Keelontsteking (faryngitis): Oorzaken van ontsteking keel

Een keelontsteking (faryngitis) is een ontsteking van de slijmvliezen die zich aan de achterzijde van de keelholte (farynx) bevinden. Deze aandoening wordt meestal veroorzaakt door virale infecties, zoals verkoudheid, of door bacteriële infecties, zoals streptokokken groep A. Andere oorzaken zijn ook mogelijk. Veelvoorkomende symptomen zijn koorts, een loopneus, een droge keel en slikproblemen. Virale faryngitis verdwijnt vaak vanzelf binnen één week. Bij bacteriële faryngitis kan de arts antibiotica voorschrijven. De vooruitzichten zijn doorgaans goed, maar complicaties kunnen soms optreden als gevolg van de ontsteking.

• Oorzaken: Vaak virale of bacteriële infectie
• Virussen
• Bacteriën
• Andere oorzaken
• Overdracht
• Risicofactoren van keelholteontsteking
• Symptomen
• Virale faryngitis
• Bacteriële faryngitis
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van faryngitis
• Zelfzorg
• Professionele medische zorg
• Prognose van faryngitis
• Complicaties van faryngitis
• Preventie van faryngitis

Oorzaken: Vaak virale of bacteriële infectie

Virussen

Virale infecties vormen de meest voorkomende oorzaak (50-80%) van een keelontsteking. Enkele veelvoorkomende virussen die faryngitis kunnen veroorzaken zijn:

• rhinovirus
• coronavirus
• parainfluenza
• adenovirus
• Epstein-Barr-virus (veroorzaakt klierkoorts)

Klierkoorts, een besmettelijke virale infectie, veroorzaakt symptomen vergelijkbaar met griep. Het virus verspreidt zich via speeksel, en kan worden overgedragen door:

• het delen van besmette gebruiksvoorwerpen (zoals bestek)
• blootstelling aan hoesten en niezen van een geïnfecteerde persoon
• te zoenen

Bacteriën

Bacteriële infecties kunnen ook een keelontsteking veroorzaken. Groep A streptokokken zijn verantwoordelijk voor 20-40% van de gevallen bij kinderen.

Andere bacteriële oorzaken van faryngitis zijn onder andere:

• chlamydia
• gonorroe
• groep C en G streptokokken
• mycoplasma pneumoniae (atypische longontsteking)

Andere oorzaken

Minder vaak voorkomende oorzaken van faryngitis zijn:

• allergieën
• hiv-infectie
• trauma
• gastro-oesofageale reflux
• gespannen keelspieren
• irriterende stoffen
• kanker
• roken
• tumoren van de keel, tong of het strottenhoofd

Overdracht

Zowel virale als bacteriële vormen van faryngitis zijn besmettelijk. De kiemen die faryngitis veroorzaken, bevinden zich vaak in de neus en keel. Wanneer een geïnfecteerde persoon hoest of niest, komen kleine druppeltjes vrij die de ziekteverwekkers verspreiden. Een persoon kan de infectie oplopen door:

• besmette objecten aan te raken en vervolgens het gezicht aan te raken
• deze kleine druppeltjes in te ademen
• geconsumeerd voedsel en dranken te eten of drinken

Het is daarom belangrijk voor patiënten om regelmatig de handen te wassen en te voorkomen dat ze voedsel of hun gezicht aanraken na contact met besmette oppervlakken.

Risicofactoren van keelholteontsteking

Factoren die het risico op het ontwikkelen van faryngitis verhogen, zijn onder meer:

• een geschiedenis van allergieën
• frequente sinusinfecties
• roken of blootstelling aan passief roken

Symptomen

De belangrijkste symptomen van faryngitis zijn keelpijn, een droge keel en een jeukende keel. Afhankelijk van de oorzaak van de infectie, zoals een verkoudheid of griep, kunnen andere symptomen optreden.

Virale faryngitis

Symptomen van virale faryngitis zijn onder andere:

• conjunctivitis (oogbindvliesontsteking)
• loopneus
• gewrichtspijn
• gezwollen lymfeklieren
• hoesten
• hoofdpijn
• keelpijn / een ruwe keel / een droge keel
• koorts
• lichaamspijn
• mondzweren
• niezen
• rillingen
• spierpijn
• vermoeidheid

Klierkoorts
Een keelontsteking die samenhangt met klierkoorts kan de volgende aanvullende symptomen vertonen:

• buikpijn, vooral aan de linkerbovenkant
• een huiduitslag
• gezwollen lymfeklieren
• overweldigende vermoeidheid
• weinig eetlust

Bacteriële faryngitis

Symptomen van bacteriële faryngitis omvatten:

• intense pijn bij het slikken
• braken
• buikpijn
• een huiduitslag, die bekend staat als roodvonk (scarlatina)
• gevoelige, gezwollen lymfeklieren in de nek
• gezwollen en rode amandelen
• hoofdpijn
• misselijkheid
• vermoeidheid
• zichtbare witte vlekken of pus op de achterkant van de keel

Alarmsymptomen

Patiënten met faryngitis dienen contact op te nemen met hun arts als ze een van de volgende symptomen vertonen:

• ademhalingsproblemen
• een huiduitslag
• ernstige slikpijn
• moeilijkheden bij het slikken
• symptomen die terugkeren of aanhouden langer dan tien dagen

Diagnose en onderzoeken

Hoewel keelontsteking vaak het gevolg is van een virale infectie, is het belangrijk om de onderliggende oorzaak te identificeren om de juiste behandeling te bepalen. De diagnose wordt meestal gesteld door middel van een lichamelijk onderzoek. De arts onderzoekt de symptomen van de patiënt en controleert de keel, oren en neus op tekenen van infectie. Bij duidelijke tekenen van een virale infectie zijn meestal geen verdere tests nodig. Als een bacteriële infectie wordt vermoed, kan een keelkweek worden afgenomen om de diagnose door een laboratorium te bevestigen.

Behandeling van faryngitis

Zelfzorg

Huismiddeltjes die kunnen helpen bij het herstel van een keelontsteking zijn onder andere:

• het gebruik van een luchtbevochtiger om vocht aan de lucht toe te voegen
• gorgelen met zout water
• het zuigen op keelzuigtabletten om de keel te kalmeren
• voldoende rust
• voldoende hydratatie
• warme dranken zoals thee, citroenwater of bouillon

Professionele medische zorg

De behandeling van faryngitis hangt af van de onderliggende oorzaak.

Bacteriële infectie
Bij bacteriële infecties wordt vaak een orale antibioticakuur voorgeschreven. Deze antibiotica helpen complicaties zoals reumatische koorts of nierziekten te voorkomen en verlichten de keelpijn. Het is cruciaal om de volledige kuur af te maken om de infectie volledig te bestrijden en herinfectie te voorkomen.

Virale infectie
Virale faryngitis reageert niet op antibiotica en verdwijnt meestal vanzelf. Vrij verkrijgbare medicijnen zoals paracetamol of ibuprofen kunnen de pijn en koorts verminderen.

Prognose van faryngitis

Faryngitis is zelden ernstig en komt vaak voor samen met verkoudheid of griep. De meeste patiënten herstellen binnen zeven tot tien dagen van virale infecties. Patiënten kunnen echter besmettelijk zijn voordat symptomen verschijnen. Bij bacteriële faryngitis is een antibioticakuur noodzakelijk om complicaties te voorkomen.

Complicaties van faryngitis

Complicaties van faryngitis zijn zeldzaam, maar kunnen onder andere de volgende zijn:

• een peritonsillair abces
• epiglottitis (levensbedreigende ontsteking van het strotklepje)
• mastoïditis (infectie van het mastoïd bij een middenoorontsteking met oorpijn)
• otitis media (middenoorontsteking)
• post-streptokokken glomerulonefritis (nierfilterontsteking)
• reumatische koorts (complicatie na streptokokkeninfectie)
• sinusitis
• toxisch shock syndroom

Preventie van faryngitis

Het risico op een keelontsteking en andere infecties kan verminderd worden door:

• de handen grondig en regelmatig te wassen
• de mond en neus te bedekken bij hoesten of niezen
• nauw contact met personen die besmettelijke virale of bacteriële infecties hebben te vermijden
• roken en blootstelling aan passief roken te vermijden

Lees verder

• Keelpijn: Oorzaken van pijn aan keel (pijnlijke keel)
• Keelkanker: Kanker in keel, stembanden of keelamandelen
• Keelslijmen: Oorzaken van opbouw van slijm in keel
• Globus pharyngeus: Brokgevoel in keel (meestal onschuldig)