Tonsilkanker (amandelkanker): Oorzaken en behandeling

Tonsilkanker (amandelkanker): Oorzaken en behandeling De amandelen (tonsillen) zijn een onderdeel van het afweersysteem. Ze beschermen het lichaam tegen virussen en bacteriën die de mond of keel willen binnendringen. Mogelijk krijgen patiënten te maken met kanker die de amandelen treft. Amandelkanker (tonsilkanker) is een zeldzame vorm van mondkanker waarbij een patiënt mogelijk kampt met onder andere slikpijn, keelpijn, een slechte adem en een knobbeltje in de nek. Nadat de arts het kankerstadium bepaald heeft, zet hij (een combinatie van) chirurgie, radiotherapie en/of chemotherapie in om de kanker te behandelen. Tonsilkanker heeft doorgaans een slechtere prognose dan andere soorten keel- en mondkanker omdat de diagnose vaak pas in een laat stadium gebeurt. Dankzij een vroege opsporing van de ziekte zijn de vooruitzichten wel beter.

Soorten amandelen

Er zijn drie soorten amandelen:
  • keelamandelen (palatinale amandelen), die zich achter in de keel bevinden (zijn het vaakst getroffen door kanker)
  • neusamandelen (faryngeale amandelen of adenoïden), die zich achter de neus bevinden
  • tongamandelen (linguale amandelen), die aan de tongbasis liggen

Oorzaken en risicofactoren van amandelkanker

Bij tonsilkanker vormen zich abnormale cellen in de amandelen, de twee ovaalvormige kussens in de achterkant van de mond. Waarom zich precies een kwaadaardige tumor in de amandelen ontwikkelt, is onduidelijk anno oktober 2020. Sommige patiënten hebben wel meer kans om amandelkanker te krijgen. Dit is het gevolg van levensstijlkeuzes of andere omstandigheden.

Aandoeningen

Enkele aandoeningen zijn gekoppeld aan tonsilkanker:
  • een infectie met het Epstein-Barr-virus (veroorzaakt klierkoorts)
  • een infectie met het hiv-virus
  • een infectie met het humaan papillomavirus (HPV): Dit virus veroorzaakt baarmoederhalskanker. Bij circa 70% van de patiënten met hoofd- en halskanker ligt een HPV-infectie aan de basis van de ziekte, al begrijpen wetenschappers anno oktober 2020 niet wat hiervan de oorzaak is. De verspreiding van het virus gebeurt via onbeschermde orale seks. HPV-positieve soorten kanker zijn wel veel gevoeliger voor een behandeling dan andere soorten hoofd- en halskankers. HPV-vaccins zijn beschikbaar en daarnaast is het mogelijk om condooms te gebruiken om het risico op de overdracht te verlagen.
  • een orgaantransplantatie gehad hebben
  • een persoonlijke geschiedenis van hoofd- en halskanker

Alcoholmisbruik verhoogt de kans op amandelkanker / Bron: Jarmoluk, PixabayAlcoholmisbruik verhoogt de kans op amandelkanker / Bron: Jarmoluk, Pixabay

Omgevingsfactoren

Ook enkele omgevingsfactoren verhogen de kans op een kwaadaardige tumor in de tonsillen:
  • alcoholmisbruik (verandert het DNA of de genetische codering in cellen)
  • geslacht: mannelijk
  • leeftijd: vijftig jaar of ouder (hoewel tonsilkanker mogelijk op elke leeftijd optreedt)
  • betelquid kauwen, een stimulerend middel dat vaak wordt gebruikt in bepaalde delen van Azië
  • roken, het gebruik van pruimtabak of andere tabaksproducten (verandert het DNA of de genetische codering in cellen)

Symptomen: Knobbeltje in mond, keel of nek

De vroege letsels van amandelkanker zijn meestal asymptomatisch. Zo’n 70% van de patiënten krijgt pas duidelijke tekenen wanneer de kanker reeds uitgezaaid is. Sommige symptomen van tonsilkanker doen denken aan de symptomen van een keelontsteking. Een keelontsteking komt het meest voor bij patiënten tussen de vijf en vijftien jaar, terwijl amandelkanker meestal op vijftigplussers treft.

Enkele veel voorkomende symptomen van amandelkanker zijn:

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
Artsen gebruiken verschillende hulpmiddelen om kanker van de amandelen te diagnosticeren. Vooreerst heeft de arts een nauwkeurige gezondheidsgeschiedenis van de patiënt nodig. De arts onderzoekt vervolgens de patiënt. Hij betast de keel en gebruikt mogelijk een spiegel en een fel licht om de binnenkant van de mond te inspecteren.

Een bloedonderzoek is nodig / Bron: Frolicsomepl, PixabayEen bloedonderzoek is nodig / Bron: Frolicsomepl, Pixabay
Diagnostisch onderzoek
Hierna zal de arts indien nodig nog één of meer van volgende onderzoeken bestellen:

Kankerstadium
Op basis van deze onderzoeken is de arts in staat om het kankerstadium te bepalen (enscenering):
  • Stadium 0: Er zijn abnormale cellen aanwezig die mogelijk kunnen uitgroeien tot kanker.
  • Stadium I: De kanker is klein (minder dan 2 cm), is beperkt tot één gebied en heeft zich niet uitgezaaid (gemetastaseerd) naar omliggende lymfeklieren.
  • Stadium II: De kanker is tussen 2 en 4 cm, maar heeft zich niet verspreid.
  • Stadium III: De kanker is groter dan 4 cm en heeft zich verspreid naar één lymfeknoop die zich aan dezelfde kant van de nek bevindt als de tumor. De lymfeknoop meet 3 cm of minder.
  • Fase IV: Dit is de meest gecompliceerde fase met de slechtste prognose. Voor amandelkanker in stadium IV is één van volgende opties van kracht:
    • heeft de kanker zich verspreid naar andere lichaamsdelen.
    • heeft de kanker zich verspreid naar een lymfeknoop die meer dan 6 cm meet.
    • is de kanker uitgezaaid naar een lymfeknoop aan de andere kant van de nek als de tumor.
    • is de kanker uitgezaaid naar omliggende gebieden van de keel of mond en/of meer dan één lymfeklieren.[

Behandeling van kwaadaardige tumor in amandelen

De behandeling van tonsilkanker is afhankelijk van het stadium en het type van de kanker, alsook de voorkeuren van de patiënt. Meestal is een operatie nodig om het kankerweefsel te verwijderen. Sommige patiënten met kankerstadium I of II hebben mogelijk geen bijkomende behandeling nodig, hoewel radiotherapie aanbevolen is omdat een enkele resterende kankercel soms toch weer uitgroeit tot een andere tumor. Na een operatie ondergaan veel patiënten radiotherapie om eventueel achtergebleven kankerweefsel te doden. Patiënten met kankerstadium III of IV krijgen veelal chemotherapie. Inductiechemotherapie verkleint tumoren van amandelkanker. Sommige artsen gebruiken ook hyperthermie (het lichaam opwarmen tot een hoge temperatuur om kankercellen te doden). Verder is een palliatieve nuttig om symptomen te verminderen en de levenskwaliteit te verbeteren. Tot slot krijgen patiënten mogelijk een voedingssonde zodat ze voldoende voedingsstoffen binnenkrijgen.

Prognose van tonsilkanker

De kanker aan de amandelen is doorgaans dodelijker dan sommige andere keel-/mondkankers. In vroege stadia kunnen veel patiënten echter omgaan met tonsilkanker. Wanneer de arts tonsilkanker in een vroeg stadium kan identificeren, is het makkelijker om de ziekte te behandelen waardoor de genezingskansen verhogen. Vaak gebeurt de diagnose echter al wanneer de kanker zich verspreid heeft naar nabijgelegen gebieden zoals de tong en de lymfeklieren.

Lees verder

© 2019 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Amandelkanker: symptomen, oorzaken en behandelingAmandelkanker: symptomen, oorzaken en behandelingAchter in de keel bevinden zich de keelamandelen. Hier op of rondom kan zich een tumor ontwikkelen die goedaardig of kwa…
Keelontsteking, ontsteking keelamandelen en amandelkankerKeelontsteking, ontsteking keelamandelen en amandelkankerEen keelontsteking of faryngitis en een ontsteking van de keelamandelen of tonsillitis hebben soortgelijke symptomen. Wa…
Huidkanker: symptomen, oorzaken & behandelingHuidkanker is de meest voorkomende vorm van kanker in Nederland. Huidkanker ontstaat als de cellen van je huid zich onge…
Kanker in de keel: symptomen & behandeling van keelkankerKanker in de keel: symptomen & behandeling van keelkankerHeb je een zweertje achteraan in de mond dat pijnlijk aanvoelt en maar niet verdwijnt? Laat je dan voor alle zekerheid e…

Verstuikte vinger: symptomen, oorzaken en behandelingVerstuikte vinger: symptomen, oorzaken en behandelingEen verstuikte vinger kan komen door overbelasting, verkeerd gebruik of (sport)letsel, waardoor de gewrichtskapsel of li…
Juveniele osteoporose: Zwakke botten bij kinderenJuveniele osteoporose: Zwakke botten bij kinderenOsteoporose is een progressieve aandoening waarbij de botdichtheid verloren gaat of er onvoldoende botvorming is, waardo…
Bronnen en referenties
  • Geraadpleegd op 2 september 2019:
  • About Tonsil Cancer, https://www.uhhospitals.org/services/cancer-services/head-and-neck-cancer/tonsil-cancer/about-tonsil-cancer
  • Amandelontsteking, https://www.azsintjan.be/nl/ziekten/amandelontsteking/amandelontsteking
  • An Overview of Tonsil Cancer, https://www.verywellhealth.com/all-about-cancer-of-the-tonsils-1191979
  • Can you get cancer on the tonsils?, https://www.medicalnewstoday.com/articles/320431.php
  • Coëlho, medisch zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • Diagnosis, https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/tonsil-cancer/diagnosis-treatment/drc-20449497
  • Overview, https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/tonsil-cancer/symptoms-causes/syc-20367939
  • Tonsil cancer, https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/tonsil-cancer/symptoms-causes/syc-20367939
  • Tonsil carcinoma, https://en.wikipedia.org/wiki/Tonsil_carcinoma
  • Afbeelding bron 1: Jarmoluk, Pixabay
  • Afbeelding bron 2: Frolicsomepl, Pixabay
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 10-10-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 12
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.