Diverticulose: symptomen en oorzaken uitstulpingen darmwand

Aandoeningen van de darmen komen zeer vaak voor. De darmen behoren tot het spijsverteringsstelsel en de darmen vormen het grootste deel met 6,5 meter lengte. De darmen bestaan uit de dunne en dikke darm. In de dunne darm wordt voedsel verteerd en worden voedingsstoffen en water in het bloed opgenomen. In de dikke darm worden de onverteerde voedselresten opgeslagen, waarna ze het lichaam worden uitgewerkt. We spreken van diverticulose bij de aanwezigheid van uitstulpingen in de darmwand.

• Diverticulose ofwel kleine uitstulpingen in de darmwand
• Symptomen en klachten bij diverticulose en diverticulitis
• Verschijnselen
• Huisarts raadplegen
• Complicaties van diverticulose
• Abces of buikvliesontsteking
• Fistel in de vagina
• Diagnose diverticulose en diverticulitis
• Diagnostisch onderzoek
• Differentiële diagnose
• Behandeling diverticulitis
• Leefstijlveranderingen
• Krampbestrijdende middelen
• Prognose

Diverticulose ofwel kleine uitstulpingen in de darmwand

Bij diverticulose zitten er heel veel uitstulpingen in de dikke darm. Bij de aandoening diverticulose steken uitstulpingen, divertikels genaamd, ter grootte van een erwt uit de wand - de slijmvlieslaag door de spierlaag - van de dikke darm, vlakbij de endeldarm, daar waar aan- en afvoerende bloedvaten via een natuurlijke opening de darmwand bereiken. Dit is tevens de zwakste plek van de darmwand. Deze aandoening gaat vaak gepaard met chronische verstopping/obstipatie. Soms raakt één of meer van deze divertikels ontstoken. Deze aandoening wordt diverticulitis genoemd. De ontsteking ontstaat wanneer er voedselresten in de uitstulpingen achterblijven.

Symptomen en klachten bij diverticulose en diverticulitis

Verschijnselen

Het schijnt dat één op de drie mensen tussen de 50 en 60 jaar divertikels heeft. De aanwezigheid van uitstulpingen wordt geassocieerd met een vezelarm dieet, constipatie, gebrek aan lichaamsbeweging en obesitas (overgewicht). Meer dan driekwart van de mensen met divertikels merkt hier helemaal niets van, ze hebben geen klachten. Symptomen en klachten die kunnen optreden bij diverticulitis, zijn:

• aanvankelijk vaak pijn in de bovenbuik, welke na verloop van tijd afzakt naar de onderbuik - vooral linksonder in de buik.
• deze buikpijn wordt vaak beter of verdwijnt na de ontlasting of winden;
• er kan sprake zijn van koorts;
• er kunnen afwisselende perioden zijn van obstipatie en diarree;
• soms treedt er gering bloedverlies op (helderrood bloed, pijnloos)
• soms is een zwelling in de linker onderbuik te voelen - dit kan duiden op een lokale ontsteking met afzetting van vocht in de directe omgeving;
• als de klachten erger worden kunnen misselijkheid en overgeven optreden.

Deze klachten zijn vaak moeilijk te onderscheiden van darmkrampen bij een prikkelbare darmsyndroom (PDS): Klik hier voor meer informatie.

Huisarts raadplegen

Let op: als er verandering optreden in het normale ontlastingspatroon, of als je een bloeding uit de endeldarm ontdekt, dan moet je direct de huisarts waarschuwen. Deze symptomen kunnen wijzen op dikkedarmkanker.

Complicaties van diverticulose

Abces of buikvliesontsteking

Een ontstoken divertikel die openbarst kan ervoor zorgen dat ontlasting en bacteriën in de buikholte terechtkomen. Te dientengevolge kan er een abces ontwikkelen naast de dikke darm. Ook kan er buikvliesontsteking ontstaan, hetgeen een levensbedreigende aandoening is. Er is dan sprake van een bacteriële infectie, waardoor het vlies dat rond de organen in de buik ligt en de binnenwand van de buikholte vormt, ontstoken raakt. De symptomen, tekenen en signalen hiervan zijn:

• hevige, constante buikpijn;
• koorts en zweten (transpireren);
• opzwellen van de buik (opgezwollen buik);
• misselijkheid en braken (overgeven);
• in ernstige gevallen: uitdroging en shock.

Fistel in de vagina

Een ander zeldzaam verschijnsel is het ontstaan van een fistel in de vagina, waardoor ontlasting via de vagina wordt uitgescheiden. Ook is het mogelijk dat er zich een fistel vormt tussen een divertikel en de blaas. Gevolgen daarvan zijn: pijn, frequente aandrang tot urineren en eventueel een steeds terugkerende blaasontsteking.

Diagnose diverticulose en diverticulitis

Diagnostisch onderzoek

De diagnose diverticulose wordt veelal gesteld met behulp van röntgenonderzoek van de dikke darm. Soms doet de arts een coloscopie, dat is een kijkonderzoek van de dikke darm. Er zijn geen medicijnen tegen diverticulose. Het is verstandig om vezelrijk te eten (veel groente, fruit en volkorenproducten), ten minste twee liter vocht per dag te drinken en voldoende te bewegen. Deze maatregelen helpen om de ontlasting makkelijker door de darm te laten gaan, waardoor de kans dat er voedselresten in de uitstulpingen achterblijven en diverticulitis ontstaat, kleiner is.

De diagnose diverticulitis wordt gesteld naar aanleiding een contraströntgenfoto, een echografie of een CT-scan. Ook kan endoscopie worden toegepast om de dikke darm te onderzoeken.

Differentiële diagnose

Bij het stellen van de diagnose van acute diverticulitis moet de arts bedachtzaam zijn op andere aandoeningen met een vergelijkbaar ziektebeeld, zoals:

• acute alvleesklierontsteking (pancreatitis)
• acute maagslijmvliesontsteking (gastritis)
• acute nierbekkenontsteking (pyelonefritis);
• biliaire cirrose, een ziekte aan de galwegen;
• blaasontsteking;
• blindedarmontsteking (appendicitis);
• buikvliesontsteking (peritonitis) en abdominale sepsis (bloedvergiftiging);
• chronische mesenteriale ischemie;
• cysten;
• darmobstructie;
• darmontstekingsziekte;
• darmperforatie;
• eileiderontsteking (salpingitis);
• enterovesicale fistel;
• galblaasontsteking (cholecystitis);
• galkoliek;
• galwegobstructie;
• galwegontsteking (cholangitis);
• gynaecologische pijn;
• leverabces;
• maagzweer;
• mesenteriale ischemie;
• mesenteriale trombose;
• prikkelbare darm syndroom (PDS);
• rectovaginale fistel;
• nierstenen;
• obstipatie;
• urineweginfectie;
• urinewegobstructie;
• virale gastro-enteritis, ook buikgriep genoemd.

Behandeling diverticulitis

Leefstijlveranderingen

De behandeling van diverticulitis bestaat uit een vezelrijk dieet en veel drinken. Vezels zorgen namelijk voor zachtere ontlasting en dat gaat sneller en gemakkelijker door de darm dan harde ontlasting. Bij vezelrijke voeding moet je voldoende drinken: ten minste twee liter vocht per dag, anders worden de klachten erger. Als je geen vezelrijke eten gewend bent, kun je in het begin last hebben van winderigheid, een opgezet gevoel of gerommel in de darmen. Zodra je darmen aan de nieuwe manier van eten gewend zijn, zul je hier geen last meer van hebben.

Krampbestrijdende middelen

Verder kun je krampbestrijdende middelen krijgen om de buikpijn te verlichten. Bij een ernstige vorm word je opgenomen in het ziekenhuis zodat de bacteriële infectie adequaat bestreden kan worden. Bij een ernstige bloeding aan de endeldarm, of bij aan abces of fistel, is een operatie noodzakelijk. Ook bij steeds terugkerende klachten kan een operatieve ingreep geïndiceerd zijn. Een veel voorkomende operatie is partiële colectomie, waarbij het aangetaste deel van de darm wordt verwijderd. Ook kan een tijdelijke stoma noodzakelijk zijn.

Prognose

De prognose is dikwijls goed. Des te eerder men begint met een vezelrijk dieet, des te beter de verwachtingen zijn. Zodra divertikels zich hebben gevormd, blijven ze levenslang aanwezig. Diverticulitis keert soms terug, doch een vezelrijke voeding vermindert de kansen op een recidief.

Lees verder

• Darmaandoeningen en darmproblemen: symptomen en oorzaken
• Diverticulitis: symptomen, oorzaak en behandeling (dieet)
• Buikpijn onderbuik: links/rechts, oorzaken bij man en vrouw
• Dikkedarmontsteking: symptomen, oorzaken en behandeling
• Chronische darmontsteking: symptomen, oorzaak en behandeling