Diarree: symptomen, oorzaken & waterige ontlasting stoppen

Diarree is het hebben van frequente waterdunne of waterige ontlasting en is gewoonlijk het gevolg van een infectie. Aanhoudende diarree kan ook het gevolg zijn van een (ernstige) darmaandoening. Meestal gaat diarree na een dag of twee dagen vanzelf over. Maar het kan ook langer aanhouden. Diarree kan samengaan met misselijkheid en braken en soms ook met koorts. Bij langdurige diarree of ernstige diarree is het belangrijk om je huisarts te raadplegen om de oorzaak te achterhalen. Bij diarree kan je snel vocht verliezen, wat kan leiden tot uitdroging, vooral bij baby's, kinderen en ouderen. Voldoende vocht innemen is nodig bij diarree. Je kunt ook ORS gebruiken, dit is een mengsel van zouten en druivensuiker dat je moet oplossen in water.

• Acute diarree symptomen en definitie
• Bijkomende symptomen van waterige ontlasting
• Chronische diarree
• Mogelijke oorzaken acute diarree
• Virale infecties
• Bacteriële infecties
• Antibioticagebruik
• Intestinale aandoeningen
• Voedselallergie of voedselintolerantie
• Aandoeningen aan de lever, galblaas of alvleesklier
• Angst en spanning
• Wanneer de huisarts raadplegen?
• Diarree bij baby's en kinderen: wanneer de huisarts raadplegen?
• Onderzoek en diagnose
• Lichamelijk onderzoek
• Beoordeling van medicijnen
• Bloedonderzoek
• Ontlastingsonderzoek
• Behandeling: diarree stoppen
• Diarreeremmers
• Uitdroging voorkomen bij diarree
• Antibiotica
• Andere medicatie
• Onderliggende aandoening behandelen
• Hygiënemaatregelen

Acute diarree symptomen en definitie

Het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) hanteert de volgende definitie van acute diarree:

Acute diarree is een plotseling optredende afwijking van het voor een persoon gebruikelijke defecatiepatroon met een maximale duur van 14 dagen, waarbij de frequentie en de hoeveelheid van de ontlasting zijn toegenomen en de ontlasting meer water bevat dan gewoonlijk.

Acute diarree komt plotseling op. Wanneer de ontlasting enigszins minder vast is dan normaal, wordt dat niet direct diarree genoemd. Dit heeft vaak te maken met een verkeerd voedingspatroon. Een vezelrijke, gezonde voeding is belangrijk voor een goede kwaliteit van de ontlasting.

Bijkomende symptomen van waterige ontlasting

Diarree kan gepaard gaan met een opgeblazen gevoel, buikkrampen, winderigheid en soms ook met braken. Diarree kan op een gegeven ogenblik aanleiding geven tot een geïrriteerde of branderige anus. Bij diarree is het vooral belangrijk om uitdroging te voorkomen. Diarree komt in alle leeftijdsgroepen vaak voor en diarree is voor veel mensen een reden om een dagje te verzuimen van werk of school. Een gemiddelde volwassene heeft jaarlijks ongeveer vier episoden van acute diarree.

Chronische diarree

Naast acute diarree bestaat er chronische diarree. Men spreekt van chronische diarree als het langer duurt dan 14 dagen. Bij chronische diarree zijn meestal andere oorzaken in het spel dan bij acute diarree. Enkele van de meest voorkomende oorzaken van chronische diarree zijn het prikkelbare darmsyndroom (PDS), chronische inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn, colitis ulcerosa en microscopische colitis), malabsorptiesyndromen waar voedsel niet kan worden verteerd en geabsorbeerd, en chronische infecties.

Mogelijke oorzaken acute diarree

Diarree kan onder meer veroorzaakt worden door:

Virale infecties

Virale infecties (buikgriep) veroorzaken de meeste gevallen van diarree en worden meestal geassocieerd met milde tot matige symptomen met frequente, waterige stoelgang, buikkrampen, en een lichte koorts. De diarreeklachten duren meestal ongeveer 3 tot 7 dagen.

Bacteriële infecties

Bacteriële infecties veroorzaken de meer ernstige gevallen van diarree. Het eten van bedorven voedsel kan tot een voedselvergiftiging leiden. De meest voorkomende symptomen van voedselvergiftiging zijn misselijkheid, braken (overgeven) en diarree.

Antibioticagebruik

Gebruik van antibiotica kan leiden tot een overgroei van Clostridium difficile (C diff) bacteriën in de darmen. Deze verstoring van de darmflora kan ernstige diarree veroorzaken. Diarree is niet alleen een mogelijke bijwerking van sommige medicijnen zoals antibiotica, maar ook van bepaalde pijnstillers en maagzuurremmers.

Intestinale aandoeningen

Intestinale aandoeningen of ziekten zoals Inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn en colitis ulcerosa), prikkelbare-darmsyndroom, diverticulitis, Collagene colitis en coeliakie kunnen diarree veroorzaken.

Voedselallergie of voedselintolerantie

Voedselallergie of intolerantie voor voedingsmiddelen, zoals kunstmatige zoetstoffen en lactose (intolerantie voor melksuiker) kunnen diarree veroorzaken.

Aandoeningen aan de lever, galblaas of alvleesklier

Diarree kan voorkomen bij aandoeningen van de lever, galblaas of alvleesklier. Deze aandoeningen gaan vaak gepaard met andere klachten.

Angst en spanning

Angst en stress kunnen diarree veroorzaken.

Wanneer de huisarts raadplegen?

Acute diarree als gevolg van het eten of drinken van besmet voedsel of water of een buikgriep gaat meestal vanzelf over. De huisarts moet worden geraadpleegd wanneer er sprake is:

• Hoge koorts;
• Matige of ernstige abdominale pijn of gevoeligheid (d.w.z. pijn die wordt gevoeld in de buik);
• Bloederige diarree (dit kan onder meet wijzen op een ernstige darminfectie);
• Diarree bij personen met een ernstige onderliggende ziekte en bij wie uitdroging ernstige gevolgen kan hebben, bijvoorbeeld mensen met diabetes (suikerziekte), hart- en vaatziekten en AIDS;
• Ernstige diarree die na 48 uur nog geen verbetering laat zien;
• Matige of ernstige uitdroging (de persoon plast bijvoorbeeld minder dan normaal);
• Langdurig braken;
• Diarree die optreedt tijdens of direct na het voltooien van een antibioticumkuur, aangezien de antibiotica-geassocieerde infectie met C. difficile behandeling vereist;
• Diarree na terugkeer uit tropische gebieden, omdat er mogelijk een infectie met de parasiet Giardia aan ten grondslag ligt wat behandeling vereist;
• Als de diarree gepaard gaat met huiduitslag;
• Diarree die zich ontwikkelt bij patiënten met chronische intestinale ziekten zoals colitis, of de ziekte van Crohn, omdat diarree bij hen wijst op een verslechtering van de onderliggende ziekte of een complicatie van de ziekte;
• Chronische of aanhoudende diarree;
• Diarree die telkens terugkomt.

Onderzoek en diagnose

De diagnose bij acute diarree wordt door de huisarts gesteld op basis van het klachtenpatroon. Voorts kan de arts de volgende onderzoeken (laten) uitvoeren, afhankelijk van de ernst van de (overige) klachten.

Lichamelijk onderzoek

De huisarts kan de buik onderzoeken om de precieuze locatie van de buikpijn te bepalen. Hij kan de buik met behulp van een stethoscoop. Zo kan hij horen of de darmen in orde zijn.

Beoordeling van medicijnen

De huisarts kan vragen stellen over de medicijnen die de patiënt gebruikt, teneinde uit te sluiten dat de diarree veroorzaakt wordt door bepaalde medicijnen.

Bloedonderzoek

Een complete bloedtest kan helpen bij het bepalen wat de oorzaak is van de diarree.

Ontlastingsonderzoek

De uitkomsten uit het ontlastingsonderzoek geven onder andere informatie over mogelijke infecties en (chronische) darmontstekingen, de werking van de darmfunctie en mogelijk ook de aanwezigheid van poliepen in de dikke darm (voorstadium van darmkanker).²

Behandeling: diarree stoppen

Diarree behoeft vaak geen behandeling. Meestal verminderen de klachten spontaan binnen een paar dagen.

Diarreeremmers

Het wordt afgeraden om bij acute diarree diarreeremmers te gebruiken zoals geactiveerde kool of loperamide. Het is juist de bedoeling dat de veroorzaker van acute diarree, bijvoorbeeld een bacterie of parasiet, snel via de ontlasting de darm verlaat. Bij gebruik van een diarreeremmer kan de bacterie of parasiet zich in het darmslijmvlies gaan nestelen, met alle gevolgen van dien. Alleen in noodgevallen kan iemand met diarree voor hooguit twee dagen een medicijn nemen om te zorgen dat de ontlasting minder vaak komt. Een noodgeval is bijvoorbeeld als iemand op reis moet. Gebruik deze middelen niet bij koorts heeft of bij kinderen onder de acht jaar.

Uitdroging voorkomen bij diarree

Er is ook geen behandeling waardoor diarree sneller overgaat. Het is belangrijk dat de persoon met diarree meer drinkt dan normaal om uitdroging te voorkomen. Bij hevige diarree kan de patiënt een speciaal oplospoeder (ORS-poeder) halen om uitdroging te voorkomen. ORS is bij de apotheek of drogist te koop.

Antibiotica

De arts kan een antibioticum voorschrijven bij aanhoudende waterige ontlasting, buikkrampen en/of koorts. Antibiotica kunnen helpen bij de behandeling van diarree die veroorzaakt door bacteriën of parasieten. Als een virus de oorzaak is van de diarree, zullen antibiotica niet helpen.

Andere medicatie

Wanneer de huisarts vaststelt dat een antibioticum de veroorzaker is van de diarree veroorzaakt, kan hij de behandeling wijzigen door het verlagen van de dosis of door over te schakelen naar andere medicatie.

Onderliggende aandoening behandelen

Als de diarree wordt veroorzaakt door een (ernstige) ziekte of aandoening, zoals inflammatoire darmziekten, zal de onderliggende ziekte behandeld worden, zodat ook de diarree vermindert en de gezondheidstoestand van de patiënt verbetert. De patiënt kan worden doorverwezen naar een specialist, zoals een gastro-enteroloog of MDL-arts (Maag, Lever, Darm), die een behandelplan opstelt. De patiënt kan voor langere tijd een diarreeremmer voorgeschreven krijgen, om de klachten te verminderen.

Hygiënemaatregelen

Bij diarree is het belangrijk om hygiënemaatregelen in acht te nemen. Was de handen na iedere toiletgang grondig en controleer of de handen en kleren van kinderen met diarree schoon zijn, nadat zij naar het toilet zijn geweest of een schone luier hebben gekregen.

Noten:

1. Dr. Jannes J.E. van Everdingen (hoofdredactie): Het medisch handboek; Kosmos-Z&K Uitgevers, Utrecht/Antwerpen, vijfde volledig herziene druk 2006, p.200.
2. http://www.fecotainer.eu/ontlastingsonderzoek.php

Lees verder

• Eten, drinken, medicijnen en medicinale planten bij diarree
• Ontlasting: oorzaken bloed en slijm in poep en kleur en geur
• Acute infectieuze diarree: oorzaken, symptomen & behandeling
• Buikpijn onderbuik: links/rechts, oorzaken bij man en vrouw
• Problemen stoelgang: zwarte, rode en groene ontlasting/poep