vernauwing van de luchtwegen) zijn een alarmsignaal. Bij deze symptomen is het belangrijk om onmiddellijk een arts te raadplegen.
Diagnose en onderzoeken
De diagnose van verkoudheid is meestal klinisch, wat betekent dat het gebaseerd is op de symptomen die de patiënt ervaart. Er zijn zelden aanvullende onderzoeken nodig, tenzij er complicaties optreden of de symptomen ernstig zijn.
Klinisch onderzoek
De arts zal doorgaans beginnen met het afnemen van een gedetailleerde medische geschiedenis en het uitvoeren van een lichamelijk onderzoek. De symptomen van verkoudheid, zoals verstopte neus, niezen, keelpijn en hoesten, helpen de arts om de diagnose te stellen. Vaak is er geen noodzaak voor verder onderzoek, aangezien de symptomen typisch zijn voor een virale infectie van de bovenste luchtwegen.
Symptoomcontrole
Bij het onderzoek wordt gelet op de ernst van de symptomen. De arts zal vragen naar de duur van de symptomen, de aanwezigheid van koorts en de mate van slijmproductie. Bij ernstige symptomen kan de arts controleren op tekenen van complicaties zoals sinusitis, bronchitis of oorontstekingen.
Aanvullende onderzoeken
Hoewel de diagnose meestal op basis van symptomen wordt gesteld, kunnen aanvullende onderzoeken noodzakelijk zijn in bepaalde gevallen, bijvoorbeeld wanneer complicaties of secundaire infecties vermoed worden.
Laboratoriumtests
Laboratoriumtests, zoals een bloedonderzoek, zijn meestal niet nodig voor een eenvoudige verkoudheid. In gevallen waarin de arts vermoedt dat er een bacteriële infectie is (bijvoorbeeld bij koorts die langer dan normaal aanhoudt), kan een bloedonderzoek of een kweek van de keel of neus worden uitgevoerd. Dit helpt om bacteriële infecties van virale verkoudheid te onderscheiden.
Beeldvorming
Bij vermoeden van complicaties zoals sinusitis of longontsteking kan de arts beeldvormende onderzoeken aanvragen. Dit kan bijvoorbeeld een röntgenfoto van de borstkas zijn om te controleren op tekenen van longontsteking of een CT-scan van de sinussen als er ernstige sinusproblemen zijn.
PCR-tests en virale culturen
In sommige gevallen kan een PCR-test (Polymerase Chain Reaction) of een virale kweek worden uitgevoerd om het specifieke virus te identificeren dat de verkoudheid veroorzaakt. Dit is meestal alleen nodig in ziekenhuizen of in gevallen van ernstige, ongewone symptomen, of bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem.
Differentiële diagnose
Het is belangrijk om de verkoudheid te onderscheiden van andere aandoeningen die vergelijkbare symptomen kunnen veroorzaken, zoals griep, allergieën of andere virale infecties.
Griep (Influenza)
Griep heeft vaak ernstigere symptomen dan verkoudheid, zoals plotselinge koorts, spierpijn en vermoeidheid. De arts kan griep diagnosticeren door symptomen te vergelijken, maar een PCR-test of sneltest kan ook worden gebruikt om het griepvirus te bevestigen.
Allergieën
Allergieën kunnen ook symptomen zoals een verstopte neus, niezen en jeukende ogen veroorzaken, maar zijn vaak seizoensgebonden en worden niet geassocieerd met koorts of keelpijn. De arts kan een allergietest doen om deze te onderscheiden van verkoudheid.
Bacteriële infecties
Soms kan een bacteriële infectie (zoals keelontsteking of sinusitis) symptomen vertonen die lijken op verkoudheid. Bij vermoeden van een bacteriële infectie zal de arts een kweek doen om te bepalen of antibiotica nodig zijn.
Behandeling
De meeste verkoudheden verdwijnen binnen enkele dagen vanzelf. Er zijn echter enkele zelfzorgmaatregelen die kunnen helpen om de symptomen te verlichten en het herstel te versnellen.

Voldoende vocht innemen is belangrijk bij een verkoudheid /
Bron: Clker Free Vector Images, Pixabay Zelfzorg
- Antibiotica zijn niet effectief tegen virale infecties zoals verkoudheden en moeten dus niet worden gebruikt.
- Het nemen van vitamine C, zinksupplementen en Echinacea kan mogelijk helpen, maar overleg hierover altijd met een arts.
- Zorg voor voldoende rust en drink veel vloeistoffen om uitdroging te voorkomen.
- Vrij verkrijgbare geneesmiddelen zoals hoestsiropen en zuigtabletten of sprays voor de keel kunnen symptomen verlichten bij volwassenen en oudere kinderen; ze versnellen het herstel niet, maar maken de patiënt wel comfortabeler. Deze medicijnen zijn niet aanbevolen voor kinderen jonger dan vier jaar.
Prognose van verkoudheid
De afscheidingen uit de neus kunnen binnen enkele dagen verdikken en een gele of groene kleur krijgen. Dit is een normaal verschijnsel en geen reden voor antibiotica. De meeste verkoudheden verdwijnen binnen een week tot tien dagen. Als de patiënt zich binnen zeven dagen nog steeds niet beter voelt, is het raadzaam om een arts te raadplegen. De arts kan dan onderzoeken of er sprake is van een
sinusinfectie,
allergieën of andere medische problemen.
Complicaties
Een verkoudheid kan leiden tot complicaties zoals piepende ademhaling (
stridor) bij kinderen met astma,
bronchitis (ontsteking van de luchtpijpvertakkingen),
longontsteking (pneumonie),
middenoorontsteking (otitis media) of sinusitis. Secundaire bacteriële infecties komen echter slechts in een klein aantal gevallen voor.
Preventie van verkoudheden
Er zijn meer dan tweehonderd verschillende rhinovirusstammen, wat het ontwikkelen van een vaccin bemoeilijkt. Toch zijn er enkele tips om het risico op verkoudheid te verlagen en het immuunsysteem te ondersteunen bij het bestrijden van de ziekte.

Goede handhygiëne is cruciaal /
Bron: Gentle07, Pixabay Voorkom verkoudheid
Hier zijn enkele tips om het risico op verkoudheid te verkleinen:
- Gebruik desinfecterende handzeep op basis van alcohol om ziektekiemen te doden; wrijf de zeep minstens twintig seconden in, ook onder de nagels.
- Was je handen regelmatig, vooral na het afvegen van de neus, het gebruik van het toilet, vóór het eten en bij het bereiden van voedsel. Droog je handen met een schone papieren doek en gebruik een papieren doek om de kraan af te sluiten.
- Hoest in een tissue of in de elleboogplooi, en vermijd hoesten in de lucht.
- Kies indien mogelijk voor kleinere opvanggroepen voor kinderen.
- Desinfecteer vaak aangeraakte oppervlakken zoals gootsteenhandvatten, deurknoppen, toetsenborden en slaapmatjes met een ontsmettingsmiddel.
- Gebruik papieren zakdoekjes in plaats van het delen van handdoeken.
- Blijf thuis als je ziek bent om verspreiding van de ziekte te voorkomen.

Vermijd passief roken voor een sterker immuunsysteem /
Bron: Geralt, Pixabay Ondersteun je immuunsysteem
Een gezond immuunsysteem is essentieel voor het bestrijden van infecties. Enkele tips om je immuunsysteem te ondersteunen zijn:
- Gebruik antibiotica alleen als het absoluut noodzakelijk is.
- Geef borstvoeding aan zuigelingen indien mogelijk. Moedermelk biedt bescherming tegen luchtweginfecties bij kinderen, zelfs jaren na de borstvoeding.
- Vermijd passief roken: Dit kan veel gezondheidsproblemen veroorzaken, waaronder verkoudheden.
- Drink veel vocht om het immuunsysteem goed te laten functioneren.
- Zorg voor voldoende slaap.
- Eet yoghurt met "actieve culturen"; dit kan helpen verkoudheden te voorkomen. Probiotica kunnen ook verkoudheden bij kinderen voorkomen.
Praktische tips voor het omgaan met verkoudheid
Verkoudheid is een veelvoorkomende aandoening die meestal mild is, maar het kan ongemakkelijk zijn en je dagelijkse activiteiten verstoren. Hoewel er geen genezing voor verkoudheid bestaat, zijn er verschillende manieren om de symptomen te verlichten en sneller te herstellen. Hieronder staan praktische tips voor het omgaan met verkoudheid, zowel voor jezelf als voor degenen om je heen.
Zorg voor voldoende rust
Wanneer je verkouden bent, is het belangrijk om voldoende rust te nemen om je lichaam de kans te geven om te herstellen. Rust helpt je immuunsysteem optimaal te functioneren, zodat het lichaam effectief kan vechten tegen de verkoudheidsvirussen. Probeer elke nacht minstens 7-9 uur slaap te krijgen. Als je je moe voelt tijdens de dag, is het belangrijk om pauzes te nemen en te rusten, zodat je je energie kunt herstellen.
Blijf gehydrateerd
Voldoende vochtinname is essentieel wanneer je verkouden bent. Het helpt om je slijmvliezen vochtig te houden en vergemakkelijkt het verwijderen van opgehoopte slijm. Drink water, kruidenthee of bouillon om goed gehydrateerd te blijven. Het vermijden van cafeïne en alcohol is ook een goed idee, omdat deze stoffen je uitdrogen. Het drinken van warme dranken kan ook helpen om je keel te verzachten en je luchtwegen te verlichten.
Verzacht keelpijn met natuurlijke remedies
Keelpijn is een veelvoorkomend symptoom van verkoudheid. Er zijn verschillende manieren om keelpijn op natuurlijke wijze te verlichten. Je kunt warme, zout water gorgelen om de irritatie in je keel te verminderen. Een andere optie is het drinken van honing en citroen in warme thee, wat helpt om de keel te verzachten. Het is belangrijk om te blijven drinken en regelmatig je keel te reinigen om de pijn te verminderen.
Gebruik een neusspray of zoutoplossing
Als je last hebt van verstopte neus, kan het gebruik van een neusspray of een zoutoplossing helpen om je neuspassages te verlichten. Dit helpt het overtollige slijm los te maken en de verstopte luchtwegen vrij te maken. Zoutoplossingen zijn vaak mild en kunnen meerdere keren per dag worden gebruikt zonder dat ze schadelijk zijn voor je neusslijmvlies. Vermijd het gebruik van decongestiva voor langere periodes, aangezien deze middelen soms bijwerkingen kunnen veroorzaken.
Stoom inhaleren voor verlichting
Stoominhalatie is een andere manier om je luchtwegen te verlichten wanneer je verkouden bent. Het inademen van stoom helpt om slijm los te maken en de luchtwegen te openen. Je kunt dit doen door een kom met heet water te vullen en je hoofd er boven te houden, terwijl je een handdoek over je hoofd en de kom plaatst om de stoom vast te houden. Het toevoegen van een paar druppels essentiële oliën zoals eucalyptus of pepermunt kan de werking van de stoom versterken.
Gebruik pijnstillers om symptomen te verlichten
Pijnstillers zoals paracetamol of ibuprofen kunnen helpen bij het verlichten van hoofdpijn, keelpijn of algemene spierpijn die vaak gepaard gaan met verkoudheid. Het is belangrijk om de aanbevolen dosering te volgen en de medicijnen niet langer dan nodig in te nemen. Raadpleeg altijd een arts als je twijfelt over het gebruik van medicijnen, vooral als je andere medische aandoeningen hebt.
Verzorg je handen en voorkom verspreiding van het virus
Verkoudheid wordt vaak verspreid door contact met besmette oppervlakken of via speekseldeeltjes in de lucht. Zorg ervoor dat je regelmatig je handen wast met zeep en water, vooral na het hoesten, niezen of het aanraken van je neus. Het gebruik van handdesinfectiemiddel kan ook helpen als je geen toegang hebt tot water en zeep. Zorg ervoor dat je hoest of niest in je elleboog om de verspreiding van ziektekiemen naar anderen te voorkomen.
Eet een voedzaam dieet
Wanneer je verkouden bent, kan je lichaam extra voedingsstoffen gebruiken om het immuunsysteem te ondersteunen. Zorg ervoor dat je een evenwichtig voedingspatroon volgt, rijk aan groenten, fruit, eiwitten en vezels. Specifieke voedingsmiddelen zoals citrusvruchten (rijk aan vitamine C), knoflook, gember en kippenbouillon kunnen je immuunsysteem helpen versterken en je herstel versnellen.
Gebruik een luchtbevochtiger voor een comfortabele omgeving
Droge lucht kan de symptomen van verkoudheid verergeren, zoals verstopte neus en droge keel. Het gebruik van een luchtbevochtiger in je kamer kan helpen om de luchtvochtigheid te verhogen en je slijmvliezen gehydrateerd te houden. Dit maakt het ademen gemakkelijker en vermindert de irritatie in de luchtwegen. Zorg ervoor dat je de luchtbevochtiger regelmatig schoonmaakt om bacteriegroei te voorkomen.
Vermijd roken en irriterende stoffen
Roken of het inademen van irriterende stoffen zoals stoffige lucht of chemicaliën kan de symptomen van verkoudheid verergeren en het herstel vertragen. Als je rookt, probeer dan tijdelijk te stoppen terwijl je verkouden bent, of vermijd rokerige omgevingen. Het is ook een goed idee om sterke geuren, zoals parfum of schoonmaakmiddelen, te vermijden, aangezien deze de gevoelige luchtwegen kunnen irriteren.
Versterk je immuunsysteem met supplementen
Sommige mensen vinden het nuttig om supplementen in te nemen om het immuunsysteem te ondersteunen, vooral tijdens de verkoudheidsseizoenen. Vitamine C, zink en echinacea worden vaak gebruikt als natuurlijke remedies om de duur van verkoudheid te verkorten. Het is echter belangrijk om met je arts te overleggen voordat je nieuwe supplementen toevoegt, vooral als je al andere medicijnen gebruikt.
Zorg voor mentale ontspanning en welzijn
Het is normaal om je moe en geïrriteerd te voelen wanneer je verkouden bent. Het is belangrijk om voor je mentale gezondheid te zorgen door tijd voor jezelf te nemen, stress te verminderen en ontspannende activiteiten te doen zoals lezen of naar muziek luisteren. Dit kan helpen om je stemming te verbeteren en je herstelproces te ondersteunen. Probeer stress te verminderen door ademhalingsoefeningen of meditatie te doen, vooral als je je overweldigd voelt door de symptomen van de verkoudheid.
Raadpleeg een arts als de symptomen verergeren
De meeste verkoudheden verdwijnen binnen een week of twee, maar in sommige gevallen kunnen er complicaties optreden, zoals een sinusinfectie of longontsteking. Als je merkt dat je symptomen verergeren of als je moeite hebt met ademhalen, hoge koorts hebt, of als je last hebt van ernstige hoofdpijn, is het belangrijk om contact op te nemen met een arts. Een arts kan de situatie beoordelen en eventueel de juiste behandeling voorschrijven.
Let op je omgeving en houd afstand als je ziek bent
Om te voorkomen dat anderen in je omgeving besmet raken, is het verstandig om zoveel mogelijk afstand te houden van anderen terwijl je ziek bent. Vermijd contact met jonge kinderen, ouderen en mensen met een verzwakt immuunsysteem, aangezien zij kwetsbaarder zijn voor complicaties door verkoudheid. Het is ook een goed idee om je werk of sociale activiteiten tijdelijk af te zeggen totdat je je beter voelt.
Door deze praktische tips toe te passen, kun je de symptomen van verkoudheid beter beheersen en het herstelproces ondersteunen. Vergeet niet om goed voor jezelf te zorgen en geduldig te zijn, want een verkoudheid gaat meestal vanzelf over.
Lees verder