HPV-infectie: Virale infectie door humaan papillomavirus

Een humaan papillomavirus-infectie (HPV-infectie) is een virale infectie veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV). Deze infecties veroorzaken meestal geen symptomen en verdwijnen vaak vanzelf binnen twee jaar. Bij sommige mensen kan de infectie echter aanhouden, wat kan leiden tot wratten of letsels die het risico op kanker aan de mond, genitaliën of andere gebieden verhogen. HPV-vaccins kunnen de meest voorkomende soorten HPV-infecties voorkomen, en andere preventieve maatregelen kunnen helpen om het risico op besmetting met het virus te verminderen.

• Oorzaken van HPV-infectie
• Risicofactoren voor infectie met humaan papillomavirus
• Symptomen aan mond, huid en genitaliën
• Kanker of voorstadia van kanker
• Mond
• Wratten
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Goede prognose
• Minder goede prognose
• Complicaties van HPV-infecties
• Complicaties bij genitale HPV-infecties
• Complicaties bij mond- en keelholte HPV-infecties
• Complicaties bij huidwratten
• Preventie van HPV-infecties
• Genitale wratten
• Voetwratten

Oorzaken van HPV-infectie

HPV-infecties worden veroorzaakt door het humaan papillomavirus, een DNA-virus uit de papillomavirus-familie. Anno augustus 2024 zijn meer dan tweehonderd verschillende HPV-types geïdentificeerd. Het virus dringt het lichaam binnen via een snede of scheurtje in de huid. De overdracht van het virus gebeurt voornamelijk via huid-op-huidcontact. De verspreiding van genitale HPV-infecties vindt plaats door orale, vaginale of anale seks en ander huid-op-huidcontact in de genitale regio. Sommige mond- of bovenste luchtwegletsels die voortkomen uit een HPV-infectie worden overgedragen via orale seks. HPV-infecties kunnen ook van moeder op baby worden overgedragen tijdens de zwangerschap of de bevalling. Wratten verspreiden zich door direct contact met een wrat of door het aanraken van besmette oppervlakken.

Risicofactoren voor infectie met humaan papillomavirus

Risicofactoren voor een HPV-infectie zijn onder andere:

• Contact met wratten of besmette voorwerpen (bijvoorbeeld zwembadaccessoires)
• Verzwakt immuunsysteem
• Leeftijd: kinderen (huidwratten), adolescenten en jongvolwassenen (genitale wratten)
• Meerdere seksuele partners
• Schade aan de huid

Symptomen aan mond, huid en genitaliën

HPV-typen kunnen verschillende aandoeningen veroorzaken:

Kanker of voorstadia van kanker

Bepaalde typen HPV kunnen leiden tot (voorstadia van) kanker in verschillende delen van het lichaam:

• Anale dysplasie (letsels die het risico op kanker verhogen): HPV-typen 6, 16, 18, 31, 53, 58
• Epidermodysplasia verruciformis (een zeldzaam type huidkanker): meer dan 15 HPV-types
• Genitale kankers (vulva, vagina, baarmoederhals, penis en anus): HPV-typen 16, 18, 26, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 53, 56, 58, 59, 66, 68, 73, 82
• Orofaryngeale kanker (mond, keel, strottenhoofd, hoofd en hals): HPV-typen 16

Mond

Letsels in de mond die kunnen voortkomen uit een HPV-infectie zijn onder andere:

• Focale epitheliale hyperplasie (mond): HPV-typen 13, 32
• Laryngeale papillomatose (papillomen in het strottenhoofd): HPV-typen 6, 11
• Mondpapilloom: HPV-typen 6, 7, 11, 16, 32

Wratten

Het virus kan verschillende typen wratten veroorzaken:

• Anale wratten en genitale wratten: HPV-typen 6, 11, 42, 44 en anderen
• Huidwratten (vaak op de handen, vingers of ellebogen): HPV-typen 2, 7, 22
• Platte wratten: HPV-typen 3, 10, 28
• Voetwratten: HPV-typen 1, 2, 4, 63

Diagnose en onderzoeken

Een HPV-infectie kan op verschillende manieren worden gediagnosticeerd:

• Een uitstrijkje (verzameling van cellen uit de baarmoederhals of vagina) kan baarmoederhalskanker of vaginakanker opsporen.
• Genitale letsels veroorzaakt door HPV kunnen worden opgespoord door het aanbrengen van een azijnoplossing; de letsels kleuren wit en worden zichtbaar.
• Een DNA-test kan HPV-geïnfecteerde cellen identificeren.
• Een visueel onderzoek van de mondholte kan orofaryngeale kanker detecteren, maar omdat sommige delen van de orofarynx moeilijk te zien zijn, wordt deze kanker vaak pas in latere stadia ontdekt.
• De diagnose van orofaryngeale kanker wordt bevestigd door een biopsie van verdachte cellen of weefsels.

Behandeling

Anno augustus 2024 is er geen specifieke antivirale behandeling voor een HPV-infectie. Het immuunsysteem verwijdert meestal wratten veroorzaakt door HPV binnen twee jaar op natuurlijke wijze. Het virus kan echter in het lichaam aanwezig blijven, wat betekent dat wratten kunnen terugkomen. Behandelopties voor wratten zijn onder andere medicatie en medische of chirurgische procedures. Bij vrouwen met een abnormaal uitstrijkje kan een colposcopie worden uitgevoerd, waarbij de arts de baarmoederhals verder inspecteert en abnormale gebieden verwijdert voor verder onderzoek. Voorstadia van baarmoederhalskanker kunnen met verschillende technieken worden behandeld, zoals lasertherapie of cryotherapie (bevriezing). Kankers van de vulva, anus en keel worden doorgaans behandeld met chirurgie, chemotherapie en/of radiotherapie.

Prognose

De prognose van een HPV-infectie varieert afhankelijk van verschillende factoren, zoals het type HPV en de ernst van de symptomen.

Goede prognose

• Spontane genezing: Bij de meeste mensen verdwijnen HPV-infecties, vooral huidwratten en sommige genitale wratten, vanzelf binnen twee jaar zonder medische behandeling.
• Vaccinatie: Vaccinatie met HPV-vaccins zoals Gardasil, Gardasil 9 en Cervarix kan de kans op het ontwikkelen van ernstige HPV-gerelateerde aandoeningen, zoals baarmoederhalskanker, aanzienlijk verminderen.

Minder goede prognose

• Persistente infecties: Sommige HPV-infecties kunnen aanhouden en leiden tot voorstadia van kanker, vooral in het geval van hoogrisico HPV-typen zoals 16 en 18. Deze kunnen vereisen dat aanvullende medische behandelingen worden ondernomen.
• Kankerontwikkeling: Bij niet-behandelde of onbehandelde voorstadia kan de infectie leiden tot het ontwikkelen van kanker, zoals baarmoederhalskanker, anale kanker of orofaryngeale kanker.

Complicaties van HPV-infecties

HPV-infecties kunnen verschillende complicaties met zich meebrengen, afhankelijk van de aard en locatie van de infectie.

Complicaties bij genitale HPV-infecties

• Genitale wratten: Hoewel meestal niet levensbedreigend, kunnen genitale wratten ongemak en psychologische stress veroorzaken. Ze kunnen ook invloed hebben op seksuele gezondheid en relaties.
• Kanker: Bij sommige mensen kan een langdurige HPV-infectie leiden tot genitale kanker, zoals baarmoederhalskanker, vulvakanker, vaginakanker, peniskanker of anuskanker. Vroegtijdige opsporing en behandeling zijn essentieel om de risico's van kanker te verminderen.

Complicaties bij mond- en keelholte HPV-infecties

• Orofaryngeale kanker: HPV-infecties in de mond en keel kunnen leiden tot orofaryngeale kanker, die vaak pas in een gevorderd stadium wordt ontdekt. Behandeling kan complex zijn en kan invloed hebben op het spraakvermogen en de eetcapaciteit.
• Laryngeale papillomatose: Dit kan leiden tot ademhalingsproblemen en stemveranderingen, vooral als de papillomen zich ontwikkelen in het strottenhoofd.

Complicaties bij huidwratten

HPV-infecties die huidwratten veroorzaken kunnen zich verspreiden naar andere delen van de huid of naar andere mensen. Hoewel huidwratten doorgaans geen ernstige gezondheidsrisico’s vormen, kunnen ze cosmetische en functionele problemen veroorzaken.

Preventie van HPV-infecties

Genitale wratten

Om het risico op genitale wratten te verminderen, kunnen de volgende maatregelen worden genomen:

• Seksuele onthouding of een monogame relatie met een partner die vrij is van HPV
• Gebruik van latexcondooms kan het risico op een genitale HPV-infectie verminderen, hoewel ze niet volledig beschermen tegen alle vormen van huidcontact die HPV kan overdragen.
• Vaccinatie tegen HPV is een effectieve manier om infectie door bepaalde HPV-typen te voorkomen. De beschikbare vaccins zijn Gardasil, Gardasil 9 en Cervarix. Deze vaccins beschermen tegen HPV-typen die het grootste risico op kanker en genitale wratten vormen. Gardasil en Gardasil 9 bieden bescherming tegen HPV-typen 6 en 11, die verantwoordelijk zijn voor 90% van de genitale wratten.

Voetwratten

Om het risico op voetwratten te verminderen, wordt aangeraden om schoenen of sandalen te dragen in openbare zwembaden en kleedkamers, waar het virus gemakkelijk kan worden overgedragen door direct contact met besmette oppervlakken.

Lees verder

• Wratten: Soorten wratjes en behandelingen van wrat op huid
• Baarmoederhalskanker: Symptomen van vaginale bloedingen
• Vaginakanker: Kanker in vagina met vaginale bloedingen
• Vulvakanker: Kanker aan uitwendige geslachtsorgaan bij vrouw
• Genitale wratten: SOA door humaan papillomavirus (HPV)