Aarsmaden: klein witte wormpjes rond aars of anus

Wat zijn aarsmaden en wat kun je tegen aarsmaden doen? Aarsmaden zijn kleine wormpjes die parasitair de darmen kunnen infecteren en eitjes leggen rond de anus of aars, hetgeen hevige jeuk in het anale gebied kan veroorzaken. Aarsmaden zijn ongevaarlijke wormen, maar ze kunnen zeer vervelende klachten veroorzaken, zoals hevige jeuk, doordat de vrouwtjeswormen 's nachts door de anus naar buiten kruipen en op de huid rond de anus eitjes leggen. In de ontlasting zijn soms kleine, bewegende witte of witgele aarsmaden zichtbaar. Dus heb je ('s nachts) jeuk aan je anus en/of zie je bewegende wormpjes in je ontlasting, dan kunnen aarsmaden in het spel zijn.

• Wat is een aarsmade?
• Oorzaak van aarsmaden
• Aarsmaden symptomen
• Hevige jeuk en ontsteking
• Irritatie aan de huid
• Witte wormpjes in ontlasting
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling aarsmaden
• Preventie

Wat is een aarsmade?

De aarsmade wordt ook wel Enterobius vermicularis genoemd. Aarsmaden zijn kleine wormpjes die parasitair de darmen kunnen infecteren en eitjes leggen rond de anus, hetgeen hevige jeuk in het anale gebied kan veroorzaken. De aarsmade behoort tot de rondwormen en in ontwikkelde landen zoals Nederland, is het de meest voorkomende parasitaire wormziekte bij de mens. Ze komen heel veel voor bij schoolgaande kinderen. Het zijn bleekgele tot witte wormpjes, van ongeveer 1 cm lang en ze zijn kommavormig. Ze leven ongeveer 8 weken.

Besmetting met aarsmaden komt wereldwijd voor, doch voornamelijk in milde klimaatzones. Het treft vooral kinderen.

Oorzaak van aarsmaden

Besmetting vindt meestal plaats door het inslikken van eitjes die zich op de vingers van een geïnfecteerd persoon bevinden. Door het aanraken van beddengoed, voedsel, speelgoed of andere voorwerpen die zijn besmet met de eitjes, kan een persoon eitjes aan zijn vingers krijgen. Als hij vervolgens zijn vingers naar zijn mond brengt, kan hij deze eitjes binnenkrijgen. Eenmaal ingeslikt, ontwikkelen de eitjes zich in de darmen tot volwassen aarsmaden. Buiten het lichaam kunnen de eitjes van de aarsmade lang in leven blijven.

's Nachts kruipen de vrouwtjeswormen naar het anale gebied en leggen ze op de huid rond de anus eitjes. Dit kan leiden tot intense jeuk aan en rond de anus en bilspleet. Het gebied kan ook ontstoken raken als de huid opengekrabd wordt. Wanneer een persoon, bijvoorbeeld een kind, de jeuk probeert te bestrijden door te krabben, dan kunnen de eitjes onder zijn vingernagels terechtkomen. Deze eitjes kunnen vervolgens worden overgedragen aan andere kinderen, familieleden, en op voorwerpen in huis of op school blijven kleven.

Aarsmaden symptomen

Hevige jeuk en ontsteking

De symptomen aarsmaden bestaan meestal uit:

• 's nachts kunnen er jeukklachten ontstaan bij de anus, in de bilspleet en soms bij de schaamlippen (het kind kan bij jeuk aan de anus klagen over 'jeuk aan de billen');
• door voortdurend krabben kan ontsteking van de anus ontstaan;
• soms vage of lichte buikpijn en misselijkheid.

Irritatie aan de huid

Daarnaast is de huid geïrriteerd als gevolg van het krabben (door de jeuk). Hierdoor treedt snel een secundaire bacteriële infectie op.

Witte wormpjes in ontlasting

In de ontlasting zijn soms kleine, bewegende witte of witgele aarsmaden zichtbaar.

Onderzoek en diagnose

De diagnose wordt door de huisarts gesteld op grond van de klachten en waarneming van de patiënt of ouder. Aarsmaden zijn, zoals hierboven reeds beschreven, terug te vinden in de ontlasting. Ze zijn te herkennen als kleine bewegende witgele wormpjes. Daarbij is de (intense) jeuk in het anale gebied, gedurende de nacht, zeer kenmerkend. De diagnose kan worden bevestigd door microscopisch onderzoek van huidcellen, die zijn afgenomen van het anale gebied.

Behandeling aarsmaden

De arts zal de patiënt naar alle waarschijnlijkheid een wormafdrijvend middel (anthelminthica) voorschrijven, zoals Mebendazol. Dit middel is als tablet en drank vrij verkrijgbaar bij de apotheek. Mebendazol doodt wormen, wormeieren en larven en het is te gebruiken bij verschillende worminfecties. Een eenmalige dosis van dit middel is voldoende om alle wormen te doden. Aangezien er eitjes kunnen blijven leven op bijvoorbeeld beddengoed en speelgoed en deze voor een nieuwe besmetting kunnen zorgen, moet de kuur na twee weken herhaalt worden. Ingeslikte eitjes komen na twee weken uit.

Preventie

Om herbesmetting te voorkomen, is het noodzakelijk zorg te dragen voor een goede hygiëne. Neem daarbij de volgende hygiënische maatregelen in acht:

• was de handen voor en na het slapengaan met desinfecterende zeep;
• was de handen voor het eten, na het spelen en na wc-bezoek met desinfecterende zeep;
• knip de nagels (van de handen) kort en maak ze regelmatig schoon met een borstel en desinfecterende zeep;
• trek bij kinderen een nauwsluitend broekje aan, zodat ze niet kunnen krabben in het anale gebied en eitjes onder hun nagels kunnen krijgen;
  Vaseline tegen de jeuk / Bron: Kiyok, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
• smeer wat vaseline op de bilnaad ter bestrijding van de jeuk;
• verschoon het ondergoed zeker eenmaal per dag;
• sla het beddengoed en de nachtkleding iedere ochtend buiten uit en laat het daar enige tijd hangen;
• was het beddengoed, ondergoed en nachtkleding op ten minste zestig graden, zodat de eitjes het loodje leggen;
• stofzuig dagelijks de vloer;
• maak voorwerpen die u of uw kind met de handen aanraakt regelmatig schoon met een desinfecterend middel.

Lees verder

• Wormen bij mensen: oorzaken wormen in darmen en ontlasting
• Aarsmaden: symptomen, besmetting, oorzaken en behandeling
• Kleine witte wormpjes in ontlasting: oorzaak en behandeling
• Anale jeuk (jeukende anus): oorzaken van jeuk aan de anus
• Jeukende anus na ontlasting, met bloed of wormen