Voedselvergiftiging: symptomen, oorzaken en behandeling
Voedselvergiftiging symptomen zijn onder meer misselijkheid, braken, buikkrampen en diarree. Deze klachten komen meestal binnen 8 uur op na het nuttigen van besmet voedsel of drinken op. Bij voedselvergiftiging word je ziek door een giftige stof in je eten. De kans op een voedselvergiftiging na een barbecue is het groots. Het blijkt dat maar liefst de helft van de Nederlanders het risico loopt op voedselvergiftiging (of een voedselinfectie) na een barbecue (BBQ). Wat te doen bij voedselvergiftiging? Vaak kunnen de symptomen bestreden worden zonder dat een arts geraadpleegd hoeft te worden. Het belangrijkste is om ervoor te zorgen dat de zieke niet uitdroogt door de diarree en voldoende tijd neemt om te herstellen. Om uitdroging te voorkomen kunnen eventueel zakjes ORS (oral rehydratation salts), opgelost in voldoende water, gebruikt worden.
Voedselvergiftiging na een barbecue komt vaak voor /
Bron: Martin SulmanWat is voedselvergiftiging?
Verschil met een voedselinfectie
Een voedselvergiftiging moet onderscheiden worden van een
voedselinfectie. Bij een voedselvergiftiging word je ziek door een giftige stof in het eten die wordt geproduceerd door bacteriën of schimmels. Een voedselinfectie ontstaat daarentegen door het eten van voedsel met een ziekmakende hoeveelheid bacteriën, parasieten of virussen.
Voedselvergiftiging kan variëren in ernst, van milde symptomen zoals misselijkheid en buikpijn tot ernstigere complicaties. Het is essentieel om de bron van de besmetting vast te stellen, teneinde herhaling te voorkomen. Bij vermoeden van voedselvergiftiging is het alleszins raadzaam om onmiddellijk medische hulp in te schakelen voor een passende behandeling en om uitdroging te voorkomen.
Veel voorkomende ziekte
Voedselvergiftiging is een veel voorkomende, meestal mild verlopende doch soms ook dodelijke ziekte. Vooral bij ouderen kan een voedselvergiftiging dodelijk verlopen, doordat diarree iemand sterk kan doen uitdrogen en veel ouderen drinken toch al niet voldoende. Het blijkt dat maar liefst de helft van de Nederlanders het risico loop op voedselvergiftiging na een barbecue. Een enquête die is gehouden in opdracht van het Voedingscentrum en de Voedsel- en Waren Autoriteit (VWA) laat zien dat de Nederlander niet kiest voor het veiliger voorgegaard vlees en daarnaast nog eens slecht let op de hygiëne. Ook lopen veel mensen voedselvergiftiging op in het buitenland als ze op vakantie gaan, bijvoorbeeld doordat ze eten kopen bij kleine eetkraampjes of bij verkopers die met etenswaren rondlopen op het strand of in de straten van de stad. Ook is vlees (bijvoorbeeld kip) van de BBQ dat niet volledig doorbakken is, een beruchte boosdoener. Het verhitten van eten zorgt er overigens wel voor dat ziekmakers dood gaan, maar het maakt de gifstoffen (die een voedselvergiftiging veroorzaken) meestal niet onschadelijk.
Buikkrampen bij voedselvergiftiging /
Bron: Istock.com/WavebreakmediaTypische klachten
Typische symptomen van voedselvergiftiging zijn misselijkheid, braken,
buikkrampen en (soms
groene of
oranje)
diarree die plotseling opkomt, dat wil zeggen vaak al binnen 8 uur na het nuttigen van besmet voedsel of drinken.
Oorzaken van voedselvergiftiging
Voedselvergiftiging ontstaat door giftige stoffen in voedsel
Bij voedselvergiftiging wordt je eten besmet met giftige stoffen die bacteriën of schimmels hierin maken. Voedselvergiftiging ontstaat dus door giftige stoffen in voedsel. Als de verschijnselen door de bacteriën zelf worden veroorzaakt, is er strikt genomen sprake van een voedselinfectie.
Let op! Een voedselinfectie is iets anders dan een voedselvergiftiging. Bij een voedselinfectie komt de bacterie of het virus in de darm terecht, aldus het Voedingscentrum.
Top 25
Hieronder staan 25 veelvoorkomende voedingsmiddelen die vaak geassocieerd worden met voedselvergiftiging:
- Kip
- Rauwe eieren
- Rauwe vis
- Rauwe schelpdieren
- Ongepasteuriseerde zuivelproducten
- Rauwe kiemgroenten (bijvoorbeeld taugé)
- Rauwe spruitgroenten
- Bereide rijst
- Onvoldoende verhit vlees
- Onvoldoende gekoelde restjes
- Voorverpakte salades
- Ongepasteuriseerde sappen
- Rauwe melk
- Rauw vlees (zoals tartaar)
- Onvoldoende gewassen groenten en fruit
- Bewerkte vleeswaren
Oesters als bron van voedselvergiftiging /
Bron: Kaleido Dp, Pixabay
- Schaaldieren
- Zachtgekookte eieren
- Rauwe noten en zaden
- Besmet water
- Bewerkte sojaproducten
- Oesters
- IJs
- Onjuist gefermenteerde voedingsmiddelen
- Mayonaise en sauzen op basis van rauwe eieren
Incubatietijd
De tijd die verstrijkt tussen de besmetting — het eten van voedsel met giftige stoffen — en de ontwikkeling van de eerste symptomen, heet incubatietijd. De incubatietijd van een voedselinfectie kan variëren van 1 uur tot 90 dagen. De meeste gevallen van voedselvergiftiging hebben echter een incubatieperiode van meestal (minder dan) 8 uur.
Symptomen van voedselvergiftiging
Verschijnselen
De mate van ernst en de aard van de klachten, de snelheid waarmee ze zich ontwikkelen en de duur van de ziekte hangen af van het soort voedselvergiftiging.
De meest voorkomende symptomen van voedselvergiftiging zijn:
Uitdroging
Door de diarree dreigt het gevaar dat de persoon
uitdroogt. Uitdroging kan milde of ernstige klachten geven. Bij aanhoudende diarree of braken, is het verstandig de huisarts te raadplegen.
Complicaties
De meest voorkomende ernstige complicatie van voedselvergiftiging is uitdroging. Als je een gezonde volwassene bent en genoeg drinkt, moet dehydratie geen probleem zijn. Soms is het verstandig om ORS te gebruiken, een mengsel van zouten en druivensuiker dat je moet oplossen in water en gebruikt wordt om uitdroging te voorkomen bij waterdunne diarree. Baby's ouderen en mensen met een onderdrukt immuunsysteem of chronische ziekten, kunnen evenwel ernstig ziek worden als meer vocht verliezen dan ze kunnen aanvullen. In dat geval kunnen zij in het ziekenhuis worden opgenomen en intraveneuze vloeistoffen toegediend krijgen. In extreme gevallen kan uitdroging fataal zijn.
Huisarts met patiënt /
Bron: Istock.com/monkeybusinessimagesWanneer de huisarts inschakelen?
Raadpleeg je huisarts als zich één van de volgende situaties voordoen:
- misselijkheid, braken of diarree dat langer duurt dan twee dagen;
- de zieke persoon is jonger dan drie jaar.
- de symptomen beginnen na een recente buitenlandse reis.
- andere mensen die hetzelfde aten zijn ook ziek.
- scherpe krampen of pijn die niet weggaan na 10-15 minuten.
- de buik van de zieke zwelt op.
- de huid en/of ogen worden geel.
- de zieke heeft braaksel met bloed of bloederige ontlasting.
- de zieke ontwikkelt problemen met de ademhaling, spreken of slikken.
Verder geldt: raadpleeg bij twijfel altijd je huisarts.
Onderzoek en diagnose
Anamnese en lichamelijk onderzoek
Voedselvergiftiging wordt vaak gediagnosticeerd op basis van een vraaggesprek met je huisarts. Hij zal vragen stellen over welke klachten je ervaart, wanneer de klachten beginnen en welke voedingsmiddelen je onlangs gegeten hebt. De arts zal ook een lichamelijk onderzoek uitvoeren, op zoek naar tekenen van uitdroging, zoals:
Aanvullend onderzoek
Afhankelijk van je symptomen en medische voorgeschiedenis, kan de arts aanvullend onderzoek uitvoeren, zoals een
bloedonderzoek of een ontlastingskweek om de oorzaak te identificeren (in geval van een voedselinfectie) en de diagnose te bevestigen. In sommige gevallen kan de oorzaak van voedselvergiftiging niet opgespoord worden.
Behandeling van voedselvergiftiging
Maaltijd met veel vezels: volkoren pasta, groenten en zaden en noten /
Bron: Martin SulmanEet voldoende vezels
Vezels zitten vooral in volkorenbrood, groente, fruit,
noten en
peulvruchten. Vezels werken in de darm als een soort spons waardoor ze water opnemen en op deze manier kan je ontlasting steviger worden. Dit gaat diarree tegen.
Voldoende drinken en ORS
In de meeste gevallen kunnen de symptomen bestreden worden, zonder dat een arts geraadpleegd hoeft te worden. Het belangrijkste is om ervoor te zorgen dat de zieke niet uitdroogt en de tijd neemt om te herstellen. Voorkom uitdroging door ten minste twee liter water per dag te drinken. Drink ook iedere keer bij dunne ontlasting, een flink glas water. Om uitdroging tegen te gaan bij kwetbare of oudere mensen, kunnen zakjes ORS (oral rehydratation salts), opgelost in voldoende water, gebruikt worden. Dit middel is verkrijgbaar bij apotheken.
Antibioticum
Antibiotica kan door de huisarts worden voorgeschreven als uit onderzoek blijkt dat de bron van de klachten een bacteriële oorzaak heeft (een voedselinfectie) en de klachten ernstig zijn of langer dan drie tot vier dagen duren.
Medicatie tegen diarree en misselijkheid /
Bron: Stevepb, PixabayMedicijnen tegen diarree en misselijkheid
Bij diarree kun je eventueel het 'stopmiddel' loperamide gebruiken, wat ervoor zorgt dat de ontlasting minder vaak komt. Het middel moet je niet gebruiken als je
koorts of bloederige diarree hebt. Je mag het middel ook niet gebruiken als je zwanger bent of
borstvoeding geeft. Aan kinderen jonger dan 8 jaar mag het niet worden verstrekt. Tegen misselijkheid wordt wel domperidon of metoclopramide gebruikt. Vanwege bijwerkingen zoals hartkloppingen, niet stil kunnen zitten en
spiertrekkingen, geven artsen het alleen geven als er geen andere oplossing voorhanden is.
Zelfzorg en herstel
Voedselvergiftiging verbetert vaak binnen 48 uur zonder behandeling. Neem de volgende maatregelen in acht om het herstel te bevorderen en uitdroging te voorkomen:
- Bij frequent braken en heftige diarree verlies je veel vocht en zouten. Vul dit aan met een speciaall drankje (ORS) om uitdroging tegen te gaan.
- Je mag in principe eten waar je trek in hebt en wat goed valt. Eet niet te vet en te veel.
- Bij darmkrampen kun je het beste kleine porties eten.
- Vermijd bepaalde voedingsmiddelen en stoffen totdat je je beter voelt. Dit zijn zuivelproducten, cafeïne, alcohol, nicotine, en vet of flink gekruid voedsel.
- Neem rust. Voedselvergiftiging en uitdroging kunnen je verzwakken en vermoeien.
Prognose: hoelang duurt een voedselvergiftiging?
De klachten steken vaak de kop op binnen acht tot 24 uur nadat je iets verkeerds hebt gegeten. Hoewel voedselvergiftiging vaak zeer vervelend is, is het gelukkig wel zo dat de meeste mensen binnen 48 uur volledig herstellen. Soms duurt het een etmaal langer. Al die tijd kun je je heel beroerd en ziek voelen. Indien de klachten langer dan drie dagen aanhouden, dan is het verstandig om contact op te nemen met je huisarts.
Preventie
De volgende maatregelen en tips kunnen helpen om voedselvergiftiging (en voedselinfectie) te voorkomen:
- Was je handen, keukengerei en alles waar je voedsel mee in aanraking komt (zoals een snijplank) vaak. Was je handen goed met warm water en zeep voor en na het eten of het bereiden van voedsel. Gebruik heet water om keukengerei, snijplanken en andere materialen te reinigen.
- Houd rauwe levensmiddelen apart van kant-en-klare levensmiddelen. Houd rauw vlees, pluimvee, vis en schaal- en schelpdieren weg van andere voedingsmiddelen wanneer je winkelt, voedsel bereidt of voedsel opslaat. Dit voorkomt kruisbesmetting.
Was vaak je handen met zeep /
Bron: Pezibear, Pixabay
- Kook voedsel op een veilige temperatuur. De beste manier om te vertellen of levensmiddelen op een veilige temperatuur zijn gekookt, is het gebruik van een voedselthermometer. Je kunt schadelijke organismen in de meeste voedingsmiddelen doden door ze op de juiste temperatuur te koken.
- Koel of vries bederfelijke voedingsmiddelen snel, dat wil zeggen binnen twee uur na aankoop of bereiding. Als de kamertemperatuur hoog is, dan bederft voedsel binnen een uur.
- Ontdooi voedsel veilig. Ontdooi het voedsel niét bij kamertemperatuur. De veiligste manier om voedsel te ontdooien is om het in de koelkast te ontdooien. Als je een magnetron bevroren voedsel ontdooit met de instelling 'ontdooien' of anderszins, dan moet je het onmiddellijk bereiden.
- Gooi het product weg bij twijfel. Als je er niet zeker van bent of voedsel goed is bereid, opgediend of opgeslagen, dan moet je het zekere voor het onzekere nemen en het weggooien. Voedsel die te lang bij kamertemperatuur bewaard wordt, kan bacteriën of toxines bevatten die niet kunnen worden vernietigd door koken. Proef niet voedsel waar je niet zeker van bent, kieper het gewoon in de prullenbak. Zelfs als het goed lijkt en ruikt, kan het niet veilig zijn om te eten.
Lees verder
Reacties
Nina, 22-11-2016
Ik heb eens een voedselvergiftiging opgelopen tijdens het bbqen maar ik eet geen vlees en de andere(die wel vlees aten) hadden nergens last van. Nu had ik voornamelijk groentes uitgekotst (ik had ook brood gegeten en kaas) maar kan ik ook allergisch zijn geweest voor een van de groentes? Ik ben daar nu echt bang voor maar de symptomen die ik had wijzen toch alleen op een voedselvergiftiging. Namelijk: rillingen(ik had het koud maar was heftig aan het zweten), korte adem(in het begin) veel kotsen, diarree en buikkrampen.
Reactie infoteur, 03-12-2016
Groenten en fruit, vers of verwerkt, vormen een steeds groter aandeel bij microbieel veroorzaakte voedselvergiftigingen. Lees hier verder: https://goo.gl/7f0z8b. Misschien had u meer groenten op dan de andere aanwezigen, die immers ook vlees aten.
Rina, 21-12-2014
Mijn kleinzoon van 2,5 heeft vannacht erg veel gespuugd van 3 tot 7 elk half uur nu is het 12 uur heeft 3 rijsttafels op en ligt lekker te slapen.wij denken dat hij iets verkeerds heeft gegeten of gedronken. Moeten we nu de huisarts raadplegen.
vriendelijke groet een ongeruste oma
Reactie infoteur, 21-12-2014
Als (kleine) kinderen door veel en langdurig braken weinig vocht binnenkrijgen, ligt uitdroging op de loer en is het zeker aan te raden naar de huisarts te gaan. Tekenen van uitdroging:
- niet of weinig plassen (wat donkere urine geeft of helemaal niet meer plassen)
- voortdurend dorst
- sufheid en lusteloosheid
- een droge mond
- snelle ademhaling
- snelle hartslag
- diepliggende ogen
- koude armen en benen
- als je met de vingers een huidplooitje optilt, blijft deze even 'staan'.
Geef je kind bij kans op uitdroging een speciaal drankje: ORS-junior, te verkrijgen bij apotheek en drogist. Hierin zitten speciale suikers (glucose) en zouten die het lichaam nodig heeft om vocht op te nemen en vast te houden.
Lobke, 21-11-2012
Hey, ik heb een vraag. Voor welke groepen is voedselvergiftiging extra gevaarlijk?
thanx.
Reactie infoteur, 21-11-2012
Vooral hele jonge kinderen, ouderen en mensen met een hele lage weerstand behoren tot de risicogroepen voedselvergiftiging.
Diederik, 13-05-2012
Ik lees op www.voedsel-vergiftiging.nl dat botulisme ook kan voor komen als voedselvergiftiging, maar daar lees ik hier niets over. Komt dit vaak voor? Lijkt me nogal eng.
Reactie infoteur, 14-05-2012
Botulisme is een zeldzame, doch ernstige vorm van voedselvergiftiging, die wordt veroorzaakt door het micro-organisme clostridium botulinum. Als de bacteriën een grote kolonie vormen, produceren zij een krachtige gifstof welke het lichaam binnen kan komen door het eten van besmet voedsel. Wanneer de gifstof door de maag in de darmen is beland, wordt het gif in de bloedsomloop opgenomen en in het lichaam bindt het zich aan de zenuwuiteinden en blokkeert het de normale signaaloverdracht voor het samentrekken van de spieren. Hierdoor raken de spieren verlamd. Symptomen zijn onder meer verlamming van de gezichts-, slik- en ademhalingsspieren. De incubatietijd is 1 tot 3 dagen.
Het ontstaan van botulisme is een natuurlijk proces dat vooral plaatsvindt bij zomerse hoge temperaturen. De bacterie komt van nature voor in de waterbodem en in het lichaam van watervogels. Kadavers van vogels en vissen vormen een bron voor botulisme. In een warme en zuurstofloze omgeving maakt de bacterie gif aan. Er bestaan verschillende vormen van botulisme. Slechts een enkele soort is voor mensen gevaarlijk.
Pww Rasmussen, 23-08-2011
Kan voedselvergiftiging binnen 20 minuten optreden?
Reactie infoteur, 24-08-2011
Toxinen hebben een directe invloed op de biologische reacties die in het lichaam plaats vinden. Bij een voldoende hoge concentratie treedt een acuut effect op binnen enkele uren na consumptie in de vorm van misselijkheid en braken. Deze verschijnselen duren circa 1 tot 2 dagen. Bij langdurige inname van lage concentraties (bijvoorbeeld opname van radioactieve stoffen, mycotoxinen, bestrijdingsmiddelen etc.) kunnen chronische klachten ontstaan (Dijk R, Grootenhuis A (1999) Microbiologie van voedingsmiddelen. Keesing Noordervliet BV Houten ).
Jochems, 09-05-2011
Goede morgen. mijn man heeft al sinds dinsdag last van zijn maag en darmen. veel krampen en oprispingen. wij zijn in gambia ge weest daar heeft hij het gekregen.hij heeft daar op de markt een klein glaasje speciale thee gedronken.hij is diabeet is het nu verstandig naar de huisarts toe tegaan
vr. gr.mevr jochems
Reactie infoteur, 09-05-2011
U kunt altijd even telefonisch overleggen met de doktersassistent(e).