Brandende anus: oorzaken van branderig gevoel aan de anus

Een brandende anus is een vervelende klacht die relatief vaak voorkomt. Vaak komt het door wat je gegeten hebt, bijvoorbeeld een pittig gerecht of zijn onschuldige aandoeningen zoals aambeien, anale fissuren, fistels of poliepen verantwoordelijk voor het branderige gevoel, jeuk of pijn. Slechts zeer sporadisch gaat het om een ernstige ziekte, zoals kanker. De symptomen kunnen het dagelijks leven en de kwaliteit van leven ernstig beperken, zoals in het geval van fecale incontinentie of ontlastingsincontinentie. Aanhoudende klachten van brandende anus moeten door een arts worden opgehelderd zodat de oorzaak adequaat behandeld kan worden.

• Brandende anus
• Epidemiologie van een brandende anus
• Oorzaken van een brandende anus
• Aambeien
• Oorzaken
• Symptomen
• Classificatie van aambeien
• Behandeling
• Peri-anaal trombose (PAT)
• Anale fistels / anaal abces
• Anale kloven of scheurtjes
• Anale fissuren
• Behandeling van kloofjes bij de anus
• Branderig gevoel aan de anus door een mariske
• Anale poliep
• Genitale wratten
• Anuskanker
• Ontlastingsincontinentie
• Endeldarmverzakking
• Pruritus ani
• Proctitis
• Schimmelinfectie
• Medische hulp inschakelen
• Wanneer een arts raadplegen bij een brandende anus
• Alarmsymptomen: wanneer direct medische hulp zoeken
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van een brandende anus
• Zelfzorgmaatregelen
• Medische behandelingen
• Prognose van een brandende anus
• Complicaties van een brandende anus

Brandende anus

Jan had al een tijdje last van een brandend gevoel rondom zijn anus, vooral na het toiletbezoek. Eerst dacht hij dat het vanzelf wel over zou gaan, maar na weken zonder verbetering besloot hij toch maar naar de huisarts te gaan. De arts legde uit dat er veel mogelijke oorzaken waren, zoals aambeien, een schimmelinfectie, of huidirritatie door overmatig schoonmaken. Hij stelde voor om enkele aanpassingen in zijn leefstijl te maken, zoals het dragen van loszittend katoenen ondergoed en het gebruik van een zachte, neutrale zeep. Daarnaast kreeg Jan een crème voorgeschreven om de huid te kalmeren.

Een brandende anus kan ongemakkelijk en zelfs pijnlijk zijn, maar gelukkig zijn de oorzaken meestal onschuldig en goed te behandelen. Dit symptoom kan worden veroorzaakt door verschillende factoren, variërend van huidirritatie en aambeien tot ontstekingen en infecties. In dit artikel bespreken we de mogelijke oorzaken en wat je kunt doen om verlichting te vinden.

Epidemiologie van een brandende anus

Een brandende anus is een veelvoorkomend symptoom dat bij mensen van alle leeftijden kan optreden. Ondanks dat exacte cijfers lastig zijn vast te stellen, blijkt uit onderzoek dat ongeveer 5% van de volwassenen in Nederland en België ooit last heeft gehad van een brandende anus. Dit percentage kan zelfs hoger liggen, omdat veel mensen zich schamen voor deze klachten en geen medische hulp zoeken. Wereldwijd wordt geschat dat miljoenen mensen, zowel mannen als vrouwen, regelmatig last hebben van een brandende anus. De oorzaken zijn divers en kunnen variëren van onschuldige irritaties tot meer complexe medische aandoeningen.

Prevalentie naar leeftijd en geslacht
Een brandende anus kan op elke leeftijd voorkomen, maar komt vaker voor bij volwassenen dan bij kinderen. Bij mensen boven de 60 jaar ligt de prevalentie rond de 10%, door leeftijdsgebonden factoren zoals verminderde mobiliteit, een hogere kans op obstipatie en een verzwakte huidbarrière. Jongere volwassenen hebben een geschatte prevalentie van 3-5%. Mannen en vrouwen worden in gelijke mate getroffen, hoewel de oorzaken per geslacht kunnen verschillen. Vrouwen kunnen vaker last krijgen van een brandende anus door hormonale schommelingen, zwangerschap of bevalling, terwijl mannen het risico kunnen verhogen door fysieke belasting of door het scheren van het anale gebied. In Nederland en België wordt geschat dat respectievelijk 6% en 7% van de bevolking weleens te maken heeft gehad met een brandende anus.

Invloed van geografische en sociaaleconomische factoren
Geografische en sociaaleconomische factoren spelen een belangrijke rol in de incidentie van een brandende anus. In ontwikkelingslanden is de prevalentie van anale klachten vaak hoger door beperkte toegang tot schoon drinkwater en sanitaire voorzieningen, wat leidt tot meer infecties en huidirritaties. In geïndustrialiseerde landen, zoals Nederland en België, ligt de nadruk juist op overmatige hygiëne, wat weer kan leiden tot huidirritatie en een brandende anus. Bijvoorbeeld, in Nederland maakt ongeveer 30% van de mensen regelmatig gebruik van vochtige doekjes na toiletbezoek, wat vaak resulteert in irritatie van de huid rondom de anus. Sociaaleconomische factoren spelen ook een rol: mensen met een lager inkomen hebben vaak minder toegang tot gezonde voeding en medische zorg, waardoor zij een verhoogd risico lopen op obstipatie en daarmee samenhangende klachten.

Andere risicofactoren
Verschillende leefstijlfactoren kunnen het risico op een brandende anus verhogen. Het eten van pittig voedsel wordt bijvoorbeeld door 20% van de mensen in Nederland en België als trigger genoemd voor anale irritatie. Daarnaast hebben mensen die regelmatig alcohol drinken een hoger risico op irritatie door de uitdrogende werking van alcohol op het lichaam. Medische aandoeningen, zoals diabetes mellitus, vergroten ook het risico door een droge huid en een verminderde huidbarrière. Ongeveer 15% van de mensen met diabetes ervaart klachten zoals een brandende anus.

Overgewicht is een andere belangrijke risicofactor: naar schatting 25% van de mensen met overgewicht ervaart anale klachten door huidplooien en schuren in het anale gebied. Ook psychologische factoren spelen een rol: stress en angst kunnen leiden tot gastro-intestinale klachten, zoals diarree of obstipatie, die op hun beurt een brandende anus kunnen veroorzaken. Daarnaast kan overmatig reinigen van het anale gebied, bijvoorbeeld bij mensen met een obsessief-compulsieve stoornis, leiden tot irritatie en branderigheid. In Nederland en België rapporteert ongeveer 8% van de mensen met angst- of dwangstoornissen last te hebben van een brandende anus.

Oorzaken van een brandende anus

Onschadelijke aandoeningen aan de anus komen veel vaker voor dan ernstige ziekten. Toch is het belangrijk om klachten altijd serieus te nemen en te laten onderzoeken als ze blijven aanhouden. Zowel relatief onschadelijke als ernstigere aandoeningen kunnen vergelijkbare symptomen veroorzaken, zoals een jeukende anus, een brandende anus, een pijnlijke anus, bloed bij de ontlasting, slijm bij de ontlasting, obstipatie en diarree. Zelfs relatief onschuldige aandoeningen kunnen erg ongemakkelijk en vervelend zijn, omdat de anus nu eenmaal niet zomaar even rust kan krijgen zoals bijvoorbeeld een verstuikte pols.

Aambeien

Oorzaken

Aambeien zijn uitstulpingen aan de binnenkant van de anus. Ze kunnen verschillende oorzaken hebben, zoals obstipatie die ervoor zorgt dat je moet persen vanwege harde ontlasting. De meest voorkomende oorzaak van aambeien is langdurige en verhoogde druk tijdens de stoelgang. Obstipatie kan ontstaan door een slechte voeding, een te lage vezelinname, te weinig vochtinname (onvoldoende water drinken) en te weinig beweging.

Het ophouden van ontlasting kan ook leiden tot aambeien. Opgehoopte ontlasting in de endeldarm of het rectum zorgt voor een verhoogde druk in de aders rondom de anus. Mensen die veel zitten en weinig bewegen, lopen ook meer risico op aambeien. Langdurig zitten, persen tijdens de stoelgang of verhoogde druk tijdens de zwangerschap kan de veneuze drainage belemmeren en leiden tot aambeien.

Symptomen

Aambeien zijn de meest voorkomende aandoening van de anus. De leeftijd waarop aambeien het vaakst voorkomen, ligt tussen de 45 en 65 jaar, en ongeveer één op de drie mensen krijgt er op een bepaald moment in hun leven last van. Typische symptomen zijn helderrood bloed tijdens de stoelgang, pijn, een branderig gevoel, jeuk, een vreemd gevoel alsof er iets zit en een onaangenaam vochtig gevoel.

Classificatie van aambeien

Aambeien die ongemak veroorzaken, worden ingedeeld in vier graden. Bij graad I zijn de aambeien alleen zichtbaar met een anoscopie (onderzoek van het anale kanaal). Bij graad II komen de aambeien naar buiten tijdens het persen, maar verdwijnen ze vanzelf weer. Bij graad III moeten ze met de hand worden teruggeduwd en bij graad IV blijven ze uit de anus steken en kunnen ze niet makkelijk teruggeduwd worden.

Aambeien van graad I en II veroorzaken meestal weinig ongemak en hoeven alleen operatief behandeld te worden als ze zo ernstig bloeden dat je na verloop van tijd bloedarmoede ontwikkelt. Aambeien van graad III en IV veroorzaken vaak veel ongemak en vereisen meestal een chirurgische behandeling.

Behandeling

Niet-operatieve behandelingen omvatten voornamelijk leefstijlveranderingen, zoals regelmatig bewegen, voldoende drinken, voldoende vezelinname en goede anale hygiëne. Daarnaast kunnen aambeienzalf en zetpillen verlichting bieden. Een warm (zit)bad kan helpen om de pijn door aambeien te verminderen. Indien nodig kan de huisarts vezelpreparaten of laxeermiddelen zoals macrogol of magnesiumoxide voorschrijven.

Voor chirurgische behandelingen zijn er verschillende opties. Kleinere aambeien kunnen worden behandeld met rubberbandligatie, waarbij een klein elastiekje om de aambei wordt geplaatst aan de binnenzijde van de anus. Hierdoor kan de aambei niet verder naar beneden zakken, sterft na enkele dagen af en wordt met het elastiekje uitgepoept.

Peri-anaal trombose (PAT)

Een peri-anale trombose (PAT) is een pijnlijke, harde en blauwe knobbel of bultje bij de anus. Het gaat om bloedklontering (trombose) in een gestuwde uitwendige aambei. Hoewel de trombose ongevaarlijk is, kan deze zeer pijnlijk zijn. Risicofactoren voor een peri-anale trombose zijn onder andere zwangerschap, zware lichamelijke inspanning en diarree. Een peri-anale trombose geneest meestal vanzelf binnen 1 à 2 weken, waarbij er soms een mariske (huidflapje) overblijft.

Anale fistels / anaal abces

Een peri-anale fistel is een nieuw ontstane verbinding (kanaaltje) tussen het anale kanaal en de huid rondom de anus, vaak na een eerdere ontsteking. Dit gebeurt vaak na een peri-anaal abces. Het abces kan erg pijnlijk zijn, en als het vanzelf openbreekt, vermindert de pijn direct. Vaak moet het abces echter chirurgisch worden geopend met een kleine incisie zodat de pus kan weglekken. Het abces moet van binnen naar buiten genezen. Een fistel wordt meestal onderzocht en schoongemaakt, en als deze door de kringspier loopt, wordt vaak een rubberen bandje geplaatst dat later wordt verwijderd. Een andere manier om een fistel te sluiten is het gebruik van een collageenplug, maar dit heeft een laag slagingspercentage van 20%. Een laserbehandeling is minder pijnlijk; hierbij wordt de fistel en de opening aan de binnenkant van het anale kanaal dichtgebrand, met een slagingspercentage van 80%. Bij lange fistels en de ziekte van Crohn wordt soms fibrine van natuurlijke weefsellijm gebruikt.

Anale kloven of scheurtjes

Anale fissuren

Anale kloven zijn kleine, hardnekkige scheurtjes in de huid rondom de anus die erg pijnlijk zijn, vooral tijdens en na de stoelgang. Vaak is er rood bloed zichtbaar op het toiletpapier of in de ontlasting. Als het scheurtje niet goed geneest, kunnen er chronische klachten ontstaan. Obstipatie (of harde ontlasting) is verantwoordelijk voor ongeveer een kwart van de anale kloven, maar ook diarree kan leiden tot kloven. Kloven komen ook niet zelden voor na de bevalling of kunnen samengaan met andere aandoeningen, zoals aids, inflammatoire darmziekten of tumoren.

Behandeling van kloofjes bij de anus

Anale kloven hoeven meestal niet operatief te worden behandeld. Leefstijlveranderingen, zoals voldoende vezels eten en voldoende drinken, zalven of crèmes, en warme zitbaden om de sluitspieren te ontspannen, kunnen in meer dan 80% van de gevallen helpen bij de genezing. Andere behandelingsopties zijn injecties van botox (botulinumtoxine) om de sluitspieren te ontspannen, maar deze injecties kunnen tijdelijk milde ontlastingsincontinentie veroorzaken.

Als de kloofjes niet genezen met deze maatregelen, kan een operatie nodig zijn. In het verleden werd vaak manuele anale dilatatie uitgevoerd, waarbij de sluitspier voorzichtig werd opgerekt. Deze methode is succesvol, maar kan vaak leiden tot incontinentie en wordt alleen in uitzonderlijke gevallen door ervaren chirurgen toegepast. Tegenwoordig worden chirurgische ingrepen vaker gericht op het reinigen van de kloof (fissurectomie), het verwijderen van overtollig weefsel (marisken), of een verschuivingsplastiek, waarbij de fissuur volledig wordt verwijderd. Heel soms wordt een laterale interne sfincterotomie (LIS) uitgevoerd, waarbij een deel van de sluitspier wordt ingeknipt om pijn te verlichten.

Branderig gevoel aan de anus door een mariske

Marisken zijn huidplooien of huidflapjes die direct bij de anusopening liggen. Ze kunnen ontstaan na een oude perianale veneuze trombose of een getromboseerde aambei. Meestal zijn ze niet pijnlijk en als ze geen klachten geven, is behandeling niet nodig. Als verwijdering gewenst is, kan dat door:

• excisie (wegsnijden)
• cryotherapie
• electrodesiccatie
• laserbehandeling

Anale poliep

Deze kleine uitsteeksels van de anale huid kunnen eenvoudig door een chirurg worden verwijderd.

Genitale wratten

Genitale wratten zijn seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's). Deze besmettelijke virale ziekte zorgt voor rozerode tot grijswitte wratten rond de anus. Genitale wratten kunnen geen kwaad en verdwijnen meestal vanzelf. Behandeling kan plaatsvinden door de wratten aan te stippen met een crème of vloeistof met podofyllotoxine.

Anuskanker

Gelukkig komt anuskanker relatief weinig voor. De symptomen kunnen zijn:

• bloeden uit de anus of het rectum
• pijn in het gebied van de anus
• een zwelling of groei in het anale kanaal
• anale jeuk

Ontlastingsincontinentie

Fecale incontinentie of ontlastingsincontinentie betekent dat je de darminhoud ongewild verliest, op een ongelegen moment of plaats. Incontinentie is voor veel mensen een taboe en kan als erg gênant worden ervaren, wat de kwaliteit van leven flink beïnvloedt. Ontlastingsincontinentie kan door verschillende oorzaken ontstaan, zoals schade aan of verzwakking van de zenuwen na een beroerte, ziekten zoals de ziekte van Parkinson, multiple sclerose (MS), diabetes of simpelweg door veroudering. Ook inflammatoire darmziekten zoals colitis ulcerosa of de ziekte van Crohn en chirurgische ingrepen aan het bekken of de anus kunnen leiden tot incontinentie, doordat de functie van het rectum of de sluitspier wordt aangetast. Beschadiging van de kringspier tijdens een bevalling (bijvoorbeeld door een episiotomie waarbij het perineum wordt ingeknipt) kan ook later tot incontinentie leiden. Er zijn zowel niet-operatieve als operatieve behandelmethoden beschikbaar.

Endeldarmverzakking

Een endeldarmverzakking of rectale prolaps is een zeldzame aandoening die wordt veroorzaakt door zwakte van de bekkenbodem en algemeen bindweefsel op oudere leeftijd. De behandeling is chirurgisch en kan bestaan uit het omhoog trekken en fixeren van het rectum met behulp van een kijkoperatie (laparoscopische rectopexie), of door een deel van het rectum of de endeldarm te verwijderen.

Pruritus ani

Pruritus ani, ofwel jeuk rond de anus, kan ook een branderig gevoel veroorzaken. Deze aandoening kan ontstaan door irritatie van de huid door overmatig schoonmaken, een slechte hygiëne, schimmelinfecties of het dragen van te strak ondergoed. Behandeling bestaat meestal uit het vermijden van irriterende factoren, het dragen van loszittend katoen ondergoed en het gebruik van een verzachtende crème. Indien nodig kan de arts een antischimmelcrème of corticosteroïden voorschrijven.

Proctitis

Proctitis, een ontsteking van het slijmvlies van het rectum, kan ook leiden tot een brandende sensatie in de anus. Dit kan worden veroorzaakt door seksueel overdraagbare aandoeningen, inflammatoire darmziekten of bestraling. Symptomen zijn pijn bij de ontlasting, bloederige of slijmerige ontlasting en een branderig gevoel. De behandeling van proctitis hangt af van de oorzaak en kan bestaan uit antibiotica, ontstekingsremmende middelen of aanpassingen in de voeding.

Schimmelinfectie

Een schimmelinfectie rond de anus kan ook een brandend gevoel veroorzaken. Dit wordt vaak veroorzaakt door Candida en kan jeuk en irritatie rond de anus geven. Risicofactoren zijn overmatig zweten, een slecht gecontroleerde diabetes en antibiotica-gebruik. Antischimmelcrème is vaak de behandeling van keuze.

Medische hulp inschakelen

Wanneer een arts raadplegen bij een brandende anus

Een brandende anus kan vaak onschuldig zijn en vanzelf verdwijnen, maar er zijn situaties waarin het raadzaam is om een arts te raadplegen. Neem contact op met een arts als:

• De klachten langer dan een paar weken aanhouden zonder verbetering.
• Er sprake is van hevige pijn die niet vermindert met zelfzorgmaatregelen.
• Er bloed bij de ontlasting zit, vooral als het donker of in grote hoeveelheden is.
• Er andere symptomen zijn zoals koorts, gewichtsverlies, of pusvorming rond de anus.
• Er sprake is van aanhoudende jeuk die niet verdwijnt met zelfzorgmaatregelen.
• De branderigheid gepaard gaat met veranderingen in de ontlasting, zoals diarree of obstipatie die niet overgaat.
• Een arts kan helpen de oorzaak vast te stellen en een passende behandeling voorstellen om de klachten te verminderen.

Alarmsymptomen: wanneer direct medische hulp zoeken

Soms is het noodzakelijk om direct medische hulp in te schakelen bij een brandende anus. Dit geldt als:

• Er plotseling veel bloedverlies is via de anus, vooral als het helder rood is.
• De pijn zeer intens is en niet te verdragen, zelfs niet voor korte tijd.
• Er sprake is van koorts boven de 39°C in combinatie met anale klachten, wat kan wijzen op een ernstige infectie.
• Er een vermoeden is van een abces of een andere acute ontsteking met roodheid, zwelling en pusvorming.
• Er tekenen zijn van uitdroging door aanhoudende diarree, zoals weinig plassen, droge mond, of duizeligheid.

Bij deze symptomen is het belangrijk om niet te wachten en zo snel mogelijk medische hulp in te schakelen.

Onderzoek en diagnose

Bij een brandende anus kan het onderzoek en de diagnose variëren, afhankelijk van de ernst en duur van de klachten. Huisartsen zien gemiddeld jaarlijks 10-15 patiënten met anale klachten, waarvan een groot deel te maken heeft met branderigheid of pijn. Laten we eens kijken naar hoe artsen te werk gaan.

Anamnese
De eerste stap in de diagnostiek is altijd een gesprek met de patiënt, waarin de arts vragen stelt over de aard van de klachten, de duur, en mogelijke triggers. Bijvoorbeeld, zijn de klachten erger na het eten van pittig voedsel of na inspanning? Ongeveer 30% van de patiënten geeft aan dat voeding een rol speelt bij hun klachten.

Lichamelijk onderzoek
De arts zal meestal het anale gebied visueel inspecteren. Soms kan een digitaal rectaal onderzoek nodig zijn. Hierbij gebruikt de arts een gehandschoende vinger om de anus en het onderste deel van de endeldarm te onderzoeken op afwijkingen zoals aambeien, fissuren of abcessen. In Nederland blijkt dat bij 40% van de patiënten met anale klachten een aambei of fissuur de oorzaak is van het branderige gevoel.

Aanvullend onderzoek
Als de oorzaak niet meteen duidelijk is, kan aanvullend onderzoek nodig zijn. Dit kan bijvoorbeeld een anoscopie zijn, waarbij de arts met een speciaal instrument in de anus kijkt. Dit onderzoek is relatief snel en pijnloos, en helpt bij het opsporen van interne aambeien of poliepen. Ongeveer 15% van de patiënten ondergaat dit type onderzoek.

Laboratoriumonderzoek
Soms wordt ook een ontlastingsonderzoek gedaan om te kijken naar ontstekingswaarden, parasieten of andere afwijkingen. Dit kan nuttig zijn als de arts vermoedt dat er sprake is van een infectie of inflammatoire darmaandoening, zoals de ziekte van Crohn. Uit gegevens blijkt dat bij ongeveer 5% van de patiënten met aanhoudende anale klachten een onderliggende ontstekingsaandoening wordt gevonden.

• Jan, een 45-jarige man, bezocht zijn huisarts vanwege een brandende anus die al drie weken aanhield. Na een anamnese waarin Jan aangaf veel pittig eten te consumeren, besloot de arts tot een lichamelijk onderzoek. Hierbij werden interne aambeien vastgesteld. Jan kreeg leefstijladviezen en een zalf voorgeschreven, waarna de klachten binnen twee weken aanzienlijk verminderden.

Behandeling van een brandende anus

Een brandende anus kan behoorlijk ongemakkelijk zijn, maar gelukkig zijn er veel effectieve behandelingsopties om verlichting te bieden. De behandeling hangt af van de oorzaak, en kan variëren van eenvoudige leefstijlaanpassingen tot medicatie. Hieronder bespreken we enkele van de meest voorkomende behandelingsmogelijkheden.

Zelfzorgmaatregelen

De eerste stap in de behandeling van een brandende anus is vaak het aanpassen van dagelijkse gewoonten. Dit betekent onder andere het vermijden van irriterend voedsel, zoals pittige gerechten en alcohol, die het branderige gevoel kunnen verergeren. Ook is goede hygiëne belangrijk: gebruik lauw water en een zachte, neutrale zeep om het anale gebied schoon te houden. Vermijd agressieve schoonmaakmiddelen of vochtige doekjes met parfums die de huid kunnen irriteren. Loszittende katoenen onderkleding kan helpen om de huid droog te houden en wrijving te verminderen.

Bij obstipatie is het belangrijk om de ontlasting zacht te houden. Dit kan door voldoende water te drinken (ongeveer 1,5 tot 2 liter per dag) en vezelrijke voeding te eten, zoals volkorenproducten, fruit en groenten. Bij milde klachten kan een warm zitbad gedurende 10-15 minuten helpen om de pijn te verzachten en de spieren te ontspannen.

Medische behandelingen

Medicatie
Wanneer zelfzorgmaatregelen niet voldoende zijn, kan medicatie nodig zijn. Aambeienzalf of zetpillen met ontstekingsremmende stoffen kunnen helpen om zwelling en pijn te verminderen. In sommige gevallen kan een arts een corticosteroïdenzalf voorschrijven om ontstekingen te verminderen en het branderige gevoel te verlichten. Antischimmelcrèmes kunnen worden gebruikt wanneer er sprake is van een schimmelinfectie, zoals een Candida-infectie.

Bij anale fissuren kan een zalf die de doorbloeding stimuleert, zoals nitroglycerinezalf, helpen om het genezingsproces te versnellen. Deze zalf helpt ook om de sluitspier te ontspannen, wat de pijn kan verlichten. In sommige gevallen kan botox worden gebruikt om de spieren rondom de anus tijdelijk te ontspannen en zo de genezing te bevorderen.

Chirurgische ingrepen
Als andere behandelingen niet effectief zijn, kan een chirurgische ingreep nodig zijn. Dit geldt bijvoorbeeld voor ernstige aambeien die niet reageren op conservatieve behandeling. Rubberbandligatie is een veelgebruikte ingreep waarbij een klein elastiekje om de aambei wordt geplaatst, zodat deze afsterft en vanzelf verdwijnt. Voor anale fistels of abcessen kan een operatie nodig zijn om de pus te verwijderen en het getroffen gebied schoon te maken. Hoewel operaties vaak als laatste redmiddel worden gebruikt, kunnen ze in sommige gevallen noodzakelijk zijn om de klachten effectief aan te pakken.

• Marianne, een 38-jarige vrouw, had last van een brandende anus na het eten van pittig voedsel. Ze begon met het aanpassen van haar dieet en vermeed pittige kruiden en alcohol. Daarnaast nam ze dagelijks een warm zitbad en gebruikte ze een milde zalf die haar arts had voorgeschreven. Binnen enkele weken merkte ze een duidelijke verbetering en voelde ze zich veel comfortabeler.

Zeldzamere behandelingen
Naast de gangbare behandelingen zijn er ook enkele zeldzamere behandelingsopties die verlichting kunnen bieden bij een brandende anus, vooral wanneer andere methoden onvoldoende resultaat hebben opgeleverd.

• Ozontherapie: Ozontherapie is een behandeling waarbij een mengsel van ozon en zuurstof in het anale gebied wordt aangebracht. Het heeft ontstekingsremmende en genezende eigenschappen en kan helpen bij het versnellen van het herstel van aambeien of anale fissuren. Hoewel deze behandeling niet vaak wordt toegepast, zijn er patiënten die baat hebben bij deze alternatieve therapie.
• Fibrinelijm: Voor anale fistels kan fibrinelijm, een natuurlijk product dat helpt bij het dichten van de fistel, worden gebruikt. De lijm wordt in de fistel gespoten om het genezingsproces te bevorderen. Het succespercentage is relatief laag, maar het is een minder invasieve optie vergeleken met chirurgische ingrepen.
• Lasertherapie: Lasertherapie kan worden gebruikt voor de behandeling van aambeien of anale fissuren. Hierbij wordt een laserstraal gericht op het aangedane weefsel om dit te verwijderen of te sluiten. Deze methode wordt vooral toegepast bij patiënten die niet willen of kunnen worden geopereerd en kan een relatief snelle hersteltijd bieden.
• Elektrocoagulatie: Bij elektrocoagulatie wordt elektrische stroom gebruikt om het bloedvat dat de aambei voedt dicht te branden. Deze behandeling kan worden overwogen bij patiënten met aambeien die niet reageren op andere vormen van behandeling. Het is minder invasief dan chirurgie, maar vereist vaak meerdere sessies.
• Cryotherapie: Cryotherapie houdt in dat de aambei of het aangedane weefsel wordt bevroren, waardoor het afsterft en uiteindelijk verdwijnt. Deze behandelmethode wordt niet veel toegepast vanwege mogelijke bijwerkingen, zoals pijn of huidirritatie, maar kan in specifieke gevallen effectief zijn.

Het is belangrijk om te overleggen met een arts welke behandeling het beste past bij de specifieke situatie en symptomen van de patiënt. Sommige zeldzamere behandelingen zijn mogelijk niet overal beschikbaar, maar kunnen wel een uitkomst bieden voor mensen die op zoek zijn naar alternatieve opties.

Prognose van een brandende anus

De prognose van een brandende anus hangt sterk af van de onderliggende oorzaak, maar gelukkig kan dit vervelende probleem in de meeste gevallen effectief worden behandeld. Voor de meeste mensen zijn de vooruitzichten positief: met eenvoudige aanpassingen in de levensstijl en gerichte behandelingen kunnen de klachten vaak binnen enkele weken verdwijnen.

Mensen die lijden aan aambeien of een anale fissuur kunnen rekenen op verbetering binnen een paar weken met behulp van zelfzorgmaatregelen en eventueel medicatie. Zelfs bij meer complexe oorzaken, zoals chronische inflammatoire aandoeningen, is het vaak mogelijk om de klachten onder controle te krijgen met de juiste behandeling en ondersteuning.

Maar laten we eerlijk zijn: een brandende anus kan soms hardnekkig zijn en terugkeren als de triggers niet worden aangepakt. Het vermijden van pittig eten, alcohol en het verbeteren van de hygiëne zijn belangrijke stappen om te voorkomen dat de klachten terugkomen. Zo kan iemand die een keer een brandende anus heeft gehad, zichzelf behoeden voor een herhaling door bewuste keuzes te maken.

En ja, zelfs bij de meest hardnekkige gevallen zijn er altijd manieren om verlichting te vinden. Chirurgische ingrepen zijn zelden nodig, maar als dat wel het geval is, bieden ze vaak een blijvende oplossing. Het belangrijkste is dat je weet dat je niet alleen bent en dat er altijd oplossingen zijn. Dus blijf niet zitten met de pijn—er is altijd een weg naar verlichting, en het vooruitzicht is rooskleuriger dan je misschien denkt!

Complicaties van een brandende anus

Een brandende anus is meestal geen ernstige medische aandoening, maar als de oorzaak niet adequaat wordt behandeld, kunnen er complicaties optreden. Deze complicaties kunnen variëren van ongemak tot ernstiger gezondheidsproblemen. Hieronder worden enkele van de mogelijke complicaties uitvoerig besproken, met een focus op Nederland, België en wereldwijd.

Aambeien
Een van de meest voorkomende complicaties van een brandende anus zijn aambeien. Ongeveer 20% van de volwassenen in Nederland en België krijgt te maken met aambeien, en dit percentage ligt zelfs hoger bij mensen die al eens last hebben gehad van anale klachten. Wereldwijd wordt geschat dat ongeveer 25-30% van de bevolking ooit te maken krijgt met aambeien. Aambeien ontstaan door verhoogde druk in de bloedvaten rond de anus, vaak door obstipatie of langdurig persen. Ze kunnen gepaard gaan met bloedingen, jeuk en pijn.

Anale fissuren
Een brandende anus kan, indien onbehandeld, leiden tot anale fissuren—pijnlijke scheurtjes in het anale slijmvlies. In Nederland en België rapporteert ongeveer 15% van de mensen met langdurige anale klachten uiteindelijk een fissuur te ontwikkelen. Deze scheurtjes kunnen erg pijnlijk zijn, vooral tijdens en na de stoelgang, en kunnen zelfs leiden tot chronische klachten als ze niet worden behandeld. Wereldwijd komen anale fissuren bij 10-20% van de mensen met anale klachten voor.

Infecties
Een andere mogelijke complicatie is een infectie. Door aanhoudende jeuk en krabben kan de huid rond de anus geïrriteerd raken, wat de kans op bacteriële of schimmelinfecties vergroot. Schimmelinfecties, zoals Candida, komen relatief vaak voor bij mensen die al last hebben van een brandende anus, vooral bij mensen met diabetes. In Nederland en België komt Candida-infectie bij ongeveer 10% van de mensen met aanhoudende anale klachten voor. Wereldwijd is dit percentage vergelijkbaar, vooral in vochtige en warme klimaten waar schimmels goed gedijen.

Anale fistels en abcessen
Indien een infectie onbehandeld blijft, kan deze zich uitbreiden naar dieper gelegen weefsel, wat kan leiden tot de vorming van een abces of fistel. Een abces is een pijnlijke zwelling gevuld met pus, die vaak chirurgische drainage vereist. Ongeveer 1-2% van de mensen met aanhoudende anale klachten in Nederland en België ontwikkelt een abces of fistel. Wereldwijd komt dit vaker voor in gebieden met beperkte toegang tot gezondheidszorg, waar infecties vaker onbehandeld blijven.

Incontinentie
Chronische irritatie en ontsteking kunnen in zeldzame gevallen leiden tot schade aan de sluitspieren van de anus, waardoor fecale incontinentie kan ontstaan. Dit betekent dat het moeilijk wordt om de ontlasting op te houden. In Nederland en België komt fecale incontinentie bij ongeveer 0,5-1% van de mensen met langdurige anale klachten voor. Wereldwijd verschilt dit percentage sterk, afhankelijk van de kwaliteit van de gezondheidszorg en de beschikbaarheid van behandelingen.

Psychologische impact
De impact van een brandende anus blijft niet beperkt tot fysieke complicaties. Aanhoudende klachten kunnen ook een psychologische tol eisen. Schaamte, angst en sociale terugtrekking komen veel voor bij mensen die niet goed weten hoe ze met hun klachten om moeten gaan. Ongeveer 15-20% van de mensen met chronische anale klachten in Nederland en België ervaart ook psychologische problemen, zoals angst of depressie . Wereldwijd ligt dit percentage mogelijk hoger, afhankelijk van culturele factoren en de mate van stigma rondom deze klachten.

Chronische huidirritatie en eczeem
Langdurige irritatie kan leiden tot chronische huidproblemen, zoals anaal eczeem. Dit is een ontstekingsreactie van de huid die kan leiden tot roodheid, jeuk, schilfering en nattende plekken. Anaal eczeem komt bij ongeveer 5-10% van de mensen met aanhoudende anale klachten voor in Nederland en België. Wereldwijd zijn de cijfers vergelijkbaar, hoewel eczeem vaker voorkomt in gebieden waar mensen minder toegang hebben tot goede hygiënische voorzieningen.

Lees verder

• Branderige anus: oorzaken branderig gevoel of brandende anus
• Jeuk aan de anus: symptomen, oorzaak en behandeling
• Jeuk bilspleet of jeuk bilnaad: oorzaken en behandeling
• Jeukende anus na ontlasting, met bloed of wormen
• Anale jeuk na ontlasting: oorzaken van jeuk na het poepen