Anuskanker of anale tumor: oorzaak, symptomen en behandeling

De anus is de opening aan het einde van het spijsverteringskanaal. De aandoening die het meest gezien wordt bij de anus is aambeien. Kanker van de anus komt niet vaak voor, in tegenstelling tot endeldarmkanker. Wel neemt het aantal mensen met anuskanker toe, ging het in 2000 om iets meer dan 100 mensen, in 2013 waren het er meer dan 200. Wat is de oorzaak van anuskanker, wat zijn de symptomen en wat zijn de mogelijkheden om anuskanker te behandelen?

Inhoud artikel

• Anus
• Wat is anuskanker en wat is het verschil met rectumkanker?
• Andere benamingen voor anuskanker
• Bij wie komt anuskanker voor?
• Oorzaken anuskanker en factoren die invloed hebben
• Symptomen anuskanker
• Diagnose anuskanker
• Behandeling anuskanker
• Prognose anuskanker
• Invriezen van eicellen, zaadcellen, embryo’s: fertiliteitspreservatie
• Wat kun je zelf doen om de kans op anuskanker te verkleinen?

Anus

De endeldarm is het laatste stukje van de dikke darm. Hier wordt de ontlasting bewaard en vindt doorvoer plaats naar de anus. De anus is ongeveer vier centimeter lang en vormt de afsluiting van de endeldarm. De anus bestaat uit twee kringspieren die erg krachtig zijn. De binnenste kringspier wordt interne sphincter genoemd, de buitenste kringspier externe sphincter. Deze kringspieren vormen een soort poort die kan zorgen voor het openen en afsluiten van de endeldarm. Bij opening gaat ontlasting naar buiten. Na het ontlasten gaat de poort weer dicht om ervoor te zorgen dat er geen ongewenste indringers naar binnen komen zoals schimmels en bacteriën.

Wat is anuskanker en wat is het verschil met rectumkanker?

Bij anuskanker is er sprake van kwaadaardige cellen (kanker) in het weefsel van de anus of in de verbinding tussen de endeldarm en de anus (ook wel anale kanaal genoemd). Gaat het om een tumor in het peri-anale gebied, dan wordt dit geen anale kanker genoemd maar een huidtumor. Anuskanker is iets anders dan rectumkanker. Rectumkanker is kanker in de endeldarm.

Andere benamingen voor anuskanker

• Anale kanker
• Anaal gezwel
• Anus gezwel
• Anale tumor
• Anustumor
• Gezwel van de anus
• Gezwel van de aars
• Kanker van de aars

Bij wie komt anuskanker voor?

Dit lijkt wat te verschuiven. Anuskanker kwam vaker voor bij mannen, maar in 2013 waren het de vrouwen bij wie de aandoening vaker werd gesignaleerd. Ook bij jonge homoseksuele mannen neemt het aantal nieuwe ziektegevallen per jaar toe. Is iemand besmet met HIV (human immunodeficiency virus) dan is het risico op anuskanker nog groter. Wat de leeftijd betreft gaat het vaker om oudere mensen die getroffen worden door anuskanker, maar in 2013 waren er veel mensen bij tussen de 50 en 54 jaar.

Oorzaken anuskanker en factoren die invloed hebben

Het is nog niet bekend wat exact de oorzaak is van anuskanker. Anale seks, wisselende sekspartners, stoornissen in de afweer en roken, zijn factoren die de kans op anuskanker verhogen. Als iemand besmet is met het humaan papillomavirus, verhoogt dat ook het risico. De afkorting voor het humaan papillomavirus is HPV en het gaat om de typen 16 en 18. Deze typen kunnen zorgen voor anuskanker en bij vrouwen voor baarmoederhalskanker.

Symptomen anuskanker

Mogelijke symptomen zijn:

• Pijnlijke anus
• Irritatie bij de anus
• Jeuk bij de anus
• Afscheiding uit de anus
• Een zwelling, knobbeltje, verhevenheid bij de anus
• Er is bloed of slijm te zien bij de ontlasting (of bloed op het toiletpapier of in het ondergoed)
• Het gevoel hebben dat er ontlasting komt, maar het komt niet
• Verstopping kan optreden, maar verstopping afgewisseld met diarree is ook mogelijk
• Incontinentie voor ontlasting

Diagnose anuskanker

Er zal lichamelijk onderzoek worden gedaan. Verder zullen de volgende onderzoeken verricht worden: echografie (weefsels en organen worden in beeld gebracht door middel van ultra-geluidsgolven), PET-scan (Positron Emissie Tomografie)/CT-scan (Computer Tomografie), MRI-scan (Magnetic Resonance Imaging).

Behandeling anuskanker

De behandeling hangt van in welk stadium de kanker verkeert, is er sprake van uitzaaiingen. Ook de plaats van de kanker en of het gaat om terugkeer (recidief). Behandelmethoden zijn radiotherapie (bestraling van de kwaadaardige cellen), chemotherapie (cytostatica: remt de groei van tumoren). Ook kan voorgesteld worden om operatief in te grijpen. Bij een operatie zal de kwaadaardige tumor worden weggehaald (met een gedeelte van het nog gezonde weefsel er omheen). Bij een kleine tumor kan het gaan om alleen bestraling, bij een grote tumor wordt bestraling vaak samen gedaan met chemotherapie. Is de kanker na de behandeling nog niet verdwenen of gaat het om een tumor die na behandeling is teruggekeerd dan kan een operatie worden voorgesteld. Soms is een (tijdelijk) stoma nodig, er wordt dan een opening in de huid van de buik gemaakt en de dikke darm komt hier op uit. Bij uitzaaiingen ligt het moeilijker, als genezing niet mogelijk is dan zal de behandeling palliatief zijn. Dit betekent dat de klachten bestreden worden om een betere kwaliteit van leven te krijgen of te zorgen dat de klachten niet erger worden.

Prognose anuskanker

Als anuskanker wordt ontdekt in een vroeg stadium en wordt behandeld dan zijn de vooruitzichten goed. Nadat iemand behandeld is, zullen er regelmatig controles volgen.

Invriezen van eicellen, zaadcellen, embryo’s: fertiliteitspreservatie

Onvruchtbaarheid is een mogelijke bijwerking als je behandeld wordt met chemotherapie en radiotherapie of bij operatief ingrijpen van anuskanker. Voor de start van de behandeling kun je overwegen om zaadcellen, eicellen, embryo’s in te laten vriezen. Bespreek dit op tijd met de arts.

Wat kun je zelf doen om de kans op anuskanker te verkleinen?

Je kunt zelf de kans op anuskanker verminderen door niet te roken, geen anale seks te hebben en zo min mogelijk te wisselen van partner. Een infectie met HVP kun je niet helemaal voorkomen door te vrijen met een condoom. Het humaan papillomavirus kan zich namelijk ook bevinden in de schaamstreek en is dan niet tegen te houden door een condoom.

Lees verder

• Darmkanker: symptomen, behandeling, bevolkingsonderzoek
• Baarmoederhalskanker: symptomen, behandeling, prognose