Keelkanker: Kanker in keel, stembanden of keelamandelen

Bij keelkanker ontstaat een ongecontroleerde groei van schadelijke cellen in delen van de keel. Deze vorm van kanker ontstaat in de keelholte (farynx), de stembanden of de keelamandelen. De oorzaak hiervan is niet bekend, maar roken, overmatig alcoholgebruik, gastro-oesofageale reflux en enkele omgevingsfactoren en aandoeningen zijn wel geassocieerd met keelkanker. Slikproblemen, een stemverandering en bloed ophoesten zijn enkele bekende tekenen van keelkanker. De behandeling bestaat meestal uit het chirurgisch verwijderen van de tumor, radiotherapie en/of chemotherapie. Een snelle diagnose en behandeling zijn cruciaal voor het verbeteren van de overlevingskansen. De patiënt pakt tot slot indien mogelijk de risicofactoren aan om het risico op kanker in de keel te verminderen.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken: Kanker in keel, stembanden of keelamandelen
• Soorten keelkanker
• Risicofactoren van kanker in de keelholte
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Risicogroepen
• Symptomen: Slikproblemen en keelpijn
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties van kwaadaardige tumor in de keel
• Preventie
• Praktische tips voor het omgaan met keelkanker
• Zorg voor je stem en luchtwegen
• Neem kleine, frequente maaltijden en drink voldoende</S]
  Moeite met slikken is een veelvoorkomend symptoom van keelkanker, vooral tijdens behandelingen zoals bestraling. Het kan moeilijk zijn om grote maaltijden te eten, dus probeer kleinere, frequente maaltijden te nemen die gemakkelijker te slikken zijn. Kies voor zacht voedsel zoals gepureerde groenten, soep of smoothies. Het is ook belangrijk om voldoende vocht binnen te krijgen om uitdroging te voorkomen. Drink regelmatig water of vochtige dranken, zoals thee, om je keel te verzachten en gehydrateerd te blijven.
  
  [S]Voorkom infecties van de mond en keel
• Raadpleeg een diëtist voor voedingsadvies
• Spreek met je arts over pijnbestrijding
• Zoek ondersteuning bij familie, vrienden of een therapeut
• Zorg voor voldoende rust en herstel
• Volg je controleafspraken nauwgezet
• Misvattingen rond keelkanker
• Keelkanker wordt altijd veroorzaakt door roken
• Keelkanker is altijd zichtbaar of voelbaar in een vroeg stadium
• Als je geen pijn hebt, heb je geen keelkanker
• Keelkanker is altijd te behandelen met chirurgie
• Keelkanker komt alleen voor bij oudere volwassenen
• Je kunt keelkanker voorkomen door geen alcohol te drinken of te roken

Epidemiologie

Keelkanker, of larynxkanker, is een vorm van kanker die zich ontwikkelt in het strottenhoofd (larynx). Deze aandoening komt relatief vaak voor, vooral bij mannen en op latere leeftijd. Het aantal gevallen varieert per regio, afhankelijk van risicofactoren zoals tabaksgebruik en alcoholconsumptie.

Prevalentie
Keelkanker is wereldwijd een van de meest voorkomende kankers van de bovenste luchtwegen. De incidentie is het hoogst in ontwikkelde landen, waar de prevalentie van roken en alcoholgebruik hoger is. Wereldwijd wordt de incidentie geschat op ongeveer 1,5 per 100.000 mensen, maar de cijfers variëren sterk afhankelijk van de geografische locatie.

Geslachtsverschillen
Keelkanker komt veel vaker voor bij mannen dan bij vrouwen, met een man-vrouwverhouding die vaak tussen de 3:1 en 5:1 ligt. Dit komt waarschijnlijk door het hogere gebruik van tabak en alcohol bij mannen in veel samenlevingen.

Leeftijd en incidentie
De meeste gevallen van keelkanker worden gediagnosticeerd bij mensen boven de 50 jaar, waarbij de piekincidentie vaak wordt gezien tussen de 60 en 70 jaar. Dit komt door de cumulatieve effecten van risicofactoren zoals roken en alcoholgebruik.

Mechanisme

Keelkanker ontstaat door de abnormale groei van cellen in het strottenhoofd. De meeste gevallen van larynxkanker beginnen in de plaveiselcellen die het oppervlak van het strottenhoofd bedekken.

Cellulaire veranderingen
Keelkanker begint vaak met mutaties in de cellen van het slijmvlies van het strottenhoofd, die zich geleidelijk veranderen in kwaadaardige cellen. Deze veranderingen kunnen optreden door blootstelling aan kankerverwekkende stoffen zoals tabaksrook, alcohol of virale infecties.

Genetische factoren
Hoewel de meeste gevallen van keelkanker worden veroorzaakt door externe risicofactoren, spelen genetische factoren ook een rol. Erfelijke aanleg kan de kans vergroten dat een persoon gevoelig is voor het ontwikkelen van keelkanker, vooral als er een familiegeschiedenis van hoofd- en halskanker is.

Oorzaken: Kanker in keel, stembanden of keelamandelen

Veel soorten keelkanker beginnen als een plaveiselcelcarcinoom. De kanker start dan in de squameuze (platte) cellen die de keel bekleden (farynxkanker). In principe is dit een vorm van huidkanker, die ontaardt in keelkanker wanneer de huid rond de keel aangetast is. De stemband bevindt zich net onder de keel en ook hier ontwikkelt zich mogelijk keelkanker (larynxkanker). Keelkanker tast soms ook de epiglottis (strotklepje: deksel voor de luchtpijp) aan. Tonsilkanker, een andere vorm van keelkanker, treft de keelamandelen, die zich op de achterkant van de keel bevinden. Bij keelkanker ontstaat door een mutatie (genetische verandering) een ongecontroleerde celgroei in de keel. Abnormale cellen in de keel vermenigvuldigen zich dan en blijven leven. Dit resulteert in een zwelling of knobbeltje in de keel. In heel veel delen van de keel ontwikkelt zich mogelijk kanker. De specifieke oorzaak van keelkanker is niet bekend (oktober 2020).

Soorten keelkanker

Keelkanker kent diverse soorten. Deze hangen af van de locatie waar de kanker begint.

• Glottiskanker begint in de stembanden.
• Hypofarynxcarcinoom (laryngofaryngeale kanker) begint in de hypofarynx (laryngofarynx) (het onderste deel van de keel, net boven de slokdarm en luchtpijp).
• Nasofaryngeale kanker begint in de nasofarynx (het deel van de keel net achter de neus).
• Orofaryngeale kanker begint in de orofarynx (het deel van de keel direct achter de mond waarin zich de amandelen bevinden)
• Subglottische kanker begint in het onderste deel van de stemband.
• Supraglottische kanker begint in het bovenste deel van het strottenhoofd; deze kanker tast het strotklepje aan (stukje kraakbeen dat zorgt dat voedsel niet in de luchtpijp terechtkomt).

Risicofactoren van kanker in de keelholte

Aandoeningen

Een aantal aandoeningen verhogen het risico op het ontwikkelen van kanker in de keel zoals

• een erfelijke aandoening zoals Fanconi-anemie (tekort van alle bloedcellen en bijkomende afwijkingen)
• gastro-oesofageale reflux (symptomen van brandend maagzuur), een aandoening waarbij zuur uit de maag terug in de voedselpijp lekt
• het Epstein-Barr-virus (EBV), een veel voorkomend virus dat soms in speeksel aanwezig is (veroorzaakt bijvoorbeeld klierkoorts)
• het humaan papillomavirus (HPV-infectie), een seksueel overdraagbaar virus

Omgevingsfactoren

Kanker in de keel ontstaat ook sneller wanneer de patiënt kampt met één of meer omgevingsfactoren:

• chemische blootstelling: asbest, nikkel en zwavelzuurdampen
• een voeding zonder groenten en fruit
• geslacht: mannen zijn vaker dan vrouwen aangetast
• het gebruik van tabaksproducten, waaronder roken of pruimtabak of snuiftabak nemen
• leeftijd: ouderen (+65 jaar) zijn het vaakst getroffen
• overmatig alcoholgebruik

Risicogroepen

Bepaalde groepen hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van keelkanker, vooral mannen en mensen met een voorgeschiedenis van roken of alcoholgebruik.

Mannen
Mannen lopen veel meer risico op keelkanker dan vrouwen. Dit wordt grotendeels toegeschreven aan hogere percentages tabaks- en alcoholgebruik onder mannen.

Ouderen
Keelkanker komt voornamelijk voor bij ouderen, vooral mensen ouder dan 50 jaar. De kans op het ontwikkelen van keelkanker neemt toe naarmate iemand ouder wordt, vooral bij mensen die jarenlang aan risicofactoren zoals roken en alcohol hebben blootgestaan.

Mensen met een familiegeschiedenis van kanker
Mensen met een familiegeschiedenis van hoofd- en halskanker, waaronder keelkanker, hebben een verhoogd risico om de aandoening zelf te ontwikkelen. Genetische aanleg speelt een rol in de kans op het ontwikkelen van deze kanker.

Symptomen: Slikproblemen en keelpijn

Elk type keelkanker uit zich in een ander klinisch beeld. De symptomen zijn bovendien afhankelijk van het stadium en de locatie van de kanker. In het beginstadium zijn de symptomen niet of vrijwel iet merkbaar. Wanneer de symptomen echter duidelijk zijn, verergeren ze doorgaans snel. Veel voorkomende vroege symptomen van kanker aan de keel en het strottenhoofd zijn:

• bloed ophoesten
• bloedingen in de mond of een neusbloeding
• een knobbeltje in de nek
• een langdurige hoest of hoesten
• een niet genezend knobbeltje of een niet genezende zweer
• een piepende ademhaling (stridor), ademhalingsproblemen of kortademigheid
• een zwelling van de ogen, een zwelling van de kaak, of een zwelling van de nek
• gezwollen lymfeklieren
• hoofdpijn
• keelpijn
• onverklaarbaar gewichtsverlies
• oorpijn
• oorsuizen (tinnitus aurium
• rode of witte vlekken op de bekleding van de keel
• slikpijn
• slikproblemen
• stemwisselingen, zoals heesheid of niet duidelijk spreken
• vermoeidheid / kankervermoeidheid

Deze symptomen zijn soms ook te wijten aan minder ernstige aandoeningen. Het is echter belangrijk dat een arts de symptomen controleert om een vorm van keelkanker uit te sluiten.

Alarmsymptomen

Keelkanker kan zich manifesteren met verschillende symptomen, waarvan sommige al in een vroeg stadium zichtbaar kunnen zijn. Het is belangrijk om op de volgende alarmsymptomen te letten.

Heesheid of stemverandering
Een van de eerste symptomen van keelkanker is heesheid of een verandering in de stem. Dit gebeurt omdat de tumor zich vaak ontwikkelt in de stembanden, wat invloed heeft op de stemproductie.

Pijn of moeilijkheden bij het slikken
Pijn of moeite met slikken, ook wel dysfagie genoemd, kan een ander teken zijn van keelkanker. Dit kan het gevolg zijn van tumorgroei in de keel of het strottenhoofd, wat de normale slikbewegingen belemmert.

Keelpijn of een aanhoudende hoest
Keelpijn die niet weggaat of een hoest die aanhoudt, kunnen ook symptomen zijn van keelkanker. Deze symptomen moeten niet worden genegeerd, vooral als ze gepaard gaan met andere symptomen zoals heesheid of pijn bij het slikken.

Diagnose en onderzoeken

Het is cruciaal om een vroege diagnose van keelkanker te krijgen want hierdoor verhogen de overlevingskansen. De arts bevraagt eerst de symptomen aan de patiënt. Via een laryngoscopie is het mogelijk om de tumor in de keelholte te bekijken. Ook is een monster van keelweefsel nodig (biopsie) om zeker te zijn van de diagnose van keelkanker. Andere beeldvormende onderzoeken zijn inzetbaar om de omvang van de kanker in beeld te brengen en het kankerstadium op te sporen. Dit is nodig voor het opstellen van een goed behandelplan. De patiënt krijgt volgende mogelijke testen: een röntgenfoto, een CT-scan, een MRI-scan en/of een PET-scan.

Behandeling

De behandeling van keelkanker hangt af van de locatie van kanker, het stadium van de kanker en de algemene gezondheidstoestand van de patiënt die de behandeling krijgt. Meestal zet de arts een combinatie van een operatie om de kanker te verwijderen, radiotherapie, chemotherapie en/of gerichte therapie.

Prognose

Dankzij een snelle behandeling maken veel patiënten een goede kans om te genezen van keelkanker. De prognose is echter afhankelijk van het kankerstadium en het getroffen gebied. De vijfjaarsoverleving bedraagt circa zestig procent. Om de twee maanden bezoekt de patiënt de arts voor een controlebezoek. Naarmate de gezondheid van de patiënt verbetert, vermindert de frequentie van de opvolgbezoeken. De arts is dankzij deze controlebezoeken van de patiënt in staat om eventuele aanhoudende symptomen te leren kennen en te behandelen. De arts controleert bovendien of de kanker niet terugkeert. Keelkanker komt bij ongeveer één op de vijf patiënten terug binnen de eerste drie jaar na de behandeling.

Complicaties van kwaadaardige tumor in de keel

Bepaalde kankerbehandelingen veroorzaken ongewenste effecten. De bekendste complicaties van de kankerbehandeling omvatten:

• geheugenproblemen
• nekpijn
• nekstijfheid
• pijn (dof, pijnlijk, scherp, aanhoudend of met tussenpozen)
• schade aan zenuwen (onaangename sensaties en merkbare veranderingen in de zintuigen zoals een doof gevoel, tintelingen, branderige gevoelens (brandende keel), zwakte, …).
• slikproblemen
• spraakproblemen
• vermoeidheid
• voedingsproblemen

Wanneer zenuwschade ontstaat, is het belangrijk om voorzorgsmaatregelen te nemen zoals tapijten verwijderen om valpartijen te voorkomen, leuningen aanbrengen in de badkamer, antislipmatten aanbrengen in het bad of de douche en stevige schoenen dragen. Ook is voorzichtigheid geboden in de keuken (pannenlappen gebruiken, voorzichtig zijn bij het gebruik van scherpe voorwerpen, hulp inroepen om de temperatuur te controleren, …).

Accupunctuur, meditatie, massage en ontspanningstechnieken verlichten ook veel bijwerkingen van de behandelingen.

Preventie

Keelkanker voorkomen is niet mogelijk, maar een gezonde levensstijl vermindert wel het risico:

• beperkt of geen alcohol drinken
• een gezonde en evenwichtige voeding eten met veel groenten en fruit
• een veilige geslachtsgemeenschap uitoefenen (voorkomen van HPV-infectie
• stoppen met roken of niet beginnen met roken

Praktische tips voor het omgaan met keelkanker

Keelkanker is een type kanker dat zich ontwikkelt in de keel, het strottenhoofd of de stembanden. Het kan verschillende symptomen veroorzaken, zoals aanhoudende keelpijn, heesheid, moeite met slikken of ademhalen, en onverklaarbaar gewichtsverlies. De behandeling kan bestaan uit chirurgie, bestraling of chemotherapie, afhankelijk van het stadium en de locatie van de kanker. Het omgaan met keelkanker kan lichamelijk en emotioneel zwaar zijn, maar er zijn verschillende manieren om de kwaliteit van leven te verbeteren en goed voor jezelf te zorgen tijdens de behandeling.

Zorg voor je stem en luchtwegen

Keelkanker kan de stembanden aantasten, wat leidt tot heesheid of verlies van stem. Het is belangrijk om goed voor je stem en luchtwegen te zorgen. Probeer te praten zonder te schreeuwen of te fluisteren, omdat dit extra belasting op je stembanden kan leggen. Vermijd roken en blootstelling aan irriterende stoffen, zoals stof of chemische dampen, aangezien deze je luchtwegen verder kunnen beschadigen. Zorg voor een vochtige omgeving door een luchtbevochtiger te gebruiken, zodat je keel niet uitdroogt.

Neem kleine, frequente maaltijden en drink voldoende</S]
Moeite met slikken is een veelvoorkomend symptoom van keelkanker, vooral tijdens behandelingen zoals bestraling. Het kan moeilijk zijn om grote maaltijden te eten, dus probeer kleinere, frequente maaltijden te nemen die gemakkelijker te slikken zijn. Kies voor zacht voedsel zoals gepureerde groenten, soep of smoothies. Het is ook belangrijk om voldoende vocht binnen te krijgen om uitdroging te voorkomen. Drink regelmatig water of vochtige dranken, zoals thee, om je keel te verzachten en gehydrateerd te blijven.

[S]Voorkom infecties van de mond en keel

Keelkanker en de behandeling ervan kunnen je immuunsysteem verzwakken, waardoor je vatbaarder wordt voor infecties. Het is essentieel om je mond en keel goed schoon te houden. Poets je tanden minstens twee keer per dag en gebruik een mondwater zonder alcohol om je mond te desinfecteren. Na maaltijden kun je je mond spoelen met zout water om bacteriën te verminderen. Zorg ervoor dat je geen scherpe voorwerpen in je mond steekt die je keel kunnen beschadigen en vermijd voedingsmiddelen die te heet of scherp zijn.

Raadpleeg een diëtist voor voedingsadvies

Tijdens de behandeling van keelkanker is het belangrijk om een gezond voedingspatroon te behouden, hoewel het moeilijker kan zijn om normaal te eten. Een diëtist kan je helpen bij het aanpassen van je voedingspatroon om ervoor te zorgen dat je voldoende calorieën en voedingsstoffen binnenkrijgt. Als je moeite hebt met slikken, kan het nodig zijn om vloeibaar of gepureerd voedsel te eten. Soms worden voedingssupplementen aanbevolen om je energiebehoefte te ondersteunen en om te voorkomen dat je te veel gewicht verliest.

Spreek met je arts over pijnbestrijding

Keelkanker en de behandeling ervan kunnen pijnlijk zijn. Het is belangrijk om pijn effectief te beheersen om je kwaliteit van leven te verbeteren. Praat met je arts over je pijnklachten en vraag naar opties voor pijnbestrijding, zoals medicijnen of lokale anesthesie. Soms kan de arts ook aanbevelen om bestraling of chemotherapie in kleinere doses toe te dienen om pijn te verlichten. Zorg ervoor dat je altijd het advies van je arts volgt en de voorgeschreven medicatie op tijd inneemt.

Zoek ondersteuning bij familie, vrienden of een therapeut

Keelkanker kan een emotioneel belastende ervaring zijn, zowel voor jou als voor je geliefden. Het is belangrijk om openlijk te communiceren over je gevoelens en om steun te zoeken. Praat met je familie en vrienden over wat je doormaakt, en aarzel niet om hun hulp te vragen. Je kunt ook overwegen om met een therapeut of counselor te praten die gespecialiseerd is in de emotionele gevolgen van kanker. Steungroepen kunnen ook een waardevolle bron van steun zijn, waar je ervaringen kunt delen met anderen die soortgelijke uitdagingen doormaken.

Zorg voor voldoende rust en herstel

Behandeling voor keelkanker, zoals chemotherapie of bestraling, kan erg vermoeiend zijn. Het is belangrijk om voldoende rust te nemen en goed voor jezelf te zorgen. Probeer je dagelijkse activiteiten aan te passen aan je energieniveau en geef jezelf toestemming om pauzes te nemen wanneer dat nodig is. Zorg voor een rustige slaapomgeving om ervoor te zorgen dat je goed slaapt. Regelmatige slaap helpt je lichaam te herstellen en geeft je de kracht die je nodig hebt om de behandelingen te ondergaan.

Volg je controleafspraken nauwgezet

Na de behandeling van keelkanker is het essentieel om regelmatig controleafspraken met je arts bij te wonen. Deze afspraken helpen om te monitoren of de kanker terugkeert of of er complicaties optreden als gevolg van de behandeling. Tijdens deze afspraken kunnen artsen ook bloedonderzoeken uitvoeren of beeldvormende onderzoeken doen om je gezondheid te controleren en je eventuele klachten te bespreken. Blijf dus goed in contact met je zorgteam en volg hun advies op voor het beste resultaat.

Keelkanker kan een ingrijpende ervaring zijn, maar met de juiste zorg en ondersteuning kun je de behandeling zo goed mogelijk doorkomen. Zorg ervoor dat je goed voor jezelf zorgt, zowel lichamelijk als emotioneel, en aarzel niet om hulp te zoeken wanneer je die nodig hebt.

Misvattingen rond keelkanker

Keelkanker is een ernstige aandoening die veel angst kan oproepen, maar er bestaan verschillende misvattingen over deze ziekte die de publieke kennis en het begrip beïnvloeden. In dit artikel worden enkele van de meest voorkomende misvattingen over keelkanker besproken.

Keelkanker wordt altijd veroorzaakt door roken

Hoewel roken een belangrijke risicofactor is voor keelkanker, is het niet de enige oorzaak. Veel mensen denken dat alleen rokers keelkanker kunnen krijgen, maar dat is niet waar. Andere risicofactoren zijn onder meer alcohol-gebruik, bepaalde virussen zoals het humaan papillomavirus (HPV), en zelfs genetische predispositie. Het is belangrijk te begrijpen dat keelkanker ook kan ontstaan zonder dat iemand ooit heeft gerookt.

Keelkanker is altijd zichtbaar of voelbaar in een vroeg stadium

Er wordt vaak aangenomen dat keelkanker altijd vroeg in het proces zichtbaar of voelbaar is, bijvoorbeeld in de vorm van een knobbel of pijn in de keel. In werkelijkheid kan keelkanker zich in de vroege stadia ontwikkelen zonder duidelijke symptomen. Veel mensen merken pas symptomen op wanneer de ziekte al verder gevorderd is, wat de behandeling bemoeilijkt.

Als je geen pijn hebt, heb je geen keelkanker

Een andere misvatting is dat pijn een indicatie is van keelkanker. Keelkanker kan zich ontwikkelen zonder dat er pijn aanwezig is, vooral in de vroege stadia. Dit betekent niet dat iemand geen keelkanker heeft als hij of zij geen pijn ervaart. Het is belangrijk om andere symptomen te herkennen, zoals heesheid, een aanhoudend hoestje, of moeite met slikken, die op keelkanker kunnen wijzen.

Keelkanker is altijd te behandelen met chirurgie

Sommige mensen geloven dat keelkanker altijd met chirurgie te behandelen is, maar dit is niet altijd het geval. De behandeling van keelkanker is afhankelijk van het stadium en de locatie van de tumor. Het kan chirurgie, bestraling, chemotherapie of een combinatie van deze behandelingen vereisen. Het is dus belangrijk om een gedetailleerd behandelplan op te stellen met de arts, gebaseerd op de specifieke situatie van de patiënt.

Keelkanker komt alleen voor bij oudere volwassenen

Keelkanker wordt vaak geassocieerd met ouderen, maar de ziekte kan ook jongere mensen treffen. Hoewel de kans op keelkanker toeneemt naarmate iemand ouder wordt, zijn er gevallen van keelkanker bij mensen die in hun dertiger jaren of zelfs jonger zijn. Risicofactoren zoals roken, alcohol en HPV kunnen ook bij jongere mensen een rol spelen.

Je kunt keelkanker voorkomen door geen alcohol te drinken of te roken

Hoewel het vermijden van alcohol en roken het risico op keelkanker aanzienlijk kan verminderen, biedt het geen garantie dat iemand de ziekte niet zal ontwikkelen. Andere risicofactoren, zoals HPV, kunnen ook bijdragen aan het ontstaan van keelkanker. Preventie is dus belangrijk, maar er zijn geen gegarandeerde methoden om keelkanker volledig te voorkomen.

Keelkanker is een complexe en ernstige aandoening, maar door bewust te zijn van deze misvattingen, kan men beter voorbereid zijn om symptomen te herkennen en tijdig medische hulp in te schakelen. Het is cruciaal om alle risicofactoren te begrijpen en preventieve maatregelen te nemen waar mogelijk.

Lees verder

• Keelpijn: Oorzaken van pijn aan keel (pijnlijke keel)
• Stembandaandoeningen: Stoornissen aan stembanden
• Keelzweren: Zweer in keel, slokdarm of stembanden met pijn
• Tonsilkanker (amandelkanker): Oorzaken en behandeling
• Slikpijn (odynofagie): Oorzaken van pijn bij het slikken