Keelontsteking (faryngitis): Oorzaken van ontsteking keel

Een keelontsteking (faryngitis) is een ontsteking van de slijmvliezen die zich achteraan in de keel (farynx: keelholte) bevinden. Meestal is een ontsteking van de keelholte te wijten aan virale infecties (zoals een verkoudheid) en bacteriële infecties (zoals een streptokokken groep A-infectie), al zijn ook andere oorzaken bekend. Deze vaak voorkomende aandoening veroorzaakt onder andere koorts, een loopneus, een droge keel en/of slikproblemen. Virale faryngitis verdwijnt vaak vanzelf binnen één week. Bij bacteriële faryngitis zet de arts antibiotica in. De vooruitzichten zijn meestal uitstekend, maar soms ontstaan wel complicaties door de ontsteking van de keel.

• Oorzaken: Vaak virale of bacteriële infectie
• Virussen
• Bacteriën
• Andere oorzaken
• Overdracht
• Risicofactoren van keelholteontsteking
• Symptomen
• Virale keelontsteking
• Bacteriële faryngitis
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van ontsteking van keelholte
• Zelfzorg
• Professionele medische zorg
• Prognose van ontsteking van keel
• Complicaties van keelontsteking
• Preventie van faryngitis

Oorzaken: Vaak virale of bacteriële infectie

Virussen

Virale infecties zijn de meest voorkomende oorzaak (50-80%) van een keelontsteking. Enkele veel voorkomende virussen die een keelontsteking veroorzaken, zijn onder andere:

• rhinovirus
• coronavirus
• parainfluenza
• adenovirus
• Epstein-Barr-virus (veroorzaakt klierkoorts)

Klierkoorts is een besmettelijke virale infectie die een reeks griepachtige symptomen veroorzaakt. Het virus verspreidt zich via speeksel, dus een patiënt loopt de infectie op door:

• besmette gebruiksvoorwerpen (zoals bestek) te gebruiken
• blootstelling aan hoesten en niezen van een geïnfecteerde patiënt
• te zoenen

Bacteriën

Af en toe veroorzaken ook bacteriële infecties een keelholteontsteking. Groep A streptokokkenbacteriën zijn in 20-40% van de gevallen verantwoordelijk voor een keelontsteking bij kinderen.

Andere bacteriële infecties die een keelontsteking kunnen veroorzaken, zijn onder andere:

• chlamydia
• gonorroe
• groep C en G streptokokken
• mycoplasma-pneumoniae (atypische longontsteking)

Andere oorzaken

Andere minder vaak voorkomende oorzaken van faryngitis zijn:

• allergieën
• een hiv-infectie
• een trauma
• gastro-oesofageale reflux
• gespannen keelspieren
• irriterende stoffen
• kanker
• roken
• tumoren van de keel, tong of het strottenhoofd

Overdracht

Zowel virale als bacteriële vormen van een keelontsteking zijn besmettelijk. De kiemen die een keelontsteking veroorzaken, leven meestal in de neus en keel. Wanneer een patiënt met de aandoening hoest of niest, komen kleine druppeltjes vrij die het virus of de bacteriën in de lucht verspreiden. Een persoon loopt de infectie op door:

• besmette objecten aan te raken en vervolgens het gezicht aan te raken
• deze kleine druppeltjes in te ademen
• geconsumeerd voedsel en dranken te consumeren

Het is bijgevolg voor een patiënt essentieel om de handen te wassen voordat hij voedsel of het gezicht aanraakt.

Risicofactoren van keelholteontsteking

Factoren die het risico op een keelontsteking verhogen, zijn onder meer:

• een geschiedenis van allergieën
• een voorgeschiedenis van frequente sinusinfecties
• roken of de blootstelling aan passief roken

Symptomen

De belangrijkste symptomen van een keelontsteking zijn keelpijn, een droge keel of een jeukende keel. Afhankelijk van het type infectie, zoals een verkoudheid of de griep, komen nog bijkomende symptomen tot stand.

Virale keelontsteking

Symptomen van virale faryngitis zijn onder andere:

• conjunctivitis (oogbindvliesontsteking)
• een loopneus
• gewrichtspijn
• gezwollen lymfeklieren
• hoesten
• hoofdpijn
• keelpijn / een ruwe keel / een droge keel
• koorts
• lichaamspijn
• mondzweren
• niezen
• rillingen
• spierpijn
• vermoeidheid

Klierkoorts
Een keelontsteking geassocieerd met klierkoorts heeft mogelijk aanvullende symptomen zoals:

• buikpijn, vooral aan de linkerbovenkant
• een huiduitslag
• gezwollen lymfeklieren
• overweldigende vermoeidheid
• weinig eetlust

Bacteriële faryngitis

Symptomen van bacteriële faryngitis omvatten:

• aanzienlijke pijn bij het slikken
• braken
• buikpijn
• een huiduitslag, die bekend staat als roodvonk (scarlatina)
• gevoelige, gezwollen lymfeklieren in de nek
• gezwollen en rode amandelen
• hoofdpijn
• misselijkheid
• vermoeidheid
• zichtbare witte vlekken of pus op de achterkant van de keel

Alarmsymptomen

Patiënten met een keelontsteking moeten contact opnemen met de arts als ze één van de volgende tekenen vertonen:

• ademhalingsproblemen
• een huiduitslag
• slikpijn
• slikproblemen
• terugkerende of aanhoudende symptomen (langer dan tien dagen)

Diagnose en onderzoeken

Keelpijn kan meestal het gevolg zijn van een virale infectie, maar het is toch belangrijk om de juiste onderliggende oorzaak te bepalen om een geschikte behandeling in te kunnen zetten. Meestal diagnosticeert een arts een keelontsteking door middel van een lichamelijk onderzoek. De arts bekijkt de huidige symptomen van de patiënt en controleert vervolgens de keel, de oren en de neus op tekenen van een infectie. Wanneer een patiënt duidelijke tekenen van een virale infectie heeft, zijn waarschijnlijk geen verdere testen nodig. Als de arts een bacteriële infectie vermoedt, voert hij een keelkweekje uit om de diagnose te laten bevestigen door een laboratorium.

Behandeling van ontsteking van keelholte

Zelfzorg

Huismiddeltjes die het herstel van een keelholteontsteking versnellen, zijn onder meer:

• een luchtbevochtiger gebruiken om vocht aan de lucht toe te voegen
• met zout water gorgelen
• op keelzuigtabletten zuigen om de keel te kalmeren
• rusten
• voldoende blijven drinken
• warme dranken drinken, zoals thee, citroenwater of bouillon

Professionele medische zorg

De juiste professionele medische behandeling voor een keelontsteking is afhankelijk van de onderliggende oorzaak.

Bacteriële infectie
Bij bacteriële infecties zet de arts een orale (via de mond ingenomen) antibioticakuur in. De antibiotica zijn erop gericht complicaties, zoals reumatische koorts of een nierziekte, te voorkomen en om de keelpijn te behandelen. Het is essentieel om de hele antibioticakuur te voltooien om ervoor te zorgen dat de infectie is verdwenen en om een herinfectie te voorkomen.

Virale infectie
Virale faryngitis reageert niet op antibiotica, maar verdwijnt meestal vanzelf. Vrij verkrijgbare medicijnen zoals paracetamol of ibuprofen, verminderen de pijn en koorts.

Prognose van ontsteking van keel

Een keelontsteking is zelden ernstig en komt vaak voor naast een verkoudheid en griep. De meeste patiënten herstellen binnen zeven tot tien dagen van virale infecties, zoals een verkoudheid. Door de virale incubatieperiode kunnen patiënten echter besmettelijk zijn voordat er symptomen verschijnen. Bij bacteriële faryngitis is een antibioticakuur vereist om complicaties te voorkomen.

Complicaties van keelontsteking

Complicaties van faryngitis zijn zeldzaam. Mogelijke complicaties zijn:

• een peritonsillair abces
• epiglottitis (levensbedreigende ontsteking van het strotklepje)
• mastoïditis (infectie na middenoorontsteking met oorpijn)
• otitis media (middenoorontsteking)
• post-streptokokken glomerulonefritis (nierfilterontsteking)
• reumatische koorts (complicatie na streptokokkeninfectie)
• sinusitis
• toxisch shock syndroom

Preventie van faryngitis

Een patiënt kan het risico op een keelontsteking en andere infecties voorkomen door:

• de handen grondig en regelmatig wassen
• de mond en neus te bedekken bij het hoesten of niezen
• nauw contact te vermijden met patiënten die besmettelijke virale of bacteriële infecties hebben
• roken en de blootstelling aan passief roken vermijden

Lees verder

• Keelpijn: Oorzaken van pijn aan keel (pijnlijke keel)
• Keelkanker: Kanker in keel, stembanden of keelamandelen
• Keelslijmen: Oorzaken van opbouw van slijm in keel
• Globus pharyngeus: Brokgevoel in keel (meestal onschuldig)