Diarree: symptomen, oorzaken & waterige ontlasting stoppen

Diarree: symptomen, oorzaken & waterige ontlasting stoppen Diarree is het hebben van frequente waterdunne of waterige ontlasting en is gewoonlijk het gevolg van een infectie. Aanhoudende diarree kan ook het gevolg zijn van een (ernstige) darmaandoening. Meestal gaat diarree na een dag of twee dagen vanzelf over. Maar het kan ook langer aanhouden. Diarree kan samengaan met misselijkheid en braken en soms ook met koorts. Bij langdurige diarree of ernstige diarree is het belangrijk om je huisarts te raadplegen om de oorzaak te achterhalen. Bij diarree kan je snel vocht verliezen, wat kan leiden tot uitdroging, vooral bij baby's, kinderen en ouderen. Voldoende vocht innemen is nodig bij diarree. Je kunt ook ORS gebruiken, dit is een mengsel van zouten en druivensuiker dat je moet oplossen in water.

Diarree

Het was op een zwoele zomermiddag dat Emma, een jonge moeder van twee kinderen, plotseling buikpijn kreeg tijdens een wandeling in het park. Wat begon als een onschuldige kramp, veranderde al snel in iets ernstigers. Binnen een uur moest ze naar huis rennen, op zoek naar de dichtstbijzijnde wc. Diarree kan iedereen overkomen, op elk moment, en hoewel het vaak ongemakkelijk en gênant is, is het een van de meest voorkomende gezondheidsproblemen ter wereld.

Diarree en buikpijn / Bron: Leszek Glasner/Shutterstock.comDiarree en buikpijn / Bron: Leszek Glasner/Shutterstock.com
Diarree is een aandoening waarbij de stoelgang dun en waterig is, vaak meerdere keren per dag. Het kan veroorzaakt worden door iets simpels als een verkeerd gevallen maaltijd, maar ook door een onderliggende infectie, stress of chronische aandoening. Wereldwijd krijgen miljoenen mensen elk jaar te maken met diarree, variërend van milde, kortdurende episoden tot ernstige, levensbedreigende aanvallen. Het begrijpen van de oorzaken en risicofactoren is essentieel om te kunnen voorkomen dat dit ongemak zich voordoet, en om passende zorg te bieden wanneer het onvermijdelijk is.

Of het nu gaat om een vervelende buikgriep of een reactie op iets dat je hebt gegeten tijdens een reis, diarree is iets wat ons allemaal verbindt. Het is een onderwerp waar niemand graag over praat, maar dat toch een grote impact kan hebben op je dagelijks leven. In deze tekst verkennen we de verschillende oorzaken van diarree, van acute tot chronische vormen, en kijken we naar de factoren die bijdragen aan deze veelvoorkomende kwaal.

FAQ: Alles wat je wilt weten over diarree

Diarree, we hebben het allemaal wel eens meegemaakt. Soms komt het uit het niets, andere keren voel je het al aankomen na dat ene dubieuze maaltje. Hoe dan ook, het is nooit een pretje. Maar wat veroorzaakt het eigenlijk? En belangrijker: hoe kom je er zo snel mogelijk weer vanaf? In deze FAQ duiken we in de wereld van de spijsvertering en beantwoorden we de meest prangende vragen over deze alom bekende, maar o zo vervelende kwaal.

Je darmen kunnen nogal gevoelig zijn. Stress, voeding, bacteriën, virussen, medicatie—er zijn talloze boosdoeners die ervoor kunnen zorgen dat je wc ineens je beste vriend wordt. Vaak is diarree een tijdelijk ongemak en trekt het vanzelf weg. Maar soms is er meer aan de hand en moet je opletten. Wanneer moet je naar de dokter? Wat betekent het als je diarree ineens een rare kleur heeft? En kun je er eigenlijk iets tegen doen voordat het toeslaat?

Voeding speelt een grote rol. Sommige etenswaren kunnen je darmen kalmeren, terwijl andere juist voor extra ellende zorgen. Weet je bijvoorbeeld dat zuivel, koffie en vetrijk eten je klachten kunnen verergeren? Maar geen zorgen, we hebben ook een lijstje met ‘veilige’ voedingsmiddelen waarmee je je buik een beetje tot rust kunt brengen.

Dus, zit je met vragen over diarree? Dan zit je hier goed. We hebben alles op een rijtje gezet in een handige FAQ, zodat jij snel de antwoorden vindt die je zoekt. Van oorzaken en behandeling tot voedingstips en alarmsignalen: hier lees je alles wat je moet weten over diarree, zonder poespas en in klare taal.

VraagAntwoord
Waarom heb ik ineens diarree?Diarree komt vaak door iets simpels: een virus, een foute hap of stress. Soms is het een teken dat je darmen ergens niet blij mee zijn, zoals lactose of een bepaald medicijn. Maar meestal is het iets tijdelijks en trekt het vanzelf weer weg.
Hoe lang mag diarree duren voordat ik me zorgen moet maken?Een paar dagen is normaal, vooral als je verder goed blijft drinken. Duurt het langer dan een week, krijg je hoge koorts, bloed in je ontlasting of raak je uitgedroogd? Dan is het tijd om een arts te bellen.
Wat moet ik eten bij diarree?Rustig aan met vet en pittig eten. Kies voor lichte dingen zoals rijst, banaan, appelmoes en een geroosterde boterham. Drink genoeg, maar liever geen koffie of frisdrank met prik. Bouillon kan ook fijn zijn, om wat zout aan te vullen.
Kan stress diarree veroorzaken?Zeker weten! Je darmen reageren op stress alsof je in een achtbaan zit. Je lichaam gooit alles in de hoogste versnelling en voor je het weet, ren je naar de wc. Ontspanning en minder cafeïne kunnen helpen.
Heeft diarree altijd met eten te maken?Nee, lang niet altijd. Het kan ook door een virus komen, door medicijnen zoals antibiotica, of door een darmziekte zoals PDS of colitis. Soms weet je gewoon niet waarom je buik protesteert.
Wat moet ik drinken bij diarree?Water is top, maar je hebt ook wat zout en suiker nodig. ORS (orale rehydratiezouten) uit de apotheek is een goede optie. Geen zin om dat te halen? Bouillon of een kop thee met een beetje suiker en zout helpt ook.
Kan ik diarree stoppen met medicatie?Loperamide (Imodium) helpt om je darmen rustiger te laten werken, maar gebruik het alleen als het echt nodig is. Het pakt de oorzaak niet aan en kan soms meer kwaad dan goed doen. Bij twijfel: vraag je huisarts.
Wanneer moet ik naar de dokter met diarree?Als je uitgedroogd raakt (duizelig, suf, weinig plassen), bloed of slijm in je ontlasting hebt, of als de diarree langer dan een week aanhoudt. Bij baby's, ouderen en mensen met een zwak immuunsysteem moet je eerder aan de bel trekken.
Kun je diarree voorkomen?Soms wel! Goede hygiëne helpt: handen wassen na het toilet en voor het eten. Let op wat je eet op vakantie en wees voorzichtig met kraanwater in verre landen. Een sterke darmflora door gezond eten en weinig stress helpt ook.
Waarom krijg ik diarree van melk?Misschien ben je lactose-intolerant! Dat betekent dat je lichaam moeite heeft met het verteren van melksuiker. Gevolg: een rommelende buik en dunne ontlasting na melk of zuivel. Probeer lactosevrije alternatieven en kijk of het beter gaat.
Is diarree besmettelijk?Ja, als het door een virus of bacterie komt. Denk aan het norovirus: een paar besmette druppels kunnen al genoeg zijn. Handen wassen, wc en deurklinken schoonhouden en geen eten delen, dat helpt om anderen niet ziek te maken.
Wat betekent het als mijn diarree geel is?Dat kan door een snelle passage door je darmen komen, waardoor galzouten niet goed worden verwerkt. Soms ligt het aan vet eten of een probleem met je galblaas of lever. Blijft het zo? Dan even checken bij de dokter.
Waarom ruikt mijn diarree zo erg?Darmen die in de stress schieten, zorgen soms voor extra stinkende ontlasting. Vetrijke voeding, een infectie of bepaalde medicijnen kunnen ook een rol spelen. Als je poep echt langdurig raar ruikt, kan er iets mis zijn met je spijsvertering.
Kan alcohol diarree veroorzaken?Zeker weten. Alcohol irriteert je darmen en versnelt de boel, waardoor je de volgende ochtend op de wc zit. Bier en wijn bevatten ook suikers en zuren die je buik van slag kunnen maken. Drink met mate als je dat wil voorkomen.

Epidemiologie

Diarree is een wereldwijd probleem dat iedereen kan treffen, ongeacht leeftijd, geslacht of achtergrond. De epidemiologie van diarree laat echter zien dat er duidelijke verschillen zijn op basis van demografische factoren, klimaat, leefstijl en genetica. Hieronder een uitgebreid overzicht van de epidemiologische aspecten van diarree, zowel in Nederland en de Nederlandse overzeese gebiedsdelen als in België en wereldwijd, aangevuld met voorbeelden en cijfers.

Meer vrouwen dan mannen hebben in ontwikkelde landen last van diarree / Bron: Clker Free Vector Images, PixabayMeer vrouwen dan mannen hebben in ontwikkelde landen last van diarree / Bron: Clker Free Vector Images, Pixabay
Voorkomen bij mannen en vrouwen
Diarree komt zowel bij mannen als vrouwen voor, maar er zijn kleine verschillen in prevalentie. In ontwikkelde landen zoals Nederland en België is de prevalentie bij vrouwen iets hoger dan bij mannen. Dit kan mogelijk te maken hebben met hormonale schommelingen, vooral tijdens de menstruatiecyclus, zwangerschap of menopauze, waardoor vrouwen gevoeliger zijn voor gastro-intestinale problemen. Bij vrouwen wordt chronische diarree vaker gerapporteerd, vooral rond de leeftijd van 40-50 jaar. Een studie liet zien dat ongeveer 13% van de volwassen vrouwen regelmatig last heeft van diarree, tegenover 9% van de mannen.

Voorkomen bij kinderen en volwassenen
Bij kinderen is diarree wereldwijd een van de belangrijkste oorzaken van morbiditeit en mortaliteit, vooral in ontwikkelingslanden. In Nederland en België komt acute diarree bij kinderen veel voor, vooral bij kinderen onder de vijf jaar. Ongeveer 15-20% van de kinderen in deze leeftijdsgroep krijgt jaarlijks te maken met een episode van acute diarree. Het rotavirus is de meest voorkomende oorzaak van diarree bij jonge kinderen, hoewel vaccinatieprogramma's de incidentie de afgelopen jaren drastisch hebben verminderd. Bij volwassenen is diarree vaak gerelateerd aan voedselintoleranties, infecties of chronische aandoeningen zoals het prikkelbare-darmsyndroom (PDS).

Klimaat en geografische verschillen
Het klimaat heeft een aanzienlijke invloed op de prevalentie van diarree. In warme en vochtige klimaten, zoals in de Nederlandse overzeese gebiedsdelen (bijvoorbeeld Curaçao en Aruba), komt diarree vaker voor door de hogere kans op bacteriële besmettingen en de snellere groei van pathogenen in voedsel. In deze regio's is de incidentie van reizigersdiarree ook hoger, vooral onder toeristen. In België en Nederland is diarree vaker seizoensgebonden, met een piek in de wintermaanden, voornamelijk veroorzaakt door virussen zoals het norovirus. Wereldwijd zien we dat diarree het meest voorkomt in tropische en subtropische gebieden, waar slechte sanitaire voorzieningen en beperkte toegang tot schoon drinkwater bijdragen aan de verspreiding van ziekteverwekkers.

Voeding en leefstijlfactoren
Voeding speelt een belangrijke rol in het voorkomen van diarree. In Nederland en België zijn voedingspatronen veranderd door de toegenomen consumptie van bewerkte voedingsmiddelen, wat kan bijdragen aan gastro-intestinale klachten. Voedselintoleranties, zoals lactose- en fructose-intolerantie, komen in deze landen veel voor en kunnen leiden tot chronische diarree. In de Nederlandse overzeese gebiedsdelen wordt vaker traditioneel, maar ook vezelarm voedsel gegeten, wat kan bijdragen aan een verhoogde vatbaarheid voor infecties. Leefstijlfactoren zoals slechte handhygiëne, stress en een gebrek aan fysieke activiteit kunnen ook bijdragen aan de incidentie van diarree. Bijvoorbeeld, stressgerelateerde diarree komt vaker voor bij mensen met een hectische baan of bij studenten tijdens examenperiodes.

Genetische factoren
Genetica speelt eveneens een rol in de gevoeligheid voor diarree. Mensen met een familiegeschiedenis van inflammatoire darmziekten, zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa, hebben een verhoogd risico op chronische diarree. Studies suggereren dat genetische variaties invloed hebben op de darmflora en de immuunrespons, waardoor sommige individuen vatbaarder zijn voor darmproblemen. In Europa wordt geschat dat ongeveer 0,5-1% van de bevolking genetisch vatbaar is voor coeliakie, wat kan leiden tot diarree bij het consumeren van gluten.

Nederland, België en wereldwijd: regionale verschillen
In Nederland en België is de incidentie van diarree over het algemeen lager dan in veel andere delen van de wereld, vooral dankzij de goede sanitaire voorzieningen en de toegang tot schoon drinkwater. In de Nederlandse overzeese gebiedsdelen is de prevalentie echter hoger door het warmere klimaat en de soms beperktere sanitaire omstandigheden. Wereldwijd gezien is diarree vooral een probleem in lage- en middeninkomenslanden, waar het een belangrijke oorzaak van kindersterfte blijft. Jaarlijks sterven er wereldwijd ongeveer 525.000 kinderen onder de vijf jaar aan diarree, voornamelijk als gevolg van slechte hygiëne, vervuild water en beperkte toegang tot gezondheidszorg. In België en Nederland komt ernstige diarree veel minder vaak voor, maar de impact van diarree op de kwaliteit van leven, vooral bij mensen met chronische vormen, blijft aanzienlijk.

Voorbeelden en cijfers
Een voorbeeld van regionale verschillen is het voorkomen van reizigersdiarree: in tropische gebieden zoals Azië en Zuid-Amerika krijgt ongeveer 40-60% van de reizigers te maken met diarree, terwijl dit percentage in Europa veel lager ligt, namelijk rond de 5-10%. In Nederland treft acute diarree jaarlijks ongeveer 4,5 miljoen mensen, waarvan de meeste gevallen mild zijn en geen medische interventie vereisen. In België ligt dit aantal iets lager, op ongeveer 3 miljoen mensen per jaar. In de Nederlandse overzeese gebiedsdelen is de prevalentie van door voedsel en water overgedragen diarreeziekten aanzienlijk hoger, vooral tijdens het regenseizoen, wanneer overstromingen en vervuild water vaker voorkomen.

Soorten diarree

Acute diarree

Het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) hanteert de volgende definitie van acute diarree:

  • Acute diarree is een plotseling optredende afwijking van het voor een persoon gebruikelijke defecatiepatroon met een maximale duur van 14 dagen, waarbij de frequentie en de hoeveelheid van de ontlasting zijn toegenomen en de ontlasting meer water bevat dan gewoonlijk.

Acute diarree komt plotseling op. Wanneer de ontlasting enigszins minder vast is dan normaal, wordt dat niet direct diarree genoemd. Dit heeft vaak te maken met een verkeerd voedingspatroon. Een vezelrijke, gezonde voeding is belangrijk voor een goede kwaliteit van de ontlasting.

Chronische diarree

Naast acute diarree bestaat er chronische diarree. Men spreekt van chronische diarree als het langer duurt dan 14 dagen. Bij chronische diarree zijn meestal andere oorzaken in het spel dan bij acute diarree. Enkele van de meest voorkomende oorzaken van chronische diarree zijn het prikkelbare darmsyndroom (PDS), chronische inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn, colitis ulcerosa en microscopische colitis), malabsorptiesyndromen waar voedsel niet kan worden verteerd en geabsorbeerd, en chronische infecties.

Bijkomende symptomen van waterige ontlasting

Diarree kan gepaard gaan met een opgeblazen gevoel, buikkrampen, winderigheid en soms ook met braken. Diarree kan op een gegeven ogenblik aanleiding geven tot een geïrriteerde of branderige anus. Bij diarree is het vooral belangrijk om uitdroging te voorkomen. Diarree komt in alle leeftijdsgroepen vaak voor en diarree is voor veel mensen een reden om een dagje te verzuimen van werk of school. Een gemiddelde volwassene heeft jaarlijks ongeveer vier episoden van acute diarree.

Pathofysiologie en ontstaansmechanisme van diarree

Diarree ontstaat wanneer de balans tussen absorptie en secretie in de darmen verstoord is, waardoor er een overmatige hoeveelheid water in de ontlasting aanwezig is. Dit kan door verschillende mechanismen veroorzaakt worden, die elk hun eigen rol spelen in de pathofysiologie van diarree.

Verhoogde secretie
Dit type diarree wordt veroorzaakt door een toename in de secretie van water en elektrolyten in de darm. Dit mechanisme komt vaak voor bij bacteriële infecties zoals Vibrio cholerae, waarbij toxines ervoor zorgen dat chloride-ionen in de darmen worden uitgescheiden, waardoor water passief volgt en diarree ontstaat. Deze vorm van diarree kan leiden tot grote hoeveelheden waterige ontlasting en ernstige uitdroging.

Verminderde absorptie
Diarree kan ook ontstaan door een verminderd vermogen van de darm om water en voedingsstoffen te absorberen. Dit kan veroorzaakt worden door schade aan de darmwand, zoals bij coeliakie of de ziekte van Crohn. In dergelijke gevallen is de darmslijmvlies beschadigd, waardoor de opname van water, zouten en voedingsstoffen vermindert en diarree ontstaat.

Osmotische diarree
Wanneer stoffen die slecht geabsorbeerd worden in de darm aanwezig zijn, kan dit osmotische diarree veroorzaken. Deze stoffen trekken water aan, wat resulteert in een verhoogde waterinhoud in de ontlasting. Een voorbeeld hiervan is lactose-intolerantie, waarbij lactose niet goed wordt afgebroken en daardoor water aantrekt in de darmen, wat resulteert in diarree.

Verhoogde darmmotiliteit
Wanneer de beweeglijkheid van de darm toeneemt, kan de tijd die de darmwand heeft om water en voedingsstoffen te absorberen afnemen, wat leidt tot diarree. Dit mechanisme komt vaak voor bij aandoeningen zoals het prikkelbare-darmsyndroom (PDS) of door stress. De verhoogde peristaltiek zorgt ervoor dat de inhoud van de darmen te snel door het spijsverteringskanaal gaat, waardoor onvoldoende absorptie plaatsvindt.

Ontsteking
Ontstekingsprocessen in de darmen kunnen ook leiden tot diarree. Bij ontsteking, zoals bij colitis ulcerosa of infectieuze colitis, wordt de darmwand beschadigd en neemt de doorlaatbaarheid toe. Hierdoor kunnen water en elektrolyten makkelijker de darm in lekken, wat resulteert in diarree. Ontsteking leidt vaak ook tot de productie van slijm en bloed, wat kan resulteren in bloederige of slijmerige ontlasting.

Het samenspel van deze verschillende mechanismen verklaart waarom diarree een complex symptoom is dat vele oorzaken kan hebben.

Mogelijke oorzaken van acute diarree

Acute diarree kan onder meer veroorzaakt worden door:

Diarree en buikpijn door buikgriep / Bron: Istock.com/WavebreakmediaDiarree en buikpijn door buikgriep / Bron: Istock.com/Wavebreakmedia

Virale infecties

Virale infecties (buikgriep) veroorzaken de meeste gevallen van diarree en worden meestal geassocieerd met milde tot matige symptomen met frequente, waterige stoelgang, buikkrampen, en een lichte koorts. De diarreeklachten duren meestal ongeveer 3 tot 7 dagen. Denk bijvoorbeeld aan het norovirus dat vooral in de winter veel mensen treft, of het rotavirus dat vaak voorkomt bij jonge kinderen. Goede hygiëne, zoals regelmatig handen wassen, kan helpen de verspreiding van deze virussen te voorkomen.

Bacteriële infecties

Bacteriële infecties veroorzaken de meer ernstige gevallen van diarree. Het eten van bedorven voedsel kan tot een voedselvergiftiging leiden. De meest voorkomende symptomen van voedselvergiftiging zijn misselijkheid, braken (overgeven) en diarree. Denk hierbij aan Salmonella, vaak te vinden in rauwe eieren of kip die niet goed verhit is, of E. coli die in onvoldoende gewassen groenten kan zitten. Het vermijden van kruisbesmetting tijdens het koken kan de kans op besmetting verkleinen.

Antibioticagebruik

Gebruik van antibiotica kan leiden tot een overgroei van Clostridium difficile (C diff) bacteriën in de darmen. Deze verstoring van de darmflora kan ernstige diarree veroorzaken. Diarree is niet alleen een mogelijke bijwerking van sommige medicijnen zoals antibiotica, maar ook van bepaalde pijnstillers en maagzuurremmers. Om dit risico te verkleinen, wordt vaak geadviseerd om tijdens en na de kuur probiotica te gebruiken om de darmflora te ondersteunen.

Medicijngebruik (buiten antibiotica om)

Diarree komt soms simpelweg uit een onverwachte hoek: de medicijnen die je slikt. Maagzuurremmers met magnesium, diabetesmedicatie zoals metformine, of chemotherapie kunnen allemaal voor problemen zorgen. Geen leuk cadeau bij je behandeling, maar wel een belangrijke bijwerking om in gedachten te houden.

Intestinale aandoeningen

Intestinale aandoeningen of ziekten zoals Inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn en colitis ulcerosa), prikkelbare-darmsyndroom, diverticulitis, Collagene colitis en coeliakie kunnen diarree veroorzaken. Mensen met de ziekte van Crohn hebben vaak last van chronische diarree als gevolg van ontstekingen in het maag-darmkanaal. Bij coeliakie kan de inname van gluten leiden tot een heftige reactie in de dunne darm, met als gevolg waterige ontlasting.

Voedselallergie of voedselintolerantie

Voedselallergie of intolerantie voor voedingsmiddelen, zoals kunstmatige zoetstoffen en lactose (intolerantie voor melksuiker) kunnen diarree veroorzaken. Denk aan iemand met lactose-intolerantie die na het drinken van een glas melk last krijgt van buikkrampen en diarree. Ook fructose, een suiker die vaak in fruit en fruitsappen voorkomt, kan bij sommige mensen problemen geven. Kunstmatige zoetstoffen zoals sorbitol, vaak te vinden in suikervrije kauwgom en snoep, kunnen ook diarree veroorzaken als ze in grote hoeveelheden worden geconsumeerd.

Galblaas en alvleesklier / Bron: Nerthuz/Shutterstock.comGalblaas en alvleesklier / Bron: Nerthuz/Shutterstock.com

Aandoeningen aan de lever, galblaas of alvleesklier

Diarree kan voorkomen bij aandoeningen van de lever, galblaas of alvleesklier. Deze aandoeningen gaan vaak gepaard met andere klachten. Bijvoorbeeld, wanneer de galblaas geen gal meer kan afvoeren naar de darmen, kan dit leiden tot vetverteringsproblemen en vettige diarree. Pancreatitis, een ontsteking van de alvleesklier, kan de enzymproductie verstoren waardoor voedsel niet goed wordt verteerd en diarree ontstaat.

Angst en spanning

Angst en stress kunnen diarree veroorzaken. Dit wordt ook wel 'stressdiarree' genoemd. Denk aan iemand die vlak voor een belangrijke presentatie of examen opeens naar de wc moet. Stresshormonen kunnen de werking van de darmen beïnvloeden, waardoor deze sneller gaan werken en diarree kan ontstaan. Ontspanningstechnieken zoals ademhalingsoefeningen kunnen helpen om deze klachten te verminderen.

Parasitaire infecties

Soms is de boosdoener een parasiet zoals Giardia lamblia of Cryptosporidium. Deze kleine indringers komen vaak via besmet voedsel of water binnen, vooral tijdens avontuurlijke vakanties in landen zoals India, Thailand of Peru, waar de hygiëne niet altijd optimaal is. De symptomen kunnen variëren van milde krampen tot aanhoudende diarree. Dus denk je dat die ongewassen salade een goed idee was? Misschien toch niet.

Voedselvergiftiging door toxines

Bacteriën zoals Staphylococcus aureus of Bacillus cereus kunnen toxines achterlaten in je eten, en dat kan foute boel betekenen. Deze giftige stoffen geven je geen tijd om rustig van je maaltijd te genieten – diarree kan binnen enkele uren opkomen. Vooral voedsel dat niet goed gekoeld is geweest, kan een trigger zijn voor deze vervelende reactie.

Overmatig gebruik van laxeermiddelen

We kennen allemaal wel iemand die net iets te enthousiast is met laxeermiddelen. Niet alleen brengt dit je stoelgang in beweging, maar het kan ook doorschieten naar diarree. Gebruik dus met mate – tenzij je hele dagen op de wc wil doorbrengen.

Sorbitol en fructose

Heb je net iets te veel suikervrije kauwgom gekauwd of teveel fruitsapjes gedronken? Dan zou sorbitol of fructose de boosdoener kunnen zijn. Deze zoetstoffen kunnen ervoor zorgen dat je darmen wat ‘te hard’ gaan werken. Resultaat: acute diarree. Vooral gevoelig voor mensen die fructose niet zo goed kunnen verdragen.

Voedselvergiftiging door schimmels of gifstoffen

Voedsel dat te lang heeft gelegen of niet goed bewaard is, kan ook besmet zijn met schimmels en hun gifstoffen, zoals aflatoxine. Deze giftige stoffen zorgen voor meer dan een ongemakkelijk gevoel in je buik – diarree kan snel volgen.

Stralingsenteritis

Voor wie een behandeling met bestraling heeft gehad in de buikstreek, kan er een bijwerking optreden die we stralingsenteritis noemen. De darmen reageren op de straling en dat kan leiden tot acute diarree. Niet de fijnste bijwerking, maar soms onderdeel van het proces.

Reizigersdiarree

Vakanties zijn heerlijk, maar niet zonder risico’s. Eten en drinken in een land met andere hygiënestandaarden kan een flinke klap betekenen voor je darmen. Denk aan reizigersdiarree door bijvoorbeeld Escherichia coli (E. coli). Dus geniet van die lokale lekkernijen, maar wees ook een beetje voorzichtig.

Hormoonproducerende tumoren

Het is zeldzaam, maar sommige tumoren, zoals carcinoïde tumoren, produceren hormonen die je darmen op stelten zetten. Dit zorgt ervoor dat alles net wat te snel door je spijsverteringsstelsel raast. Het is geen alledaagse oorzaak, maar zeker een om in gedachten te houden.

Mogelijke oorzaken van chronische diarree

Chronische diarree is een lastige situatie die vaak langer dan vier weken aanhoudt en kan het dagelijks leven flink beïnvloeden. Hier zijn enkele veelvoorkomende oorzaken:

Inflammatoire darmziekten (IBD)

Zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Deze aandoeningen veroorzaken langdurige ontstekingen in het darmkanaal. Bijvoorbeeld, ongeveer 1 op de 250 mensen heeft te maken met een vorm van IBD, wat gepaard gaat met klachten zoals buikpijn, bloed bij de ontlasting en chronische diarree. Vaak zijn er perioden van opvlammingen afgewisseld met rustige periodes, maar de symptomen kunnen flink van invloed zijn op het dagelijks leven. Zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Deze aandoeningen veroorzaken langdurige ontstekingen in het darmkanaal. Bijvoorbeeld, ongeveer 1 op de 250 mensen heeft te maken met een vorm van IBD, wat gepaard gaat met klachten zoals buikpijn, bloed bij de ontlasting en chronische diarree. Vaak zijn er perioden van opvlammingen afgewisseld met rustige periodes, maar de symptomen kunnen flink van invloed zijn op het dagelijks leven.

Coeliakie

Een auto-immuunziekte waarbij het eten van gluten schade veroorzaakt aan de dunne darm. Dit komt voor bij ongeveer 1% van de bevolking. Bij mensen met coeliakie kan zelfs een klein beetje gluten al zorgen voor ernstige diarree en buikpijn. Andere symptomen zijn onder andere gewichtsverlies, vermoeidheid en bloedarmoede, wat laat zien hoe ingrijpend deze aandoening kan zijn als het niet goed wordt behandeld. Een auto-immuunziekte waarbij het eten van gluten schade veroorzaakt aan de dunne darm. Dit komt voor bij ongeveer 1% van de bevolking. Bij mensen met coeliakie kan zelfs een klein beetje gluten al zorgen voor ernstige diarree en buikpijn. Andere symptomen zijn onder andere gewichtsverlies, vermoeidheid en bloedarmoede, wat laat zien hoe ingrijpend deze aandoening kan zijn als het niet goed wordt behandeld.

Prikkelbare-darmsyndroom (PDS)

PDS is een veelvoorkomende oorzaak van chronische diarree en treft ongeveer 10% van de bevolking. PDS kan zowel diarree als obstipatie veroorzaken en wordt vaak verergerd door stress of bepaalde voedingsmiddelen, zoals koolzuurhoudende dranken en vet voedsel. Het kan erg moeilijk zijn om de juiste triggers te identificeren, omdat deze per persoon verschillen. Voor veel mensen helpt het bijhouden van een eetdagboek om inzicht te krijgen in de relatie tussen voeding en symptomen. PDS is een veelvoorkomende oorzaak van chronische diarree en treft ongeveer 10% van de bevolking. PDS kan zowel diarree als obstipatie veroorzaken en wordt vaak verergerd door stress of bepaalde voedingsmiddelen, zoals koolzuurhoudende dranken en vet voedsel. Het kan erg moeilijk zijn om de juiste triggers te identificeren, omdat deze per persoon verschillen. Voor veel mensen helpt het bijhouden van een eetdagboek om inzicht te krijgen in de relatie tussen voeding en symptomen.

Chronische infecties

Sommige infecties, zoals die met de parasiet Giardia lamblia, kunnen leiden tot chronische diarree. Deze parasiet komt vaak voor in gebieden met verontreinigd drinkwater. Een voorbeeld is reizigersdiarree die niet overgaat na een reis naar een land met minder goede hygiëneomstandigheden. Andere chronische infecties kunnen worden veroorzaakt door bacteriën zoals Campylobacter of door virussen zoals cytomegalovirus (CMV), vooral bij mensen met een verzwakt immuunsysteem. Sommige infecties, zoals die met de parasiet Giardia lamblia, kunnen leiden tot chronische diarree. Deze parasiet komt vaak voor in gebieden met verontreinigd drinkwater. Een voorbeeld is reizigersdiarree die niet overgaat na een reis naar een land met minder goede hygiëneomstandigheden. Andere chronische infecties kunnen worden veroorzaakt door bacteriën zoals Campylobacter of door virussen zoals cytomegalovirus (CMV), vooral bij mensen met een verzwakt immuunsysteem.

Medicijnen

Langdurig gebruik van bepaalde medicijnen, zoals laxeermiddelen, maagzuurremmers met magnesium of diabetesmedicatie (bijvoorbeeld metformine), kan chronische diarree veroorzaken. Ook chemotherapie en bepaalde antibiotica kunnen een rol spelen. Het is belangrijk om met een arts te overleggen wanneer diarree langer aanhoudt bij medicatiegebruik, omdat soms een alternatieve medicatie of aanpassing in de dosering verlichting kan bieden. Langdurig gebruik van bepaalde medicijnen, zoals laxeermiddelen, maagzuurremmers met magnesium of diabetesmedicatie (bijvoorbeeld metformine), kan chronische diarree veroorzaken. Ook chemotherapie en bepaalde antibiotica kunnen een rol spelen. Het is belangrijk om met een arts te overleggen wanneer diarree langer aanhoudt bij medicatiegebruik, omdat soms een alternatieve medicatie of aanpassing in de dosering verlichting kan bieden.

Voedselintoleranties

Intoleranties voor voedingsmiddelen, zoals lactose of fructose, kunnen chronische diarree veroorzaken. Bijvoorbeeld, mensen met lactose-intolerantie kunnen dagelijks klachten ervaren wanneer ze zuivelproducten blijven consumeren. Fructose-intolerantie kan diarree veroorzaken na het eten van fruit, honing of producten die met fructose zijn gezoet. Het vermijden van de betreffende voedingsmiddelen kan helpen om de symptomen onder controle te houden. Intoleranties voor voedingsmiddelen, zoals lactose of fructose, kunnen chronische diarree veroorzaken. Bijvoorbeeld, mensen met lactose-intolerantie kunnen dagelijks klachten ervaren wanneer ze zuivelproducten blijven consumeren. Fructose-intolerantie kan diarree veroorzaken na het eten van fruit, honing of producten die met fructose zijn gezoet. Het vermijden van de betreffende voedingsmiddelen kan helpen om de symptomen onder controle te houden.

Aandoeningen van de alvleesklier

Een slecht functionerende alvleesklier kan leiden tot een tekort aan spijsverteringsenzymen, waardoor vetten niet goed worden afgebroken en dit kan resulteren in vettige, plakkerige ontlasting die moeilijk weg te spoelen is. Dit wordt ook wel steatorroe genoemd. Mensen met chronische pancreatitis of cystische fibrose hebben vaak te maken met dit soort symptomen en kunnen baat hebben bij enzymvervangende therapieën om de spijsvertering te ondersteunen. Een slecht functionerende alvleesklier kan leiden tot een tekort aan spijsverteringsenzymen, waardoor vetten niet goed worden afgebroken en dit kan resulteren in vettige, plakkerige ontlasting die moeilijk weg te spoelen is. Dit wordt ook wel steatorroe genoemd. Mensen met chronische pancreatitis of cystische fibrose hebben vaak te maken met dit soort symptomen en kunnen baat hebben bij enzymvervangende therapieën om de spijsvertering te ondersteunen.

Ligging van de schildklier / Bron: Arnavaz, Wikimedia Commons (Publiek domein)Ligging van de schildklier / Bron: Arnavaz, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Hyperthyreoïdie

Hyperthyreoïdie duidt op een te snel werkende schildklier. Een overactieve schildklier kan ook leiden tot chronische diarree. Ongeveer 1 op de 100 vrouwen krijgt te maken met een te snel werkende schildklier, wat resulteert in een versneld metabolisme en daarmee een snellere passage door de darmen. Andere symptomen van hyperthyreoïdie zijn onder andere gewichtsverlies, hartkloppingen en zweten. De behandeling kan bestaan uit medicatie, radioactief jodium of een operatie, afhankelijk van de ernst. Een overactieve schildklier kan ook leiden tot chronische diarree. Ongeveer 1 op de 100 vrouwen krijgt te maken met een te snel werkende schildklier, wat resulteert in een versneld metabolisme en daarmee een snellere passage door de darmen. Andere symptomen van hyperthyreoïdie zijn onder andere gewichtsverlies, hartkloppingen en zweten. De behandeling kan bestaan uit medicatie, radioactief jodium of een operatie, afhankelijk van de ernst.

Chronische stress

Langdurige of chronische stress kan leiden tot aanhoudende veranderingen in de darmwerking, wat resulteert in chronische diarree. Bijvoorbeeld, iemand die langdurig onder hoge druk werkt, kan hierdoor dagelijks last hebben van diarree. Ontspanningstechnieken en ademhalingsoefeningen kunnen helpen om deze klachten te verminderen. Het kan ook nuttig zijn om met een therapeut te praten om beter om te leren gaan met stressfactoren in het leven. Langdurige stress kan leiden tot aanhoudende veranderingen in de darmwerking, wat resulteert in chronische diarree. Bijvoorbeeld, iemand die langdurig onder hoge druk werkt, kan hierdoor dagelijks last hebben van diarree.

Microscopische colitis

Microscopische colitis is een ontstekingsaandoening van de dikke darm die vooral voorkomt bij oudere volwassenen en vaak leidt tot chronische, waterige diarree. Het komt voor bij ongeveer 10 op de 100.000 mensen per jaar en kan worden behandeld met medicijnen zoals budesonide. Microscopische colitis wordt vaak over het hoofd gezien omdat de ontsteking alleen zichtbaar is onder een microscoop. Microscopische colitis is een ontstekingsaandoening van de dikke darm die vooral voorkomt bij oudere volwassenen en vaak leidt tot chronische, waterige diarree. Het komt voor bij ongeveer 10 op de 100.000 mensen per jaar en kan worden behandeld met medicijnen zoals budesonide. Microscopische colitis wordt vaak over het hoofd gezien omdat de ontsteking alleen zichtbaar is onder een microscoop.

Galzuurmalabsorptie

Ongeveer 1 op de 100 mensen heeft last van galzuurmalabsorptie, waarbij galzuren niet goed door de darmen worden opgenomen en diarree veroorzaken. Dit kan optreden na een galblaasverwijdering of door andere problemen met de dunne darm. Galzuurbindende medicijnen zoals colestyramine kunnen helpen om deze vorm van diarree te verminderen. Ongeveer 1 op de 100 mensen heeft last van galzuurmalabsorptie, waarbij galzuren niet goed door de darmen worden opgenomen en diarree veroorzaken. Dit kan optreden na een galblaasverwijdering of door andere problemen met de dunne darm. Galzuurbindende medicijnen zoals colestyramine kunnen helpen om deze vorm van diarree te verminderen.

Risicogroepen

Diarree kan iedereen treffen, maar er zijn bepaalde groepen die extra kwetsbaar zijn en een verhoogd risico lopen. Hieronder bespreken we de belangrijkste risicogroepen en waarom zij gevoeliger zijn voor dit vervelende probleem.

Kinderen onder de vijf jaar
Kinderen, vooral jonger dan vijf jaar, zijn extra vatbaar voor diarree. Hun immuunsysteem is nog in ontwikkeling en ze zijn vaak nieuwsgierig, wat betekent dat ze snel iets in hun mond stoppen dat besmet kan zijn. Vooral in landen met beperkte sanitaire voorzieningen is diarree bij kinderen een van de belangrijkste oorzaken van sterfte. In ontwikkelde landen zoals Nederland is het rotavirus een veelvoorkomende boosdoener, hoewel vaccinatie de incidentie heeft verminderd.

Ouderen
Ouderen zijn een andere risicogroep. Naarmate we ouder worden, neemt de veerkracht van ons immuunsysteem af, en zijn we vatbaarder voor infecties. Ook speelt het gebruik van meerdere medicijnen (polyfarmacie) een rol, waarbij sommige medicatie diarree als bijwerking heeft. Bovendien kan een verminderd dorstgevoel leiden tot uitdroging, wat in combinatie met diarree gevaarlijk kan zijn.

Reizigers
Reizigers, vooral naar ontwikkelingslanden, lopen een hoog risico op diarree, beter bekend als reizigersdiarree. Ongeveer 30-50% van de reizigers naar Azië, Afrika en Latijns-Amerika krijgt te maken met diarree. Dit komt door blootstelling aan nieuwe bacteriën in voedsel en water, waar het lichaam nog niet aan gewend is. Het drinken van kraanwater of eten van ongewassen fruit kan al genoeg zijn om je vakantie letterlijk in het water te laten vallen.

Mensen met een verzwakt immuunsysteem
Mensen met een verzwakt immuunsysteem, zoals HIV-patiënten, kankerpatiënten die chemotherapie ondergaan, of mensen die immuunsuppressiva gebruiken, lopen een groter risico op diarree. Hun lichaam is minder goed in staat om infecties af te weren, en dat maakt ze gevoeliger voor pathogenen die diarree veroorzaken. Wat voor een gezond persoon misschien een mild ongemak is, kan voor hen ernstige gevolgen hebben.

Mensen met chronische darmziekten
Mensen met chronische darmziekten, zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa, behoren ook tot de risicogroepen voor diarree. Ontstekingen in het maag-darmkanaal zorgen ervoor dat de absorptie van water en voedingsstoffen verstoord raakt, waardoor diarree vaak voorkomt. Ook prikkelbare-darmsyndroom (PDS) kan leiden tot periodes van diarree, vooral wanneer deze wordt uitgelokt door stress of bepaalde voedingsmiddelen.

Zuigelingen die borstvoeding missen
Zuigelingen die geen borstvoeding krijgen, lopen een verhoogd risico op diarree, vooral in landen waar hygiëne een probleem is. Borstvoeding biedt niet alleen essentiële voedingsstoffen, maar ook antistoffen die helpen om infecties te bestrijden. Flesvoeding kan, als het niet op de juiste manier wordt bereid of bewaard, een bron van infectie zijn en daardoor diarree veroorzaken.

Mensen met voedselintoleranties of -allergieën
Tot slot zijn mensen met voedselintoleranties of -allergieën extra gevoelig voor diarree. Lactose-intolerantie, glutenintolerantie (coeliakie), of intoleranties voor kunstmatige zoetstoffen zoals sorbitol kunnen allemaal diarree veroorzaken. Het vermijden van de juiste voedingsmiddelen is hier de sleutel om symptomen te beheersen, maar per ongeluk iets verkeerds eten kan snel leiden tot een nare episode van diarree.

Risicofactoren

Diarree is een aandoening die iedereen kan treffen, maar sommige factoren maken je extra vatbaar. Of je nu van plan bent een avontuurlijke reis te maken of je dagelijkse dieet moet evalueren, het is goed om te weten welke risicofactoren de kans op diarree vergroten. Hier bespreken we de belangrijkste risicofactoren met concrete voorbeelden.

Voeding en hygiëne
Wat je eet en hoe schoon je bent, speelt een grote rol. Bedorven of slecht bereid voedsel is een grote boosdoener. Denk aan een lekkere BBQ op een zomerse dag, maar dan met kip die nét niet goed doorbakken is. Het risico op voedselvergiftiging en dus diarree is dan aanzienlijk. Daarnaast is slechte handhygiëne een factor die vaak wordt onderschat. Niet je handen wassen na een toiletbezoek of voor het bereiden van voedsel kan ervoor zorgen dat bacteriën en virussen zich verspreiden, met diarree als gevolg.

Reizen naar risicogebieden
Reislustige avonturiers opgelet: reizen naar landen met een lagere standaard van hygiëne brengt een verhoogd risico op diarree met zich mee. Reizigersdiarree komt vaak voor bij trips naar Azië, Afrika en Latijns-Amerika. Een glas kraanwater drinken of verse sla eten kan al genoeg zijn om een aantal dagen vastgekluisterd te zitten aan het toilet. Ongeveer 30-50% van de reizigers naar deze gebieden krijgt ermee te maken.

Stress en emotionele belasting
Diarree heeft niet altijd een fysieke oorzaak; je hoofd speelt ook een rol. Stress en angst kunnen de darmen flink ontregelen. Bijvoorbeeld, vlak voor een belangrijke presentatie of examen kan stress je letterlijk “in je broek laten doen”. De darmen reageren sterk op stresshormonen, waardoor de motiliteit toeneemt en diarree ontstaat. Langdurige stress kan zelfs leiden tot chronische klachten.

Voedselintoleranties
Als je lichaam bepaalde voedingsstoffen niet goed kan verteren, zoals lactose of gluten, heb je een verhoogd risico op diarree. Mensen met lactose-intolerantie krijgen bijvoorbeeld vaak diarree als ze melk of kaas eten. Ook fructose, vaak aanwezig in fruitsappen en bewerkte voedingsmiddelen, kan problemen geven. Als je merkt dat je na bepaalde maaltijden vaak naar de wc moet, kan het nuttig zijn om eens te laten testen op intoleranties.

Medicatiegebruik
Sommige medicijnen kunnen diarree als bijwerking hebben. Antibiotica verstoren bijvoorbeeld de balans van de darmflora, waardoor ‘slechte’ bacteriën zoals Clostridium difficile de overhand kunnen krijgen. Ook maagzuurremmers die magnesium bevatten en bepaalde diabetesmedicijnen zoals metformine kunnen diarree veroorzaken. Als diarree een aanhoudende bijwerking is, overleg dan met je arts of er alternatieven zijn.

Verminderde weerstand
Mensen met een verminderde weerstand, zoals ouderen, baby’s en mensen met chronische ziekten, hebben een verhoogd risico op diarree. Hun immuunsysteem is minder goed in staat om infecties af te weren, wat hen vatbaarder maakt voor ziekteverwekkers die diarree veroorzaken. Ook mensen die chemotherapie ondergaan of immuunsuppressieve medicatie gebruiken, lopen meer risico.

Slechte sanitaire voorzieningen
In gebieden met slechte sanitaire voorzieningen is het risico op diarree groot. Gebrek aan schoon drinkwater en hygiënische toiletten kan ervoor zorgen dat ziekteverwekkers zich snel verspreiden. Vooral in ontwikkelingslanden is diarree een veelvoorkomende oorzaak van ziekte en sterfte, vooral bij jonge kinderen.

Hormonale veranderingen
Bij vrouwen kunnen hormonale schommelingen ook een risicofactor zijn voor diarree. Rondom de menstruatie, tijdens de zwangerschap of de menopauze veranderen de hormoonspiegels, wat invloed kan hebben op de werking van de darmen. Veel vrouwen ervaren diarree als onderdeel van het premenstrueel syndroom (PMS) of tijdens de menstruatie zelf.

Kortom, diarree heeft veel verschillende risicofactoren, van wat je eet tot hoe je je voelt. Door bewust te zijn van deze factoren kun je beter voorkomen dat je ermee te maken krijgt en, als het toch gebeurt, begrijpen waarom het gebeurt.

Wanneer de huisarts raadplegen?

Acute diarree als gevolg van het eten of drinken van besmet voedsel of water of een buikgriep gaat meestal vanzelf over. De huisarts moet worden geraadpleegd wanneer er sprake is:
  • Hoge koorts;
  • Matige of ernstige abdominale pijn of gevoeligheid (d.w.z. pijn die wordt gevoeld in de buik);
  • Bloederige diarree (dit kan onder meet wijzen op een ernstige darminfectie);
  • Diarree bij personen met een ernstige onderliggende ziekte en bij wie uitdroging ernstige gevolgen kan hebben, bijvoorbeeld mensen met diabetes (suikerziekte), hart- en vaatziekten en AIDS;
  • Ernstige diarree die na 48 uur nog geen verbetering laat zien;
  • Matige of ernstige uitdroging (de persoon plast bijvoorbeeld minder dan normaal);
  • Langdurig braken;
  • Diarree die optreedt tijdens of direct na het voltooien van een antibioticumkuur, aangezien de antibiotica-geassocieerde infectie met C. difficile behandeling vereist;
  • Diarree na terugkeer uit tropische gebieden, omdat er mogelijk een infectie met de parasiet Giardia aan ten grondslag ligt wat behandeling vereist;
  • Als de diarree gepaard gaat met huiduitslag;
  • Diarree die zich ontwikkelt bij patiënten met chronische intestinale ziekten zoals colitis, of de ziekte van Crohn, omdat diarree bij hen wijst op een verslechtering van de onderliggende ziekte of een complicatie van de ziekte;
  • Chronische of aanhoudende diarree;
  • Diarree die telkens terugkomt.

Diarree bij baby's en kinderen: wanneer de huisarts raadplegen?

Schakel direct de huisarts in als bij het kind de diarree gepaard gaat met één of meer van de volgende symptomen:
  • Sufheid;
  • Ernstige en langdurige buikpijn;
    Huisarts onderzoekt baby / Bron: Istock.com/Zdenka DarulaHuisarts onderzoekt baby / Bron: Istock.com/Zdenka Darula
  • Braken en waterdunne diarree;
  • Niet willen drinken bij waterdunne diarree, vooral bij kinderen jonger dan 2 jaar;
  • Diarree bij baby's tot 3 maanden (zuigelingen met diarree moeten altijd door een arts worden onderzocht);
  • Bloed in de ontlasting;
  • Bij kinderen die jonger zijn dan 2 jaar moet de diarree binnen 12 uur verminderen;
  • Wanneer de ouders of verzorgers zich ongerust maken;
  • Koorts die langer dan 3 dagen aanhoudt.¹

Onderzoek en diagnose

De diagnose bij acute diarree wordt door de huisarts gesteld op basis van het klachtenpatroon. Voorts kan de arts de volgende onderzoeken (laten) uitvoeren, afhankelijk van de ernst van de (overige) klachten.

Lichamelijk onderzoek

De huisarts kan de buik onderzoeken om de precieze locatie van de buikpijn te bepalen. Hij kan de buik met behulp van een stethoscoop onderzoeken. Zo kan hij horen of de darmen in orde zijn.

Beoordeling van medicijnen

De huisarts kan vragen stellen over de medicijnen die de patiënt gebruikt, teneinde uit te sluiten dat de diarree veroorzaakt wordt door bepaalde medicijnen.

Bloedtest / Bron: Istock.com/anna1311Bloedtest / Bron: Istock.com/anna1311

Bloedonderzoek

Een complete bloedtest kan helpen bij het bepalen wat de oorzaak is van de diarree.

Ontlastingsonderzoek

De uitkomsten uit het ontlastingsonderzoek geven onder andere informatie over mogelijke infecties en (chronische) darmontstekingen, de werking van de darmfunctie en mogelijk ook de aanwezigheid van poliepen in de dikke darm (voorstadium van darmkanker).

Urineonderzoek

Een urineonderzoek kan helpen om eventuele uitdroging of andere afwijkingen vast te stellen die verband houden met de diarree. Dit is vooral belangrijk bij kinderen en ouderen.

Beeldvormend onderzoek

In sommige gevallen, bijvoorbeeld bij vermoeden van ernstige aandoeningen, kan de arts een echo of een CT-scan van de buik aanvragen. Dit helpt bij het uitsluiten van structurele afwijkingen in het maag-darmkanaal.

Endoscopie

Bij aanhoudende of chronische diarree kan de arts besluiten tot een endoscopie, zoals een coloscopie, om de binnenkant van de darmen te bekijken. Dit onderzoek kan helpen bij het opsporen van ontstekingen, zweren of andere afwijkingen die diarree kunnen veroorzaken.

Behandeling: diarree stoppen

Diarree behoeft vaak geen behandeling. Meestal verminderen de klachten spontaan binnen een paar dagen.

Diarreeremmers

Het wordt afgeraden om bij acute diarree diarreeremmers te gebruiken zoals geactiveerde kool of loperamide. Het is juist de bedoeling dat de veroorzaker van acute diarree, bijvoorbeeld een bacterie of parasiet, snel via de ontlasting de darm verlaat. Bij gebruik van een diarreeremmer kan de bacterie of parasiet zich in het darmslijmvlies gaan nestelen, met alle gevolgen van dien. Alleen in noodgevallen kan iemand met diarree voor hooguit twee dagen een medicijn nemen om te zorgen dat de ontlasting minder vaak komt. Een noodgeval is bijvoorbeeld als iemand op reis moet. Gebruik deze middelen niet bij koorts of bij kinderen onder de acht jaar.

Uitdroging voorkomen bij diarree

Er is geen behandeling waardoor diarree sneller overgaat. Het is belangrijk dat de persoon met diarree meer drinkt dan normaal om uitdroging te voorkomen. Bij hevige diarree kan de patiënt een speciaal oplospoeder (ORS-poeder) halen om uitdroging te voorkomen. ORS (orale rehydratatieoplossing) bevat essentiële zouten en suikers om het vochtverlies in balans te houden en is bij de apotheek of drogist te koop. Het wordt vooral aangeraden voor jonge kinderen en ouderen, omdat zij gevoeliger zijn voor uitdroging. Een voorbeeld: kinderen jonger dan twee jaar hebben een grotere kans op uitdroging en moeten daarom nauwlettend in de gaten gehouden worden en regelmatig ORS krijgen bij diarree.

Antibiotica

De arts kan een antibioticum voorschrijven bij aanhoudende waterige ontlasting, buikkrampen en/of koorts. Antibiotica kunnen helpen bij de behandeling van diarree die veroorzaakt is door bacteriën of parasieten, zoals Salmonella, Shigella of Giardia lamblia. Als een virus de oorzaak is van de diarree, zoals het norovirus of rotavirus, zullen antibiotica niet helpen. Het onnodig gebruik van antibiotica kan leiden tot resistentie, waardoor het gebruik ervan beperkt moet blijven tot bewezen bacteriële infecties.

Andere medicatie

Wanneer de huisarts vaststelt dat een antibioticum de veroorzaker is van de diarree, kan hij de behandeling wijzigen door het verlagen van de dosis of door over te schakelen naar andere medicatie. Ook maagzuurremmers die magnesium bevatten, kunnen diarree veroorzaken. In dit geval kan de arts overschakelen naar een ander type maagzuurremmer om de klachten te verminderen.

Onderliggende aandoening behandelen

Als de diarree wordt veroorzaakt door een (ernstige) ziekte of aandoening, zoals inflammatoire darmziekten (bijvoorbeeld de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa), zal de onderliggende ziekte behandeld worden, zodat ook de diarree vermindert en de gezondheidstoestand van de patiënt verbetert. De patiënt kan worden doorverwezen naar een specialist, zoals een gastro-enteroloog of MDL-arts (Maag, Lever, Darm), die een behandelplan opstelt. De patiënt kan voor langere tijd een diarreeremmer voorgeschreven krijgen om de klachten te verminderen. Bij chronische aandoeningen kan ook het gebruik van immuunsuppressiva of biologics worden overwogen om ontstekingen te verminderen en de symptomen te beheersen.

Probiotica

Probiotica kunnen nuttig zijn bij het herstellen van de darmflora na een antibioticakuur of bij diarree veroorzaakt door een infectie. Deze 'goede' bacteriën kunnen helpen om de balans in de darmen te herstellen en de duur van diarree te verkorten. Onderzoek heeft aangetoond dat bepaalde stammen, zoals Lactobacillus rhamnosus en Saccharomyces boulardii, effectief zijn bij het verminderen van acute infectieuze diarree, vooral bij kinderen.

Hygiënemaatregelen

Bij diarree is het belangrijk om hygiënemaatregelen in acht te nemen om verspreiding van de infectie te voorkomen. Was de handen na iedere toiletgang grondig met water en zeep en controleer of de handen en kleren van kinderen met diarree schoon zijn, nadat zij naar het toilet zijn geweest of een schone luier hebben gekregen. Gebruik aparte handdoeken voor de persoon met diarree en zorg ervoor dat oppervlakken en toiletvoorzieningen regelmatig worden schoongemaakt. Een voorbeeld: bij een norovirusuitbraak in een huishouden kan goede hygiëne de kans op verspreiding aanzienlijk verkleinen.

Dieetmaatregelen

Aanpassing van de voeding kan ook helpen bij het verminderen van diarree. Bij acute diarree is het vaak raadzaam om licht verteerbaar voedsel te eten, zoals witte rijst, banaan, toast en appelmoes (het zogenaamde BRAT-dieet). Deze voedingsmiddelen zijn mild voor de darmen en kunnen helpen om de ontlasting weer steviger te maken. Vermijd vezelrijk, vet of gekruid voedsel, omdat dit de darmen kan irriteren en de diarree kan verergeren. Drink daarnaast voldoende vocht, zoals water, heldere bouillon of kruidenthee, om gehydrateerd te blijven.

Slim omgaan met diarree: praktische tips om het snel te verhelpen

Diarree, het is zo’n ongemak dat je liever niet meemaakt, maar het kan iedereen overkomen. Of je nu iets verkeerds hebt gegeten, een buikvirus te pakken hebt, of simpelweg stress ervaart, die plotselinge drang naar het toilet kan je hele dag in de war schoppen. Gelukkig zijn er talloze manieren om je buik weer tot rust te brengen, en daar hoef je echt geen uren voor in de keuken te staan of ingewikkelde recepten voor te volgen.

Wat veel mensen niet weten, is dat er naast de bekende remedies zoals rijst en crackers, ook verrassend eenvoudige én minder bekende oplossingen bestaan. Denk bijvoorbeeld aan een glas verdund wortelsap of een lepeltje appelazijn. Deze kleine aanpassingen kunnen een wereld van verschil maken, zeker als je liever thuisblijft en snel verlichting wilt. Het draait allemaal om slimme keuzes die je spijsvertering kalmeren en je vochtbalans op peil houden.

Daarnaast zijn er innovatieve aanpakken die steeds meer terrein winnen. Van natuurlijke ingrediënten zoals granaatappelpitjes tot handige hulpmiddelen zoals actieve kool, er is meer mogelijk dan je denkt. Het mooie is dat veel van deze middelen gewoon in je keukenkastje staan of makkelijk verkrijgbaar zijn. Geen ingewikkelde medicijnen, maar pure, eenvoudige oplossingen die je direct kunt inzetten.

Hieronder zetten we een waaier aan praktische tips voor je op een rij om diarree te lijf te gaan. Geen zweverige adviezen, maar concrete, werkbare maatregelen die je direct kunt toepassen. Of je nu voor het bekende gaat of juist iets nieuws wilt proberen, je vindt hier alles wat je nodig hebt om je buik weer in balans te krijgen. Want eerlijk, niemand zit te wachten op een sprint naar het toilet, toch?

Kaneel / Bron: Kjokkenutstyr, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)Kaneel / Bron: Kjokkenutstyr, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)

Geraspte appel met kaneel: een gouden klassieker

Het klinkt misschien als een snack uit grootmoeders tijd, maar geraspte appel met kaneel is een verborgen pareltje tegen diarree. Door een appel te raspen en even te laten staan, komt pectine vrij, een oplosbare vezel die helpt je ontlasting te binden. Voeg een snufje kaneel toe, en je hebt niet alleen een effectieve remedie, maar ook een smaakvolle traktatie. Neem bijvoorbeeld Emma, die na een weekendje all-you-can-eat sushi ineens aan huis gekluisterd was. Na één schaaltje van deze eenvoudige mix voelde ze al verbetering. Dit trucje is snel, natuurlijk en goedkoop. Plus, citroen of een scheutje citroensap erbij kan de opname nog een beetje boosten.

Wortelsap: power in een glas

Wortelsap, wie had dat gedacht? Dit oranje goud staat niet alleen bekend om zijn vitamine A, maar bevat ook elektrolyten en licht verteerbare suikers die je lichaam helpen herstellen. Het werkt verzachtend voor je darmen en helpt om de verloren vochtreserves weer aan te vullen. Karim, een fanatieke hardloper, zwoer erbij toen hij tijdens een marathonweekend last kreeg van een "racebuik". Een simpel glas verdund wortelsap, en hij stond de volgende dag alweer aan de start. Vergeet niet: versgeperst is het lekkerst en het meest effectief!

Rijstwater: een verrassend eenvoudig middeltje

Gooi je kookwater van rijst nooit weg als je diarree hebt. Dit simpele goedje is als een vloeibaar verband voor je darmen. Het zit vol zetmeel en helpt je ontlasting te verstevigen, terwijl het ook je vochtbalans op peil houdt. Rachel, die vaak last heeft van een prikkelbare darm, heeft standaard een flesje rijstwater in haar koelkast staan. "Het werkt als magie, en je hebt er bijna niets voor nodig," zegt ze enthousiast. Een extra tip: gebruik volkoren rijst voor meer voedingsstoffen. En ja, combineer het gerust met een beetje calendula-thee voor extra rust.

Kokoswater met zout en suiker: de natuurlijke ORS

Bij diarree verlies je veel vocht en essentiële mineralen, zoals zink en natrium. Kokoswater is een natuurlijke elektrolytendrank die je weer op krachten helpt. Voeg een snufje zout en een lepeltje suiker toe voor een zelfgemaakte ORS-oplossing die je uitdroging direct tegengaat. Neem nou Bas, een fervent backpacker, die midden in Thailand werd geveld door een lokale delicatesse. Met kokoswater herstelde hij binnen een dag en kon hij weer de jungle in. Handig om te weten: dit drankje is ook geschikt voor kinderen en ouderen!

Actieve kooltabletten: je geheime wapen

Actieve kooltabletten klinken misschien een beetje alsof je een barbecue gaat opstarten, maar ze zijn een echte redder in nood bij diarree. Dit spul werkt als een spons in je maag-darmkanaal: het absorbeert gifstoffen en bacteriën, waardoor je darmen sneller tot rust komen. Neem eens het verhaal van Mike, een jonge vader die een buikgriep opliep terwijl hij alleen thuis was met zijn peuter. “Het voelde alsof ik vastzat op het toilet,” vertelt hij, “tot ik die kooltabletten probeerde. Binnen een paar uur kon ik eindelijk weer ademhalen.” Let wel op dat je ze niet te vaak gebruikt, want ze kunnen ook gezonde stoffen opnemen, zoals ijzer.

Bosbessenthee: krachtig en heerlijk

Thee van gedroogde bosbessen is een van die remedies die niet alleen werkt, maar ook nog eens lekker is. Bosbessen bevatten tannines, natuurlijke stoffen die je darmwand verstevigen en vochtverlies verminderen. Laura, een fanatieke bergwandelaar, kwam hiermee in aanraking toen ze in een afgelegen hut ziek werd. “De gids gaf me een kopje van die thee, en de volgende dag voelde ik me al stukken beter.” Maak het simpel: voeg een paar gedroogde bessen toe aan heet water en laat het trekken. Voor een extra boost kun je ook een beetje kaneel toevoegen.

Psyllium (zaadhuiden) / Bron: Bastique (Cary Bass), Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Psyllium (zaadhuiden) / Bron: Bastique (Cary Bass), Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Psylliumvezels: een stabiele bondgenoot

Psylliumvezels zijn misschien wel een van de best bewaarde geheimen als het gaat om darmgezondheid. Deze oplosbare vezels kunnen diarree vertragen door overtollig vocht op te nemen en de ontlasting steviger te maken. Maar het mooie is dat het je darmen ook niet “lui” maakt, zoals sommige medicijnen kunnen doen. Neem nou Sanne, die altijd een klein zakje psyllium in haar tas heeft. “Ik gebruik het als ik iets verkeerds heb gegeten en het werkt altijd. Geen rommel, geen gedoe.” Strooi het in je yoghurt of roer het door een glas water.

Bosbessensap: een vergeten klassieker

We kennen allemaal cranberrysap, maar bosbessensap verdient ook een plekje in de spotlights. Het is niet alleen effectief bij blaasproblemen, maar ook een geweldige natuurlijke oplossing bij diarree. Bosbessen bevatten antioxidanten en cranberrysap-achtige eigenschappen die ontstekingen in je darmen verminderen. Tom, een festivalganger, ontdekte dit toevallig na een dagje streetfood. “Ik wist niet eens dat het bestond, maar na één glas voelde ik al verbetering.” Zoek naar pure bosbessensap zonder toegevoegde suiker voor het beste effect.

Thee van munt en citroenschil: fris en kalmerend

Een kopje thee kan soms wonderen doen, vooral als je buik van slag is. Thee gemaakt van munt en citroenschil is niet alleen verfrissend, maar werkt ook kalmerend op je darmen. De munt helpt de spieren in je maag-darmkanaal te ontspannen, terwijl de citroenschil een natuurlijke bron van vitamine C is, wat je immuunsysteem een duwtje geeft. Neem het verhaal van Noor, die een familiediner eindigde met een buik vol spijt. “Na twee koppen van deze thee voelde mijn buik zich letterlijk weer thuis.” Bonus: het ruikt ook nog eens heerlijk.

Nootmuskaat: klein, maar krachtig

Een snufje geraspte nootmuskaat kan verrassend effectief zijn bij diarree. Deze specerij bevat stoffen die de darmwerking reguleren en een ontspannend effect hebben op je spijsverteringsstelsel. Het klinkt misschien als iets dat alleen in winterse recepten hoort, maar in kleine hoeveelheden is het een slimme remedie. Bijvoorbeeld bij Lisa, die last kreeg van diarree tijdens een stedentrip. “Een stukje vers geraspte nootmuskaat in warme melk deed wonderen. Het was alsof mijn darmen een pauze namen.” Let wel, overdrijf het niet, want te veel kan juist averechts werken!

Appelazijn / Bron: Wicherek, PixabayAppelazijn / Bron: Wicherek, Pixabay

Appelazijn: zuur goedje met een gouden randje

Appelazijn is een echte multitasker en verdient zijn plek op deze lijst. Dit zuur helpt om de pH-balans in je darmen te herstellen, wat de groei van slechte bacteriën kan remmen. Een glas water met een scheutje appelazijn en eventueel een theelepel honing kan al genoeg zijn om je buik weer in balans te krijgen. Jasper, een sporter met een zwakke maag, zweert erbij na zware maaltijden. “Het is niet het lekkerste, maar hé, het werkt als een trein.”

ORS-oplossing: hydratatie op zijn best

Bij diarree is uitdroging je grootste vijand, en een ORS-oplossing (Oral Rehydration Solution) is dan je beste vriend. Je kunt het kant-en-klaar kopen, maar het is net zo makkelijk om zelf te maken. Meng 1 liter water, 6 theelepels suiker en een halve theelepel zout, en je hebt een drankje dat je vochtbalans snel herstelt. Paul, een festivalganger die na een dagje fastfood geveld was, ontdekte het toevallig. “Het klinkt simpel, maar ik voelde me binnen een uur een ander mens.” Voor een twist kun je ook een beetje citroensap toevoegen voor smaak.

Prognose

Diarree kan voor veel ongemak zorgen, maar gelukkig is de prognose voor de meeste gevallen goed. Hoe snel iemand herstelt, hangt sterk af van de oorzaak, de algemene gezondheidstoestand en de ondernomen behandelingen. Laten we de prognose van diarree eens van dichtbij bekijken.

Acute diarree
In de meeste gevallen van acute diarree, zoals die veroorzaakt door een virale infectie (bijvoorbeeld buikgriep), verdwijnen de symptomen vanzelf binnen enkele dagen tot een week. Voor gezonde volwassenen is de kans groot dat diarree zonder complicaties overgaat met voldoende rust en hydratatie. Uitdroging is de grootste zorg, maar met een goede vochtinname is de kans op complicaties minimaal. Voor kinderen kan diarree iets langer aanhouden, maar ook hier geldt dat de vooruitzichten doorgaans positief zijn als tijdig ORS en voldoende vocht worden toegediend.

Chronische diarree
Chronische diarree, die langer dan vier weken aanhoudt, heeft een minder voorspelbare prognose. Veel hangt af van de onderliggende oorzaak. Voor aandoeningen zoals prikkelbare-darmsyndroom (PDS) of de ziekte van Crohn kan de diarree terugkerend zijn, met periodes van verbetering en verergering. Hoewel er geen genezing is voor veel chronische aandoeningen, kunnen medicijnen en leefstijlaanpassingen helpen om de klachten te verminderen en de kwaliteit van leven te verbeteren. Bijvoorbeeld, mensen met coeliakie die hun dieet strikt volgen, kunnen vaak helemaal klachtenvrij worden.

Complicaties en herstel
De meest voorkomende complicatie bij diarree is uitdroging, vooral bij zuigelingen, ouderen en mensen met een verzwakt immuunsysteem. Met de juiste zorg, zoals het gebruik van ORS, kan uitdroging vaak worden voorkomen. Bij infectieuze diarree kan het nodig zijn om antibiotica te gebruiken als de symptomen ernstig zijn of als er aanwijzingen zijn voor een bacteriële infectie. De prognose is meestal goed als de juiste behandeling wordt gegeven, maar bij onbehandelde gevallen, vooral in gebieden met beperkte toegang tot gezondheidszorg, kan diarree ernstig en zelfs levensbedreigend zijn.

Duur van herstel
Hoe snel iemand herstelt van diarree verschilt per persoon en hangt af van factoren zoals de algehele gezondheid, leeftijd en de oorzaak van de diarree. Acute diarree duurt meestal 2 tot 7 dagen, terwijl herstel van chronische diarree langer kan duren en soms voortdurende management vereist. In het geval van reizigersdiarree herstellen de meeste mensen binnen enkele dagen tot een week, vooral als ze rusten en goed gehydrateerd blijven. Het is belangrijk te weten dat, zelfs na herstel, de darmflora tijd nodig kan hebben om weer in balans te komen. Probiotica kunnen helpen om dit proces te versnellen.

Maaltijd met veel vezels: volkoren pasta, groenten en zaden en noten / Bron: Martin SulmanMaaltijd met veel vezels: volkoren pasta, groenten en zaden en noten / Bron: Martin Sulman
Leefstijl en prognose
Leefstijlaanpassingen kunnen een grote impact hebben op de prognose van diarree. Het aanpassen van de voeding, het vermijden van triggers zoals lactose of gluten bij intoleranties, en het verbeteren van de hygiëne kunnen ervoor zorgen dat diarree minder vaak voorkomt of minder ernstig is. Voor mensen met stressgerelateerde diarree kunnen ontspanningstechnieken bijdragen aan een beter verloop en minder terugval. Een voorbeeld hiervan is iemand met PDS die merkt dat regelmatige lichaamsbeweging en een gebalanceerd dieet met voldoende vezels de symptomen aanzienlijk verminderen.

Complicaties van acute of chronische diarree

Diarree kan soms meer zijn dan alleen een tijdelijk ongemak. Als het aanhoudt, kunnen er serieuze complicaties ontstaan, vooral bij mensen die kwetsbaar zijn, zoals kinderen, ouderen en mensen met een verzwakt immuunsysteem. Hieronder bespreken we de mogelijke complicaties van zowel acute als chronische diarree, compleet met cijfers en voorbeelden.

Uitdroging: een groot risico
Uitdroging is de meest voorkomende complicatie van zowel acute als chronische diarree. Bij diarree verliest het lichaam veel water en elektrolyten, zoals natrium en kalium. Dit kan leiden tot uitdroging, wat vooral gevaarlijk is voor kinderen en ouderen. Jaarlijks overlijden wereldwijd ongeveer 525.000 kinderen onder de vijf jaar aan diarree-gerelateerde uitdroging, vooral in lage- en middeninkomenslanden. Een voorbeeld: een kind dat meerdere dagen ernstige diarree heeft zonder voldoende vochtinname kan tekenen van uitdroging vertonen, zoals droge mond, weinig plassen, sufheid en in ernstige gevallen bewustzijnsverlies.

Onderliggende voedingsproblemen
Chronische diarree kan leiden tot voedingsproblemen, zoals ondervoeding en vitaminetekorten. Dit komt doordat de darmen minder goed in staat zijn om voedingsstoffen op te nemen. Bij mensen met coeliakie of de ziekte van Crohn, die regelmatig last hebben van diarree, zien we vaak dat ze tekorten hebben aan essentiële vitamines en mineralen zoals ijzer, vitamine B12 en vitamine D. Ongeveer 20-30% van de mensen met de ziekte van Crohn ontwikkelt op enig moment ondervoeding door een slechte opname van voedingsstoffen.

Gewichtsverlies en verminderde spiermassa
Bij chronische diarree kan er ook aanzienlijk gewichtsverlies optreden, vooral als de diarree langdurig aanhoudt. Dit gaat vaak gepaard met verlies van spiermassa, wat de algehele gezondheid verder kan verzwakken. Bijvoorbeeld, een volwassen patiënt met chronische pancreatitis die niet goed behandeld wordt, kan door voortdurende diarree en slechte vertering van vetten veel gewicht verliezen, wat uiteindelijk leidt tot een verminderde kwaliteit van leven.

Uitputting en vermoeidheid
Diarree kan ook leiden tot extreme vermoeidheid en uitputting, vooral als de diarree langdurig aanhoudt en het lichaam geen tijd krijgt om te herstellen. Het verlies van elektrolyten, zoals natrium en kalium, kan leiden tot spierzwakte en vermoeidheid. Dit is vooral een probleem bij ouderen, die al een verhoogd risico hebben op spierverlies en vermoeidheid. Een voorbeeld: een oudere patiënt die enkele weken last heeft van diarree kan moeite hebben met dagelijkse activiteiten zoals traplopen of boodschappen doen door aanhoudende zwakte.

Irritatie van de huid
Bij mensen die langdurig last hebben van diarree kan de huid rondom de anus geïrriteerd raken door het frequente contact met waterige ontlasting. Dit kan leiden tot pijn, roodheid en zelfs wondjes, vooral als er geen goede hygiënemaatregelen worden genomen. Het gebruik van vochtige doekjes en verzachtende crèmes kan helpen om de irritatie te verminderen, maar voorkomen is altijd beter dan genezen.

Verslechterde immuunfunctie
Chronische diarree kan op termijn de immuunfunctie verzwakken doordat het lichaam continu onder stress staat en niet voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt. Dit maakt de persoon vatbaarder voor andere infecties, zoals urineweginfecties of luchtweginfecties. Onderzoek laat zien dat mensen met langdurige chronische diarree tot drie keer meer kans hebben op secundaire infecties dan mensen zonder diarree.

Plaats van de nieren in het lichaam / Bron: Madhero88, Wikimedia Commons (Publiek domein)Plaats van de nieren in het lichaam / Bron: Madhero88, Wikimedia Commons (Publiek domein)
Ernstige complicaties: nierfalen
In zeldzame gevallen kan ernstige uitdroging als gevolg van acute of chronische diarree leiden tot nierfalen. Dit gebeurt vooral wanneer het lichaam langdurig onvoldoende vocht en elektrolyten binnenkrijgt. Nierfalen door uitdroging komt vooral voor bij kwetsbare groepen, zoals ouderen of mensen met bestaande nierproblemen. Een voorbeeld: een oudere persoon met ernstige diarree en beperkte toegang tot medische zorg kan uiteindelijk acuut nierfalen ontwikkelen door aanhoudende uitdroging.

Preventie van diarree: meer dan alleen handen wassen

Diarree kan heel vervelend zijn, en voorkomen is natuurlijk altijd beter dan genezen. Maar wist je dat er naast de standaardmaatregelen, zoals handen wassen, nog veel meer manieren zijn om de kans op diarree te verkleinen? Hieronder volgen een aantal bekende én minder bekende preventieve maatregelen, zodat je goed voorbereid bent.

Probiotica voor een sterke darmflora
Een gezonde darmflora kan je weerstand tegen diarree-veroorzakende pathogenen verhogen. Door regelmatig probiotica te nemen, zoals Lactobacillus of Bifidobacterium, kun je je darmen sterker maken. Deze 'goede' bacteriën helpen bij het in balans houden van de darmflora, wat vooral nuttig is na een antibioticakuur. Yoghurts met probiotica, kefir en gefermenteerde voedingsmiddelen zijn goede bronnen om je darmgezondheid te boosten.

Houd je keuken hygiënisch
Een minder vaak genoemde, maar belangrijke maatregel is het schoonhouden van je keuken. Bacteriën verspreiden zich razendsnel via keukenoppervlakken en keukengerei. Maak snijplanken, messen en werkbladen na het bereiden van rauw vlees direct goed schoon. Vermijd kruisbesmetting door aparte snijplanken te gebruiken voor rauwe en gekookte producten. Wist je dat kruisbesmetting een van de meest voorkomende oorzaken is van voedselgerelateerde diarree?

Handen wassen nadat je hebt gepoept / Bron: Pezibear, PixabayHanden wassen nadat je hebt gepoept / Bron: Pezibear, Pixabay
Handen wassen blijft essentieel
Het klinkt misschien als een open deur, maar handen wassen blijft een van de belangrijkste maatregelen om diarree te voorkomen. Doe dit grondig met water en zeep, vooral na een toiletbezoek, voor het eten en na het aanraken van rauw voedsel. Wist je dat goed handen wassen het risico op diarree met maar liefst 40% kan verminderen?

Wees kritisch met kraanwater
In Nederland is kraanwater veilig om te drinken, maar dat is niet overal zo. Als je naar het buitenland reist, is het belangrijk om te weten of je het kraanwater daar kunt drinken. Wanneer je twijfelt, kies dan voor gebotteld water. Dit geldt niet alleen voor het drinken, maar ook voor het poetsen van je tanden en het maken van ijsblokjes. In veel landen, vooral in Azië, Afrika en Latijns-Amerika, is besmet kraanwater de nummer één oorzaak van reizigersdiarree.

Eet waar de lokale bevolking eet
Een minder bekende, maar effectieve tip tijdens het reizen: eet waar de lokale bevolking eet. Lokale bewoners weten vaak welke eetkraampjes betrouwbaar zijn en welke niet. Vermijd eetgelegenheden waar het eten te lang in de zon ligt of waar weinig lokale klanten komen. Het kan ook nuttig zijn om te kijken of het eten goed doorbakken is en vers wordt bereid.

Vermijd stress
Wist je dat stress een grote invloed heeft op je darmen? Chronische stress kan de darmwerking verstoren en leiden tot stressgerelateerde diarree. Door ontspanningsoefeningen te doen, zoals ademhalingstechnieken, kun je je stressniveau verlagen en daarmee je darmen gezond houden. Ook voldoende slaap en regelmatige lichaamsbeweging helpen om stress te verminderen en daarmee de kans op diarree te verkleinen.

Drink voldoende vocht, maar slim
Hydratatie is belangrijk, maar wees bewust van wat je drinkt. Vermijd suikerhoudende dranken en vruchtensappen in grote hoeveelheden, omdat deze osmotische diarree kunnen veroorzaken. Kies liever voor water, kruidenthee of bouillon. Vooral als je naar warme gebieden reist, is het belangrijk om voldoende water te drinken, omdat uitdroging sneller kan optreden.

Immuniteit versterken met een gezond dieet
Een gebalanceerd dieet rijk aan vezels, vitaminen en mineralen kan je immuunsysteem versterken en je beter beschermen tegen diarree. Vezelrijk voedsel zoals groenten, fruit, volkoren producten en peulvruchten helpt de darmen gezond te houden. Vitamine A, C en zink zijn vooral belangrijk voor de weerstand tegen infecties. Regelmatig een gevarieerde en evenwichtige voeding kan dus bijdragen aan een betere darmgezondheid.

Eet seizoensgebonden en lokaal
Voedsel dat in het seizoen is, heeft vaak minder conserveermiddelen en pesticiden nodig, wat helpt om de darmen gezond te houden. Kies daarnaast voor lokale producten, die minder transport nodig hebben gehad. Hoe verser het voedsel, hoe kleiner de kans op bacteriële besmetting. In veel gevallen zijn lokaal geproduceerde voedingsmiddelen minder bewerkt, wat de kans op maag- en darmklachten verkleint.

Vermijd riskant voedsel
Voedingsmiddelen die bekend staan als risicovol voor diarree zijn rauwe zeevruchten, ongepasteuriseerde melk, rauw of halfgaar vlees, en rauwe eieren. Vooral in warme klimaten is het belangrijk om extra voorzichtig te zijn met deze producten. Rauwe vis, zoals sushi, kan heerlijk zijn, maar als je twijfelt aan de hygiëne van een restaurant, is het beter om het over te slaan.

Vaccinatie / Bron: Production Perig/Shutterstock.comVaccinatie / Bron: Production Perig/Shutterstock.com
Vaccinaties en preventieve medicatie
Voor sommige vormen van diarree, zoals reizigersdiarree door cholera, zijn vaccinaties beschikbaar. Informeer voorafgaand aan je reis bij een reizigersarts of vaccinaties en preventieve medicatie nodig zijn. Dit geldt met name voor reizen naar gebieden met slechte sanitaire voorzieningen. Daarnaast kan het slikken van probiotica voordat je op reis gaat de kans op diarree verminderen.

Kook het, schil het of laat het staan
Een gouden regel voor het eten in het buitenland: “Kook het, schil het, of laat het staan.” Eet alleen voedsel dat grondig gekookt is of fruit dat je zelf kunt schillen. Hiermee voorkom je dat je bacteriën of parasieten binnenkrijgt die diarree kunnen veroorzaken. Rauw voedsel, zoals salades, kan besmet zijn met verontreinigd water en is dus beter te vermijden.

Noten:
  1. Dr. Jannes J.E. van Everdingen (hoofdredactie): Het medisch handboek; Kosmos-Z&K Uitgevers, Utrecht/Antwerpen, vijfde volledig herziene druk 2006, p.200.
  2. http://www.fecotainer.eu/ontlastingsonderzoek.php

Lees verder

© 2011 - 2025 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Diarree stoppenDiarree stoppenDiarree of buikloop is wanneer je meerdere keren last hebt van een vloeibare stoelgang. Diarree kan voortkomen uit virus…
Diarree, Hoe komt het en wat doe je eraan?Diarree, Hoe komt het en wat doe je eraan?Iedereen kent het wel: Diarree. Helaas is dit een overlast wat vaak voorkomt en in de volksmond ook wel genoemd: spetter…
Diarree bij baby'sDiarree bij baby'sDiarree bij baby's kan soms leiden tot uitdroging. Het is daarom zaak om de gezondheid van uw baby goed in de gaten te h…
Last van diarree?Last van diarree?Bij diarree heb je last van een dunne soms waterige ontlasting. Het is erg vervelend als je last hebt van diarree vooral…

Zoethout, hormonaal en viraalZoethout, hormonaal en viraalZoethout is in de kruidengeneeskunde vooral bekend voor zijn werking op de luchtwegen (in hoestsiroop) en op het spijsve…
Water als eerste hulpmiddelAlleen maar koud water? Veel mensen willen niet geloven dat koud water of water op kamertemperatuur bij veel klachten go…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Onsemeliot, Openclipart
  • Dr. Jannes J.E. van Everdingen (hoofdredactie): Het medisch handboek; Kosmos-Z&K Uitgevers, Utrecht/Antwerpen, vijfde volledig herziene druk, 2006.
  • http://www.fecotainer.eu
  • http://www.mlds.nl
  • http://www.medicinenet.com
  • Martin Sulman. Mens & Gezondheid. https://mens-en-gezondheid.nl/ (ingezien op 23-11-2024 en 18-1-2025)
  • Afbeelding bron 1: Leszek Glasner/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 2: Clker Free Vector Images, Pixabay
  • Afbeelding bron 3: Istock.com/Wavebreakmedia
  • Afbeelding bron 4: Nerthuz/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 5: Arnavaz, Wikimedia Commons (Publiek domein)
  • Afbeelding bron 6: Istock.com/Zdenka Darula
  • Afbeelding bron 7: Istock.com/anna1311
  • Afbeelding bron 8: Kjokkenutstyr, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)
  • Afbeelding bron 9: Bastique (Cary Bass), Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Afbeelding bron 10: Wicherek, Pixabay
  • Afbeelding bron 11: Martin Sulman
  • Afbeelding bron 12: Madhero88, Wikimedia Commons (Publiek domein)
  • Afbeelding bron 13: Pezibear, Pixabay
  • Afbeelding bron 14: Production Perig/Shutterstock.com
Tartuffel (2.971 artikelen)
Laatste update: 07-02-2025
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 20
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.