Anusontsteking: oorzaken, symptomen, onderzoek & behandeling

Een drukkend gevoel in de anus, anale pijn en buikkrampen bij het toiletbezoek: het zijn symptomen die kunnen wijzen op een anusontsteking. Bij een ontsteking van de anus kan de anus gezwollen zijn en heb je mogelijk last van bloedverlies. Tot de mogelijke oorzaken van een anusontsteking behoren onder meer een chronische darmziekte, een anale fistel, een perianaal abces en een anale fissuur. De behandeling van een ontsteking van de anus hangt af van de precieze oorzaak, die na medisch onderzoek bepaald zal worden. Door middel van een rectoscopie kan de arts een nauwkeurig beeld krijgen van de anusontsteking. Om klachten als anale jeuk en anale kramp tegen te gaan kan een zalf tegen aambeien soelaas bieden. Ook is het belangrijk om voor een vlotte stoelgang te zorgen zodat constipatie vermeden wordt. Supplementen die de stoelgang bevorderen kunnen op dat vlak zinvol zijn. Welke tips kunnen nog zoal nuttig zijn in geval van een anusontsteking?

Ontsteking van de anus

In het menselijk lichaam vormt de anus het laatste stadium van het spijsverteringsstel. De functie van de anus of sluitspier is de uitscheiding van stoelgang. Deze uitscheiding van stoelgang of ontlasting kan problematisch zijn en vervelende symptomen met zich meebrengen. Een van de mogelijke aandoeningen aan de anus is een anusontsteking. De symptomen van een ontsteking van de anus zijn soms vergelijkbaar met die van andere aandoeningen, zoals bijvoorbeeld aambeien. Hierdoor is het niet altijd makkelijk om een correcte diagnose te stellen. In medische termen wordt een anale ontsteking ook wel anitis of anusitis genoemd.

Symptomen anusontsteking

Drukkend gevoel anus

Een van de meest kenmerkende symptomen van een anusontsteking is een soort van kloppend, drukkend gevoel in de anus. Vooral tijdens en vlak na het poepen kan je hier last van hebben, waarna de druk meestal wegebt na een twintigtal minuten. Ook wanneer je zit kan deze anale druk erg storend zijn. Dit drukkende en krampachtige gevoel in de aars kan samengaan met anale pijn, maar ook met buikkrampen en buikpijn tijdens het toiletbezoek. Sommige patiënten vergelijken dit symptoom met het gevoel dat je hebt bij constipatie, maar dan pijnlijker.

Andere symptomen

Voorts kan de anus opvallend roodkleurig en gezwollen zijn. Bovendien kan er bloed voorkomen in de ontlasting, net als slijm en etter. Sommige mensen met een anusontsteking ondervinden moeilijkheden om hun ontlasting op te houden. Een ontsteking van de anus kan ook samengaan met een opgeblazen gevoel in de buik, hevige anale jeuk, een branderig gevoel in en rondom de anus, constipatie, diarree en koorts. Ten gevolge van deze vervelende symptomen kan je eetlust verminderen, wat mogelijk leidt tot gewichtsverlies.

Oorzaken anale ontsteking

In veel gevallen heeft een anusontsteking te maken met een chronische darmziekte of IBD (Engels: Inflammatory Bowel Disease). De meest bekende voorbeelden hiervan zijn de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Ook zijn er specifieke aandoeningen aan de anus die kunnen leiden tot een anusontsteking. Denk hierbij aan aambeien (speen), een anale fissuur (kloof), een perianaal abces (zweer rondom de anus) of een anale fistel (inwendige pijpzweer). Voorts kunnen ook een bacteriële infectie, een SOA (seksueel overdraagbare aandoening) en zelfs anale kanker oorzaken zijn van een anusontsteking. Anuskanker is echter een zeldzame aandoening.

Onderzoek anus

Eerste onderzoek

De diagnose van een ontsteking van de anus kan gesteld worden aan de hand van meerdere onderzoeken. Zo zal de arts in eerste instantie via anamnese (vragenonderzoek) informatie verzamelen over de toestand van de patiënt. Op die manier komt de arts te weten of er sprake is van bloed- of slijmverlies, pijnlijke buikkrampen, diarree en dergelijke meer. Voorts zal de arts de anus bekijken om eventuele symptomen (roodheid, zwelling van de anus, enz.) waar te nemen. Daarna kan via het inbrengen van een vinger gevoeld worden of er bijvoorbeeld sprake is van aambeien of een inwendige zwelling.

Rectoscopie

Voorts kan de arts een rectoscopie uitvoeren: dat is een onderzoek waarbij een kijkbuis in de anus wordt gebracht. Via deze kijkbuis kunnen symptomen nauwkeurig in beeld gebracht worden waardoor de arts een duidelijke diagnose kan stellen. Bij deze rectoscopie wordt er doorgaans ook een biopsie gedaan, waarbij er een stukje weefsel van de anus wordt weggenomen. Na onderzoek van dit weefsel (in medische termen biopt genoemd) weet de arts of er bepaalde bacteriën in de anus aanwezig zijn, en of er sprake is van kanker.

Behandeling anusontsteking

Oorzaak bestrijden

De behandeling van een anusontsteking is afhankelijk van de oorzaak van het probleem en de gestelde diagnose. Bij een bacteriële infectie zal er bijvoorbeeld antibiotica voorgeschreven worden, net als bij een perianaal abces. In het geval van een anale fistel zal er zo goed als altijd een chirurgische ingreep nodig zijn om de pijpzweer te verwijderen. Bij chronische darmziekten kunnen specifieke ontstekingsremmende geneesmiddelen nuttig zijn om de anusontsteking te bestrijden, en samen met pijnstillers en koortswerende middelen deel uitmaken van de medicamenteuze behandeling.

Zetpil of lavement

Een van de mogelijkheden om de symptomen van de anusontsteking tegen te gaan is het toedienen van een zetpil. Een zetpil kan de ontsteking plaatselijk tegengaan en de klachten verminderen. Een andere toedieningsvorm ter bestrijding van de anusontsteking is een lavement of klysma. Zowel zetpillen als klysma's worden bij voorkeur 's avonds toegediend, net voor het slapengaan.

Zalf

Om symptomen als pijn, anale jeuk en zwelling van de anus tegen te gaan kan het nuttig zijn om een zalf tegen aambeien te gebruiken. Aambeienzalf kan verlichting van deze klachten brengen en het dagelijks leven van de patiënt ietwat comfortabeler maken. Hierbij moet wel opgemerkt worden dat aambeienzalven met cortisone het best op beperkte termijn gebruikt worden. Langdurig en ononderbroken zalf met cortisone gebruiken kan bijwerkingen veroorzaken.
Enkele voorbeelden van aambeienzalven die geen cortisone bevatten en zonder voorschrift verkrijgbaar zijn:

• Sperti Aambeienzalf
• Curanol Zalf
• Hemoclin Aambeiengel

Supplementen

Bij een anusontsteking kan het erg pijnlijk en lastig zijn om naar het toilet te gaan. Daarom is het belangrijk om het produceren van stoelgang zo vlot mogelijk te laten verlopen en constipatie te vermijden. Constipatie of verstopping vergroot de kans op een verergering van de symptomen. Bij een vlotte stoelgang wordt de anus minder op de proef gesteld en kan het genezingsproces sneller verlopen. Om die reden kan het nuttig zijn om supplementen in te nemen die de stoelgang bevorderen.
Enkele voorbeelden van stoelgang bevorderende supplementen:

• Lucovitaal Stoelgang Stimuleren
• Jacob Hooy Stoelgangsthee
• New Care Stoelgang

Tips bij anusontsteking

Eten

Voor een vlottere stoelgang is het bovendien aangeraden om vezelrijke voeding op te nemen in je eetpatroon. Denk hierbij bijvoorbeeld aan verse groenten en fruit, peulvruchten, volkorenbrood, zilvervliesrijst, noten en aardappelen. Pittige en sterk gekruide maaltijden zijn uit den boze bij een anusontsteking, vermits dit kan leiden tot irritatie van de anus.

Drinken

Ook is het belangrijk om veel water te drinken om de verwerking van afvalstoffen door het lichaam te stimuleren. Dit verkleint ook de kans op verstopping. Ook vruchtensappen met vezels zijn een goede optie. Prikkelende dranken zoals koolzuurhoudende frisdrank en alcohol worden in het algemeen afgeraden in geval van een anusontsteking.

Hygiëne

Voorts is het ook nuttig om de anus na het toiletbezoek te wassen met water en te drogen met een zacht doekje in plaats van toiletpapier. Toiletpapier bevat immers papiervezels die de huid van de anus onnodig kunnen irriteren. Een nuttige tip wat dit betreft is allicht om een sproeidouche te installeren in je toilet, zodat je makkelijk de anus kunt schoonmaken met water. Tenslotte is het belangrijk om bij het poepen niet te hard te persen. Hard persen verhoogt de druk in de anus en dat kan leiden tot meer ongemak en anale pijn.

Lees verder

• Pijn in de anus: hoe kan je speen of aambeien behandelen?
• Anale trombose: symptomen, oorzaken, behandeling & tips