Juveniele osteoporose: Zwakke botten bij kinderen

Osteoporose is een progressieve aandoening waarbij de botdichtheid vermindert of er onvoldoende botvorming plaatsvindt, waardoor de botten verzwakken. Dit verhoogt het risico op fracturen (botbreuken), vooral bij oudere volwassenen en vrouwen na de menopauze. Hoewel het meest voorkomt bij volwassenen, kan osteoporose ook kinderen en tieners treffen, wat bekendstaat als ‘juveniele osteoporose’. Dit kan secundair zijn aan een andere aandoening, medicatiegebruik, of bepaalde gedragingen van het kind, of het kan idiopathisch zijn, waarbij de oorzaak onbekend is. Regelmatige botbreuken en pijn aan verschillende lichaamsdelen zijn enkele symptomen van deze botziekte. Voor kinderen met juveniele osteoporose zijn diverse leefstijlwijzigingen en professionele ondersteuning nodig. De vooruitzichten zijn afhankelijk van het type; de idiopathische vorm heeft doorgaans de beste prognose. Onbehandeld kan juveniele osteoporose leiden tot diverse complicaties.

• Epidemiologie van verzwakte botten bij kinderen
• Prevalentie en epidemiologische gegevens
• Geslacht en leeftijdsverschillen
• Mechanisme
• Pathofysiologie van osteoporose
• Factoren die bijdragen aan botafbraak
• Vormen van juveniele osteoporose
• Idiopathische osteoporose
• Secundaire osteoporose
• Risicofactoren
• Genetische risicofactoren
• Medicatiegerelateerde risicofactoren
• Risicogroepen
• Kinderen met chronische aandoeningen
• Genetische predispositie
• Symptomen: Breuken
• Alarmsymptomen
• Fracturen bij minimaal trauma
• Chronische botpijn en groei-stagnatie
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van juveniele osteoporose
• Prognose
• Complicaties van zwakke botten bij kinderen
• Preventie van juveniele osteoporose
• Praktische tips voor het omgaan met juveniele osteoporose
• Zorg voor voldoende inname van calcium en vitamine D
• Versterk je botten met gewichtdragende oefeningen
• Voorkom vallen en blessures
• Medische opvolging en behandeling
• Leer om met pijn om te gaan
• Ondersteuning van het gezin en de omgeving
• Kijk naar de lange termijn
• Misvattingen rond juveniele osteoporose
• Juveniele osteoporose komt alleen voor bij oudere volwassenen
• Juveniele osteoporose is altijd erfelijk
• Er is geen behandeling voor juveniele osteoporose
• Osteoporose bij jongeren leidt altijd tot ernstige botbreuken
• Juveniele osteoporose heeft altijd invloed op de groei en ontwikkeling
• Patiënten met juveniele osteoporose kunnen geen sport beoefenen
• Er zijn geen betrouwbare onderzoeken voor juveniele osteoporose

Epidemiologie van verzwakte botten bij kinderen

Prevalentie en epidemiologische gegevens

Juveniele osteoporose is een zeldzame aandoening die wordt gekarakteriseerd door abnormale botafbraak en zwakte bij kinderen en adolescenten. Het komt voor in een klein percentage van de pediatrische populatie, vaak als gevolg van genetische aandoeningen of langdurig gebruik van bepaalde medicijnen zoals corticosteroïden. Hoewel de exacte prevalentie varieert, is het belangrijk om vroege gevallen te herkennen, aangezien het risico op fracturen verhoogd is.

Geslacht en leeftijdsverschillen

Het komt zowel bij jongens als meisjes voor, maar het is vaker gediagnosticeerd bij meisjes in de puberteit. In veel gevallen wordt de aandoening ontdekt tijdens de groei van kinderen, vaak na een fractuur die optreedt bij minimale inspanning.

Mechanisme

Pathofysiologie van osteoporose

Juveniele osteoporose wordt gekarakteriseerd door een verstoorde botvorming of verzwakte botstructuur. De botten van kinderen met deze aandoening zijn abnormaal dun en breekbaar door een verstoring in de botopbouw en botafbraak. Dit kan worden veroorzaakt door een genetische mutatie of als gevolg van langdurige medicatie.

Factoren die bijdragen aan botafbraak

Langdurig gebruik van corticosteroïden is een van de meest bekende oorzaken van secundaire osteoporose bij kinderen. Het verstoort de normale botmetabolisme door het verminderen van de botopbouw en het bevorderen van botafbraak.

Vormen van juveniele osteoporose

Idiopathische osteoporose

Idiopathische osteoporose verwijst naar een vorm van osteoporose waarbij de oorzaak onbekend is. Dit type komt veel minder vaak voor en treft vaker jongens dan meisjes. Het manifesteert zich vaak net vóór de puberteit bij anderszins gezonde kinderen, met een gemiddelde leeftijd van 7 jaar en een bereik van 1 tot 13 jaar. De botdichtheid herstelt zich meestal tijdens de puberteit, hoewel deze vaak nog niet volledig normaal is tegen de tijd dat de botmassa als volwassene zijn piek bereikt.

Secundaire osteoporose

Aandoeningen
Secundaire osteoporose ontstaat als gevolg van een andere medische aandoening en is de meest voorkomende vorm van juveniele osteoporose. Enkele aandoeningen en oorzaken die mogelijk leiden tot osteoporose bij kinderen zijn:

• anorexia nervosa of andere eetstoornissen
• coeliakie (maag- en darmproblemen door het eten van gluten)
• een nierziekte
• een overactieve bijschildklier (hyperparathyroïdie)
• een overactieve schildklier (hyperthyreoïdie)
• het Cushing-syndroom (aandoening met een teveel aan cortisol in het lichaam)
• het Turner-syndroom
• homocystinurie (een genetische metabole aandoening)
• juveniele artritis
• leukemie
• malabsorptiesyndromen (problemen met de opname van voedingsstoffen)
• mucoviscidose (taaislijmziekte met verstopping van organen)
• osteogenesis imperfecta (broze botten-ziekte)
• reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen): Bij reumatoïde artritis hebben kinderen bijvoorbeeld een lagere dan verwachte botmassa, vooral rond de gewrichten.
• sikkelcelanemie
• suikerziekte (diabetes mellitus)
• vrouwelijke triade: De vrouwelijke triade kan ook leiden tot osteoporose bij jonge vrouwen. Dit syndroom omvat drie aandoeningen: een gebrek aan energie door slechte eetgewoonten, een gemiste menstruatie, en een laag lichaamsgewicht.

Gedragingen
Enkele gedragingen die geassocieerd worden met botverlies of verminderde botvorming zijn:

• alcoholmisbruik
• langdurige inactiviteit of immobiliteit
• ondervoeding (vooral een tekort aan calcium en een tekort aan vitamine D)
• overmatige lichaamsbeweging die kan leiden tot amenorroe (afwezigheid van menstruatie)
• roken

Medicijnen
Bepaalde medicijnen kunnen ook bijdragen aan juveniele osteoporose, zoals:

• anticonvulsiva voor de behandeling van epileptische aanvallen
• chemotherapie voor de behandeling van kanker
• immunosuppressiva (medicijnen die het immuunsysteem onderdrukken)
• steroïden voor de behandeling van artritis (gewrichtsontsteking met gewrichtspijn, gewrichtszwelling, en gewrichtsstijfheid)

Risicofactoren

Genetische risicofactoren

Er zijn gevallen van juveniele osteoporose die worden veroorzaakt door genetische aandoeningen, zoals de ziekte van Cushing of genetische mutaties die botopbouw beïnvloeden. In deze gevallen is het risico voor kinderen om botten met verlaagde dichtheid te ontwikkelen groter, zelfs zonder externe factoren.

Medicatiegerelateerde risicofactoren

Langdurige therapie met corticosteroïden of andere medicijnen die het botmetabolisme beïnvloeden, vergroot het risico op het ontwikkelen van osteoporose bij kinderen. Dit wordt vaak gezien bij kinderen die behandeld worden voor aandoeningen zoals astma of auto-immuunziekten.

Risicogroepen

Kinderen met chronische aandoeningen

Kinderen die lijden aan chronische ziekten zoals cystische fibrose, inflammatoire darmziekten of astma, hebben een verhoogd risico op osteoporose, vooral wanneer ze langdurig medicatie gebruiken die de botten verzwakt.

Genetische predispositie

Kinderen die een familiegeschiedenis van osteoporose of gerelateerde botziekten hebben, lopen een verhoogd risico. Dit geldt vooral voor kinderen die genetische syndromen hebben die de botontwikkeling beïnvloeden, zoals het Ehlers-Danlos-syndroom.

Symptomen: Breuken

Juveniele osteoporose is bijzonder ernstig omdat de botsterkte zich nog volop ontwikkelt bij kinderen. Tegen de leeftijd van 18 tot 20 jaar is 90% van de botmassa ontwikkeld. Verlies van botmassa tijdens de vroege jaren van de botopbouw kan leiden tot frequentere fracturen.

De symptomen van juveniele osteoporose omvatten:

• breuken in de benen, enkels of voeten
• een gezonken borstkas
• kyfose (achterwaartse kromming van de wervelkolom)
• pijn in de lage rug, de heupen, de knieën, de enkels en de voeten
• problemen met lopen of manken

Alarmsymptomen

Fracturen bij minimaal trauma

Een van de eerste tekenen van juveniele osteoporose is het optreden van botbreuken na een relatief klein trauma, zoals een val van een laag niveau. Dit kan wijzen op een onderliggend probleem met de botdichtheid.

Chronische botpijn en groei-stagnatie

Kinderen met juveniele osteoporose kunnen langdurige botpijn ervaren, vooral in de rug of de heupen. Groeivertraging kan ook een teken zijn van zwakke botten.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van juveniele osteoporose kan uitdagend zijn. De arts start meestal met het verzamelen van informatie over de symptomen van het kind en zijn familiegeschiedenis. Een röntgenfoto van het skelet kan helpen bij het identificeren van dunnere botten. Een botdichtheidsmeting is de meest nauwkeurige methode om vroegtijdig een verminderde botmassa te detecteren. Deze resultaten moeten zorgvuldig worden geïnterpreteerd bij kinderen. Artsen diagnosticeren vaak juveniele osteoporose als er aanwijzingen zijn van een fragiel skelet, vooral als het bot breekt zonder duidelijke oorzaak zoals een val, en als het kind een lage minerale dichtheidsscore heeft. Tot slot kan een bloedonderzoek worden uitgevoerd om de serumcalcium- en kaliumspiegels te meten.

Behandeling van juveniele osteoporose

In sommige gevallen is geen behandeling nodig omdat de aandoening vaak spontaan kan verdwijnen. Wanneer behandeling wel vereist is, wordt een behandelplan opgesteld op basis van de oorzaak van de juveniele osteoporose. Als een andere ziekte de oorzaak is, wordt deze behandeld. Als medicatie de oorzaak is, kan de arts overwegen om een ander medicijn voor te schrijven of de dosis te verlagen. Kinderen kunnen geen medicijnen gebruiken die voor volwassenen met osteoporose zijn voorgeschreven. Het is belangrijk om de botten van het kind te beschermen tegen breuken. Dit kan het gebruik van krukken of andere hulpmiddelen inhouden. Fysiotherapie kan nuttig zijn, en het kind moet mogelijk activiteiten vermijden die een hoog risico op fracturen met zich meebrengen. Alle kinderen, ook degenen met juveniele osteoporose, moeten zorgen voor een goede botgezondheid door een evenwichtige en gezonde voeding rijk aan calcium, vitamine D en eiwitten, een gezond gewicht te behouden en veilige lichamelijke activiteiten uit te voeren. Daarnaast moeten kinderen met juveniele osteoporose cafeïne vermijden.

Prognose

De meeste kinderen met idiopathische juveniele osteoporose ervaren een volledig herstel van de botdichtheid. Hoewel de groei tijdelijk kan worden beïnvloed tijdens de acute fase van de aandoening, herstelt de normale groei vaak daarna met een inhaalgroei. In sommige gevallen kan de idiopathische vorm echter leiden tot blijvende problemen, zoals een kromming van de bovenste wervelkolom (kyfoscoliose) of een instorting van de ribbenkast. Bij kinderen met secundaire osteoporose hangen de vooruitzichten af van de onderliggende aandoening.

Complicaties van zwakke botten bij kinderen

Onbehandeld kan juveniele osteoporose leiden tot frequente breuken, kromming van de bovenste wervelkolom, groeiproblemen en problemen met de ribbenkast.

Preventie van juveniele osteoporose

De preventie van juveniele osteoporose richt zich op het verminderen van risicofactoren en het bevorderen van een gezonde botontwikkeling. Dit omvat:

• Voeding: Zorg voor een dieet rijk aan calcium en vitamine D. Voeding die rijk is aan eiwitten ondersteunt ook een gezonde botontwikkeling.
• Lichaamsbeweging: Stimuleer regelmatige fysieke activiteit, met nadruk op gewichtdragende oefeningen zoals lopen, rennen en springen, die de botdichtheid kunnen bevorderen.
• Vermijden van schadelijke gewoonten: Vermijd alcoholmisbruik en roken, en beperk cafeïne-inname.
• Medische controle: Regelmatige medische controle bij risicogroepen of kinderen met een bestaande aandoening die osteoporose kan veroorzaken.

Door deze maatregelen te nemen, kan het risico op de ontwikkeling van juveniele osteoporose worden verminderd, en kan de algehele botgezondheid worden verbeterd.

Praktische tips voor het omgaan met juveniele osteoporose

Juveniele osteoporose is een aandoening waarbij kinderen en jongeren een verzwakte botstructuur ontwikkelen, wat hen vatbaarder maakt voor botbreuken. Het is van cruciaal belang om zowel medische behandeling als praktische maatregelen te nemen om de gezondheid van de botten te verbeteren en verdere complicaties te voorkomen. Hier volgen enkele belangrijke tips die je kunnen helpen om goed om te gaan met juveniele osteoporose.

Zorg voor voldoende inname van calcium en vitamine D

Een belangrijk aspect van het versterken van je botten is ervoor zorgen dat je voldoende calcium en vitamine D binnenkrijgt. Calcium helpt bij het opbouwen en onderhouden van sterke botten, terwijl vitamine D essentieel is voor de opname van calcium. Zorg ervoor dat je voedingspatroon rijk is aan calciumrijke voedingsmiddelen, zoals melk, kaas, yoghurt, en groene bladgroenten. Vitamine D kan ook worden verkregen door blootstelling aan zonlicht, maar het kan ook nuttig zijn om voedingsmiddelen zoals vette vis en verrijkte producten op te nemen in je dieet. In sommige gevallen kan je arts ook aanvullende vitamine D-supplementen aanraden.

Versterk je botten met gewichtdragende oefeningen

Het is belangrijk om regelmatig gewichtdragende oefeningen te doen om je botten te versterken. Dit zijn activiteiten waarbij je botten werken tegen de zwaartekracht, zoals wandelen, hardlopen, of dansen. Deze oefeningen helpen de botdichtheid te behouden of te verbeteren. Het is echter belangrijk om te beginnen met lichtere intensiteit en geleidelijk op te bouwen, vooral als de osteoporose symptomen al aanwezig zijn. Raadpleeg altijd je arts of fysiotherapeut voor een veilig oefenplan dat geschikt is voor jouw situatie.

Voorkom vallen en blessures

Omdat juveniele osteoporose de botten kwetsbaarder maakt, is het essentieel om maatregelen te nemen om vallen en blessures te voorkomen. Dit betekent het dragen van geschikte, antislip schoenen om uitglijden te voorkomen, het gebruik van bescherming bij sporten, en het zorgen voor een veilige woonomgeving zonder obstakels of losse tapijten die kunnen leiden tot valpartijen. Overweeg ook het installeren van leuningen in trappenhuizen en het vermijden van risicovolle activiteiten die ernstige valpartijen kunnen veroorzaken.

Medische opvolging en behandeling

Regelmatige medische opvolging is van groot belang bij de behandeling van juveniele osteoporose. Het is cruciaal om controleafspraken te hebben bij je arts, zodat je botgezondheid goed wordt gemonitord. Bij ernstige gevallen kunnen geneesmiddelen worden voorgeschreven om de botdichtheid te verbeteren en het risico op fracturen te verminderen. Medicatie kan onder andere bisfosfonaten bevatten, die helpen om botverlies te voorkomen en zelfs de botdichtheid te verhogen. Het is belangrijk om je arts te raadplegen over de mogelijke behandelingsopties en om regelmatig testen, zoals bloedonderzoeken, te ondergaan om de effectiviteit van de behandeling te controleren.

Leer om met pijn om te gaan

Je kunt last krijgen van pijnlijke botten of gewrichten door juveniele osteoporose. Het is belangrijk om te leren hoe je met deze pijn kunt omgaan. Voor verlichting kun je pijnstillers gebruiken, zoals paracetamol of ibuprofen, maar alleen zoals voorgeschreven door je arts. Daarnaast kan fysiotherapie helpen om de flexibiliteit te verbeteren en de belasting op de gewrichten te verlichten, wat kan helpen bij pijnbestrijding. Als je pijn blijft aanhouden of verergert, overleg dan altijd met je arts over verdere behandelingsopties.

Ondersteuning van het gezin en de omgeving

Het hebben van een sterk ondersteunend netwerk is essentieel bij het omgaan met juveniele osteoporose. Het is belangrijk dat je omgeving, waaronder familieleden en vrienden, je ondersteunt in het volgen van medische adviezen en het handhaven van een gezonde levensstijl. Samen kunnen jullie ervoor zorgen dat je voedingspatroon in balans blijft en dat je actief blijft bewegen op een manier die past bij je conditie. Deel je zorgen met je naasten en vraag om hulp wanneer dat nodig is, zodat je je niet alleen voelt in dit proces.

Kijk naar de lange termijn

Hoewel juveniele osteoporose een uitdaging is, is het belangrijk om te blijven focussen op het opbouwen van sterke en gezonde botten op de lange termijn. Door gezonde gewoonten te ontwikkelen, zoals een goed voedingspatroon en regelmatige lichaamsbeweging, kun je helpen om het risico op fracturen te minimaliseren en je botgezondheid te verbeteren naarmate je ouder wordt. Het is ook belangrijk om de behandeling en opvolging te blijven volgen om je gezondheid optimaal te beheren.

Misvattingen rond juveniele osteoporose

Juveniele osteoporose is een aandoening die zich voordoet bij kinderen en adolescenten, waarbij het bottenstelsel verzwakt en het risico op botbreuken toeneemt. Deze aandoening wordt vaak niet onmiddellijk herkend, wat leidt tot veel misverstanden. Hieronder worden de meest voorkomende misvattingen besproken.

Juveniele osteoporose komt alleen voor bij oudere volwassenen

Een veelvoorkomend misverstand is dat osteoporose alleen voorkomt bij oudere volwassenen. Hoewel het inderdaad vaker voorkomt bij ouderen, kan juveniele osteoporose zich ook ontwikkelen bij kinderen en adolescenten. Het verlies van botdichtheid kan op jonge leeftijd beginnen, wat leidt tot een verhoogd risico op botbreuken.

Juveniele osteoporose is altijd erfelijk

Hoewel genetische factoren een rol kunnen spelen bij het ontwikkelen van juveniele osteoporose, is het niet altijd erfelijk. De aandoening kan zich ook ontwikkelen door andere factoren, zoals langdurig gebruik van medicijnen zoals medicatie, hormonale onevenwichtigheden of een slecht voedingspatroon. Het is belangrijk om te begrijpen dat niet elke vorm van juveniele osteoporose erfelijk is.

Er is geen behandeling voor juveniele osteoporose

Een andere misvatting is dat juveniele osteoporose niet behandeld kan worden. Dit is onjuist, aangezien er verschillende behandelingsopties zijn, zoals het verbeteren van de spieren, het aanpassen van het voedingspatroon en het nemen van medicijnen die de botdichtheid kunnen verhogen. Fysiotherapie en het versterken van de botten door middel van oefeningen kunnen ook nuttig zijn.

Osteoporose bij jongeren leidt altijd tot ernstige botbreuken

Niet elke jongere met juveniele osteoporose zal ernstige botbreuken ervaren. De ernst van de aandoening varieert van persoon tot persoon. In veel gevallen kunnen de symptomen goed beheerd worden met de juiste behandeling, zoals het versterken van het skelet en het optimaliseren van de botdichtheid. De kans op breuken kan aanzienlijk worden verminderd door een combinatie van medicatie en een gezond voedingspatroon.

Juveniele osteoporose heeft altijd invloed op de groei en ontwikkeling

Er wordt vaak aangenomen dat juveniele osteoporose altijd leidt tot vertraging in de groei of andere ontwikkelingsproblemen, maar dit is niet altijd het geval. In sommige gevallen kunnen kinderen met juveniele osteoporose een normale groei doormaken, vooral wanneer de aandoening tijdig wordt gediagnosticeerd en behandeld.

Patiënten met juveniele osteoporose kunnen geen sport beoefenen

Een andere misvatting is dat jongeren met juveniele osteoporose geen fysieke activiteiten kunnen doen. Terwijl intensieve sporten die veel druk op de botten uitoefenen vermeden moeten worden, kunnen andere, minder belastende activiteiten zoals zwemmen of fietsen vaak wel gedaan worden. Het is belangrijk om te overleggen met een arts om te bepalen welke activiteiten veilig zijn.

Er zijn geen betrouwbare onderzoeken voor juveniele osteoporose

Er bestaat de misvatting dat er geen betrouwbare diagnostische methoden zijn voor het vaststellen van juveniele osteoporose. Dit is niet waar, aangezien beeldvormende onderzoeken zoals röntgenfoto’s en botdichtheidsmetingen kunnen helpen bij het diagnosticeren van de aandoening. Deze tests helpen artsen om de mate van botverlies te bepalen en de beste behandeling te kiezen.

Lees verder

• Osteoporose: Verlies van botmassa met risico op botbreuken
• Botbreuk: Typen & symptomen van fracturen (gebroken botten)
• Botgezondheid: Tips voor behoud van gezonde en sterke botten
• Preventie osteoporose (botontkalking, verlies van botmassa)
• Botdichtheidsmeting bij osteoporose (onderzoek: DXA-scan)