Jeuk bilspleet of jeuk bilnaad: oorzaken en behandeling

Jeuk tussen bilspleet of bilnaad is een courante klacht. De bilnaad of bilspleet is de scheiding of spleet tussen beide billen. De verticale gleuf tussen beide billen wordt in de medische wereld 'crena ani' genoemd. Verscheidene (huid)aandoeningen kunnen zorgen voor jeuk in de bilspleet en soms ook een schrale bilspleet. De belangrijkste passeren hieronder de revue: psoriasis, smetplekken (intertrigo), seborroïsch eczeem, haarnestcyste (sinus pilonidalis), seniele gluteale dermatose, erythrasma, acanthosis nigricans en pityriasis rubra pilaris (PRP).

• Jeuk in de bilspleet: ongemakkelijk maar oplosbaar
• Oorzaken van jeuk in de bilspleet
• Huidaandoeningen
• Andere factoren
• Jeuk bilspleet door psoriasis
• Jeuk bilspleet door smetplekken (intertrigo)
• Jeuk bilnaad door seborroïsch eczeem
• Haarnestcyste (sinus pilonidalis)
• Seniele gluteale dermatose bij ouderen
• Jeuk tussen billen door erythrasma
• Jeuk bilspleet door acanthosis nigricans
• Jeuk tussen billen door pityriasis rubra pilaris (PRP)
• Aanvullende oorzaken van jeuk in de bilspleet
• Behandeling
• Zelfzorg
• Medische behandeling

Jeuk in de bilspleet: ongemakkelijk maar oplosbaar

Het overkwam Kevin tijdens een belangrijke vergadering. Daar zat hij, strak in pak, maar hij kon zich nauwelijks concentreren. Die vervelende jeuk in zijn bilspleet begon steeds erger te worden. “Moest ik echt nu krabben?!” dacht hij wanhopig. Tegen de tijd dat hij thuis was, was het ongemak bijna ondraaglijk. Wat bleek? Een simpele huidirritatie door strak ondergoed en zweten. Het klinkt misschien gênant, maar Kevin is zeker niet de enige met dit probleem.

Jeuk in de bilnaad komt vaker voor dan je denkt. Het is een ongemak waar veel mensen wel eens mee te maken krijgen, vaak veroorzaakt door iets onschuldigs zoals wrijving, overmatig zweten, of een gevoelige huid. Toch kan het ook wijzen op onderliggende oorzaken zoals eczeem, schimmelinfecties of zelfs aambeien. Het vervelende is dat het vaak op de meest ongelegen momenten toeslaat, wat het extra frustrerend maakt.

Het goede nieuws? In de meeste gevallen is jeuk in de bilspleet goed te behandelen. Van het aanpassen van je hygiëneroutine tot het gebruik van eenvoudige crèmes, er zijn tal van manieren om van die vervelende jeuk af te komen. Het belangrijkste is om de oorzaak te achterhalen – want pas als je weet wat er speelt, kun je het probleem effectief aanpakken. Tijd om je bilnaad de aandacht te geven die hij verdient!

Oorzaken van jeuk in de bilspleet

Het hebben van jeuk in de bilspleet of bilnaad is een vervelende klacht, wat meerdere oorzaken kan hebben.

Huidaandoeningen

Er zijn een aantal huidaandoeningen die ook in de bilspleet kunnen voorkomen en aldaar voor jeuk kunnen zorgen:

• psoriasis (met name psoriasis inversa)
• smetplekken (intertrigo)
• seborroïsch eczeem
• haarnestcyste (sinus pilonidalis)
• seniele gluteale dermatose
• erythrasma
• acanthosis nigricans
• pityriasis rubra pilaris (PRP)

Andere factoren

Andere oorzaken of factoren die jeuk tussen de billen kunnen verergeren, zijn onder andere:

• warmte
• sommige stoffen, zoals wol
• vochtigheid
• (ophoping van) vuil
• angst of stress

Maak een afspraak met je huisarts als de klachten langer dan een week aanhouden.

Jeuk bilspleet door psoriasis

Psoriasis is een grotendeels erfelijk bepaalde chronische huidaandoening, welke voorkomt bij ongeveer 2% van de bevolking. Psoriasis wordt gekenmerkt door een rode schilferende, droge huiduitslag met een scherpe begrenzing, die niet besmettelijk is en over het gehele lichaam kan voorkomen. Voorkeurslocaties zijn de ellebogen, de knieën, het behaarde hoofd en de huid onderop de rug. Psoriasis kan zich ook in de plooien manifesteren: liezen, oksels, bilspleet, navel, plooi onder de borsten, plooi achter de oren en de buikplooi. Deze vorm wordt psoriasis inversa genoemd. De schilfering is bij deze vorm meestal minder of zelfs geheel afwezig. In de bilspleet kunnen pijnlijke kloven voorkomen.

Jeuk bilspleet door smetplekken (intertrigo)

Smetplekken of intertrigo is een in de (grote) huidplooien gelokaliseerde, oppervlakkige huidaandoening. Bij deze aandoening is altijd roodheid aan beide zijden van de plooi te zien. Ook kun je last hebben van verweking van de huid, scheurtjes, erosies, een nattende huid of korstvorming. Het kan zich in de huidplooien voordoen, bijvoorbeeld tussen de dijen, in de oksels of in de bilnaad. Het wordt veroorzaakt door prikkeling van de huid te gevolge van wrijving en zweetafscheiding en opvolgende infectie met de gistachtige schimmel Candida albicans. In geval van een bijkomende bacteriële infectie treedt er pusvorming met korstjes op. Met soms een onwelriekende geur.

Jeuk bilnaad door seborroïsch eczeem

Seborroïsch eczeem is een frequent voorkomende, milde en niet-besmettelijke huidaandoening die zich vooral manifesteert in het gezicht, in het bijzonder in de wenkbrauwen en in de plooien naast de neus. Deze volkomen onschuldige huidaandoening veroorzaakt jeukende en rode plekken met gele, vettige schilfering. Deze vorm van eczeem kan ook optreden tussen de huidplooien, zoals de navel, onder de borsten, in de oksels, de buikplooi, de liezen en de bilspleet.

Haarnestcyste (sinus pilonidalis)

Een haarnestcyste, ook 'sinus pilonidalis' genoemd, komt meestal in de bilspleet voor. Het gaat bij een haarnestcyste om een holte in een huidplooi, die wordt veroorzaakt door ingegroeide haren. Haren ter plaatse groeien terug in de huid. Door een klein gaatje in de huid bereiken ze het onderhuidse weefsel. De haren breken af, er ontstaat een onderhuidse holte en dit kan tot abcesvorming leiden. Indien er een ontstekingsreactie ontstaat, gaat dit gepaard met roodheid, zwelling en pijn en mogelijk afscheiding. Indien bacteriën de onderhuidse ruimte bereiken, kan er een infectie met pusvorming ontstaan, een zogeheten 'abces'. Haarnestcysten komen vooral voor bij mannen onder de 40 jaar. Na een operatieve ingreep van de haarnestcyste kan de wond geïnfecteerd raken. Een trage wondgenezing is ook mogelijk.

Seniele gluteale dermatose bij ouderen

Seniele gluteale dermatose is een huidafwijking die voorkomt ter weerszijden van de bilspleet en vaak vermagerde oudere personen, die langdurig in dezelfde houding zitten of bedlegerig zijn, treft. Met het ouder worden gaat de stevigheid van de huid achteruit en door trek- en schuifkrachten en frictie kan de huid geïrriteerd raken en reageren met sterke verhoorning van de opperhuid (hyperkeratose). Deze huidaandoening wordt gekenmerkt door het ontstaan van evenwijdig aan elkaar lopende richels van hyperkeratose, loodrecht ten opzichte van de bilspleet. Er is geen sprake van inwerking van vocht. De huid is bij seniele gluteale dermatose gemakkelijk beweegbaar, vaak droog en gerimpeld. Wanneer de huid kapot gaat, kunnen er zweertjes ontstaan.

Jeuk tussen billen door erythrasma

Erythrasma is een chronische en moeilijk te genezen huidaandoening, welke wordt veroorzaakt door de bacterie Corynebacterium minutissimum. De aandoening wordt gekenmerkt door met rode en gele jeukende plekken gepaard gaande huiduitslag, met licht schilferende verkleuring in plooien. Het treedt vooral op in de liezen en het wordt daarom ook wel 'lieskring' genoemd. Het kan echter ook voorkomen aan de binnenkant van bovenbenen, oksels, scrotum en de bilspleet.

Jeuk bilspleet door acanthosis nigricans

Acanthosis nigricans is een zeldzame huidaandoening, die wordt geassocieerd met obesitas en insulineresistentie. De huidaandoening wordt gekenmerkt door hyperpigmentatie met een versterkt huidreliëf. In de oksels, nek en het gebied van anus, bilspleet, geslachtsdelen, onder de borsten en lies, kunnen donkere huidverkleuringen en een dikke, fluweelachtige huiduitslag verschijnen. Vaak geven de afwijkingen geen klachten, doch soms kan er jeuk optreden.

Jeuk tussen billen door pityriasis rubra pilaris (PRP)

Pityriasis rubra pilaris betreft een zeldzame, chronische huidziekte, waarvan niet bekend is hoe deze precies ontstaat. De huidaandoening wordt gekenmerkt door een ontstoken en scherp begrensde oranjerode schilferige plaque. Vooral de huid rond de haarzakjes is aangedaan. PRP kan ook optreden in de bilnaad. De plekken kunnen (mild) jeuken.

Aanvullende oorzaken van jeuk in de bilspleet

Huidaandoeningen

• Atopisch eczeem: Chronische jeuk en roodheid door een overgevoelige huid.
• Lichen simplex chronicus: Verharding en verdikking van de huid door constant krabben.
• Lichen sclerosus: Een zeldzame huidaandoening die witte, dunne plekken veroorzaakt, vaak gepaard met jeuk.
• Huidirritatie door contactallergieën of contacteczeem: Bijv. door wasmiddelen, kledingstoffen of toiletpapier.
• Dermatitis herpetiformis: Een zeldzame, met coeliakie geassocieerde huidaandoening die extreme jeuk veroorzaakt.

Andere oorzaken

• Schimmelinfecties (Candida albicans infectie): Komt vaak voor bij mensen die veel zweten of strakke kleding dragen.
• Aambeien (hemorroïden) of anale fissuur (kloof): Beschadigingen of zwellingen in de anale regio kunnen jeuk veroorzaken.
• Parasieten (bijv. aarsmaden): Vooral bij kinderen, maar ook volwassenen kunnen hier last van hebben.
• Infecties met bacteriën (bijv. stafylokokken): Kunnen kleine, jeukende huidinfecties veroorzaken.
• Huidirritatie door slechte hygiëne of overmatige reiniging: Zowel te weinig als te veel schoonmaken kan de huid irriteren.
• Hormonale schommelingen: Bijv. tijdens zwangerschap of menopauze, wat de huid gevoeliger kan maken.

Systemische aandoeningen

• Diabetes mellitus: Kan jeuk veroorzaken door droge huid of een verhoogd risico op schimmelinfecties.
• Lever- of nierproblemen: Chronische ziekten kunnen algemene jeuk veroorzaken, ook in de bilnaad.
• Overmatig zweten (hyperhidrose): Zorgt voor een vochtige omgeving waarin irritatie en infecties sneller ontstaan.
• Overgewicht of obesitas: Kan wrijving en smetplekken in de bilnaad veroorzaken.
• Hidradenitis suppurativa: Een chronische ontsteking van de zweetklieren in de bilspleet.

Medicatie of externe invloeden

• Bijwerking van medicijnen: Zoals antibiotica, die de natuurlijke balans van de huid kunnen verstoren.
• Chemische irritatie: Door gebruik van agressieve zepen, lotions of andere producten.

Neurologische oorzaken

• Perifere neuropathie: Zenuwschade kan jeuk zonder duidelijke huidveranderingen veroorzaken.
• Anogenitale pruritus: Een vorm van jeuk zonder aantoonbare huidafwijking, vaak van neurologische oorsprong.

Behandeling

Eenvoudige zelfzorgmaatregelen, zoals verbeterde hygiëne of luchtige kleding dragen, kunnen vaak helpen om de jeuk te verminderen, maar jeuk tussen bilspleet of bilnaad kan ook een symptoom zijn van een onderliggende aandoening die behandeling vereist. Als eenvoudige maatregelen binnen een tot twee weken geen verlichting bieden, maak dan een afspraak met je huisarts.

Zelfzorg

Neem de volgende maatregelen in acht bij irritatie en jeuk in de bilspleet:

• Let goed op de hygiëne en maak het gebied tweemaal daags schoon.
• Een zure zeep (pH 5) kan helpen om het milieu te herstellen.
• Na het wassen is het belangrijk de bilspleet goed droog te deppen (niet wrijven).
• Bij roodheid wordt het gebruik van zeep afgeraden.
• Gebruik bij voorkeur geen vochtige doekjes of geparfumeerd toiletpapier.
• Niet krabben.
• Niet langdurig zitten.
• Huidplooien drooghouden door scheurlinnen of non-woven gaas aan te brengen.
• Draag luchtig en goed ventilerend ondergoed van natuurlijke materialen, zoals katoen of linnen.
• Voorkom overmatig zweten of transpireren door voor een koele omgeving te zorgen en de omgevingstemperatuur te verlagen.
• Zorg dat je afvalt bij overgewicht.

Medische behandeling

Als je huisarts een specifieke aandoening diagnosticeert die de jeuk veroorzaakt, kun je het advies krijgen om een ​​van de volgende medicijnen te gebruiken:

• Een steroïde crème om ontstekingen te verlichten of voor de behandeling van eczeem of dermatitis in de bilspleet.
• Een schimmelwerende crème voor een schimmelinfectie.
• Zinkzalf bij smetten.
• Antibiotica voor de behandeling van een (secundaire) bacteriële infectie.

Lees verder

• Jeukende anus na ontlasting, met bloed of wormen
• Jeuk aan de anus: symptomen, oorzaak en behandeling
• Kleine, witte bultjes op gezicht bij baby, kind & volwassene
• Pijn aan de anus of anale pijn: oorzaken van pijnlijke anus
• Jeuk aan de schaamlippen: symptomen, oorzaak en behandeling