Anale jeuk na ontlasting: oorzaken van jeuk na het poepen

Anale jeuk na ontlasting komt relatief vaak voor. Niet zelden wordt dit veroorzaakt door fecale incontinentie of aambeien. In sommige gevallen treden naast de jeuk ook symptomen op zoals pijn, gevoel van vreemd lichaam, branderig gevoel, sijpelen, ontlastingsverlies of anale afscheiding. Jeuk na het poepen wordt gekenmerkt door (een intense) jeuk van de anus en het omliggende gebied en kan het leidende symptoom zijn van talrijke aandoeningen. Kortdurende, milde jeuk aan de anus hoeft niet per se door een arts te worden behandeld. De meeste vormen van jeuk zijn allergische reacties op voedsel en huidirritatie. Als de klachten langer aanhouden en schrijnend worden, is het verstandig je huisarts te raadplegen.

• Anale jeuk na ontlasting
• Hoe vaak komt het voor?
• Symptomen
• Jeuk en irritatie
• Roodheid en huidirritatie
• Branderigheid: alsof de huid in brand staat
• Pijn: van zeurend tot stekend
• Nachtelijke jeuk: een slapeloze kwelling
• Vochtige huid en afscheiding
• Oorzaken van jeuk na het poepen
• Voeding
• Hygiënische doekjes
• Aambeien
• Ontlastingsincontinentie
• Chronische diarree
• Vaak anus afvegen
• Proctologische oorzaken
• Eczeem, psoriasis en andere huidaandoeningen
• Andere oorzaken
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van jeukende anus na stoelgang
• Prognose
• Preventie

Anale jeuk na ontlasting

Je hebt het vast wel eens meegemaakt: na een toiletbezoek voel je een prikkelende jeuk rondom je anus, alsof je huid plotseling in opstand komt. Deze zogenaamde anale jeuk of pruritus ani is een veelvoorkomend fenomeen en kan behoorlijk intens zijn, zeker wanneer het direct na de ontlasting optreedt. Het voelt misschien gênant of ongemakkelijk om erover te praten, maar anale jeuk na het poepen is iets wat meer mensen treft dan je denkt.

Voor veel mensen is het gelukkig een kortstondige, onschuldige irritatie die snel weer wegtrekt. Maar voor anderen kan die kriebel een ware plaag zijn die steeds weer terugkeert en het dagelijks leven flink verstoort. Wat veroorzaakt die vervelende jeuk? En nog belangrijker, hoe kom je ervan af? Of je nu te maken hebt met een lichte irritatie of een aanhoudende jeuk, het begrijpen van de oorzaken en mogelijke oplossingen kan je net dat stukje verlichting geven waar je naar verlangt. Tijd om de mysterie rond anale jeuk te ontrafelen en een plan te smeden tegen die ongemakkelijke kriebel!

Hoe vaak komt het voor?

Hoeveel mensen er feitelijk per jaar door worden getroffen, kan echter niet worden vastgesteld. Vele mensen schamen zich en ervaren een forse drempel om hun huisarts te raadplegen met dit ongemak. Naar schatting heeft 1 tot 5 procent van alle Nederlanders jaarlijks last van anale jeuk na ontlasting waarbij mannen veel vaker lijden aan dit probleem dan vrouwen. In de meeste gevallen komt het onplezierige symptoom voor bij mensen tussen de leeftijd van 30 en 50 jaar. Maar zelfs kinderen kunnen lijden aan jeuk na de ontlasting.

Symptomen

Anale jeuk kan gepaard gaan met roodheid, branderigheid en pijn. De jeuk en irritatie kunnen tijdelijk of continu aanwezig zijn, afhankelijk van de oorzaak. Laten we eens kijken naar de verschillende symptomen die kunnen optreden bij anale jeuk en wat ze kunnen betekenen.

Jeuk en irritatie

De meest herkenbare klacht is natuurlijk de jeuk zelf. Dit kan variëren van een milde, sporadische kriebel tot een intens branderig gevoel dat je continu afleidt. Sommige mensen beschrijven de jeuk als een niet-aflatende drang om te krabben, die vooral ’s nachts de kop opsteekt. Het krabben kan tijdelijk verlichting geven, maar het verergert de irritatie op de langere termijn vaak alleen maar. Hierdoor ontstaat al snel een vicieuze cirkel van jeuk, krabben, en nog meer jeuk.

Tip: Hoe verleidelijk het ook is, probeer niet te krabben. Dit kan kleine wondjes veroorzaken die de jeuk en irritatie juist erger maken en de kans op infecties vergroten.

Roodheid en huidirritatie

Wanneer de jeuk aanhoudt en de huid constant geïrriteerd is, kan er roodheid ontstaan rondom de anus. De huid kan er vlekkerig uitzien en aanvoelen als schuurpapier. Deze roodheid is vaak een teken dat de huidbarrière beschadigd is, bijvoorbeeld door overmatig schoonmaken, krabben, of een onderliggende huidaandoening zoals eczeem. De huid rondom de anus is dun en gevoelig, waardoor ze snel geïrriteerd raakt. Dit kan gepaard gaan met een gevoel van branderigheid, alsof de huid in brand staat, vooral na het afvegen of wassen.

Branderigheid: alsof de huid in brand staat

Naast de jeuk kan er ook een vervelend branderig gevoel ontstaan. Dit komt vaak door de aanwezigheid van ontlastingsresten die de huid irriteren, of doordat de huid is aangetast door overmatig reinigen met zeep of vochtige doekjes. Het branderige gevoel kan vooral na de ontlasting opspelen, wanneer de huid in aanraking komt met de zure pH-waarde van ontlasting. Het branden kan zodanig zijn dat zitten pijnlijk wordt, waardoor je zelfs dagelijkse activiteiten moet aanpassen om het ongemak te vermijden.

Pijn: van zeurend tot stekend

Als de jeuk en irritatie langere tijd aanhouden of gepaard gaan met krabben, kan er ook pijn ontstaan. Deze pijn kan variëren van een constante zeurende pijn tot scherpe, stekende gevoelens, vooral bij beweging of het aanraken van de huid. In sommige gevallen kunnen er scheurtjes of kloofjes ontstaan in de huid, waardoor het gebied extreem gevoelig wordt. Dit maakt bijvoorbeeld het afvegen na de ontlasting een ware uitdaging.

Wist je dat? Langdurige anale jeuk kan zelfs leiden tot zweren of verdikking van de huid, een aandoening die bekend staat als lichen simplex chronicus. Dit is het gevolg van continu krabben en wrijven, wat de huid dikker en stugger maakt.

Nachtelijke jeuk: een slapeloze kwelling

Veel mensen merken dat de jeuk vooral ’s nachts opkomt. Dit kan komen doordat je in bed ontspant en je minder afgeleid bent, waardoor je je meer bewust wordt van het ongemak. Nachtelijke jeuk kan leiden tot slaapstoornissen, waarbij je urenlang ligt te woelen en de drang om te krabben moet onderdrukken. Dit heeft niet alleen impact op je nachtrust, maar kan ook je energie en humeur overdag negatief beïnvloeden.

Vochtige huid en afscheiding

Sommige mensen met anale jeuk merken dat de huid rondom de anus vochtig aanvoelt. Dit kan komen door zweet, ontlastingsresten, of een vorm van afscheiding. De aanwezigheid van vocht maakt de huid week en vergroot de kans op irritatie en infectie. Hierdoor ontstaat een perfecte voedingsbodem voor bacteriën en schimmels, die de jeuk en irritatie verder kunnen verergeren.

Oorzaken van jeuk na het poepen

Voeding

De oorzaken van een jeukende anus na de ontlasting zijn heel verschillend. De oorzaak kan relatief onschuldig zijn, maar soms is er sprake van een ernstige aandoening. Meestal wordt het veroorzaakt door irriterende voedingsmiddelen, zoals koffie, chocolade en scherpe kruiden (Spaanse pepers).

Top 10 van voedingsmiddelen die soms tot anale jeuk kunnen leiden:

1. Koffie: Overmatige consumptie van koffie kan de anus irriteren en anale jeuk veroorzaken.
   Anale jeuk door het eten van chocolade / Bron: Africa Studio/Shutterstock.com
2. Chocolade: Er zijn mensen die anale irritatie en jeuk ervaren na het eten van chocolade.
3. Spaanse pepers: Scherpe kruiden, zoals Spaanse pepers, kunnen anale jeuk veroorzaken, vooral na het poepen.
4. Pittig voedsel: Algemeen pittig voedsel kan de gevoeligheid van de anus vergroten en jeuk veroorzaken.
5. Tomaten: Zure voedingsmiddelen zoals tomaten kunnen irritatie veroorzaken en bijdragen aan jeuk.
6. Citrusvruchten: Zure citrusvruchten kunnen jeuk in de anale regio veroorzaken.
7. Ui en knoflook: Deze voedingsmiddelen kunnen de spijsvertering beïnvloeden en bij sommige mensen irritatie veroorzaken.
8. Noten: Sommige mensen ervaren jeuk na het consumeren van bepaalde noten, mogelijk als gevolg van notenallergie.
9. Zuivelproducten: Lactose-intolerantie duidt op het niet kunnen verteren van significante hoeveelheden van lactose, het overwegend aanwezige suiker in melk. Dit kan leiden tot spijsverteringsproblemen en mogelijke anale irritatie.
10. Kunstmatige zoetstoffen: Sommige mensen kunnen gevoelig zijn voor bepaalde kunstmatige zoetstoffen, wat leidt tot anale irritatie en jeuk na het poepen.

Hygiënische doekjes

Daarnaast komt contactallergie aan de anus voor, vaak uitgelokt door allerlei bestanddelen die zijn verwerkt in hygiënische (toilet)doekjes.

Aambeien

De meest voorkomende oorzaak van klachten na de stoelgang is aambeien. Aambeien zijn uitgezakte zwellichamen die zowel inwendig als uitwendig aanwezig kunnen zijn. Aambeien veroorzaken irritatie van de extreem gevoelige huid bij de anus. Aambeien kunnen soms bloedverlies bij de ontlasting geven, evenals jeuk of een branderig gevoel rondom de anus.

Ontlastingsincontinentie

Ontlastingsincontinentie of fecale incontinentie duidt op het ongewenst verlies van ontlasting of het niet kunnen ophouden van de ontlasting. Dit kan de huid irriteren en jeuk veroorzaken.

Chronische diarree

Inflammatoire darmziekten zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa kunnen chronische diarree veroorzaken. Dit kan de anus irriteren en jeuk (na het poepen) veroorzaken.

Vaak anus afvegen

Het vaak afvegen van je anus met (hard) toiletpapier kan ook irritatie en jeuk in de hand werken. Er kunnen kleine wondjes ontstaan die door het contact met ontlasting gaan irriteren.

Proctologische oorzaken

Andere mogelijke oorzaken van anale jeuk na ontlasting zijn fistels, anale huidverwondingen zoals anale fissuren (anuskloofjes) en rectale prolaps of endeldarmverzakking. Soms wordt de jeuk na stoelgang ook veroorzaakt door nieuw ontwikkeld lichaamsweefsel zoals een anale poliep of anuskanker.

Eczeem, psoriasis en andere huidaandoeningen

Bij ongeveer 50 procent van alle patiënten veroorzaakt een huidaandoening anale jeuk na het poepen. Niet zelden zit een inflammatoire huidreactie zoals perianaal eczeem achter de klachten. Het perianale eczeem en de jeuk is echter geen onafhankelijke ziekte, maar slechts een symptoom dat bij de meeste mensen wordt veroorzaakt door de inname van bepaalde medicijnen, chemicaliën, wrijving of een vochtige omgeving. Zelfs huidaandoeningen zoals hidradenitis suppurativa, lichen planus, bulleuze dermatosen (zoals de auto-immuun blaarziekten bulleus pemphigoïd en pemphigus) of psoriasis inversa kunnen de trigger zijn voor anale jeuk na ontlasting.

Andere oorzaken

Voorzichtigheid is ook vereist bij diabetici. Mensen met diabetes hebben vaak jeuk in de anale regio. Maar ook aandoeningen van de schildklier, lever of bloed, stoornissen van het immuunsysteem, schimmelinfecties, herpes zoster (gordelroos) of seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's) kunnen een jeukend gevoel na de stoelgang veroorzaken.

Onderzoek en diagnose

Indien onschadelijke oorzaken zoals contactallergie voor chemicaliën in toiletpapier of hygiënedoekjes de reden zijn voor jeuk na het poepen, dan hoef je geen afspraak te maken met je huisarts. Als de jeuk echter langer aanhoudt of ondraaglijke vormen aanneemt, dan is de gang naar de dokter snel gemaakt.

In een gesprek vraagt ​​de huisarts welke klachten en symptomen je ervaart. Ook belangrijk is informatie over mogelijke reeds bestaande darmaandoeningen of aambeien. Vervolgens onderzoekt de arts de anale regio. Proctoscopie met een endoscoop is ook mogelijk. Dit wordt meestal gedaan door een MDL-arts. Hierbij wordt de anus en het slijmvlies van de endeldarm onderzocht middels een korte metalen buis – de proctoscoop – die je lichaam wordt gebracht. Huid en slijmvliezen worden grondig gecontroleerd om infecties te detecteren.

Behandeling van jeukende anus na stoelgang

De behandeling van de jeuk is afhankelijk van de oorzaak. Een geslaagde behandeling van de onderliggende oorzaak, zorgt ervoor dat de jeuk ook verdwijnt. Bij een diabeet is bijvoorbeeld een optimale instelling van zijn bloedglucose vereist. Verwondingen aan de anus die niet ontstoken zijn, vereisen meestal geen behandeling en gaan vaak vanzelf over. Als het niet mogelijk is om de oorzaak snel te verhelpen, kan ook symptomatische behandeling plaatsvinden middels een zalf met een ontstekingsremmend of lokaal anesthetisch (verdovend) effect. Aambeienzalf helpt bij aambeien. Een andere therapeutische optie is een zitbad, het is ook belangrijk om goede anale hygiëne te betrachten. Dit omvat het reinigen van de anus met water na elke stoelgang om de ontlasting volledig te verwijderen. Dit kan bijvoorbeeld met een toiletdouche. Het toiletpapier moet droog en zacht zijn. Met het toiletpapier dep je de intieme regio droog, dus niet vegen. Ook nuttig is het dragen van katoenen of linnen ondergoed. Dit voorkomt dat het anale gebied te vochtig en te warm wordt.

Prognose

Anale jeuk na de ontlasting kan voelen als een vervelend, onuitnodigend bijverschijnsel van een anders routineuze dagelijkse activiteit. Het goede nieuws? Met de juiste aanpak is de kans groot dat je deze irritante kriebel achter je kunt laten. Hoewel de prognose varieert afhankelijk van de oorzaak en de intensiteit van de jeuk, kunnen de meeste mensen aanzienlijk verlichting ervaren door de juiste behandeling en aanpassingen in hun levensstijl.

Als de jeuk veroorzaakt wordt door eenvoudige factoren, zoals een droge huid, overmatig reinigen, of lichte irritatie door ontlastingsresten, is de prognose vaak uitstekend. Een verandering in hygiëneroutine, zoals het vermijden van agressieve zepen en het gebruiken van vochtige doekjes zonder alcohol of parfum, kan al binnen enkele dagen tot weken een wereld van verschil maken. Mensen die overschakelen naar zachtere producten en bewuster omgaan met huidverzorging merken vaak dat de jeuk snel afneemt.

• Neem Peter, die jarenlang worstelde met jeuk na het poepen. Na advies van zijn huisarts verving hij zijn gebruikelijke toiletpapier door vochtige doekjes en smeerde hij dagelijks een neutrale, beschermende zalf. Binnen een paar weken voelde zijn huid kalmer aan, en de jeuk was vrijwel verdwenen. Hij noemt het nu zijn “huidverlossing”.

Wanneer de anale jeuk het gevolg is van een onderliggende aandoening zoals aambeien, schimmelinfecties, of huidziekten, kan de prognose wat meer tijd en een specifieke behandeling vereisen. Een anti-schimmelzalf of het gebruik van medicijnen kunnen wonderen doen, maar de sleutel ligt in het consistent volgen van het behandelplan en het vermijden van irritatie aan het gebied. Zodra de onderliggende oorzaak is aangepakt, neemt de kans op een terugval aanzienlijk af.

Wist je dat? Ongeveer 80% van de mensen met idiopathische anale jeuk (jeuk zonder duidelijke oorzaak) ondervindt binnen enkele maanden verlichting door het smeren van een kalmerende zalf, zoals 1% hydrocortison, in combinatie met goede hygiënepraktijken.

Voor sommige mensen blijft de jeuk terugkomen, vooral als ze de neiging hebben om te krabben of als er sprake is van chronische huidproblemen. Toch is de prognose ook voor hen niet somber. Door geduld en een juiste aanpak kunnen de symptomen vaak flink worden verminderd en onder controle worden gehouden. Het kan even zoeken zijn naar de juiste combinatie van verzorgingsproducten, medicatie, en leefstijlaanpassingen, maar uiteindelijk is er voor de meeste mensen een duidelijk pad naar verlichting.

Het is belangrijk om te onthouden dat, hoewel anale jeuk een ongemakkelijke en soms gênante klacht kan zijn, de meeste mensen met de juiste zorg weer een jeukvrij leven kunnen leiden. Of het nu gaat om simpele huidaanpassingen of een gerichte medische behandeling: er is hoop en er is verlichting in zicht!

Preventie

Om jeuk na de stoelgang te voorkomen, wordt regelmatige zorg voor het gevoelige anale gebied aanbevolen. Zo is grondige reiniging na iedere stoelgang uiterst belangrijk, bij voorkeur met een toiletdouche. Bovendien moet de consumptie van gekruid voedsel, zuivelproducten, noten, cafeïne en alcohol grotendeels worden vermeden. Het is ook raadzaam om geen vochtig toiletpapier te gebruiken, omdat dit stoffen kan bevatten die de beschermende laag op de huid negatief beïnvloeden en voor irritatie zorgen.

Lees verder

• Anale jeuk (jeukende anus): oorzaken van jeuk aan de anus
• Jeukende anus na ontlasting, met bloed of wormen
• Jeuk aan de anus: symptomen, oorzaak en behandeling
• Brandende anus: oorzaken van branderig gevoel aan de anus
• Branderige anus: oorzaken branderig gevoel of brandende anus