Maagpijn: oorzaken pijn in de maag of pijnlijke maag
Maagpijn kent meerdere oorzaken. Maagpijn duidt op pijn in de maag of pijn in de maagstreek. De maag is een orgaan van de spijsvertering en is gelegen tussen de slokdarm en de darmen. De menselijke maag is een gespierde, elastisch, peervormige zak, die dwars in de buikholte onder het middenrif ligt. Er zijn vele maagaandoeningen die een normaal functioneren van de maag belemmeren. Dit kan gepaard gaan met een pijnlijke maag en andere klachten en symptomen. De oorzaak van maagklachten of pijn in de maag is in veel gevallen onbekend, maar er zijn wel veel verschillende factoren die het ontstaan van maagklachten (waaronder maagpijn) kunnen beïnvloeden, zoals verkeerde eetgewoonten (niet goed kauwen, overmatig eten, te snel eten); roken, (overmatig) alcoholgebruik, koffie, thee, te gekruid of te vet eten; aanhoudende stress; onregelmatig leven; bacteriële besmetting; het gebruik van bepaalde medicijnen; vertraagde maagwerking; zwangerschap (minder ruimte voor de maag).- Functie van de maag
- Aspecifieke maagpijn
- Vaak geen duidelijk oorzaak
- Meerdere factoren
- Oorzaken van maagpijn
- Symptomen van pijn in de maag
- Maagpijn, diarree en misselijkheid
- Contact met huisarts opnemen
- Alarmsymptomen pijnlijke maag
- Obstipatie
- Maagpijn door stress
- Maagpijn door voedselovergevoeligheid
- Noten, pinda's, soja, sesam en tarwe
- Lactase
- Medicijnen
- Brandend maagzuur
- Maagzuurremmers verhogen volgens onderzoek de kans op longontsteking
- Pijn in de maag door maagaandoeningen
- Maagbloeding
- Maagkanker
- Maagpoliepen
- Maagslijmvliesontsteking (gastritis)
- Maagzweren (ulcus ventriculi)
- Cascademaag
- Zollinger-Ellison-syndroom
- Maagpijn na eten door dyspepsie
- Voedselvergiftiging
- Inspanningsgebonden maag-darmklachten bij recreatieve hardlopers
- Onderzoek en diagnose
- Maagpijn: wat te doen?
- Maagpijn zelf verhelpen en verlichten
- Gember
- Kamillethee
- BRAT-dieet
- Appelazijn
- Zuiveringszout
- Behandeling van maagpijn
- Medische behandeling
- Huismiddel tegen maagpijn
- Paracetamol tegen maagpijn
- Langzaam kauwen en stress verminderen
- Casus: Maagpijn
- Patiënt
- Klachten
- Onderzoek
- Diagnose
- Behandeling
- Advies
- Prognose
Functie van de maag
De maag is in feite een sterk verwijd gedeelte van het verteringskanaal en heeft drie functies:- tijdelijke opslagplaats van voedsel, zodat de dunne darm niet teveel voedsel tegelijk te verwerken krijgt;
- door de peristaltische bewegingen wordt het voedsel gemengd, gekneed en getransporteerd;
- de maagsapklieren scheiden maagsap af, wat een belangrijke rol speelt bij de vertering van voedsel.
Maagpijn / Bron: Nerthuz/Shutterstock.comAspecifieke maagpijn
Vaak geen duidelijk oorzaak
Maagklachten komen vaak voor in de huisartsenpraktijk. Maagpijn is de diagnose bij 19 per 1.000 patiënten per jaar.¹ Heel vaak is er geen duidelijke oorzaak voor maagpijn aan te wijzen. In dat geval wordt ook wel gesproken van aspecifieke maagklachten. Bij aspecifieke maagklachten kun je last hebben van maagpijn of pijn in de bovenbuik, brandend maagzuur, een opgeblazen gevoel of misselijkheid. Het kan ook zijn dat je gauw een vol gevoel hebt nadat je iets gegeten hebt. Aspecifieke maagklachten geven vrijwel nooit blijvende schade voor de gezondheid en gaan na verloop van tijd vanzelf over.Meerdere factoren
Vaak spelen verschillende factoren een rol bij aspecifieke maagpijn of maagklachten. Zo kun je je (acute) maagpijn of andere maagklachten ontwikkelen als je te veel of sterk gekruid voedsel eet of als je koffie, koolzuurhoudende drank of alcohol drinkt. Roken kan ook maagklachten veroorzaken. Al deze factoren irriteren het maagslijmvlies. Vermoedelijk kunnen ook spanningen de klachten oproepen of versterken en kun je er zelf maagpijn van krijgen. Ook kan de maag van streek raken bij een geringe afwijking van de dagelijkse gewoonten, bijvoorbeeld tijdens een vakantie. Men spreekt in dat geval van een 'gevoelige maag'. Je maag is gewend geraakt aan bepaalde voeding- en leefgewoonten en daarop afgestemd, en verandering van spijs wordt door de maag niet in dank afgenomen. Maagpijn of andere maagklachten kan dan het gevolg zijn.
Huisarts met patiënt met maagpijn / Bron: Istock.com/monkeybusinessimagesOorzaken van maagpijn
Of je nu lichte maagpijn, scherpe pijn of maagkrampen hebt, pijn in de maag kan vele oorzaken hebben. Je hebt bijvoorbeeld spijsverteringsstoornissen, een maagzweer, een maagvirus of, als je een vrouw bent, menstruatiekrampen. Andere mogelijke oorzaken zijn:- ziekte van Crohn
- voedselvergiftiging
- buigriep
- voedselallergie
- galstenen
- gastro-oesofageale refluxziekte (GERD)
- obstipatie
Maagpijn, diarree en misselijkheid door voedselvergiftiging / Bron: Istock.com/CentralITAllianceSymptomen van pijn in de maag
Maagpijn kan ervaren worden als doffe, zeurende of stekende pijn en de pijn kan constant aanwezig zijn of intermitterend (komen en gaan). Maagpijn kan ook gepaard gaan met andere klachten.Maagpijn, diarree en misselijkheid
Veel aandoeningen kunnen leiden tot maagpijn, diarree en misselijkheid. Enkele van de meest voorkomende oorzaken zijn:Gastro-enteritis
Gastro-enteritis is een infectie van de darmen, meestal de dunne darm. De symptomen van gastro-enteritis bestaan meestal uit buikpijn en misselijkheid, evenals diarree. Dit kan snel uitdroging veroorzaken. Als je denkt dat je gastro-enteritis hebt, zorg er dan voor dat je genoeg vocht binnenkrijgt.
Voedselallergie
Maagpijn en misselijkheid zijn mogelijke symptomen van een voedselallergie. De pijn begint meestal binnen twee uur na het eten van het voedsel dat de reactie veroorzaakt. Voedselallergieën zijn niet altijd ernstig, maar als maagpijn binnen enkele uren niet verdwijnt, is het verstandig om medische hulp in te schakelen.
Voedselvergiftiging
Symptomen als koorts en diarree naast maagpijn kunnen erop wijzen dat je aan voedselvergiftiging lijdt. Als je recent rauw of onvoldoende verhit vlees hebt gegeten, of als je denkt dat je voedsel hebt gegeten dat anderszins is verontreinigd, is dit waarschijnlijk de oorzaak van je klachten.
Maagpijn kan gepaard gaan met koorts / Contact met huisarts opnemen
Als pijn in de maag ernstig is (hevige maagpijn of hevige maagpijn aanvallen), niet weggaat of blijft terugkomen, neem dan contact op met je huisarts. Je moet ook zo snel mogelijk contact opnemen met je huisarts als naast maagpijn ook symptomen hebt, zoals:- koorts
- je blijft braken
- uitdroging
- je kan niet poepen, vooral als je ook moet overgeven
- pijn bij plassen of vaak moeten plassen
- je buik voelt zacht aan
- pijn duurt meer dan een paar uur (aanhoudende maagpijn)
Alarmsymptomen pijnlijke maag
Je kunt ook symptomen krijgen die een teken kunnen zijn van een probleem in je lichaam dat zo snel mogelijk moet worden behandeld. Schakel bijvoorbeeld meteen medische hulp in als maagpijn gepaard gaat met een van e volgende klachten:- pijn op de borst
- bloed overgeven
Geelzucht / Bron: Dr. Thomas F. Sellers, Wikimedia Commons (Publiek domein) - bloedige of zwarte, teerachtige stoelgang
- moeite met ademhalen
- voortdurend braken
- zwelling van de buik (ascites)
- gele ogen en gele huid (geelzucht)
- zwangerschap
Obstipatie
Obstipatie wordt ook wel verstopping van de darmen genoemd en hierbij lukt het niet goed om te poepen. Obstipatie komt vaak door weinig drinken, te weinig vezels in de voeding en te weinig beweging.Maagpijn door stress
Veel mensen die stress ervaren, voelen het letterlijk in de maag of buik. Een deel van het zenuwstelsel dat wordt aangeduid als de hersen-darm-as, is de reden. De hersenen communiceren met de rest van het lichaam via het zenuwstelsel, dat verschillende belangrijke componenten heeft. Een daarvan is het enterische zenuwstelsel (EZS), dat helpt bij het reguleren van de spijsvertering. In situaties van leven of dood triggeren de hersenen de vecht-of-vluchtreactie. Het vertraagt de spijsvertering, of stopt het zelfs volledig, zodat het lichaam al zijn interne energie kan richten om de (vermeende) dreiging het hoofd te bieden. Maar minder ernstige vormen van stress, zoals een conflict, spreken in het openbaar of rijden in het verkeer, kunnen ook het spijsverteringsproces vertragen of verstoren, wat leidt tot maagpijn en buikpijn en andere gastro-intestinale klachten.
Pinda's / Bron: Istock.com/etiennevossMaagpijn door voedselovergevoeligheid
Bij voedselovergevoeligheid verdraag je bepaalde voedingsmiddelen niet die veel andere mensen wel verdragen. Er zijn verschillende oorzaken voor voedselovergevoeligheid.Noten, pinda's, soja, sesam en tarwe
Voedselovergevoeligheid kan ontstaan door een allergie, waarbij bepaalde voedingsmiddelen een afweerreactie van het lichaam oproepen. Voorbeelden hiervan zijn een allergie voor koemelk (de meest voorkomende voedselallergie bij zuigelingen), ei, vis, schaal- of schelpdieren, noten, pinda(kaas), soja, sesamzaad of tarwe.Lactase
Voedselovergevoeligheid kan ook ontstaan doordat er in de darm te weinig van een stof aanwezig is, bijvoorbeeld lactase. Lactase is nodig om melk te verteren.Medicijnen
Overgevoeligheidsklachten kunnen ook ontstaan door het gebruik van bepaalde medicijnen die niet goed met de voeding samengaan.Elke keer dat je het voedingsmiddel eet waar je gevoelig voor bent, krijg je last van dezelfde klachten, bijvoorbeeld maagpijn, darmkrampen, braken en diarree. Maar je kunt ook last krijgen van huiduitslag (vlekjes, jeuk, roodheid, zwelling en eczeem), de luchtwegen (hoesten, slijmvorming, benauwdheid en piepende ademhaling, of hart en vaten (hartkloppingen, duizeligheid en flauwvallen).
Citrusvruchten / Bron: Istock.com/SVETLANA KOLPAKOVABrandend maagzuur
Bijna iedereen heeft wel eens last van brandend maagzuur. Hierbij is er sprake van een pijnlijk brandend gevoel in de borst of keel. Dit gebeurt wanneer maagzuur terugvloeit in de slokdarm. Als je vaker dan twee keer per week last hebt van maagzuur, dan heb je mogelijk gastro-oesofageale reflux. Hierbij is er een afwijking in de verbinding tussen maag en slokdarm, waardoor deze niet goed afsluit en er maagzuur in de slokdarm terecht kan komen. De klachten kunnen vooral optreden bij het naar voren buigen of bij inspanning tijdens het werk.Behandeling is belangrijk
Zwangerschap, overmatig eten en drinken, vet eten, bepaalde voedingsmiddelen (scherpe kruiden, citrusvruchten, koffie), alcohol, roken, aanhoudende stress en bepaalde medicijnen kunnen brandend maagzuur veroorzaken. Behandeling van brandend maagzuur is belangrijk omdat door de tijd de slokdarm beschadigd kan raken.
Maagzuurremmers / Bron: Stevepb, PixabayMaagzuurremmers verhogen volgens onderzoek de kans op longontsteking
Uit een analyse van gegevens van meer dan 360.000 patiënten uit 150 huisartsenpraktijken, blijkt dat medicijnen die de productie van maagzuur tegengaan de kans op een longontsteking verhogen met een factor tussen 1,6 en 1,9. Dit is afhankelijk van het type maagzuurremmer die gebruikt word. De maagzuurremmers die alleen op voorschrift verkrijgbaar zijn, zijn zwaarder dan de vrij verkrijgbare middelen. Zwaardere middelen vergroten de kans op longontsteking.Nadelen van maagzuurremmers
Maagzuurremmers helpen tegen maagklachten zoals maagpijn, brandend maagzuur, oprispingen, een opgeblazen gevoel en misselijkheid. Ongeveer 25 van de 1.000 gebruikers van een maagzuurremmer ontwikkelen een longontsteking, wat de conclusie rechtvaardigt dat het gebruik van maagzuurremmers bepaald niet zonder risico’s is. Maagzuur voorkomt bacteriegroei, maar bij het gebruik van maagzuurremmers neemt de bacteriegroei in de maag sterk toe. Wellicht dat deze bacteriën uit de maag omhoog komen en via de slokdarm en de mond in de longen terechtkomen, waar ze een longontsteking veroorzaken.
Het onderzoek werd uitgevoerd door onderzoekers van het Universitair Medisch Centrum St Radboud en het Erasmus MC gepubliceerd en de resultaten werden gepubliceerd in het Journal of the American Medical Association van 26 oktober 2004.
Pijn in de maag door maagaandoeningen
Maagbloeding
Een maagbloeding is geen ziekte, maar een symptoom van een ziekte. Maagbloedingen beginnen over het algemeen vrij plotseling. Mogelijke symptomen zijn:- misselijkheid
- bloed in braaksel
- bloed opbraken
- zwarte, teerachtige ontlasting (vanwege bloed in de ontlasting),
- bloedarmoede
- ernstig bloedverlies hetgeen kan leiden tot een shock
Als je last hebt van deze symptomen, dan moet je onmiddellijk je huisarts raadplegen.
De Helicobacter pylori / Bron: Dr. Patricia Fields, Dr. Collett, Wikimedia Commons (Publiek domein)Er zijn een aantal mogelijke oorzaken voor een maagbloeding aan te wijzen:
- maagwand-ontsteking (gastritis)
- maagzweer (ulcus ventriculus)
- poliepen
- maagkanker
- als mogelijke bijwerking van sommige pijnstillers
Maagkanker
In Nederland zijn er jaarlijks ongeveer 2.000 nieuwe patiënten met maagkanker. Maagkanker treft voornamelijk oudere mensen. Ongeveer tweederde van de mensen die het hebben, zijn 65 jaar of ouder. Risicofactoren zijn:- het hebben van een Helicobacter pylori-infectie
- een maagontsteking in de ziektegeschiedenis
- mannen hebben meer kans dan vrouwen
- veel gezouten of gepekelde voedingsmiddelen eten
- roken
- het voorkomen van maagkanker in de familie
Symptomen maagkanker
Het is moeilijk om de diagnose maagkanker in een vroeg stadium te stellen. De eerste verschijnselen zijn vrij vaag en de meeste mensen slaan er geen acht op of bestrijden ze met huis, tuin en keuken middeltjes. De volgende verschijnselen kunnen vroeg of laat optreden:
- maagpijn: een naar, vervelend of opgeblazen gevoel in de bovenbuik;
- een vol gevoel in de maag, ofwel een gevoel van verzadiging;
- maagpijn na het eten;
- zuurbranden, brandend maagzuur;
- verlies van eetlust of een gebrek aan eetlust (anorexie);
- misselijkheid en overgeven (braken);
- gewichtsverlies, soms sterke vermagering;
- passagestoornissen of voedselpassageklachten;
- bloeding en terugkerende kleine bloedingen kunnen leiden tot bloedarmoede;
- algehele malaise, vermoeidheid, moeheid, lusteloos.
Klachten kunnen op andere aandoeningen lijken
Het moeilijke is dat dergelijke klachten ook kunnen wijzen op goedaardige aandoeningen van de maag, zoals een maagzweer. Bij persisterende bovenbuikklachten moet men te alle tijde aan maagkanker denken en de huisarts raadplegen. In een latere fase van het ziektebeloop kunnen verstoppingen of bloedingen ontstaan. Het is zelfs mogelijk dat een doorbraak van de aangetaste maagwand kan optreden. De lichamelijke klachten verergeren in geval van uitzaaiingen.
Laat stadium
Ofschoon het aantal patiënten met maagkanker de laatste jaren duidelijk afneemt, blijft de sterfte van patiënten met maagkanker nog steeds erg hoog. Dit komt doordat het merendeel van deze patiënten pas in een laat stadium van de ziekte met klachten naar een arts gaat, waardoor een op genezing gerichte behandeling dan vaak niet meer mogelijk is. De overleving van patiënten met maagkanker vijf jaar na de diagnose is slechts 20%.
Maagpoliepen
Een maagpoliep is een goedaardige woekering van het slijmvlies waarmee de binnenkant van de maag is bekleed. Poliepen zijn in principe goedaardig, ofschoon sommige poliepen kunnen uitgroeien tot een kwaadaardige tumor. In dat geval spreken we van maagkanker (zie boven). Poliepen die bestaan uit klierweefsel, adenomen genoemd, hebben kans uit te groeien tot kankerKlachten maagpoliepen
Goedaardige tumoren van de maag komen niet vaak voor. De meerderheid van goedaardige tumoren in de maag zijn asymptomatisch. Slechts zelden veroorzaken ze de volgende klachten:
- bloedingen
- maagpijn of maagkrampen
- verstoppingen
- diarree
Operatie
Een maagpoliep kan door een kijkonderzoek van de maag aangetoond worden. Zo'n kijkonderzoek wordt 'gastroscopie' genoemd. Tijdens een gastroscopie kunnen kleine poliepen worden verwijderd door middel van een grijpertje dat op de endoscoop geplaatst is. Bij één of meerdere grotere poliepen, is een operatie nodig om deze te verwijderen.
Maagslijmvliesontsteking (gastritis)
Gastritis is geen ziekte, maar een aandoening die kan worden veroorzaakt door verschillende externe factoren:- door het drinken van teveel alcohol
- door het langdurig gebruik van niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's) zoals aspirine of ibuprofen
- door een infectie met bacteriën zoals Helicobacter pylori (H. pylori)
- als gevolg van een zware operatie of traumatische verwondingen, brandwonden of ernstige infecties
- als gevolg van bepaalde ziekten, zoals pernicieuze anemie (kwaadaardige bloedarmoede), auto-immuunziekten (verminderde weerstand) en chronische galreflux (het terugstromen van gal uit de dunne darm in de maag)
Buikpijn door maagslijmvliesontsteking / Bron: Andrey Popov/Shutterstock.comWat zijn de symptomen van gastritis? De meest voorkomende symptomen zijn:
- buikpijn
- boeren
- opgeblazen gevoel
- misselijkheid en braken
- een gevoel van volheid of van branden in de bovenbuik
- verminderde eetlust
- brandende pijn of een vervelend gevoel in de maagstreek
- vol en opgeblazen gevoel nog voor het beëindigen van de maaltijd
- gespannen buik
- misselijkheid en overgeven/braken.
- bloed in je braaksel of zwarte ontlasting kan een teken zijn van bloedingen in de maag
Maagpijn door maagzweer / Bron: Alila Medical Media/Shutterstock.comMaagzweren (ulcus ventriculi)
Een maagzweer is een zweer van de maagwand of twaalfvingerige darm. De meest voorkomende symptoom van een maagzweer is pijn in de onderbuik.Bacterie
Het was niet al te lang geleden dat levensstijlfactoren, zoals het veelvuldig gebruik van kruidige voedingsmiddelen of een stressvolle baan, als oorzaak werden aangewezen van maagzweren. Nu weten artsen dat een bacteriële infectie of bepaalde medicijnen en niet stress of bepaalde eetgewoonten de meeste maagzweren veroorzaken.
Symptomen van een maagzweer
Sommige mensen met een maagzweer hebben geen symptomen. De meeste mensen ervaren pijn in de bovenbuik, meestal net onder het borstbeen. Sommige mensen voelen pijn in de rug. De pijn treedt meestal ongeveer twee uur na de maaltijd op.
Andere symptomen die kunnen optreden zijn:
- boeren
- maagzuur
- algemeen ongemak in de buik
- volheid of opgeblazen gevoel na het eten
- misselijkheid
- braken
- soms bloedingen
Cascademaag
Een cascademaag of zandlopermaag is een zeldzame complicatie bij maagzweren. Maagzweren kunnen op de lange duur spasmen van de maagwandspieren opwekken, wat samen met een ontsteking ter plaatse uiteindelijk kan leiden tot een cirkelvormig litteken in het midden van de maag. De maag wordt hierdoor verdeeld in twee ruimten. De bovenste en de onderste ruimte is via een smalle doorgang met elkaar verbonden. De maagcapaciteit is hierdoor verminderd. Dit geeft klachten zoals:- snel een vol gevoel, zelfs na een kleine maaltijd;
- misselijkheid;
- braken;
- oprispingen; en
- gewichtsverlies vanwege een verminderde eetlust.
Alvleesklier / Bron: Decade3d/Shutterstock.comZollinger-Ellison-syndroom
Het Zollinger-Ellison syndroom is een aandoening waarbij verhoogde niveaus van het hormoon gastrine worden geproduceerd, dat de afgifte van maagzuur stimuleert. Vaak zijn kleine tumoren (gastrinomen) die ontstaan in de eilandjes van Langerhans in de alvleesklier de oorzaak. Soms gaat het om een of meerdere tumoren in de twaalfvingerige darm of de maag. In alle gevallen vindt een verhoogde productie van gastrine plaats waardoor de maag meer maagzuur gaat produceren dan nodig is. Het is een zeldzame, ernstige aandoening.Symptomen
De meeste klachten worden veroorzaakt door de verhoogde productie van maagzuur. De volgende symptomen kunnen optreden: zweertjes in de maag en/of de twaalfvingerige darm, hetgeen klachten veroorzaakt die normaliter ook voorkomen bij een maagzweer, zoals een drukkende, zeurende pijn in de linkerbovenbuik. Tevens komen klachten als misselijkheid, braken, opboeren en diarree voor.
Vaak hebben patiënten ook last van brandend maagzuur, hetgeen verschillende klachten kan veroorzaken, zoals pijn in de buurt van het borstbeen en oprispingen (boeren). In sommige gevallen komen maagbloedingen voor, te herkennen aan het braken van bloed, of aan een teerachtige, pikzwarte ontlasting.
Maagpijn na eten door dyspepsie
Dyspepsie of indigestie is een medische aandoening die wordt gekenmerkt door chronische of terugkerende pijn in de bovenbuik, een vol gevoel in de bovenbuik, het eten blijft liggen op de maag, het voelt zwaar aan. Het kan worden vergezeld van een opgeblazen gevoel, boeren, misselijkheid of zuurbranden. Dyspepsie is een veel voorkomend probleem, en is vaak te wijten aan gastro-oesofageale reflux of gastritis, maar bij een kleine minderheid kan het een eerste symptoom van een maagzweer betreffen. Een maagzweer is een zweer van de maag of de twaalfvingerige darm. Soms kunnen deze klachten ook duiden op kanker. In feite is indigestie slechts een symptoom van een onderliggende aandoening.Klachten indigestie
Mensen met indigestie hebben meestal de volgende klachten:
- pijn boven in de buik in het gebied van de maag en achter het borstbeen
- een opgezet of opgeblazen gevoel
- last van misselijkheid en/of braken en oprispingen
Indigestie kan ontstaan door het drinken van te veel alcohol / Bron: Istock.com/karelnoppeMogelijke oorzaken indigestie
Indigestie is een veelvoorkomend probleem, dat kan worden veroorzaakt door:
- het drinken van te veel alcohol
- het eten van kruidig of vet voedsel
- te veel eten
- te snel eten
- emotionele stress of nervositeit
- roken
- te veel cafeïne
Andere oorzaken van indigestie zijn:
- galstenen
- maagslijmvliesontsteking (gastritis)
- alvleesklierontsteking (pancreatitis)
- maagzweer (een zweer van de maagwand of twaalfvingerige darm)
- het gebruik van bepaalde geneesmiddelen zoals antibiotica, aspirine en niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's)
Voedselvergiftiging na een BBQ komt vaak voor / Bron: Martin SulmanVoedselvergiftiging
Voedselvergiftiging is een ernstige, ziekmakende verstoring van de spijsvertering als gevolg van een maag/darm-infectie met micro-organismen, bacteriën die via voedsel of drinkwater het lichaam binnenkomen, (denk aan: Escherichia coli, Salmonella, Campylobacter, Clostridium en stafylokokken), virussen, parasieten, giftige biologische stoffen in bedorven voedsel, giftige chemicaliën, bijwerking van medicijnen en laxeermiddelen.Voedselvergiftiging symptomen
De symptomen van voedselvergiftiging zijn maagpijn of buikkrampen, diarree, misselijkheid, braken, koorts, verlies van eetlust, verstoorde voedselopname, uitdroging (dehydratie), vermoeidheid, algehele malaise en ziek gevoel en soms shock. De symptomen kunnen variëren van mild tot zeer ernstig en treden binnen 30 minuten tot 2 weken op na het eten van voedsel met schadelijke bacteriën.
Mensen die het meest kwetsbaar zijn voor voedselgerelateerde ziekten zijn zuigelingen (baby's) en jonge kinderen, ouderen en mensen met een verzwakt immuunsysteem.
Maagpijn tijdens hardlopen / Bron: Istock.com/MartinanInspanningsgebonden maag-darmklachten bij recreatieve hardlopers
Maag-darmklachten als steken in de zij, diarree en buikpijn, zijn een bekend fenomeen bij recreatieve sporters. Ernstige inspanningsgebonden maag-darmklachten komen vaker voor bij enkele groepen deelnemers:- sporters jonger dan 20 jaar; en
- vrouwen en hardlopers die hebben gegeten en gedronken tijdens de loop maar dit niet gewend waren.
De algemene oorzaken voor het ontstaan van klachten zijn:
- het bewegen van de ingewanden tijdens het sporten;
- een verstoorde beweeglijkheid van het maag-darmstelsel; en
- een zuurstoftekort (ischemie) die bij vele sporters voorkomt tijdens forse inspanning en ontstaat doordat het bloed naar de spieren gaat in plaats van naar het maag-darmstelsel.
Het blijkt dat de ene persoon gevoeliger is voor inspanningsgerelateerde maag-darmklachten dan de andere. Vooral bij onervaren hardlopers kunnen de klachten vervelend aanwezig zijn. Klachten kunnen (deels) voorkomen worden door de volgende maatregelen in acht te nemen:
- Bouw de conditie rustig op. Hierdoor hoeft het lichaam steeds minder inspanning te leveren voor een bepaalde prestatie en daardoor wordt de bloedtoevoer van het maag-darmstelsel beter behouden.
- Sporters doen er verstandig aan te oefenen met het innemen van (vloeibaar) voedsel en drinken tijdens het sporten en hun lichaam eraan te laten wennen.
Onderzoek en diagnose
Omdat er zoveel mogelijke oorzaken zijn van maagpijn, zal de (huis)arts een grondig lichamelijk onderzoek uitvoeren. De arts zal ook enkele vragen stellen over je symptomen en je medische voorgeschiedenis in ogenschouw nemen. De arts wil weten wat voor soort pijn je hebt. Is het bijvoorbeeld een ernstige stekende pijn of een doffe pijn? Enkele andere vragen die de arts je kan stellen:- Doet het pijn in je maag, of meer algemeen in een bepaald gebied?
- Wanneer doet het pijn? Altijd? Vaker 's morgens of' s nachts?
- Als de pijn komt en gaat, hoe lang duurt het dan elke keer?
- Doet het pijn nadat je bepaalde voedingsmiddelen eet of alcohol drinkt?
- Hoe lang heb je pijn?
- Verplaatst de pijn zich naar anderen delen van het lichaam?
- Neem je medicijnen of kruidensupplementen?
- Ben je zwanger?
- Verlicht bepaalde activiteit de pijn, zoals eten of liggen aan één kant.
- Ben je onlangs gewond geraakt?
De arts kan soms vervolgonderzoek nodig vinden om de oorzaak van je pijn te achterhalen, zoals:
- bloedonderzoek
- ontlastingsonderzoek
- urineonderzoek
- een endoscopie van de slokdarm, maag of twaalvingerige darm
- röntgenfoto
- echografie
- CT-scan
Koffie vermijden bij maagpijn / Bron: Istock.com/PuwanaiSomwanMaagpijn: wat te doen?
Neem de volgende maatregelen in acht om maagpijn te voorkomen:- Vermijd irriterende stoffen als alcohol, sinaasappels, koffie, cola of (andere) koolzuurhoudende dranken en scherp gekruid eten;
- Stop met roken, want roken zorgt ervoor dat het maagslijmvlies zich minder snel herstelt;
- Het drinken van warme melk kan de klachten soms doen verminderen.
- Staak het gebruik van NSAID's (zoals aspirine, ibuprofen, diclofenac en naproxen) bij maagpijn. NSAID's kunnen maagklachten geven en de maag en darmen beschadigen.
- Neem direct contact op met de huisarts bij bloedbraken of melena (een zwarte, kleverige, teerachtige ontlasting).
Maagpijn zelf verhelpen en verlichten
Er bestaan een aantal natuurlijke (voedings)middelen die kunnen helpen tegen maagpijn en maagklachten.
Thee met verse gember bij maagklachten / Bron: Istock.com/ChamilleWhiteGember
Sinds de oudheid wenden mensen zich tot gember als een remedie van pijn tot misselijkheid. Onderzoek heeft aangetoond dat gember een zeer effectieve behandeling kan zijn voor sommige soorten maagklachten en maagpijn. Gember is een natuurlijke ontstekingsremmer en je kunt het gebruiken in de vorm van supplementen, gemberthee of verse gember.Kamillethee
Een flinke kop kamillethee kan maagpijn en maagklachten verlichten door als ontstekingsremmend middel te werken. Deze ontstekingsremmende eigenschappen helpen je maagspieren te ontspannen, wat de pijn van krampen en spasmen kan verminderen.BRAT-dieet
Elke ouder van een jong kind kent het dieet van bananen, rijst, appelmoes en toast (BRAT) om maagklachten te kalmeren. Het kan misselijkheid of diarree helpen. BRAT bevat weinig vezels en is bindend. Geen van deze voedingsmiddelen bevat zout of specerijen, wat de symptomen verder kan verergeren. Dit neutrale dieet is ideaal voor als je je ziek voelt maar toch iets moet eten.
Appelazijn drinken heeft veel gezondheidsvoordelen / Bron: Wicherek, PixabayAppelazijn
Appelazijn bevat veel voedingsstoffen die kunnen helpen om maagpijn op de vroege ochtend te verzachten. Neem appelazijn niet puur in; het is niet lekker maar ook niet goed voor je maag en slokdarm. Meng een eetlepel appelazijn met een kopje water en een theelepel honing en nip deze langzaam op. De zuren in appelciderazijn kunnen helpen de zetmeelvertering te verminderen, waardoor het zetmeel in de darmen terechtkomt en de bacteriën in de darmen gezond houden. Sommige mensen nemen een lepel per dag als een preventieve maatregel.Zuiveringszout
Zuiveringszout of natriumbicarbonaat werkt bij verschillende maag-darmproblemen, zoals een opgeblazen gevoel en maagzuur. Je darmen reageren vaak op een verstoring van de zuur-baseverhouding en zuiveringszout herstelt de balans.Behandeling van maagpijn
Medische behandeling
Behandeling van maagpijn kan bestaan uit onder meer:Medische behandeling van de onderliggende oorzaak. De huisarts kan medicatie voorschrijven en leefstijladviezen geven. Soms is een operatieve ingreep nodig.
Huismiddel tegen maagpijn
Er zijn diverse huismiddelen tegen maagpijn:- Simethicone kan geslikt worden boor de symptomatische behandeling van opgeblazen gevoel (winderigheid).
Voldoende drinken om uitdroging te voorkomen / Bron: Luminast/Shutterstock.com - Probeer bij zuurbranden door gastro-oesofageale reflux (GERD) een maagzuurbinder (en tijdelijk een maagzuurremmer).
- Ga obstipatie tegen door meer te bewegen, vezelrijke voeding en minstens 1,5 tot 2 liter per dag drinken.
- Bij diarree is het belangrijk om extra veel te drinken om uitdroging te voorkomen. Drink bijvoorbeeld elke keer na waterige ontlasting een glas of kop water, thee of bouillon.
- Drink extra veel om uitdroging te voorkomen.
- Drink bijvoorbeeld elke keer na waterige ontlasting een glas water, thee of bouillon.
- Drink extra veel om uitdroging te voorkomen..
- Drink bijvoorbeeld elke keer na waterige ontlasting een glas water, thee of bouillon.
Paracetamol tegen maagpijn
Met pijnstillers kun je je maagpijn verzachten. De beste pijnstiller tegen maagpijn is paracetamol. Gebruik bij maagklachten of maagpijn geen niet-steroïde ontstekingsremmers (NSAID's) zoals aspirine, ibuprofen of naproxen. Deze middelen kunnen je maag irriteren.
Paracetamol werkt pijnstillend en koortsverlagend / Bron: Martin SulmanLangzaam kauwen en stress verminderen
Je kunt ook andere maatregelen nemen om maagpijn te verhelpen:- Eet dagelijks meerdere kleinere maaltijden in plaats van drie grote.
- Kauw je eten langzaam en goed.
- Vermijd voedsel dat voor irritatie kan zorgen (bijvoorbeeld pittig of gefrituurd voedsel).
- Verminder stress door bewegen, meditatie of bidden.
Casus: Maagpijn
Patiënt
Anna, 35 jaar, lerares.Klachten
Anna heeft al enkele weken last van maagpijn. De pijn is brandend en treedt vooral op na het eten. Ze heeft geen last van misselijkheid of braken.Onderzoek
- Anamnese: Geen bekende maagproblemen of medische geschiedenis. Geen gebruik van nieuwe medicijnen of recente veranderingen in dieet. Geen gewichtsverlies.
- Fysiek onderzoek: De buik is gevoelig bij palpatie, vooral in de bovenbuik. Geen tekenen van ernstige aandoeningen.
- Laboratoriumonderzoek: Bloedonderzoek toont geen afwijkingen. Geen tekenen van infectie of andere ziekten.
Diagnose
Maagpijn, mogelijk door gastritis of maagzuur, zonder ernstige onderliggende oorzaak.Behandeling
- Dieet aanpassen: Vermijden van pittig, zuur en vet voedsel.
- Antacida: Gebruik van antacida om maagzuur te neutraliseren.
- Protonpompremmers: Indien nodig, om de productie van maagzuur te verminderen.
Advies
- Eetgewoonten: Kleinere, frequentere maaltijden eten.
- Vermijden van triggers: Geen koffie, alcohol en roken.
- Medische follow-up: Terugkomen als de klachten aanhouden of verergeren.
Prognose
Met de juiste behandeling en dieetveranderingen kan Anna's maagpijn afnemen. Als de klachten blijven, is verdere evaluatie nodig. Regelmatige controle kan helpen bij het aanpassen van de behandeling.Noot:
[OLIST]Numans ME, De Wit NJ, Dirven JAM, Heemstra -Borst CG, Hurenkamp GJB, Scheele ME, Burgers JS, Geijer RMM, De Jongh E. NHG-Standaard Maagklachten (derde herziening). Huisarts Wet 2013;56:26-35.[/OLIST]
