Buikgriep: symptomen, oorzaak, behandeling en preventie

Buikgriep symptomen ontwikkelen zich vaak binnen enkele uren. Buikgriep symptomen in 2024 zijn: (hevige) buikkrampen, maagpijn, misselijkheid, braken (overgeven) en diarree. Andere klachten zijn: koorts, hoofdpijn en gezwollen lymfeklieren, afhankelijk van de aard van de infectie. Er wordt vaak gesproken van 'buikgriep', maar het is geen medische diagnose. De juiste medische term voor buikgriep is gastro-enteritis (maag-darmfinfectie). Een milde buikgriep gaat gewoonlijk vanzelf over, dus zonder behandeling. Bij ernstige dan wel aanhoudende klachten, is het raadzaam contact op te nemen met de huisarts. De arts kan zo nodig bij bewezen bacteriële gastro-enteritis medicijnen voorschrijven, zoals een antibioticum. Ook kan hij medicatie voorschrijven om diarree of braken tegen te gaan. En wat kun je het beste bij buikgriep eten en drinken?

• Buikgriep of gastro-enteritis
• Maag-darminfectie
• Buikgriep is geen 'griep'
• Oorzaken buikgriep
• Virus of bacterie
• Andere oorzaken van buikgriep
• Risicofactoren en -groepen van buikgriep
• Risicogroepen
• Risicofactoren
• Kinderdagverblijf levert veel vaker buikgriep op
• Besmettelijkheid
• Norovirus
• Rotavirus
• Symptomen van buikgriep: buikkrampen, diarree, misselijk en moe
• Complicaties: uitdroging door buikgriep
• Wanneer naar de huisarts met buikgriep?
• Behandeling buikgriep
• Voldoende drinken
• Wat eten en drinken bij buikgriep?
• Medicijnen
• Preventie
• Prognose
• Meer buikgriep door klimaatverandering

Buikgriep of gastro-enteritis

Maag-darminfectie

Buikgriep is geen medische diagnose, maar is een populaire term die verwijst naar de aandoening gastro-enteritis, een ontsteking van de maag en darmen (het maag-darmkanaal), meestal ten gevolge van een infectie. Buikgriep wordt soms ook wel maaggriep genoemd. Gastro-enteritis kan worden veroorzaakt door besmetting met een virus, bacteriën, parasieten in bedorven voedsel of vervuild water, maar het kan ook een andere oorzaak hebben zoals lactose-intolerantie, het onvermogen de melksuiker lactose te verteren, als gevolg waarvan darmklachten ontstaan.

Buikgriep is geen 'griep'

Gastro-enteritis is dus geen griep. Influenza (griep) is een infectieziekte, die wordt veroorzaakt door het influenzavirus. Griep gaat vaak gepaard met klachten als moeheid, koude rillingen, koorts, misselijkheid, hoofdpijn, (spier)pijn, keelpijn en algehele malaise. Meer ernstige gevallen van influenza kunnen leiden tot levensbedreigende ziekten zoals een longontsteking.

Oorzaken buikgriep

Virus of bacterie

Buikgriep of gastro-enteritis kent vele oorzaken, maar de meest voorkomende oorzaak is een infectie met een virus of bacterie, welke een ontsteking aan het slijmvlies van maag en darmen veroorzaakt. Het Norovirus veroorzaakt ongeveer 50% tot 70% van alle gastro-enteritis bij volwassenen. Het Rotavirus is een veel voorkomende oorzaak van diarree bij baby's, wat uitdroging tot gevolg kan hebben. Als een bacterie de boosdoener is, dan betreft het vaak de Staphylococcus: een frequente oorzaak van diarree en buikkrampen. Een Staphylococcen-voedselvergiftiging treedt vaak acuut op. Courante symptomen zijn misselijkheid, braken, kokhalzen, buikkramp en algehele uitputting. In ernstigere gevallen van voedselvergiftiging treden ook verschijnselen als spierkramp en hoofdpijn en tijdelijke veranderingen in bloeddruk en hartslag op. De bacterie Escherichia coli is een andere veelvoorkomende veroorzaker van voedselvergiftiging.

Andere oorzaken van buikgriep

Andere oorzaken van gastro-enteritis variëren sterk, zoals parasieten, toxines, voedselallergieën en medicijnen. De meest betrokken parasieten zijn Cryptosporidium en Giardia. Giardiasis komt bijna overal voor en de infectie kan chronisch worden en leiden tot een malabsorptie, waarbij de voedingsstoffen uit de voeding niet of onvoldoende vanuit de dunne darm in de bloedbaan worden opgenomen. Giardiasis wordt veelal verkregen door transmissie van persoon tot persoon, zoals in de kinderopvang of school, of van besmet water. Cryptosporidium parvum veroorzaakt de klachten:

• waterige diarree;
• buikkrampen;
• misselijkheid en braken.

Risicofactoren en -groepen van buikgriep

Risicogroepen

Gastro-enteritis treedt over de hele wereld op en het treft mensen van jong tot oud. Mensen die meer vatbaar zijn voor gastro-enteritis, zijn onder meer:

• Jonge kinderen. Kinderen in kinderopvang of basisscholen kunnen bijzonder kwetsbaar zijn omdat het tijdje duurt voordat het immuunsysteem van een kind volwassen is.
• Ouderen. Het immuunsysteem van ouderen zijn vaak minder efficiënt. Ouderen in verpleeghuizen zijn in het bijzonder kwetsbaar omdat hun immuunsysteem verzwakt is en ze in nauw contact met anderen leven, waardoor ze sneller in contact komen met allerlei ziektekiemen.
• Schoolkinderen, kerk- of conferentiegangers of bezoekers van evenementen. Waar groepen mensen dicht bij elkaar komen, is de kans grotere dat ziekteverwekkers worden doorgegeven.
• Iedereen met een verzwakt immuunsysteem. Als je resistentie tegen een infectie laag is, bijvoorbeeld als je immuunsysteem door hiv/aids, chemotherapie of andere medische aandoeningen wordt aangetast
• Elk virus dat buikgriep kan veroorzaken heeft een seizoen wanneer het het meest actief is. Als je bijvoorbeeld in het noordelijk halfrond leeft, heb je waarschijnlijk meer kans om in contact te komen met het Rotavirus of Norovirus, ergens tussen oktober en april.

Risicofactoren

Risicofactoren van buikgriep zijn:

• Slechte hygiëne: Onvoldoende handen wassen na gebruik van het toilet of voor het eten vergroot het risico op het verspreiden van ziektekiemen.
• Besmet voedsel of water: Het consumeren van besmet voedsel of water kan leiden tot infectie met ziekteverwekkers zoals bacteriën, virussen of parasieten.
• Reizen: Reizen naar gebieden waar sanitair en hygiënische voorzieningen beperkt zijn, vergroot je risico op het oplopen van buikgriep.
• Blootstelling aan besmette oppervlakken: Contact met oppervlakken die besmet zijn met ziektekiemen, zoals deurklinken, handgrepen of gemeenschappelijke voorwerpen, bevordert de verspreiding van virussen en andere ziekteverwekkers.
• Overvolle leefomstandigheden: Situaties waarin mensen dicht op elkaar wonen, zoals in overvolle huizen, opvangcentra of kampen, kunnen het risico op verspreiding van buikgriep vergroten.
• Onderliggende gezondheidsproblemen: Mensen met chronische medische aandoeningen, zoals diabetes of inflammatoire darmaandoeningen, zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa, kunnen een verhoogd risico lopen op complicaties bij buikgriep.
• Blootstelling aan geïnfecteerde personen: Nabijheid tot personen die al besmet zijn met het virus vergroot het risico op overdracht.

Besmettelijkheid

Buikgriep wordt vaak veroorzaakt door veen virus, waaronder norovirussen en rotavirussen. De besmettelijke periode, dat is de periode dat je een zieke aan anderen kan geve, verschilt enigszins per virus.

Norovirus

Het norovirus is de meest voorkomende oorzaak van virale gastro-enteritis bij volwassenen. Hierbij ben je besmettelijk als je je ziek begint te voelen. Symptomen verschijnen meestal binnen één tot twee dagen na blootstelling aan het virus. Hoewel je je meestal na een dag of twee beter voelt, ben je een nog een paar dagen besmettelijk nadat je hersteld bent. Het virus kan na herstel tot twee weken of langer in je ontlasting aanwezig zijn.

Rotavirus

Het rotavirus is de belangrijkste oorzaak van virale gastro-enteritis bij zuigelingen en jonge kinderen. Hierbij verschijnen de symptomen meestal één tot drie dagen na blootstelling. Maar je bent al besmettelijk voordat je symptomen ontwikkelt, en tot twee weken nadat je hersteld bent.

Symptomen van buikgriep: buikkrampen, diarree, misselijk en moe

Buikgriep kan gepaard gaan met de volgende symptomen:

• buikkrampen
• buikpijn
  Buikpijn door buikgriep / Bron: Istock.com/Wavebreakmedia
• maagpijn
• misselijkheid en braken
• borborygmi (borrelingen in de darmen)
• diarree (met of zonder bloed en slijm)
• stinkende ontlasting
• verminderde eetlust
• gewichtsverlies
• koorts
• hoofdpijn
• myalgie (spierpijn)
• gezwollen lymfeklieren

Complicaties: uitdroging door buikgriep

De belangrijkste complicatie van buikgriep is uitdroging. In ernstige gevallen van gastro-enteritis, kan het verlies van vocht door persisterend braken en diarree leiden tot uitdroging of dehydratie, een levensbedreigende aandoening die medische aandacht behoeft. De belangrijkste symptomen van uitdroging zijn:

• diepliggende of ingezonken ogen;
• licht gevoel in het hoofd;
• dorst en droge of plakkerige slijmvliezen in de mond;
• misselijkheid;
• spierkrampen in voornamelijk handen, voeten en benen;
• het ontbreken van de normale elasticiteit van de huid;
• verminderde urineproductie en zeer donkere urine;
• loomheid en sufheid.

Uitdroging kan voorkomen worden door te blijven drinken of door het gebruik van speciale middelen, zoals ORS (Oral Rehydration Solution), waardoor het vocht beter vastgehouden wordt.

Wanneer naar de huisarts met buikgriep?

Bij ernstige of aanhoudende klachten, is het verstandig contact op te nemen met de huisarts. Bij aanhoudende diarree die niet binnen een paar dagen over is, moet je altijd een arts inschakelen. Bij ouderen, baby's en kleine kinderen is het aan te raden om al eerder een arts te raadplegen. De arts kan zo nodig bij bewezen bacteriële gastro-enteritis medicijnen voorschrijven, zoals een antibioticum. Doch antibiotica zijn lang niet altijd nodig. Ook kan hij medicatie voorschrijven om diarree of braken tegen te gaan. Blijf bij buikgriep thuis en ga niet naar werk of school totdat je weer volledig hersteld bent.

Behandeling buikgriep

Voldoende drinken

Een milde aanval van gastro-enteritis is gewoonlijk self-limiting, dat wil zeggen dat het vanzelf overgaat. Voorkom uitdroging door veel te drinken. Voor het behandelen van milde uitdroging of het voorkomen van uitdroging, kan gebruik gemaakt worden van ORS (een mengsel van glucose en zouten) of bouillon. Ernstige dehydratie moet onverwijld in het ziekenhuis worden behandeld met intraveneuze toediening van vocht en zouten.

Wat eten en drinken bij buikgriep?

De sleutel tot een snel herstel van buikgriep is voldoende drinken. Drink gedurende de dag zo veel mogelijk vocht om uitdroging te voorkomen, en doe dit verdeeld over de dag. Drink steeds kleine beetjes water, slappe thee, heldere soep, bouillon en vermijd zuivelproducten, cafeïnehoudende dranken en zure dranken, zoals sinaasappelsap. Alcohol moet je ook niet drinken als je buikgriep hebt. Vaak wordt verondersteld dat je de normale manier van eten niet kunt voorzetten tijdens buikgriep. Aangezien het niet bewezen is dat dit kwaad kan of het herstel tegengaat, en volgens artsen de normale manier van eten juist is aan te raden, hoef je je daar geen zorgen over te maken. Vermijd wel vet eten of overdadige maaltijden. Blijf dus zo normaal mogelijk eten, desnoods door steeds kleine beetjes te eten.

Medicijnen

Onderzoek naar de veroorzaker van de buikgriep zal zelden nodig zijn, omdat het geen verschil maakt voor hoe met deze klachten moet worden omgegaan. In het algemeen zijn geneesmiddelen of medicijnen niet wenselijk bij buikgriep. Geneesmiddelen maken de klachten soms erger. Medicijnen om de diarree te remmen zorgen er bijvoorbeeld voor dat de virussen of bacteriën het lichaam niet kunnen verlaten. Dit zorgt voor een verergering van de buikgriep. Verder is het zo dat antibiotica de ziekteduur niet verkorten.

Bijna altijd gaat buikgriep gaan vanzelf over. Ook middelen tegen bijvoorbeeld het braken (zoals Motilium) of om diarree te remmen (zoals Imodium) worden afgeraden, aangezien ze het zieker worden van een kind kunnen camoufleren waardoor te laat medische hulp wordt gezocht.

Preventie

Volg deze stappen om te voorkomen dat je buikgriep krijgt:

• Met name jonge kinderen in de leeftijd van 6 tot 24 maanden zijn kwetsbaar voor het rotavirus. Er is een vaccinatie beschikbaar, welke wordt gegeven via druppeltjes in de mond.
• Was regelmatig je handen met water en zeep, vooral nadat je naar het toilet bent gegaan en voor en na het eten.
• Was alle groenten en fruit voordat je ze gaat bereiden of eten. Bak vlees goed door. Dit kan buikgriep als gevolg van bacteriën voorkomen.

Prognose

De prognose van buikgriep hangt af van de ziekteverwekker dat de infectie veroorzaakt. In de meeste gevallen zijn de klachten binnen 1 tot 10 dagen verdwenen en treden er geen langdurige gezondheidseffecten op. Mensen met een verzwakt immuunsysteem, ouderen en zuigelingen kunnen een slechtere prognose hebben, omdat ze een verhoogd risico op uitdroging hebben.


Noten:

1. The Doctors: Flu Linked to Climate Change & Symptoms of Norovirus (ingezien op 7-8-2019)

Lees verder

• Buikgriep door norovirus: symptomen, oorzaak en behandeling
• Eten en drinken bij buikgriep: wat kun je eten en drinken?
• Buikgriep: diarree, misselijkheid, buikkrampen, braken & moe
• Voedselvergiftiging: symptomen, oorzaken en behandeling
• Diarree: symptomen, oorzaken & waterige ontlasting stoppen