Juveniele osteoporose: Zwakke botten bij kinderen

Osteoporose is een progressieve aandoening waarbij de botdichtheid vermindert of er onvoldoende botvorming plaatsvindt, waardoor de botten verzwakken. Dit verhoogt het risico op fracturen (botbreuken), vooral bij oudere volwassenen en vrouwen na de menopauze. Hoewel het meest voorkomt bij volwassenen, kan osteoporose ook kinderen en tieners treffen, wat bekendstaat als ‘juveniele osteoporose’. Dit kan secundair zijn aan een andere aandoening, medicatiegebruik, of bepaalde gedragingen van het kind, of het kan idiopathisch zijn, waarbij de oorzaak onbekend is. Regelmatige botbreuken en pijn aan verschillende lichaamsdelen zijn enkele symptomen van deze botziekte. Voor kinderen met juveniele osteoporose zijn diverse leefstijlwijzigingen en professionele ondersteuning nodig. De vooruitzichten zijn afhankelijk van het type; de idiopathische vorm heeft doorgaans de beste prognose. Onbehandeld kan juveniele osteoporose leiden tot diverse complicaties.

• Epidemiologie van verzwakte botten bij kinderen
• Vormen van juveniele osteoporose
• Idiopathische osteoporose
• Secundaire osteoporose
• Symptomen: Breuken
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van juveniele osteoporose
• Prognose
• Complicaties van zwakke botten bij kinderen
• Preventie van juveniele osteoporose

Epidemiologie van verzwakte botten bij kinderen

Juveniele osteoporose verschijnt meestal bij kinderen tussen de 8 en 14 jaar. De aandoening kan zich ook ontwikkelen bij jongere kinderen, vooral tijdens de groeispurt.

Vormen van juveniele osteoporose

Idiopathische osteoporose

Idiopathische osteoporose verwijst naar een vorm van osteoporose waarbij de oorzaak onbekend is. Dit type komt veel minder vaak voor en treft vaker jongens dan meisjes. Het manifesteert zich vaak net vóór de puberteit bij anderszins gezonde kinderen, met een gemiddelde leeftijd van 7 jaar en een bereik van 1 tot 13 jaar. De botdichtheid herstelt zich meestal tijdens de puberteit, hoewel deze vaak nog niet volledig normaal is tegen de tijd dat de botmassa als volwassene zijn piek bereikt.

Secundaire osteoporose

Aandoeningen
Secundaire osteoporose ontstaat als gevolg van een andere medische aandoening en is de meest voorkomende vorm van juveniele osteoporose. Enkele aandoeningen en oorzaken die mogelijk leiden tot osteoporose bij kinderen zijn:

• anorexia nervosa of andere eetstoornissen
• coeliakie (maag- en darmproblemen door het eten van gluten)
• een nierziekte
• een overactieve bijschildklier (hyperparathyroïdie)
• een overactieve schildklier (hyperthyreoïdie)
• het Cushing-syndroom (aandoening met een teveel aan cortisol in het lichaam)
• het Turner-syndroom
• homocystinurie (een genetische metabole aandoening)
• juveniele artritis
• leukemie
• malabsorptiesyndromen (problemen met de opname van voedingsstoffen)
• mucoviscidose (taaislijmziekte met verstopping van organen)
• osteogenesis imperfecta (broze botten-ziekte)
• reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen): Bij reumatoïde artritis hebben kinderen bijvoorbeeld een lagere dan verwachte botmassa, vooral rond de gewrichten.
• sikkelcelanemie
• suikerziekte (diabetes mellitus)
• vrouwelijke triade: De vrouwelijke triade kan ook leiden tot osteoporose bij jonge vrouwen. Dit syndroom omvat drie aandoeningen: een gebrek aan energie door slechte eetgewoonten, een gemiste menstruatie, en een laag lichaamsgewicht.

Gedragingen
Enkele gedragingen die geassocieerd worden met botverlies of verminderde botvorming zijn:

• alcoholmisbruik
• langdurige inactiviteit of immobiliteit
• ondervoeding (vooral een tekort aan calcium en een tekort aan vitamine D)
• overmatige lichaamsbeweging die kan leiden tot amenorroe (afwezigheid van menstruatie)
• roken

Medicijnen
Bepaalde medicijnen kunnen ook bijdragen aan juveniele osteoporose, zoals:

• anticonvulsiva voor de behandeling van epileptische aanvallen
• chemotherapie voor de behandeling van kanker
• immunosuppressiva (medicijnen die het immuunsysteem onderdrukken)
• steroïden voor de behandeling van artritis (gewrichtsontsteking met gewrichtspijn, gewrichtszwelling, en gewrichtsstijfheid)

Symptomen: Breuken

Juveniele osteoporose is bijzonder ernstig omdat de botsterkte zich nog volop ontwikkelt bij kinderen. Tegen de leeftijd van 18 tot 20 jaar is 90% van de botmassa ontwikkeld. Verlies van botmassa tijdens de vroege jaren van de botopbouw kan leiden tot frequentere fracturen.

De symptomen van juveniele osteoporose omvatten:

• breuken in de benen, enkels of voeten
• een gezonken borstkas
• kyfose (achterwaartse kromming van de wervelkolom)
• pijn in de lage rug, de heupen, de knieën, de enkels en de voeten
• problemen met lopen of manken

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van juveniele osteoporose kan uitdagend zijn. De arts start meestal met het verzamelen van informatie over de symptomen van het kind en zijn familiegeschiedenis. Een röntgenfoto van het skelet kan helpen bij het identificeren van dunnere botten. Een botdichtheidsmeting is de meest nauwkeurige methode om vroegtijdig een verminderde botmassa te detecteren. Deze resultaten moeten zorgvuldig worden geïnterpreteerd bij kinderen. Artsen diagnosticeren vaak juveniele osteoporose als er aanwijzingen zijn van een fragiel skelet, vooral als het bot breekt zonder duidelijke oorzaak zoals een val, en als het kind een lage minerale dichtheidsscore heeft. Tot slot kan een bloedonderzoek worden uitgevoerd om de serumcalcium- en kaliumspiegels te meten.

Behandeling van juveniele osteoporose

In sommige gevallen is geen behandeling nodig omdat de aandoening vaak spontaan kan verdwijnen. Wanneer behandeling wel vereist is, wordt een behandelplan opgesteld op basis van de oorzaak van de juveniele osteoporose. Als een andere ziekte de oorzaak is, wordt deze behandeld. Als medicatie de oorzaak is, kan de arts overwegen om een ander medicijn voor te schrijven of de dosis te verlagen. Kinderen kunnen geen medicijnen gebruiken die voor volwassenen met osteoporose zijn voorgeschreven. Het is belangrijk om de botten van het kind te beschermen tegen breuken. Dit kan het gebruik van krukken of andere hulpmiddelen inhouden. Fysiotherapie kan nuttig zijn, en het kind moet mogelijk activiteiten vermijden die een hoog risico op fracturen met zich meebrengen. Alle kinderen, ook degenen met juveniele osteoporose, moeten zorgen voor een goede botgezondheid door een evenwichtige en gezonde voeding rijk aan calcium, vitamine D en eiwitten, een gezond gewicht te behouden en veilige lichamelijke activiteiten uit te voeren. Daarnaast moeten kinderen met juveniele osteoporose cafeïne vermijden.

Prognose

De meeste kinderen met idiopathische juveniele osteoporose ervaren een volledig herstel van de botdichtheid. Hoewel de groei tijdelijk kan worden beïnvloed tijdens de acute fase van de aandoening, herstelt de normale groei vaak daarna met een inhaalgroei. In sommige gevallen kan de idiopathische vorm echter leiden tot blijvende problemen, zoals een kromming van de bovenste wervelkolom (kyfoscoliose) of een instorting van de ribbenkast. Bij kinderen met secundaire osteoporose hangen de vooruitzichten af van de onderliggende aandoening.

Complicaties van zwakke botten bij kinderen

Onbehandeld kan juveniele osteoporose leiden tot frequente breuken, kromming van de bovenste wervelkolom, groeiproblemen en problemen met de ribbenkast.

Preventie van juveniele osteoporose

De preventie van juveniele osteoporose richt zich op het verminderen van risicofactoren en het bevorderen van een gezonde botontwikkeling. Dit omvat:

• Voeding: Zorg voor een dieet rijk aan calcium en vitamine D. Voeding die rijk is aan eiwitten ondersteunt ook een gezonde botontwikkeling.
• Lichaamsbeweging: Stimuleer regelmatige fysieke activiteit, met nadruk op gewichtdragende oefeningen zoals lopen, rennen en springen, die de botdichtheid kunnen bevorderen.
• Vermijden van schadelijke gewoonten: Vermijd alcoholmisbruik en roken, en beperk cafeïne-inname.
• Medische controle: Regelmatige medische controle bij risicogroepen of kinderen met een bestaande aandoening die osteoporose kan veroorzaken.

Door deze maatregelen te nemen, kan het risico op de ontwikkeling van juveniele osteoporose worden verminderd, en kan de algehele botgezondheid worden verbeterd.

Lees verder

• Osteoporose: Verlies van botmassa met risico op botbreuken
• Botbreuk: Typen & symptomen van fracturen (gebroken botten)
• Botgezondheid: Tips voor behoud van gezonde en sterke botten
• Preventie osteoporose (botontkalking, verlies van botmassa)
• Botdichtheidsmeting bij osteoporose (onderzoek: DXA-scan)