Informatie over schizofrenie

Schizofrenie is een psychotische stoornis die wordt gekenmerkt door wanen, hallucinaties, apathie, terugtrekgedrag en cognitieve stoornissen. De kans dat iemand in zijn/haar leven schizofrenie ontwikkelt is ongeveer o,8%. Schizofrenie is een ernstige aandoening die ingrijpende gevolgen heeft voor het individu. Schizofrenie is een belangrijke aandoening in de psychiatrie en in dit artikel wordt uitgelegd wat schizofrenie is, wat de symptomen zijn, hoe het ontstaat en wat de behandeling is.

Wat is schizofrenie?

Schizofrenie is een psychotische stoornis. Het ziektebeeld wordt gekenmerkt door wanen, hallucinaties, apathie, terugtrekgedrag en cognitieve stoornissen. Schizofrenie komt meer voor bij mannen dan bij vrouwen. In stedelijke gebieden komt schizofrenie meer voor dan op het platteland. De aandoening begint vaak op jeugdige leeftijd en veroorzaakt meestal ernstige, blijvende beperkingen. In 25% van de gevallen verdwijnen de verschijnselen op den duur vrijwel geheel.

Diagnostische criteria voor schizofrenie (DSM-IV-PZ)

A: Een maand lang tenminste twee van de volgende symptomen

1. wanen
2. hallucinaties
3. onsamenhangende spraak
4. ernstig chaotisch of katatoon gedrag
5. negatieve symptomen

B: Vanaf het begin van de stoornis is er het grootste deel van de tijd sprake van beperkingen in het functioneren op één of meer gebieden (bijvoorbeeld sociaal, werk, relaties) en is het niveau van functioneren slechter dan voor het begin van de stoornis.
C: Duur ten minste 6 maanden

Symptomen van schizofrenie

De symptomen bij schizofrenie worden ingedeeld in positieve en negatieve symptomen.

Positieve symptomen zijn symptomen die normaal gesproken niet voorkomen, maar bij schizofrenie wel. Positieve symptomen zijn:

• Wanen - Dit komt vaak voor bij schizofrenie. Een waan is een onrealistisch individueel denkbeeld waaraan de patiënt met overtuiging vasthoudt ondanks bewijzen van het tegendeel. Er bestaan paranoïde wanen (gevoel van bedreiging of achtervolging), betrekkingswanen (het gevoel dat alledaagse dingen en gebeurtenissen -zoals een radiouitzending- betrekking hebben op de patiënt), beïnvloedingswanen (het gevoel dat een macht buiten de patiënt invloed heeft op zijn/haar gedachten).
• Hallucinaties - Zintuigelijke waarnemingen zonder externe bron. De patiënt ziet/hoort/voelt/ruikt/proeft daadwerkelijk dingen, maar die zijn er niet in het echt.Bij schizofrenie komen voornamelijk akoestische hallucinaties voor; het horen van stemmen.
• Denkstoornissen - Stoornissen in inhoud, vorm en tempo van het denken.
• Emotionele uitingen - Ongepaste uitingen van emoties.

Negatieve symptomen zijn symptomen die normaal wel aanwezig zijn, maar bij een patiënt met schizofrenie niet meer. Negatieve symptomen zijn:

• Affectieve vervlakking - Emotionele reacties zijn verminderd of afwezig
• Apathie - Gebrek aan emotie, motivatie of enthousiasme
• Spraakarmoede - Spreken wordt beperkt tot het noodzakelijke
• Sociaal terugtrekgedrag - De patiënt gaat geen sociale contacten meer aan

Positieve symptomen zijn vaak goed te behandelen. Negatieve symptomen zijn veel moeilijker te behandelen en blijven vaak aanwezig. Recidieven (terugkeer van een nieuwe episode na verdwijnen) en exacerbaties (verergeringen van niet compleet verdwenen symptomen) treden op bij ongeveer 75% van de patiënten.

Hoe ontstaat schizofrenie?

Schizofrenie is de benaming voor een groep aandoeningen die een verschillende ontstaanswijze, presentatie, beloop en reactie op behandeling hebben. Het is dus niet mogelijk om exact te zeggen hoe schizofrenie ontstaat omdat het gaat om een groep verschillende aandoeningen.

De kwetsbaarheid voor het ontwikkelen van schizofrenie wordt grotendeels door genetische factoren bepaald. Psychologische, sociale en andere omgevingsfactoren spelen waarschijnlijk een rol bij het uitlokken van schizofrenie.

Behandeling

Medicamenteus

Bij behandeling met antipsychotica verdwijnen bij ongeveer 70% van de patiënten de psychotische symptomen binnen 10 weken. Onrust en gespannenheid verdwijnen vaak al binnen enkele uren en hallucinaties vaak binnen een week. Om recidieven te voorkomen moeten de patiënten vaak nog geruime tijd (jaren) medicatie blijven gebruiken na het verdwijnen van de symptomen. Antipsychotica hebben, zoals alle medicijnen, bijwerkingen en het is dan ook belangrijk dat de patiënt wordt ingesteld op een juiste dosering. De belangrijkste bijwerkingen zijn: stoornissen in de spierspanning, parkinsonisme (tremor, rigiditeit, bewegingsarmoede), acathisie ('niet kunnen zitten' vanwege een oncomfortabel, ongemakkelijk gevoel), tardieve dyskinesie (onwillekeurige bewegingen van tong, mond of gelaat), sufheid, geremd- of juist gejaagdheid, gewichtstoename).

Niet-medicamenteus

De niet-medicamenteuze behandelingen zijn erg divers en lopen uiteen van voorlichting, gezinsgesprekken, cognitieve therapie, sociale vaardigheidstraining, rehabilitatieprogramma's tot woonbegeleiding. Doel is een veilige situatie te creëren waarin de patiënt leert omgaan met zijn ziekte en zoveel mogelijk zijn/haar zelfstandigheid behoudt.

Lees verder

• Informatie over depressie
• Wat is dementie?
• Persoonlijkheidsstoornissen
• Obsessieve-compulsieve stoornis (OCS)
• Angststoornis door een middel