Wormen bij mensen: oorzaken wormen in darmen en ontlasting

Wormen in de ontlasting is een vies gezicht en mensen kunnen schrikken als ze wormen in hun poep aantreffen. Wormen zijn parasieten die in de darmen of organen leven. Besmetting met eitjes van een worm kan plaatsvinden van mens op mens, van dier op dier en van mens op dier of omgekeerd. Mensen kunnen last hebben van veel verschillende soorten wormen. Vaak betreft het een infectie met de aarsmade, een kleine worm van ongeveer 5–10 mm. Deze kan effectief bestreden worden met een antiwormmiddel. De behandeling dient altijd in combinatie met een goede hygiëne te gebeuren, teneinde de kans op besmetting te verminderen.

• Wormen in ontlasting
• Parasieten
• Levenscyclus van wormen
• Soorten wormen bij mensen
• Hoe wormen worden verspreid
• De aarsmade
• Kleine wormpjes
• Aarsmaden symptomen
• De lintworm
• Spoelworm in de darmen
• Darmparasiet
• Symptomen spoelworm
• De zweepworm
• Wanneer naar de huisarts?
• Diagnose en behandeling wormen bij mensen
• Lichamelijk en microscopisch onderzoek
• Antiwormmiddel
• Hygiëne

Wormen in ontlasting

Parasieten

Wormen zijn parasieten. Parasieten zijn levensvormen die andere levende organismen, gastheren genoemd, nodig hebben om te overleven en zich te vermenigvuldigen. Wormen komen voor in de darmen of de weefsels, zoals lever en longen.

Levenscyclus van wormen

De levenscyclus van de worm bestaat uit drie fasen:

• het ei;
• de larve; en
• de worm.

Besmetting kan plaatsvinden van mens op mens, van dier op dier en van mens op dier of omgekeerd.

Soorten wormen bij mensen

Mensen kunnen last hebben van veel verschillende soorten wormen. De vier meest voorkomende wormen in Nederland zijn:

• de aarsmade of madewormen (Enterobius vermicularis);
• de lintworm (Cestoda);
• de spoelworm (Ascaris lumbricoides); en
• de zweepworm (Trichuris trichiura).

Hieronder worden deze soorten successievelijk besproken.

Hoe wormen worden verspreid

Wormen worden voornamelijk verspreid in kleine stukjes poep van mensen met een worminfectie. Sommige loop je op door besmet voedsel. Je kunt besmet raken door: voorwerpen of oppervlakken met wormeitjes aan te raken als iemand met wormen zijn handen niet wast.

De aarsmade

Kleine wormpjes

De aarsmade is een kleine worm van ongeveer 5–10 mm. De lastpak is geelwit van kleur en kommavormig. Een infectie met de aarsmade komt ook vaker voor bij schoolgaande kinderen dan bij volwassenen. Iemand raakt geïnfecteerd door bijvoorbeeld een vinger waarop eitjes van de parasiet aanwezig zijn, in de mond te steken. De handen raken veelal besmet door krabben aan de anus, waar de eitjes van de aarsmade zich normaal gesproken bevinden. Maar iemand kan ook besmet raken doordat hij voorwerpen aanraakt waarop eitjes op terecht zijn gekomen. Denk hierbij aan deurknoppen of speelgoed. De eitjes belanden in de darmen, waar ze zich ontwikkelen tot larven en vervolgens tot volwassen wormen. Vrouwtjeswormen leggen vaak 's nachts eieren in de huid rond de anus. Dit kan hevige jeuk veroorzaken. Een kind kan zich daar gaan krabben en krijgt zo eitjes aan de hand of onder de nagels.

Aarsmaden symptomen

De mogelijke klachten en symptomen zijn:

• De beestjes leggen hun eitjes rond de anus, hetgeen jeuk kan veroorzaken.
  Buikpijn / Bron: Andrey Popov/Shutterstock.com
• Het kan voorkomen dat er op de billen of in de ontlasting bewegende wormpjes te zien zijn (wormen in ontlasting).
• Een ernstige infectie kan buikpijn, prikkelbaarheid, gebrekkige eetlust en gewichtsverlies veroorzaken.
• De wormpjes kunnen bij meisjes en vrouwen de inwendige geslachtsorganen binnendringen en de vagina infecteren.

De lintworm

De lintworm is een darminfectie die het gevolg is van eten van rauw of onvoldoende verhit geïnfecteerd varkens- of rundvlees. Dikwijls geeft een lintworm geen of nauwelijks klachten. Soms klaagt men over pijn bovenin de buik, vage buikklachten of verlies van eetlust. Doordat één tot drie centimeter lange witgele beweeglijke segmenten in de ontlasting worden aangetroffen, wordt een lintworm vrijwel altijd opgemerkt.

Spoelworm in de darmen

Darmparasiet

Deze darmparasiet wordt tegenwoordig nog maar zelden in Nederland waargenomen, maar komt vooral voor in tropische en subtropische streken. Mensen kunnen besmet raken met de eitjes van de spoelworm door het eten van besmet voedsel, rauwe groente en fruit en het drinken van besmet water. Door slechte riolering kan besmetting van de grond plaatsvinden, alsook door het gebruik van afvalwater of uitwerpselen om het land te bemesten.

In de darmen ontwikkelen de darmen tot larven. Ze boren zich door de darmwand en migreren via de bloedbaan naar de longen. De lastpak wordt opgehoest en weer ingeslikt, waarna deze weer in de darmen terecht komt. Aldaar ontwikkelt het beestje zich tot een volwassen exemplaar die eitjes legt, welke vervolgens het lichaam van de gastheer verlaat met de ontlasting.

Symptomen spoelworm

In lichte gevallen treden er geen symptomen op. De naar de longen gemigreerde wormen kunnen aanleiding geven tot beschadiging van het longweefsel hetgeen longontsteking tot gevolg kan hebben. Soms kunnen de parasieten het darmkanaal verstoppen. Er kunnen zich ook andere complicaties zoals ondervoeding voordoen.

De zweepworm

Deze lichtgele tot witte parasiet van 3 tot 5 cm nestelt zich in het darmkanaal. Besmetting met de zweepworm vindt in Nederland vooral plaats via huisdieren die de eieren in hun ontlasting achterlaten. Vaak geeft dit aanleiding tot klachten, maar vooral bij jonge kinderen kunnen ernstige infecties de volgende klachten geven:

• darmontsteking (bloed en slijm in de ontlasting);
• buikpijn;
• gebrek aan eetlust;
• misselijkheid en braken; en
• lang aanhoudende diarree.

Wanneer naar de huisarts?

De NHG-Patiëntenfolder vermeldt dat de patiënt aarsmaden zelf kan behandelen en bij onvoldoende resultaat kan overleggen met de huisarts. Als de wormpjes steeds terugkomen, is het verstandig alle huisgenoten te behandelen. Bij spoelwormen, lintwormen of een ander soort wormen, kan de patiënt het beste naar zijn/haar huisarts gaan. Neem indien mogelijk (een deel van) de worm of het eitje in een potje mee naar de dokter.

Diagnose en behandeling wormen bij mensen

Lichamelijk en microscopisch onderzoek

De diagnose wordt gebaseerd op basis van de klachten en lichamelijk onderzoek. Bevestiging van de diagnose geschiedt door microscopisch onderzoek van een ontlastingsmonster op de aanwezigheid van eitjes van de parasiet.

Antiwormmiddel

Bovengenoemde worminfecties worden veilig en effectief behandeld door het toedienen van antiwormmiddelen. De behandeling met een antiwormmiddel dient altijd in combinatie met een goede hygiëne te gebeuren, teneinde de kans op besmetting te verminderen.

Hygiëne

Neem de volgende hygiënemaatregelen in acht om de kans op (her)besmetting te verkleinen:

• Maak toiletbrillen en potjes regelmatig schoon.
• Na ieder toiletbezoek je handen goed wassen en gebruik hierbij een nagelborsteltje.
• Knip de nagels kort.
• Hang iedere dag een schone handdoek op het toilet en gebruik bij voorkeur papieren handdoekjes die je na gebruik weggooit.
• Gebruik voor het wassen van onder- en bovenlichaam aparte washandjes.
• Trek elke dag schoon ondergoed aan.
• Sop regelmatig deurknoppen, toiletbril en speelgoed af.
• Aarsmaden verdwijnen vanzelf zodra er geen eitjes meer via de mond binnenkomen. Dus voorkom dat je kind rond de anus krabt of leg uit dat het altijd de handen goed moet wassen als het toch gekrabd heeft.
• Was groente goed voordat je het gaat bewerken en eet geen rauw vlees.

Lees verder

• Aarsmaden: klein witte wormpjes rond aars of anus
• Ontlasting: oorzaken bloed en slijm in poep en kleur en geur
• Anus: anusaandoeningen of anale klachten met jeuk en pijn
• Kleine witte wormpjes in ontlasting: oorzaak en behandeling
• Pijn bij het poepen: stekende of brandende pijn stoelgang