Anuskanker: Kanker aan anus met anale bloedingen en jeuk

Anuskanker (anale kanker, anuscarcinoom) is een zeldzame vorm van kanker die begint in de anus, de opening aan het uiteinde van het rectum (de endeldarm). Het is onbekend waarom precies deze vorm van kanker ontstaat, maar wel zijn enkele risicofactoren bekend voor anuskanker. Anale bloedingen en anale jeuk zijn de meest voorkomende symptomen van deze ziekte. Een snelle diagnose is nodig bij anuskanker, want de prognose is dan beter. Het opsporen van de oorzaak van de symptomen gebeurt met enkele mogelijke onderzoeken, al is een biopsie nodig voor de bevestiging van de diagnose. Chemotherapie en radiotherapie zijn de voornaamste behandelingsmethoden voor anuskanker.

• Anatomie anus
• Epidemiologie ziekte
• Oorzaken anuskanker
• Risicofactoren
• Symptomen: Anale bloedingen en anale jeuk
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling met chemotherapie en radiotherapie
• Prognose bij vrouwen en mannen
• Complicaties
• Preventie anale kanker
• Praktische tips voor het leven met anuskanker
• Raadpleeg snel een arts bij symptomen
• Behandel het gebied met zorg
• Volg de aanbevolen behandelingen
• Misvattingen rond anuskanker
• Anuskanker komt alleen voor bij mensen die anale seks hebben gehad
• De symptomen van anuskanker zijn altijd duidelijk en snel zichtbaar
• Anuskanker komt alleen voor bij oudere volwassenen
• Anuskanker is altijd te genezen als het vroeg wordt ontdekt
• De behandeling van anuskanker is altijd hetzelfde voor elke patiënt
• Anuskanker is altijd te voorkomen met vaccinatie tegen HPV
• Anuskanker is een onvermijdelijke ziekte voor mensen met HPV
• Er zijn geen effectieve screeningsmethoden voor anuskanker

Anatomie anus

De anus (aars) bevindt zich aan het einde van het maag-darmkanaal. Dit is de natuurlijke opening van de endeldarm naar de buitenkant van het lichaam. Aan deze sluitspier die de darmuitgang vormt, houden de peristaltische bewegingen (darmbewegingen) in het spijsverteringskanaal op. Het anale kanaal is bekleed met plaveiselcellen. Dit zijn platte cellen die onder de microscoop lijken op schubben.

Epidemiologie ziekte

Ongeveer vier op de vijf patiënten die anuskanker krijgen, zijn zestigplussers. Patiënten die voor 35-jarige leeftijd getroffen zijn, zijn voornamelijk mannen, maar na vijftigjarige leeftijd zijn vooral vrouwen aangetast. Mannen die alleenstaand zijn, hebben zes keer vaker te maken met anuskanker dan mannen die getrouwd zjn.

Oorzaken anuskanker

Anuskanker bestaat in verschillende vormen, maar bij de meeste patiënten ontwikkelt de kanker zich vanuit plaveiselcellen. Dergelijke kankers staan bekend als 'plaveiselcelcarcinomen'. Anuskanker ontstaat soms ook uit kliercellen; deze zijn gekend als 'adenocarcinomen'. Het is niet bekend hoe anuskanker precies ontstaat, maar enkele risicofactoren zijn wel bekend.

Risicofactoren

Kanker in de anus komt bij sommige mensen en in sommige situaties sneller tot stand.

• Anale seks: Anale seks is sterk gerelateerd aan de ontwikkeling van anuskanker.
• Andere vorm van kanker: Vrouwen met baarmoederhalskanker of vulvakanker (kanker aan uitwendige geslachtsorgaan bij vrouw) en mannen met peniskanker lopen eveneens een verhoogd risico. Voorts krijgen patiënten vaker te maken met deze vorm van kanker naarmate ze verouderen.
• Goedaardige anale letsels: Goedaardige anale letsels zoals bij het prikkelbaredarmsyndroom (chronische ziekte met symptomen van diarree en obstipatie), colitis ulcerosa (chronische darmziekte met diarree), aambeien (gezwollen aderen in de anus met rectale bloedingen), anale fistels (vorming van abnormale tunnels tussen rectum en huid en rond anus) of anale littekens zijn een andere risicofactor.
• HPV-virus: Een anale infectie met het humaan papillomavirus (HPV) waardoor genitale wratten tot stand komen, is een andere belangrijke risicofactor voor kanker.
• Medicatie: Immunosuppressiva, medicijnen die het immuunsysteem onderdrukken, staan bekend als bijdragende factor voor anuskanker.
• Roken: Roken verhoogt bovendien significant het risico op kanker in de anus.
• Sekspartners: Ook het hebben van meerdere bedpartners draagt mogelijk bij aan de totstandkoming van anuskanker.
• Verzwakt immuunsysteem: Patiënten met een zwak immuunsysteem zoals patiënten met een hiv-infectie of patiënten die een orgaantransplantatie gekregen hebben, krijgen sneller te maken met anuskanker.

Symptomen: Anale bloedingen en anale jeuk

De meest voorkomende symptomen waarmee patiënten met anuskanker te maken krijgen, zijn anale bloedingen en anale (rectale) jeuk. De combinatie van de bloedingen en de jeuk doet vaat denken aan aambeien, waardoor de diagnose van anuskanker vertraging oploopt.

Andere tekenen en symptomen van anuskanker omvatten:

• anale kloven (schade aan slijmvlies van anus, vaak veroorzaakt door constipatie)
• een gewijzigd ontlastingspatroon (diarree, constipatie of een dunnere ontlasting)
• een ongebruikelijke, slijmige of geleiachtige afscheiding uit de anus
• een opgeblazen gevoel
• een zwelling in de buurt van de anus
• fecale incontinentie (ongewild verlies van stoelgang)
• gezwollen lymfeklieren in het anale gebied of de liesstreek
• pijn of druk in het anale gebied
• rugpijn bij vrouwen (wanneer de tumor druk uitoefent op de vagina)
• vaginale droogheid bij vrouwen

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van anuskanker omvatten anale bloedingen, jeuk of irritatie rond de anus, pijn bij de stoelgang, en abnormale afscheiding uit de anus. In latere stadia kunnen er knobbels of zweren rond de anus optreden, en kunnen er symptomen van metastase zijn, zoals buikpijn of gewichtsverlies.

Diagnose en onderzoeken

Snelle diagnose is nodig
Ongeveer de helft van de patiënten met anuskanker krijgt de diagnose voordat de kanker zich verspreid heeft buiten de primaire site. Bij ongeveer 13 tot 25% van de patiënten zijn reeds uitzaaiingen (metastasen) naar de lymfeklieren gedetecteerd en bij 10% van de patiënten zijn metastasen te vinden in verre organen. Wanneer de diagnose in een vroeg stadium gebeurt, is anuskanker zeer goed te behandelen.

Onderzoeksmethoden
De arts gebruikt meerdere onderzoeken om anuskanker op te sporen, maar de bevestiging van de diagnose gebeurt wel steeds met behulp van een biopsie. De arts verwijdert een stukje verdacht weefsel uit het anale gebied en laat dit dan onderzoeken door een patholoog in een laboratorium. Deze onderzoeken zijn mogelijk om anuskanker op te sporen:

• een anoscopie (inwendig kijkonderzoek van de anus)
• een endorectale echografie
• een ingreep waarbij de arts aambeien verwijdert
• een proctoscopie (inwendig kijkonderzoek van de endeldarm en anus)
• een sigmoïdoscopie (inwendig kijkonderzoek van het laatste gedeelte van de dikke darm)
• een standaard digitaal onderzoek: Bij dit onderzoek plaatst de arts een gehandschoende met glijmiddel ingesmeerde vinger in de anus. Hij voelt zo ongebruikelijke knobbeltjes of gezwellen. Deze test is ook bruikbaar om prostaatkanker op te sporen en de arts voert dit ook bij vrouwen uit bij een gynaecologisch onderzoek.

Tumorstadium
Nadat de diagnose gesteld is, moet de arts het tumorstadium van anuskanker bepalen door middel van een CT-scan of een MRI-scan van het bekkengebied, een röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto) een en leverfunctieonderzoek. Een PET-scan is niet noodzakelijk maar biedt soms wel nuttige informatie. Deze beeldvormende onderzoeken zijn tevens inzetbaar bij het controleren van de effectiviteit van een behandeling.

Differentiële diagnose
Meestal zijn de symptomen van anuskanker het gevolg van goedaardige aandoeningen, zoals aambeien, anale kloven of anale wratten. Het is niettemin raadzaam om bij de aanwezige tekenen toch contact op te nemen met een arts. Hij spoort de oorzaak op en behandelt indien nodig de aandoening.

Behandeling met chemotherapie en radiotherapie

De arts behandelt anuskanker met een combinatie van chemotherapie en radiotherapie (bestraling). Dit vermindert de noodzaak van een stoma / colostoma (kunstmatige opening in dikke darm). De arts voert enkel chirurgie uit bij patiënten bij wie de andere behandelingen niet werken.

Prognose bij vrouwen en mannen

De vijfjaarsoverleving van anuskanker bedraagt 60% bij mannen en 71% bij vrouwen. De vijfjaarsoverleving bedraagt 82% wanneer de arts de kanker diagnosticeert in een vroeg stadium. Zodra de kanker is uitgezaaid naar de omliggende lymfeklieren, daalt de vijfjaarsoverleving tot 60%. Als de kanker is uitgezaaid naar verre organen, is de vijfjaarsoverleving 20%

Complicaties

Complicaties van anuskanker en de behandeling ervan kunnen bestaan uit: chronische pijn, problemen met stoelgang en incontinentie, huidirritatie en infecties op de behandelingslocaties, en mogelijk de noodzaak van aanvullende behandelingen. Anuskanker verspreidt zich tot slot soms naar de lever (levermetastasen) of de longen (longmetastasen).

Preventie anale kanker

Gardasil, één van de vaccins tegen het humaan papillomavirus (HPV-vaccin) werkt preventief tegen baarmoederhalskanker, maar is eveneens effectief voor de preventie van anuskanker bij mannen en vrouwen. Verder is het nuttig om de risicofactoren te vermijden of beperken.

Praktische tips voor het leven met anuskanker

Anuskanker kan zich uiten door symptomen zoals anale bloedingen, jeuk en pijn in de anus. Het is belangrijk om deze symptomen serieus te nemen en tijdig medische hulp in te schakelen om het herstelproces te bevorderen en de juiste behandeling te krijgen.

Raadpleeg snel een arts bij symptomen

Bij bloedingen, jeuk of pijn in het anale gebied is het belangrijk om snel een arts te raadplegen. Deze symptomen kunnen wijzen op anuskanker, maar ook op andere aandoeningen zoals aambeien of infecties. Een arts kan de juiste diagnose stellen en een behandelplan opstellen.

Behandel het gebied met zorg

Als je last hebt van pijn of jeuk rond de anus, is het belangrijk om het gebied met zorg te behandelen. Gebruik zachte toiletpapier of vochtige doekjes in plaats van droog papier om irritatie te voorkomen. Vermijd agressieve schoonmaakmiddelen en zorg ervoor dat het gebied droog en schoon blijft om infecties te voorkomen.

Volg de aanbevolen behandelingen

Anuskanker wordt vaak behandeld met een combinatie van chirurgie, bestraling en chemotherapie. Het is van groot belang om het behandelingsplan strikt op te volgen en regelmatig terug te keren voor controles. Dit verhoogt de kans op genezing en vermindert het risico op terugkeer van de ziekte.

Misvattingen rond anuskanker

Anuskanker is een zeldzame vorm van kanker die zich in de anus of het gebied eromheen ontwikkelt. Het is een type kanker dat vaak over het hoofd wordt gezien, omdat de symptomen in een vroeg stadium vaak mild zijn en gemakkelijk kunnen worden verward met andere, minder ernstige aandoeningen. Er bestaan verschillende misvattingen over anuskanker, die de diagnose vertragen en de behandeling bemoeilijken. Door deze misverstanden te begrijpen, kunnen patiënten eerder worden opgespoord en adequaat behandeld.

Anuskanker komt alleen voor bij mensen die anale seks hebben gehad

Een veelvoorkomende misvatting is dat anuskanker uitsluitend voorkomt bij mensen die anale seks hebben gehad. Hoewel anale seks inderdaad een risicofactor kan zijn, is het absoluut niet de enige oorzaak. Anuskanker wordt vaak in verband gebracht met het humaan papillomavirus (HPV), een virus dat via huid-op-huidcontact kan worden overgedragen, inclusief seksueel contact, maar ook andere risicofactoren zoals roken, een verzwakt immuunsysteem en chronische ontstekingen kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van de ziekte. Het is belangrijk om te begrijpen dat anuskanker iedereen kan treffen, ongeacht hun seksuele voorkeur of activiteit.

De symptomen van anuskanker zijn altijd duidelijk en snel zichtbaar

Er bestaat de misvatting dat anuskanker altijd gepaard gaat met duidelijke en snel merkbare symptomen, zoals hevige pijn of zichtbare tumoren. In werkelijkheid kunnen de symptomen in de vroege stadia subtiel zijn en vaak worden verward met andere aandoeningen zoals aambeien of een anale infectie. Patiënten kunnen aanvankelijk last hebben van mildere symptomen, zoals jeuk, een gevoel van volheid in de anus, of lichte bloedingen, die vaak niet als alarmerend worden beschouwd. Pas wanneer de tumor zich groter ontwikkelt of zich verspreidt, worden de symptomen ernstiger en meer opvallend, wat de diagnose kan vertragen.

Anuskanker komt alleen voor bij oudere volwassenen

Hoewel anuskanker vaker voorkomt bij ouderen, is het een misverstand om te denken dat het alleen bij oudere volwassenen voorkomt. De ziekte kan zich ook ontwikkelen bij jongere mensen, vooral bij mensen die risicofactoren zoals HPV-infectie, roken of een verzwakt immuunsysteem hebben. Het is belangrijk om te begrijpen dat anuskanker niet leeftijdsgebonden is en dat iedereen, ongeacht hun leeftijd, alert moet zijn op de symptomen en risicofactoren die met de aandoening samenhangen.

Anuskanker is altijd te genezen als het vroeg wordt ontdekt

Een veelvoorkomende misvatting is dat anuskanker altijd genezen kan worden als het in een vroeg stadium wordt ontdekt. Hoewel de kans op genezing aanzienlijk toeneemt wanneer de kanker vroeg wordt opgespoord, is het niet altijd gegarandeerd. De uitkomst van de behandeling hangt af van verschillende factoren, waaronder de grootte en locatie van de tumor, de algehele gezondheid van de patiënt, en of de kanker zich al dan niet heeft verspreid naar andere delen van het lichaam. Zelfs bij vroege opsporing kan een agressieve behandeling, zoals chirurgie, chemotherapie of bestraling, noodzakelijk zijn, en zijn er gevallen waarin de kanker moeilijk te behandelen is.

De behandeling van anuskanker is altijd hetzelfde voor elke patiënt

Er is een misverstand dat de behandeling van anuskanker altijd hetzelfde is voor iedereen. De behandelingsopties voor anuskanker kunnen variëren, afhankelijk van verschillende factoren, zoals de stadia van de kanker, de gezondheid van de patiënt, en of de kanker zich heeft verspreid naar andere delen van het lichaam. De meeste patiënten krijgen een combinatie van bestraling en chemotherapie als primaire behandeling, maar voor sommige patiënten kan chirurgie noodzakelijk zijn om tumoren te verwijderen. In sommige gevallen kan een minder ingrijpende behandeling zoals lokale therapie worden voorgesteld, afhankelijk van de grootte en locatie van de tumor.

Anuskanker is altijd te voorkomen met vaccinatie tegen HPV

Hoewel het waar is dat vaccinatie tegen HPV kan helpen om het risico op anuskanker te verlagen, is het een misvatting om te denken dat vaccinatie de ziekte volledig kan voorkomen. De HPV-vaccins zijn zeer effectief in het voorkomen van infecties met de meest voorkomende types van het virus die anuskanker kunnen veroorzaken, maar ze bieden geen volledige bescherming tegen alle mogelijke risicofactoren voor de ziekte. Mensen die al besmet zijn met het virus of die andere risicofactoren hebben, zoals roken of een verzwakt immuunsysteem, kunnen nog steeds een verhoogd risico lopen. Het is dus belangrijk om niet alleen afhankelijk te zijn van vaccinatie, maar om ook andere risicofactoren te beheersen en regelmatig screenings te ondergaan.

Anuskanker is een onvermijdelijke ziekte voor mensen met HPV

Een veel voorkomende misvatting is dat iedereen met een HPV-infectie vroeg of laat anuskanker zal ontwikkelen. Hoewel HPV een belangrijke risicofactor is voor anuskanker, leidt het niet altijd tot de ziekte. In feite verdwijnen de meeste HPV-infecties vanzelf zonder dat ze enige schade veroorzaken. Bij sommige mensen kan een langdurige of persistente HPV-infectie echter leiden tot veranderingen in de cellen van de anus, die in zeldzame gevallen kunnen evolueren tot kanker. Het is belangrijk om te begrijpen dat niet elke HPV-infectie resulteert in anuskanker, en dat regelmatige medische controles en preventieve maatregelen zoals vaccinatie de kans op het ontwikkelen van kanker kunnen verminderen.

Er zijn geen effectieve screeningsmethoden voor anuskanker

Een veelvoorkomende misvatting is dat er geen effectieve screeningsmethoden zijn om anuskanker vroegtijdig te detecteren. In werkelijkheid bestaan er screeningsmethoden, zoals de anale Pap-test, die kunnen helpen bij het opsporen van afwijkingen in de cellen van de anus voordat ze zich tot kanker ontwikkelen. Deze screeningsmethoden worden aanbevolen voor mensen met een verhoogd risico, zoals zij die HPV hebben, mannen die seks hebben met mannen, en mensen met een verzwakt immuunsysteem. Het is dus belangrijk om regelmatig screenings te ondergaan als je een verhoogd risico loopt op anuskanker, zodat de ziekte in een vroeg stadium kan worden opgespoord en behandeld.

Misvattingen rond anuskanker kunnen leiden tot vertraagde diagnoses en behandelingen, waardoor de prognose van de patiënt kan verslechteren. Het is essentieel om deze misverstanden te begrijpen en bij symptomen snel medische hulp te zoeken.

Lees verder

• Anale jeuk: Oorzaken van jeukende anus (pruritus ani)
• Anusbultjes (anale knobbeltjes): Oorzaken en symptomen
• Anale manometrie: Onderzoek met drukmeting van de anus
• Kankerpijn: Oorzaken & types pijn en soorten pijnmedicatie