Knie uit de kom: oorzaak & behandeling verschoven knieschijf

Een knie uit de kom of een verschoven knieschijf, is een pijnlijke aangelegenheid. De knieschijf kan uit het gewricht ontsporen en dit staat bekend als een knieschijfdislocatie, patellaluxatie of een verschoven knieschijf. Je knieschijf schiet hierbij uit de kom. Een verschoven knieschijf ontstaat meestal als de knie te hard naar binnen wordt gedraaid, of als je met je knie ergens hard van opzij tegen aan komt. Je kunt hierbij last krijgen van pijn aan de knie in rust en bij beweging. Als de knieschijf weer op zijn plaats is en de zwelling en de pijn laten het toe, tracht dan voorzichtig weer te bewegen.

• Knieschijf uit de kom
• Vóórkomen
• Symptomen van een knie die uit de kom is
• Oorzaak van een verschoven knieschijf
• Risicofactoren van knie uit de kom
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van knieschijfdislocatie
• Niet operatieve behandeling
• Operatie

Knieschijf uit de kom

Bij een patellaluxatie 'schiet' de knieschijf uit het kniegewricht; het kniegewricht schiet uit de kom. Patellaluxatie is erg pijnlijk. In veel gevallen schiet de knieschijf vanzelf terug (zelfherpositionering). Maar zelfs met zelfherpositionering van de knieschijf, moet een knieschijfspecialist nauwkeurig onderzoeken of er sprake is van ligamentschade of botschade nadat de knie uit de kom is geschoten.

Vóórkomen

De incidentie van een acute verschoven knieschijf is 2-3%. Een knieschijfdislocatie wordt vaak geassocieerd met atleten, en komt het meest voor bij vrouwen in het tweede decennium van het leven. Recidief na conservatieve behandeling wordt geschat tussen 15 en 44%.

Symptomen van een knie die uit de kom is

Een van de meest voorkomende symptomen van een knie die uit de kom is geschoten, is hemartrose van de knie: een bloeding in de gewrichtsholte met pijn (kniepijn) en zwelling (gezwollen knie). De belangrijkste klachten zijn:

• pijn
• zwelling
• een dikke bult aan de buitenkant van de knie.
• instabiliteit van de knie
• vergrendeling van de knie na het trauma: je knie blijft in een buigende positie en strekken is niet mogelijk
• niet meer kunnen lopen

Oorzaak van een verschoven knieschijf

De meest voorkomende oorzaak van een knie uit de kom is een draaiing van de knie, zoals een sportongeval. Maar er zijn ook chronische aandoeningen die het risico op een patellaluxatie vergroten. Dit omvat vooral een genua valga of X-benen Deze verkeerde uitlijning maakt de hoek tussen de pees van je knie, de pees van de quadriceps minder gunstig. Bij zware inspanning schiet de knieschijf sneller uit de kom. Bij een aangeboren vormafwijking van de knieschijf (dysplasie), kan de knieschijf ook sneller uit de kom schieten.

Risicofactoren van knie uit de kom

Risicofactoren voor een verschoven knieschijf zijn onder meer:

• vormafwijking van de knieschijf (dysplasie)
• reconstructie van het mediale patellofemorale ligament (MPFL)
• genua valga of X-benen
• zwak bindweefsel
• onbalans van de dijspieren
• (lateraal) patellofemoraal compressiesyndroom, dat kan worden veroorzaakt door een gebrek aan evenwicht of ontsteking in de gewrichten
• ligament laxiteit (slappe ligamenten of banden die de knieschijf op zijn plaats moeten houden, kan leiden tot een atraumatische verschoven knieschijf)
• verminderde botbeperkingen vormen de laterale femorale condylus
• biomechanische problemen zoals femorale torsie (geroteerde heup) en tibia torsie (hierbij staat het onderbeen naar binnen gedraaid) en platvoeten
• patella alta (de toestand waarbij de knieschijf te hoog op het femur of dijbeen zit)
• genu recurvatum (waarbij de knieën de verkeerde kant op buigen)
• patella hypermobiliteit (overbeweeglijke knieschijven)

Onderzoek en diagnose

Een vraaggesprek met de arts waarbij je medische geschiedenis ook in ogenschouw worden genomen en een uitgebreid lichamelijk onderzoek vormen de basis van de diagnose. Röntgenfoto's van het kniegewricht duiden op mogelijke oorzaken van een verschoven knieschijf. Zo nodig zal een (artroscopie) kijkoperatie aan de knie worden verricht, waarbij niet alleen in het gewricht wordt gekeken, maar de klachten zo mogelijk direct verholpen worden. Bij artroscopie kunnen gebroken bot- of kraakbeenfragmenten onmiddellijk worden verwijderd of kan kraakbeenschade worden hersteld. MRI-onderzoeken (magnetische resonantietomografie) voor een nauwkeurigere beoordeling van afwijkingen aan de knieschijf, kraakbeenschade of schade aan het zachte weefsel van het kniegewricht, evenals functionele elektromyografische onderzoeken van de beenspieren (waarbij de elektrische activiteit van spieren wordt gemeten) completeren de diagnostiek.

Behandeling van knieschijfdislocatie

Niet operatieve behandeling

Als je knieschijf nog teruggeplaatst moet worden, dan kan dit op de Spoedeisende Hulp van het ziekenhuis worden gedaan. Je knie wordt in strekstand gebracht en met lichte druk op de patella vanaf de buitenzijde van je been, wordt de knieschijf teruggeplaatst. Als er geen aanwijzingen zijn voor gewrichtskraakbeenletsel, botbreuk, het niet op elkaar passen van de botstukken die in het kniegewricht ten opzichte van elkaar bewegen en geïsoleerde schade aan de ligamenten, kan worden volstaan met conservatieve (niet-operatieve) behandeling nodig zijn als er niet veel eisen gesteld hoeven te worden aan het kniegewricht. De behandeling bestaat dan meestal uit een gipskoker gevolgd door een brace en spiertraining en -oefeningen onder begeleiding van fysiotherapie. Deze behandeling duurt ten minste zes weken.Bij langdurig knieschijfinstabiliteit jan het nodig zijn om gedurende langere tijd stabiliserende en spierversterkende oefeningen te doen.

Operatie

De knieschijf kan ook middels een operatie worden gestabiliseerd Dit kan op verschillende manieren worden uitgevoerd:

• MPFL plastiek behandelin: een reconstructie worden van de gescheurde knieschijfband (MPFL reconstructie)
• een verplaatsing van de aanhechting van de knieschijfpees ter plaatse van het onderbeen (tuberositas osteotomie) zodat de knieschijf moeilijker uit de kom schiet

Bij atletisch actieve, jonge patiënten die veel eisen van hun knie, zal een operatie plaatsvinden aan de binnenzijde van de knie, waar een ligament (band) is om de knieschijf op zijn plek te houden, het mediale patellofemorale ligament, oftewel MPFL. Als er sprake is van letsel aan het bot of kraakbeen, wordt ook een chirurgische behandeling aanbevolen. In deze gevallen kan de kans op een recidief aanzienlijk worden verminderd door chirurgie (hechting / reconstructie van de MPFL). Een reconstructie van het mediale patellofemorale ligament is nodig indien de knieschijf te vaak uit de kom gaat. Voor de reconstructie van deze gewrichtsband wordt gebruik gemaakt van hamstringpezen uit het te opereren been.

Lees verder

• Kniepijn of pijnlijke knie: pijn binnenkant of buitenkant
• Gekneusde knie: symptomen, oorzaken, behandeling en prognose
• Gezwollen knie: oorzaken en symptomen zwelling van knie
• Pijn aan de knie: stekende, brandende of zeurende kniepijn
• Kniekuilcyste of Bakerse cyste: symptomen en behandeling