Amandelkanker: symptomen, oorzaken en behandeling

Achter in de keel bevinden zich de keelamandelen. Hier op of rondom kan zich een tumor ontwikkelen die goedaardig of kwaadaardig kan zijn. Het kan onder meer gaan om een tonsilcarcinoom of plaveiselcelcarcinoom. Symptomen zijn onder andere een zere keel, zwelling, bloedingen en moeite met slikken. Om onder de noemer amandelkanker te vallen hoeft de tumor zich niet op de amandelen te bevinden maar kan zich ook in de keel of op het achterste deel van de tong ontwikkelen.

Amandelkanker

• De keelamandelen
• Witte plekjes op de amandelen
• Amandelkanker
• Symptomen
• Risicofactoren
• Behandeling

De keelamandelen

De keelamandelen of tonsillen zijn twee amandelklieren die zich achterin de mond bevinden, net achter de tong. Wanneer je voor de spiegel de mond opent dan worden ze zichtbaal als twee rode amandelvormige bolletjes die vergroeid zijn met de keel. Om precies te zijn bevinden ze zich in de amandelnissen, kleine ruimtes tussen de tonsilbogen. Tot aan de puberteit nemen de klieren omvang toe om bij het bereiken van de volwassenheid weer langzaam kleiner te worden. Bij sommige mensen zijn ze nauwelijks meer zichtbaar. Wie echter veelvuldig te maken krijgt met keelontstekingen kan vergrote keelamandelen blijven houden.

De belangrijkste functie van de amandelen is het ondersteunen van de afweer tegen ziektes. Zo moeten ze primair keelontstekingen en infecties van de luchtwegen helpen voorkomen. Regelmatig blijkt echter bij kinderen dat ze meer kwaad dan goed doen. Bij kinderen die veelvuldig te maken krijgen met ontstoken keelamandelen worden ze vaak 'geknipt' (tonsillectomie). Het is verstandig om dit in de kindertijd te doen omdat het knippen van de amandelen op volwassen leeftijd veel pijnlijker en riskanter is doordat de klieren dan veel meer vergroeid zijn geraakt met de wand van de keel, waardoor tevens sneller bloedingen optreden. Overigens bestaat onder medici twijfel over het nut van een dergelijke ingreep, maar desalniettemin wordt deze in Nederland veelvuldig uitgevoerd.

Witte plekjes op de amandelen

Veel mensen hebben het tenminste een maal meegemaakt: er treedt een vervelende keelpijn op die met name opspeelt bij het slikken. Bij nadere inspectie van keel blijken de keelamandelen erg rood en opgezwollen en vertonen bovendien witte spikkels of draadjes. Dit zijn symptomen van een keelontsteking. Deze gaat meestal met ongeveer een week weer over. Herstel kan soms bespoedigd worden met antibiotica. Voor het verlichten van de pijn wordt vooral reguliere pijnmedicatie aangeraden. De keel kan daarnaast verkoeld worden met ijs.

Een andere oorzaak van witte plekjes op de amandelen is amandelsteen (tonsilloliet). Dit komt met name voor bij mensen met vergrootte keelamandelen en amandelen met veel plooien. Dit kan in principe geen kwaad maar kan wel vervelend aanvoelen en leiden tot een slechte adem. Met gebruik van een wattenstaafje is amandelsteen vaak eenvoudig te verwijderen. Ook het gebruik van probiotica-mondspoeling kan helpen overmatige bacteriegroei onder controle te houden en daarmee de aanmaak van amandelsteentjes terug te dringen.

Amandelkanker

Waar de hierboven omschreven aandoeningen van de amandel onschuldig zijn, kunnen afwijkingen ook ernstiger van aard zijn. Op de amandelen kan zich een maligne lymfoom of plaveiselcelcarcinoom ontwikkelen. Het betreft in dat geval een kwaadaardige tumor. Een tonsilgezwel kan echter ook goedaardig zijn.

Amandelkanker beperkt zich niet tot uitsluitend de amandelen. Volgens Cancer Research UK wordt van amandelkanker gesproken wanneer het aangedane weefsel zich bevindt op:

• De keelamandelen of de tonsilbogen
• Het achterste derde van de tong
• Het achterste gedeelte van het verhemelte
• Het bovenste gedeelte van de keel

Symptomen

Als symptomen van amandelkanker kunnen worden gezien:

• Pijn achter in de keel die niet binnen 1-2 weken overgaat
• Pijn uitstralend naar het oor
• Een keelamandel die vergroot is ten opzichte van de ander (asymmetrie)
• Bloedingen in de keel (bloedsmaak in de mond)
• Moeite met slikken
• Slechte adem
• Veranderingen in de waarneming van smaak
• Een knobbel in de hals (bij uitzaaiing)

Het optreden van bloedingen bij amandelkanker kan erg gevaarlijk zijn. Doordat het bloed in de keel loopt is moeilijk waar te nemen om wat voor hoeveelheid bloed het gaat en het bloeden is bovendien moeilijk te stelpen. In het geval van ongecontroleerd bloeden moet direct contact opgenomen worden met een arts.

Het komt nog weleens voor dat op advies van een arts de keelamandelen worden verwijderd vanwege terugkerende keelontstekingen en verkoudheid. Normaliter wordt het verwijderde weefsel dan naar een laboratorium gezonden voor pathologisch onderzoek. Het wil weleens voorkomen dat de kanker dan pas aan het licht komt. In dat geval ben je er meestal in een vroeg stadium bij.

Risicofactoren

Risicofactoren voor het ontwikkelen van deze vorm van kanker zijn vooral roken en overmatig alcoholgebruik, waarbij de combinatie van beide het risico nog verder verhoogt. Daarnaast wordt het ook wel gelinkt aan het humaan papillomavirus (HPV), wat ook de boosdoener kan zijn bij bijvoorbeeld baarmoederhalskanker en andere vormen van keelkanker. Kanker van de amandelen komt overwegend voor bij mannen. De gemiddelde patiënt is tussen de 50 en 70 jaar oud, maar het kan natuurlijk ook jongere mensen treffen.

Behandeling

Wanneer in een vroeg stadium een tumor wordt ontdekt dan kan deze vaak direct chirurgisch worden verwijderd. Heeft de tumor zich verspreid en bevindt deze zich inmiddels ook buiten de amandelen dan is het soms nodig deze eerst te doen laten slinken. Hiervoor worden bestralingen en chemotherapie gebruikt. In sommige ziekenhuizen wordt ook gebruik gemaakt van fotodynamische therapie (PDT), maar dit is nog in een experimentele fase. Deze behandeling wordt ook wel gebruikt voor huidkanker en de bestrijding van acne.

Lees verder

• Amandelsteen verwijderen en voorkomen