Darmklachten: opgezette buik, buikpijn en winderigheid

Last van darmklachten, pijnlijke of opgezwollen darmen, stekende of zeurende pijn aan de darmen, een opgezette buik, winderigheid en/of buikpijn? De buik kan door allerlei redenen opspelen. Een opgezette of opgezwollen buik, die eventueel gepaard gaat met winderigheid, is een courante klacht, welke kan duiden op parasieten of een spastische of prikkelbare darm, een syndroom waar vooral veel vrouwen aan lijden. Maar een overgevoelige krampende darm gecombineerd met diarree of verstopping (obstipatie) kan tal van oorzaken hebben. Darmklachten kunnen latent aanwezig zijn of meer op de voorgrond treden. Darmklachten kunnen in een enkel geval ook wijzen op een ernstiger aandoening, waarbij een ziekenhuisopname nodig kan zijn. Wat zijn de belangrijkste oorzaken van darmklachten, welke al dan niet gepaard gaan met klachten als een opgezette buik, (vage of juist vreselijke) buikpijn, rugpijn en winderigheid.

• Darmen: ligging en functie
• Darmen
• Dunne darm
• Dikke darm
• Symptomen van darmklachten
• Bloeden
• Opgeblazen gevoel
• Obstipatie
• Diarree
• Winderigheid
• Ontlastingsincontinentie
• Misselijkheid en overgeven
• Buikpijn
• Gewichtsverlies of aankomen in gewicht
• Darmklachten: de geïrriteerde darm
• Darmklachten door een afname van immunoglobuline A
• Maag- en darmklachten door alcoholmisbruik
• Diarree en winderigheid door een infectie met Blastocystis hominis
• Maag-darmklachten als bijwerking van medicijnen
• Waterige diarree met of zonder bloed door campylobacteriose
• Opgezette buik door candida overgroei (CO)
• Darmklachten door chronisch gebruik van pijnstillers, NSAID's
• Misselijkheid, buikpijn en krampen door clostridium difficile
• Darmklachten door colitis ulcerosa
• Buikpijn en diarree door cryptosporidia spp
• Daling van de gezonde darmflora door gebruik van antibiotica
• Darmkanker of rectumcolonkanker
• Vage buikpijn door darmparasieten
• Maag-darmklachten door depressiviteit en gebruik van antidepressiva
• Darmklachten bij diabetes
• Dientamoeba fragilis
• Maag-darmklachten door eetstoornissen
• Grijze ontlasting door galproblemen
• Buikkrampen dppr gastro-enteritis (buikgriep)
• Buikklachten door glutenallergie, coeliakie
• Maag- en darmklachten als gevolg van hart- en vaatziekten
• Klebsiella infectie
• Diarree door lactose-intolerantie
• Lage rugklachten
• Ontstekingen in de darmen door laxeermiddelen
• Obstipatie (verstopping)
• Overconsumptie van koolhydraten en graanproducten
• Buikklachten door overgewicht (obesitas)
• Vage bovenbuikklachten door alvleesklieraandoeningen
• Opgeblazen gevoel door prikkelbare darm syndroom (PDS)
• Buikkrampen door salmonella infectie
• Bloederige diarree en buikkrampen door schadelijke E.coli varianten
• Diarree door schildklierafwijkingen
• Bloed en slijm in ontlasting door shigellose
• Darmklachten door stress en spanning
• Maagzuur en oprispingen door verteringsproblemen
• Maag-darmklachten door voedselallergieën of voedselintolerantie
• Buikrampen door ziekte van Crohn
• Zwakte van de buikspieren of bekkenbodem problematiek
• Onderzoek en diagnose
• Anamnese
• Fysiek onderzoek
• Bloedonderzoek
• Ontlastingsonderzoek
• Beeldvormend onderzoek
• Endoscopie
• Functionele testen

Darmen: ligging en functie

Darmen

De darmen behoren tot het spijsverteringsstelsel, ook wel 'gastro-intestinaal systeem' genoemd,. De darmen lopen van de maag tot de anus en bestaan uit de dunne darm (enteron), de dikke darm (colon) en de endeldarm (rectum). De meeste voedingsstoffen en water wordt opgenomen in de darmen. Voedsel komt via de mond, slokdarm (oesophagus) en maag (ventriculus, gaster) eerst in de dunne darm terecht.

Dunne darm

De dunne darm is ongeveer 6 meter lang en en bestaat uit drie delen:

• de twaalfvingerige darm (duodenum);
• de nuchtere darm (jejunum); en
• de kronkeldarm (ileum).

In de dunne darm wordt het verteringsproces beëindigd; het voedsel wordt afgebroken (verteerd) tot kleine voedingsstoffen. Vervolgens wordt via de dunne wand van de dunne darm voedingsstoffen opgenomen in het bloed en lymfevaten, ook wel 'resorptie' genoemd. Via peristaltische bewegingen zorgt de dunne darm voor transport van het onverteerbare en onverteerde voedsel naar de dikke darm.

Dikke darm

De dikke darm is 1,5 meter lang en bestaat uit de blindedarm met het wormvormig aanhangsel (appendix), de karteldarm en de endeldarm. Tussen de kronkeldarm en en de blindedarm bevindt zich een klep, die voorkomt dat de inhoud vanuit de dikke darm terugvloeit naar de dunne darm. In de dikke darm worden onverteerbare voedselresten bewerkt door darmbacteriën, onder andere de colibacteriën, welke zorgen voor de rottings- en gistingsprocessen. Enkele bacteriën zijn in staat om vitamine K te maken. Vervolgens worden de onverteerbare voedselresten tijdelijk opgeslagen in de endeldarm (welke 15-20 cm lang is), en verlaten ze het lichaam als ontlasting (feces), welke voor ongeveer 50% uit water bestaat. De rest is slijm, onverteerbare voedselresten, afgestoten darmwandcellen, vele bacteriën, zouten en galkleurstoffen (die de ontlasting haar kenmerkende kleur geeft).

Symptomen van darmklachten

De volgende symptomen kunnen duiden op darmklachten.

Bloeden

Bloeden kan overal in het spijsverteringskanaal plaatsvinden, van de mond tot de anus. Bloed in de ontlasting kan felrood zijn of kan de ontlasting kan teerachtig zwart zijn. Hoe hoger in het spijsverteringskanaal het bloeden optreedt, hoe donkerder de ontlasting.

Opgeblazen gevoel

Hierbij voelt de buik gezwollen aan vanwege een opeenhoping van gas, vocht of voedsel in de dunne darm. Dit kan afzonderlijk of in combinatie met andere darmaandoeningen optreden.

Obstipatie

Bij obstipatie lukt het niet goed om te poepen; de ontlasting komt minder dan drie keer per week.

Diarree

Diarree is waterige ontlasting die veel vaker komt dan normaal. Veel mensen hebben hier van tijd tot tijd last van en vaak is het geen symptoom van een ernstige ziekte, vooral niet als het binnen een dag of twee verdwijnt. Maar chronische diarree kan wijzen op een meer ernstige aandoening. Raadpleeg in dat geval je huisarts.

Winderigheid

Winderigheid is een gasophoping in de darmen waardoor je steeds scheetjes moet laten.

Ontlastingsincontinentie

Ontlastingsincontinentie duidt op het ongewenst verlies van ontlasting of het niet kunnen ophouden van de ontlasting.

Misselijkheid en overgeven

Braken is het lozen van voedsel en/of andere stoffen uit de maag door de mond en soms de neus. Misselijkheid is het gevoel dat voorafgaat aan braken.

Buikpijn

De intensiteit van buikpijn is niet altijd evenredig gerelateerd aan de ernst van de aandoening waardoor deze wordt veroorzaakt. Buikpijn is vaak een symptoom van spijsverteringsaandoeningen, en het is raadzaam om naar een arts te gaan als de pijn niet binnen twee dagen verdwijnt of erger wordt.

Gewichtsverlies of aankomen in gewicht

Gewichtstoename zonder duidelijke reden kan het gevolg zijn van een slechte spijsvertering, of vanwege een stofwisselingsstoornis, of vanwege het nemen van bepaalde medicijnen, of vanwege een voedingstekort of een slechte opname van bepaalde voedingsstoffen. Onverklaarbaar gewichtsverlies kan verschillende oorzaken hebben. Gewichtsverlies komt bij veel verschillende ziekten voor, zoals infectie in de darmen, een overactieve schildklier of diabetes.

Darmklachten: de geïrriteerde darm

De buik kan door talloze oorzaken opspelen. De gebruikelijke darmproblemen zijn winderigheid of flatulentie (het meer dan normaal laten ontsnappen van lucht - winden of scheten - uit de anus), diarree (dunne tot waterdunne ontlasting) en obstipatie of verstopping (ophoping van feces of poep in de darm). Darmklachten kunnen duiden op parasieten of het prikkelbare darm syndroom (PDS), een veelvoorkomende aandoening die gepaard kan gaan met buikpijn, opgeblazen gevoel, krampen, diarree of verstopping. Darmklachten kunnen soms ook wijzen op een ernstiger aandoening, waarbij een ziekenhuisopname nodig kan zijn. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste oorzaken in alfabetische volgorde.¹

Darmklachten door een afname van immunoglobuline A

Immunoglobulines (afgekort Ig) worden ook wel antistoffen of antilichamen genoemd en hebben als functie het lichaam te beschermen tegen het binnendringen van allerlei ziekteverwekkers. Immunoglobuline A (LgA) is onder meet aanwezig in de tractus digestivus, het spijsverteringskanaal. IgA deficiëntie vergroot de kans op infecties van bijvoorbeeld de luchtwegen en de darmen. Dit komt voor bij ongeveer 1% van de bevolking voor.

Maag- en darmklachten door alcoholmisbruik

Alcohol tast het slijmvlies in maag en darmen aan, als gevolg waarvan het slijmvlies geïrriteerd en enigszins ontstoken raakt. Ook verstoort overmatig gebruik van alcohol het bacterie-evenwicht in de darmen. Alcoholmisbruik kan aanleiding geven tot maag- en darmklachten.

Diarree en winderigheid door een infectie met Blastocystis hominis

Blastocystis hominis is een parasiet die die in de darm van dier en mens kan voorkomen en leeft van de darminhoud. Een parasiet heeft een gastheer nodig om te kunnen overleven. Geschat wordt dat miljoenen Nederlanders deze darmparasiet bij zich dragen. Bij grote aantallen mensen geeft deze parasiet geen klachten. Onderzoeken tonen aan dat als het immuunsysteem van de besmette persoon sterk is, hij geen klachten krijgt. Bij iemand met spijsverteringsproblemen en/of een verzwakt immuunsysteem, kan de parasiet onder meer de volgende symptomen veroorzaken:

• Anale jeuk;
• Diarree;
• Winderigheid;
• Gewichtsverlies;
• Buikpijn.

Maag-darmklachten als bijwerking van medicijnen

Sommige medicijnen kunnen maag-darmklachten als bijwerking hebben. Een voorbeeld is Metformine, een verlager van het bloedglucose. Een ander voorbeeld is de antireumatica die maag- en darmklachten kunnen veroorzaken: maagpijn, misselijkheid, verminderde eetlust, maagirritatie en een opgeblazen gevoel. Soms zijn bij deze middelen ook ernstigere bijwerkingen mogelijk, zoals maagbloedingen en perforaties in de maag en de darm.

Waterige diarree met of zonder bloed door campylobacteriose

Campylobacteriose is de verzamelnaam voor ziektebeelden veroorzaakt door de bacterie Campylobacter en het is in Nederland de belangrijkste veroorzaker van darminfecties. Via besmet voedsel komt de bacterie in het menselijk lichaam terecht. Campylobacteriose is erg besmettelijk. Een groot deel van de infecties met deze boosdoener gaat niet gepaard met klachten. Eventuele symptomen ontstaan meestal 48 uur tot één week na besmetting en bestaan veelal uit lichte maag-darmklachten. Daarnaast kunnen ook andere klachten optreden, zoals:

• Waterige diarree met of zonder bloed;
• Buikpijn of maagpijn;
• Koorts;
• Misselijkheid en braken (overgeven).

Meestal verdwijnen de verschijnselen na vijf tot zeven dagen. Darmkrampen kunnen echter nog weken blijven bestaan. Bij mensen met een verminderde afweer kan de darminfectie langdurig en ernstig zijn. Soms treden er complicaties op, zoals:

• Infecties van de bloedbaan, lever, alvleesklier of galblaas;
• Een darmperforatie;
• Gewrichtsontstekingen (artritis);
• Het Guillain-Barré Syndroom (GBS), een neuromusculaire aandoening.

Opgezette buik door candida overgroei (CO)

Candida Albicans is een gistachtig micro-organisme, dat in harmonie met andere micro-organismen in het maag-darmkanaal leeft. Candida-overgroei (= gist overgroei). Bij een verstoring van de balans of als de gistgroei boven normale waarden komt, dan leidt dit tot een overbevolking van gist en candidiasis, een schimmelinfectie. Hierdoor raakt de darmflora ontregeld wat leidt tot allerlei hardnekkige problemen en chronische klachten. Een Candida infectie kan leiden tot onder meer de volgende klachten:

• Spijsverteringsorganen: opgezette of opgezwollen buik, slijm in de ontlasting, spastische darm, maagklachten, darmkrampen, winderigheid, obstipatie of diarree, anale jeuk, geregeld last van misselijkheid.
• Geslachtsorganen: terugkerende vaginale infecties, jeuk aan de geslachtsorganen, vieze witte afscheiding, libidoverlies.
• Immuunsysteem: allerlei klachten die verband houden met een overactief of verzwakt immuunsysteem, zoals eczeem, allergieën, verstopte en/of jeukende neus, toegenomen overgevoeligheid of intolerantie voor voedsel, steeds terugkerende infecties, chronische bijholte ontstekingen, blaasontstekingen en andere gezondheidsklachten.
• Algeheel energieniveau: vermoeidheidsklachten, snel moe na inspanning, toegenomen slaapbehoefte.
• Spieren en gewrichten: pijnlijke spieren en gewrichten, snel vermoeide spieren, het gevoel van lood in armen en benen.
• Hormonale systeem: menstruatiestoornissen, hoofdpijn, steeds koude handen en voeten.²

Darmklachten door chronisch gebruik van pijnstillers, NSAID's

Het langdurig gebruik van pijnstillers kan leiden tot darmklachten. NSAID staat voor ‘Non Steroid Anti Inflammatory Drug’. De bekendste NSAIDs zijn ibuprofen, diclofenac en naproxen. Ze kunnen bijwerkingen geven, zoals maagklachten en de maag en darmen beschadigen. In een enkel geval kunnen ze zelfs een maagbloeding veroorzaken. Reden dat NSAIDs vaak samen met een maagbeschermend middel zoals omeprazol door de (huis)arts voorgeschreven wordt.

Misselijkheid, buikpijn en krampen door clostridium difficile

Clostridium difficile is een bacterie die bij het merendeel van de pasgeboren baby’s en 9% van de volwassenen in de darm voorkomt en welke onder normale omstandigheden geen klachten veroorzaakt. De bacterie is bij gezonde mensen onderdeel van de darmflora en krijgt het geen kans om zich te vermenigvuldigen. Pas als ze zich kunnen vermenigvuldigen (= koloniseren), kunnen ze klachten veroorzaken doordat ze giftige stoffen (toxinen) produceren. Diarree is de belangrijkste klacht als Clostridium difficile zich gaat vermenigvuldigen in de darm. Dit wordt wel ‘Clostridium difficile associated diarrhoea’ (CDAD) genoemd en is de belangrijkste oorzaak van in zorginstellingen opgelopen diarree. Dit kan gepaard gaan met misselijkheid, buikpijn, krampen en soms koorts.

Darmklachten door colitis ulcerosa

Colitis ulcerosa is een chronische, regelmatig terugkerende ontsteking van het slijmvlies van de dikke darm, waarbij zweren kunnen ontstaan. Er kunnen bij colitis ulcerosa echter ook klachten en ontstekingen buiten de darm optreden. Er zijn veel overeenkomsten met de ziekte van Crohn. De klachten en de ernst van de klachten kunnen aanzienlijk per patiënt verschillen. Hier zijn enkele van de meest voorkomende symptomen ulcerosa:

• Na de stoelgang blijft soms het gevoel dat de darm niet leeg is.
• Plotse opflakkeringen van diarree, vaak met bloed en slijm.
• Rectale pijn.
• Constipatie (verstopping).
• Krampende buikpijn (buikkrampen).
• Gewichtsverlies als gevolg van chronische diarree of verminderde eetlust.
• Vermoeidheid.
• Bloedarmoede als gevolg van frequent bloedverlies.
• Moeite met het ophouden van de ontlasting.

Soms kunnen er ook klachten buiten de darm voorkomen, zoals:

• Ontstoken ogen.
• Pijnlijke, ontstoken gewrichten.
• Huidklachten.
• Ontstekingen van de lever.

Buikpijn en diarree door cryptosporidia spp

Dit betreft een besmetting met protozoaïre dunne darmparasieten, die darmklachten kunnen veroorzaken als buikpijn en diarree. Bij kinderen kan te dientengevolge een groeiachterstand, bloedarmoede of allergie ontstaan.

Daling van de gezonde darmflora door gebruik van antibiotica

Antibiotica veroorzaken een daling van de gezonde darmflora waardoor onder andere veel darmgassen en krampen kunnen ontstaan. Neem daarom alleen antibiotica als het echt niet anders kan. Overleg dit met de arts. Het vervelende van antibiotica is dat het niet alleen schadelijke bacteriën in het lichaam doodt, maar ook de goede bacteriën in de darm. Na een antibioticakuur is de darmflora ernstig aangetast, waardoor je weerstand laag is. Dit vergroot de kans op infecties na een antibioticakuur. Darmbacteriën spelen namelijk een belangrijke rol bij de weerstand tegen infecties.

Darmkanker of rectumcolonkanker

Dit betreft kanker in het onderste deel van het maag-darmkanaal, die begint achter in de mond bij de slokdarm en eindigt bij de anus. Het komt slechts voor bij minder dan 0,1 % van de bevolking. Darmkanker kan verschillende symptomen veroorzaken, waaronder:

• Een aanhoudende verandering in de stoelgang en/of bloed in de ontlasting.
• Onverklaarbaar gewichtsverlies en algehele malaise.

Vage buikpijn door darmparasieten

Bij 20 tot 30% van de bevolking komen darmparasieten voor. Dit zijn eencellige organismen die een gastheer nodig hebben om te overleven en voor de mens ziekmakende eigenschappen hebben. Vooral kinderen die kampen met onbegrepen, vage buikpijnklachten en/of langdurige diarree, kunnen last hebben van een darmparasiet. In Nederland komt de parasiet giardia lamblia op grote schaal voor. Niet bij iedereen zorgt deze lastpak voor klachten.

Maag-darmklachten door depressiviteit en gebruik van antidepressiva

Mogelijke bijwerkingen van antidepressiva zijn maag-darmklachten: misselijkheid, braken, diarree en verstopping. Een depressie kan gepaard gaan met maag- en darmklachten en andere lichamelijke klachten.

Darmklachten bij diabetes

Bij mensen met diabetes (suikerziekte) komen darmklachten vaker voor. Te denken valt aan een opgezette buik, moeilijke stoelgang, verstopping, misselijkheid, diarree, enz.

Dientamoeba fragilis

Dientamoeba fragilis is een parasiet die in de darm kan voorkomen en bij een deel van de mensen die de parasiet bij zich draagt, geen klachten veroorzaakt. Bij sommige mensen en dan vooral kinderen, veroorzaakt de parasiet wel darmklachten. Kinderen hebben vaak last van diarree of dunne ontlasting, buikpijn en soms huidklachten. Volwassenen kunnen juist last krijgen van obstipatie. Sommige geïnfecteerde mensen klagen over vermoeidheid.

Maag-darmklachten door eetstoornissen

Meer dan de helft van de patiënten met eetstoornissen heeft ernstige subjectieve maag-darmklachten. Maag-darmklachten, behalve opboeren, verdwijnen als de normale voeding wordt hervat.³

Grijze ontlasting door galproblemen

De ontlasting ziet er uit als stopverf (grijs) als er onvoldoende gal wordt gemaakt, of als de gal niet in de darmen terechtkomt.

Buikkrampen dppr gastro-enteritis (buikgriep)

Gastro-enteritis of buikgriep is een ontsteking van de maag en darmen (het maag-darmkanaal), meestal ten gevolge van een infectie met een virus, bacterie, parasiet, toxines, voedselallergieën en medicijnen (die in dit artikel ook separaat worden besproken). In de volksmond wordt het wel buikgriep genoemd. Veelvoorkomende symptomen zijn:

• Buikkrampen;
• Maagpijn;
• Misselijkheid en braken;
• Borborygmi (borrelingen in de darmen);
• Diarree (met of zonder bloed en slijm);
• Gewichtsverlies.

Buikklachten door glutenallergie, coeliakie

Coeliakie, glutenallergie of glutenintolerantie is een spijsverterings- en auto-immuunziekte die leidt tot schade aan het slijmvlies van de dunne darm als voedingsmiddelen met gluten worden gegeten. Deze aandoening komt bij ongeveer 1% van de bevolking voor. Bij coeliakie worden gluten door het lichaam als een schadelijke stof gezien en wordt door hen dus niet verdragen. Gluten is een eiwit dat voorkomt tarwe, rogge, gerst, spelt en kamut. Het komt ook voor in voedsel dat gemaakt is van deze granen. Bij mensen met coeliakie raakt de darmwand beschadigd. Dit kan op den duur leiden tot verschillende buikklachten:

• Aanhoudende diarree en bij sommigen juist verstopping;
• Stinkende, vettige ontlasting;
• Een opgezette buik en buikpijn;
• Braken (overgeven);
• Verminderde eetlust.

In geval de darmwand ernstig beschadigd raakt, kunnen er problemen ontstaan met de opname van voedingsstoffen.

Maag- en darmklachten als gevolg van hart- en vaatziekten

Maag- en darmproblemen kunnen een indicatie zijn van hartproblemen.

Klebsiella infectie

Klebsiella is een bacterie die steeds meer voorkomt bij secundaire infecties (een ontsteking door een ziektekiem die optreedt na een ontsteking van een andere ziektekiem) bij patiënten met een verminderde weerstand, vooral na voorafgaand antibioticagebruik.

Diarree door lactose-intolerantie

Lactose of melksuiker komt vooral voor in melk en melkproducten. Lactose-intolerantie het onvermogen de melksuiker lactose te verteren, waardoor er klachten ontstaan wanneer de darmbacteriën niet-verteerde lactose in de darm afbreken. Er ontstaat diarree doordat de niet-verteerde lactose water aantrekt. Dit kan gepaard gaan met misselijkheid en een opgezette buik.

Lage rugklachten

Een aandoening die druk op het ruggenmerg veroorzaakt, kan lage rugpijn veroorzaken die gepaard gaat met controleproblemen over de darmen of blaas.

Ontstekingen in de darmen door laxeermiddelen

Langdurig misbruik van laxantia (laxerende middelen) kan leiden een verstoring van de normale spierwerking van de darmen, hetgeen ernstige obstipatie tot gevolg kan hebben. Ook kan het leiden tot ontstekingen in de darmen, wat gepaard gaat met buikpijn, misselijkheid en braken.

Obstipatie (verstopping)

Bij obstipatie blijft de ontlasting te lang in de dikke darm, waardoor het droog en hard wordt. Klachten die kunnen optreden zijn een uitblijvende, moeilijke, harde, pijnlijke of trage ontlasting.

Overconsumptie van koolhydraten en graanproducten

Bij gezonde darmen veroorzaken parasieten meestal geen problemen (25% van de bevolking heeft ze in de darmen), maar klachten kunnen ontstaan als de darmflora is aangetast als gevolg van bijvoorbeeld overconsumptie van koolhydraten en graanproducten. Hierdoor neemt de kans op infecties met parasieten en schimmels toe.

Buikklachten door overgewicht (obesitas)

Overgewicht vergroot de kans op het ontstaan van onder meer ontstekingsreacties en chronische buikklachten.

Vage bovenbuikklachten door alvleesklieraandoeningen

De pancreas (alvleesklier) is aangesloten op de 12-vingerige darm, die ligt tussen de maag en de dunne darm en is betrokken bij de hormoonhuishouding en tevens verantwoordelijk voor de afscheiding van spijsverteringssappen. Vroege symptomen die op een aandoening van de alvleesklier kunnen wijzen, zijn onder meer:

• Vage bovenbuikklachten die later ernstiger van aard worden en zich kunnen uitbreiden, eerst rondom de navel en later over de gehele buik;
• Winderigheid;
• Opgeblazen buik;
• ‘gerommel' in de buik;
• een vol gevoel in maag en/of darmen;
• Stinkende ontlasting en stinkende winden.

Opgeblazen gevoel door prikkelbare darm syndroom (PDS)

PDS maakt deel uit van de groep zogeheten functionele aandoeningen van het maag-darmkanaal, waarbij er sprake is van een gestoorde functie van maag of darm zonder onderliggende ziekte. Ongeveer 40-50 % van alle maag-darmklachten en aandoeningen valt in deze groep. Het meest voorkomende symptoom van PDS is pijn of ongemak in de buik. Dit kan gepaard gaan met buikkrampen. Verandering in de stoelgang - diarree en/of verstopping - is een andere veelvoorkomende klacht. Vaak staat of obstipatie of diarree op de voorgrond.

Andere symptomen die soms aanwezig bij het prikkelbare darm syndroom, zijn:

• Opgeblazen gevoel;
• Voortdurende aandrang;
• Winderigheid;
• Vermoeidheid en algehele malaise;
• Rugpijn;
• Maagklachten (o.a. brandend maagzuur);
• Hoofdpijn;
• Slapeloosheid;
• Pijn bij het vrijen;
• Moeite met plassen.

Buikkrampen door salmonella infectie

Een Salmonella-infectie is een veelvoorkomende bacteriële aandoening, die het darmkanaal aantast. Salmonellabacteriën leven meestal in de darmen van dieren en mensen en ze verplaatsen zich via de uitwerpselen. Mensen worden meestal besmet via besmet water of voedsel, zoals pluimvee, vlees en eieren.

Mensen met een salmonella-infectie ontwikkelen normaal gesproken binnen 12 tot 72 uur diarree, koorts en buikkrampen. De ziekteverschijnselen van een salmonella-infectie duren over het algemeen vier tot zeven dagen. Gezonde mensen genezen meestal zonder specifieke behandeling.

Bloederige diarree en buikkrampen door schadelijke E.coli varianten

Escherichia coli (E. coli) bacteriën leven in de darmen van mensen en dieren. De meeste varianten van E. coli zijn onschadelijk of leiden tot relatief korte diarree, zoals dat voorkomt bij reizigers naar ontwikkelingslanden.

Maar er zijn een paar bijzonder vervelende stammen bekend, waaronder E. coli O157: H7, welke kan leiden tot ernstige, bloederige diarree en buikkrampen, gevolgd door ernstige schade aan de organen, zoals nierfalen. Onder meer via niet goed doorbakken vlees of rauwe groenten, kan men deze lastpak oplopen.

Gezonde volwassenen herstellen doorgaans binnen een week van een infectie met E. coli O157: H7, maar jonge kinderen en ouderen kunnen het zogeheten hemolytisch uremisch syndroom (HUS) ontwikkelen: een zeer zeldzame aandoening die wordt gekenmerkt door de combinatie van nierfalen, hemolytische anemie en beschadiging van de binnenbekleding van de bloedvaten, welke de dood tot gevolg kan hebben.

Diarree door schildklierafwijkingen

Bij een te langzaam werkende schildklier (hypothyreoïdie) kan men last krijgen van obstipatie en bij een te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie) kan men last krijgen van diarree, brijachtige ontlasting en frequente stoelgang.

Bloed en slijm in ontlasting door shigellose

Shigellose is infectie met de bacterie Shigella, die leidt tot en zware vorm van diarree die wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van bloed en slijm in de ontlasting (dysenterie) en pijn, koorts en uitdroging (dehydratie).

Darmklachten door stress en spanning

Stress en aanhoudende spanning kan leiden tot maag- en darmklachten. Nadat de stressvolle periode voorbij is, verdwijnen vaak de darmklachten.

Maagzuur en oprispingen door verteringsproblemen

Verteringsproblemen kunnen leiden tot een opgeblazen gevoel, maagzuur, misselijkheid en oprispingen (boeren). Verteringsproblemen kunnen psychosomatisch van aard zijn (zie ‘stress en spanning’), maar het kan veroorzaakt worden door voeding. Verder is bekend dat met het voortschrijden der jaren verteringssappen steeds minder efficiënt worden en de darmen inactiever. Voor een goede vertering is het belangrijk het voedsel goed te kauwen en de tijd te nemen voor een maaltijd. Ook kan men beter bepaalde voeding vermijden, zoals te vette voeding, cafeïne, alcohol, sterk gekruid eten, suiker en suikervervangers. Daarnaast is het belangrijk om evenwichtig te eten en te zorgen voor voldoende lichaamsbeweging.

Maag-darmklachten door voedselallergieën of voedselintolerantie

Voedselintolerantie betekent dat een bepaalde stof niet goed verdragen wordt en een allergie is een abnormale reactie van het afweersysteem op bepaalde stoffen, allergenen genaamd. Voedselallergieën of intolerantie voor bepaalde voeding kunnen leiden tot allerlei maag-darmproblemen.

Buikrampen door ziekte van Crohn

De ziekte van Crohn is een chronische ontstekingsziekte van het spijsverteringskanaal en komt bij circa 0,3% van de bevolking voor. Veelvoorkomende symptomen van de ziekte van Crohn zijn buikpijn, soms met hevige buikkrampen, diarree, gewichtsverlies en vermoeidheid. Minder frequent optredende symptomen zijn verminderde eetlust, koorts, nachtzweten, overmatige winderigheid, rectale pijn en rectaal bloeden.

Zwakte van de buikspieren of bekkenbodem problematiek

Zwakte van de buikspieren of bekkenbodem problematiek kunnen buikklachten, maagklachten en darmklachten in de hand werken.

Onderzoek en diagnose

Anamnese

Bij darmklachten zal de arts eerst je medische geschiedenis in kaart brengen. Je krijgt vragen over je symptomen, zoals de aard van de pijn, de duur, de frequentie van klachten, eventuele veranderingen in je stoelgang, en andere gerelateerde symptomen zoals winderigheid, misselijkheid, of koorts. De arts zal ook vragen naar je voedingsgewoonten, levensstijl, en eventuele stressfactoren, aangezien deze vaak bijdragen aan darmklachten.

Fysiek onderzoek

De arts voert een lichamelijk onderzoek uit door je buik te palperen (af te tasten) om te beoordelen of er sprake is van gevoeligheid, zwelling, of abnormale massa's. Dit helpt bij het identificeren van mogelijke oorzaken zoals ontstekingen of darmobstructies.

Bloedonderzoek

Een bloedtest kan helpen bij het opsporen van ontstekingen, infecties, bloedarmoede, of andere afwijkingen die mogelijk bijdragen aan je klachten. Afhankelijk van de bevindingen kunnen specifieke bloedmarkers worden gecontroleerd, zoals ontstekingswaarden (CRP of ESR) of antistoffen bij glutenintolerantie (coeliakie).

Ontlastingsonderzoek

Een ontlastingsonderzoek kan helpen bij het detecteren van parasieten, bacteriële infecties of andere afwijkingen, zoals bloed in de ontlasting, die mogelijk wijzen op een darmaandoening.

Beeldvormend onderzoek

De arts kan besluiten om beeldvormend onderzoek aan te vragen, zoals een echo, CT-scan of MRI van de buik, om de darmen en omliggende organen in kaart te brengen. Dit helpt bij het opsporen van ontstekingen, tumoren, darmobstructies, of andere afwijkingen.

Endoscopie

Als er aanwijzingen zijn voor ernstige darmproblemen, kan een endoscopie worden uitgevoerd. Hierbij wordt met een flexibele buis met camera (bijv. een colonoscopie of gastroscopie) in de darmen gekeken om eventuele afwijkingen, zoals ontstekingen, poliepen, of zweren, rechtstreeks te bekijken en indien nodig biopten (stukjes weefsel) te nemen voor verder onderzoek.

Functionele testen

Bij een vermoeden van functionele darmklachten, zoals het prikkelbare darm syndroom (PDS), kunnen aanvullende onderzoeken worden uitgevoerd, zoals een ademtest om voedselintoleranties of bacteriële overgroei op te sporen, of manometrie om de druk en beweging van de darm te meten.

Noten:

1. Met dank aan http://www.mglab.nl voor een helder overzicht van alle mogelijke oorzaken.
2. http://www.candida.nl
3. C.A. van Rijn: Anorexia nervosa en boulimia nervosa. II. Somatische gevolgen van ondervoeding, Ned Tijdschr Geneeskd. 1998;142:1863-6.

Lees verder

• Buikpijn onderbuik: links/rechts, oorzaken bij man en vrouw
• Dikkedarmontsteking: symptomen, oorzaken en behandeling
• Diarree: symptomen, oorzaken & waterige ontlasting stoppen
• Buikgriep door norovirus: symptomen, oorzaak en behandeling
• Wormen bij mensen: oorzaken wormen in darmen en ontlasting