Zink: functie, aanbevolen inname, zink in voeding en tekort

Zink is een sporenelement dat nodig is voor een gezond immuunsysteem. Een gebrek aan zink of een zinktekort kan je vatbaarder maken voor ziekten. Zink is nodig voor een aantal functies in het menselijk lichaam en het stimuleert de activiteit van minstens 100 verschillende enzymen. Volwassen mannen hebben 9 mg zink per dag nodig en volwassen vrouwen kunnen toe met 7 mg. Het mineraal is van nature te vinden in veel verschillende voedingsmiddelen, maar het is ook verkrijgbaar als voedingssupplement. Een zinktekort kan optreden als er niet voldoende wordt geconsumeerd via je voeding of als je een sijsvereringsstoornis hebt. Een tekort van zink bij kinderen kan leiden tot groeibelemmeringen en een verhoogd risico op infectie. Tijdens zwangerschap en borstvoeding hebben vrouwen extra zink nodig. Zink is van vitaal belang voor een gezond immuunsysteem, het correct synthetiseren van DNA, het bevorderen van gezonde groei tijdens de kindertijd en wondgenezing. Bij een tekort ontstaan klachten.

• Wat is zink en wat is de functie?
• Aanbevolen inname van zink
• Zink in voeding
• Soorten zinksupplementen
• Genoeg zink binnenkrijgen
• Spijsverteringsstoornissen
• Vegetariërs en veganisten
• Oudere baby's die borstvoeding krijgen
• Alcoholisten
• Sikkelcelziekte
• Een tekort aan zink
• Effecten van zink op de gezondheid
• Immuunsysteem en wondgenezing
• Diarree
• Verkoudheid
• Leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD)
• Kan zink schadelijk zijn?
• Interacties
• Antibiotica
• Penicillamine
• Plasmiddelen
• Zink en gezond eten

Wat is zink en wat is de functie?

Zink is een sporenelement dat mensen nodig hebben om gezond te blijven. Zink is aanwezig in cellen door het hele lichaam. Het helpt het immuunsysteem om binnenvallende bacteriën en virussen te bestrijden. Het lichaam heeft ook zink nodig om eiwitten en DNA te maken, het genetische materiaal in alle cellen. Een baby in de baarmoeder maar ook een opgroeiend kind heeft zink nodig om te groeien en zich goed te ontwikkelen. Zink helpt ook wonden genezen en is belangrijk voor een goede smaak- en reukzin.

Aanbevolen inname van zink

Volgens het Voedingscentrum hebben mannen vanaf 18 jaar 9 mg zink per dag nodig en vrouwen kunnen volstaan met 7 mg. Zwangere vrouwen hebben daarentegen 9 mg zink nodig en vrouwen die borstvoeding geven hebben behoefte aan 11 mg zink.

Zink in voeding

Zink wordt aangetroffen in een breed scala aan voedingsmiddelen. Je kunt de aanbevolen hoeveelheid zink binnenkrijgen door een verscheidenheid aan voedingsmiddelen te eten, waaronder de volgende:

• rood vlees
• gevogelte
• verrijkte ontbijtgranen
• bonen
• noten
• volle graanproducten,
• kaas

Soorten zinksupplementen

Zink is aanwezig in bijna alle multivitaminen. Het is ook solitair verkrijgbaar of in combinatie met calcium, magnesium of andere ingrediënten in voedingssupplementen. Voedingssupplementen kunnen verschillende vormen van zink bevatten, waaronder zinkgluconaat, zinksulfaat en zinkacetaat. Het is anno 2024 niet duidelijk of de ene vorm beter is dan de andere.

Zink wordt ook aangetroffen in sommige vrij verkrijgbare orale producten, waaronder geneesmiddelen die worden aangeduid als homeopathische medicijnen tegen verkoudheid. Het gebruik van neussprays en gels die zink bevatten, is in verband gebracht met het verlies van de reukzin, in sommige gevallen langdurig of permanent. Deze problemen worden niet geassocieerd met orale producten die zink bevatten, zoals zuigtabletten tegen verkoudheid.

Zink is ook aanwezig in sommige kleefpasta voor kunstgebitten. Het gebruik van grote hoeveelheden van deze producten, ver boven de aanbevolen niveaus, zou kunnen leiden tot overmatige inname van zink en kopergebrek, aangezien de opname van koper wordt geremd door zink. Dit kan neurologische problemen veroorzaken, zoals gevoelloosheid en zwakte in de armen en benen. Er is ook zinkvrije kunstgebit kleefpasta verkrijgbaar.

Genoeg zink binnenkrijgen

De meeste mensen in Nederland en België krijgen genoeg zink binnen van het voedsel dat ze eten. Bepaalde groepen mensen hebben echter meer problemen om voldoende zink binnen te krijgen.

Spijsverteringsstoornissen

Mensen die gastro-intestinale chirurgie hebben ondergaan, zoals een operatie voor gewichtsverlies in verband met morbide obesitas, of die spijsverteringsstoornissen hebben, zoals colitis ulcerosa of de ziekte van Crohn, krijgen mogelijk te weinig zink binnen. Dit komt doordat de hoeveelheid zink die het lichaam absorbeert minder is bij mensen met spijsverteringsstoornissen.

Vegetariërs en veganisten

Vegetariërs en veganisten kunnen te weinig zink binnenkrijgen omdat ze geen vlees eten, wat een goede bron van zink is. Ook bevatten de bonen en granen die ze gewoonlijk eten verbindingen die ervoor zorgen dat zink niet volledig door het lichaam wordt opgenomen. Om deze reden moeten vegetariërs misschien wel 50% meer zink eten dan de aanbevolen hoeveelheden. Als je een gevarieerd plantaardig dieet volgt, is de kans op een zinktekort echter nihil.

Oudere baby's die borstvoeding krijgen

Oudere zuigelingen die borstvoeding krijgen kunnen te weinig zink binnenkrijgen, omdat moedermelk niet genoeg zink heeft voor zuigelingen ouder dan 6 maanden. Oudere baby's die geen babyformule gebruiken, moeten voedingsmiddelen krijgen die zink bevatten zoals gepureerd vlees. Kinderen die flessenvoeding krijgen, halen genoeg zink uit de zuigelingenvoeding.

Alcoholisten

Alcoholisten kunnen te weinig zink binnenkrijgen omdat alcoholische dranken de hoeveelheid zink die het lichaam absorbeert verminderen en de hoeveelheid zink die verloren gaat in de urine doet toenemen. Ook eten veel alcoholisten vaak ongezond, waardoor ze mogelijk niet genoeg zink binnenkrijgen.

Sikkelcelziekte

Mensen met sikkelcelziekte, een vorm van erfelijke bloedarmoede, hebben mogelijk meer zink nodig aangezien de inname van zink helpt om de symptomen van sikkelcelziekte te verminderen.

Een tekort aan zink

Zinktekort komt niet vaak voor in Nederland en België. Het veroorzaakt groeiachterstanden bij zuigelingen en kinderen, vertraagde seksuele ontwikkeling bij adolescenten en impotentie bij mannen. Zinktekort veroorzaakt ook haaruitval, diarree, oog- en huidzweren en verlies van eetlust. Gewichtsverlies, problemen met wondgenezing, verminderd vermogen om voedsel te proeven en verminderde alertheid, kunnen ook voorkomen.

Effecten van zink op de gezondheid

Immuunsysteem en wondgenezing

Het immuunsysteem van het lichaam heeft zink nodig om zijn werk te doen. Ouderen en kinderen in ontwikkelingslanden met een laag zinkgehalte hebben mogelijk een groter risico op longontsteking en andere infecties. Zink helpt ook de huid gezond te houden. Sommige mensen die huidzweren hebben, kunnen baat hebben bij zinksupplementen, maar alleen als ze een laag zinkgehalte hebben.

Diarree

Kinderen in ontwikkelingslanden sterven vaak aan diarree. Zinksupplementen verminderen de ernst en de duur van diarree bij deze kinderen, van wie velen zinktekort hebben of anderszins ondervoed zijn. Het is anno 2024 niet duidelijk of zinksupplementen kunnen helpen bij de behandeling van diarree bij kinderen die voldoende zink krijgen, zoals de meeste kinderen in Nederland en België.

Verkoudheid

Sommige studies suggereren dat zinkpastilles, -kauwtabletten of -siroop (maar geen zinksupplementen in pilvorm) het herstel van een verkoudheid versnellen en de symptomen verminderen als ze binnen 24 uur na verkoudheid worden ingenomen.[1/2]

Leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD)

Leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD) is een oogziekte die geleidelijk verlies van het gezichtsvermogen veroorzaakt. Onderzoek suggereert dat zink de progressie van LMD vertraagt.

Kan zink schadelijk zijn?

Zink kan schadelijk zijn als je er te veel van binnenkrijgt. Tekenen van te veel zink zijn misselijkheid, braken, verlies van eetlust, maagkrampen, diarree en hoofdpijn. Wanneer je te lang te veel zink inneemt, kun je problemen ontwikkelen zoals een laag kopergehalte (doordat de opname van koper wordt geremd door zink), een lagere immuniteit en een laag niveau van HDL-cholesterol (het 'goede' cholesterol).

De bovengrenzen voor zink staan ​​hieronder vermeld. Deze niveaus zijn niet van toepassing op mensen die zink om medische redenen gebruiken onder begeleiding van een arts:

• Geboorte tot 6 maanden: 4 mg
• Baby's 7-12 maanden: 5 mg
• Kinderen 1-3 jaar: 7 mg
• Kinderen van 4-8 jaar: 12 mg
• Kinderen van 9-13 jaar: 23 mg
• Tieners 14-18 jaar: 34 mg
• Volwassenen: 40 mg

Interacties

Zinksupplementen kunnen reageren of interfereren met medicijnen die je neemt en in sommige gevallen kunnen medicijnen het zinkgehalte in het lichaam verlagen. Hier zijn enkele voorbeelden:

Antibiotica

Het innemen van een zinkdieetsupplement samen met chinolon of tetracycline-antibiotica vermindert de hoeveelheid zink en het antibioticum dat het lichaam absorbeert. Het nemen van het antibioticum minstens 2 uur vóór of 4-6 uur na inname van een zinksupplement helpt dit effect te minimaliseren.

Penicillamine

Zinksupplementen kunnen de hoeveelheid penicillamine (een geneesmiddel dat wordt gebruikt voor de behandeling van reumatoïde artritis) verminderen dat het lichaam absorbeert. Ze laten penicillamine ook minder goed werken. Inname van zinksupplementen minstens 2 uur voor of na het nemen van penicillamine helpt dit effect te minimaliseren.

Plasmiddelen

Thiazidediuretica (groep van middelsterkwerkende plasmiddelen) zoals chloorthalidon en hydrochloorthiazide verhogen de hoeveelheid verloren zink in de urine. Het langdurig innemen van thiazidediuretica kan de hoeveelheid zink in het lichaam verminderen.

Zink en gezond eten

Het is aan te bevelen dat je het grootste deel van je voedingsstoffen uit voedsel haalt en niet uit supplementen. Voedingsmiddelen bevatten vitaminen, mineralen, voedingsvezels en andere stoffen die je gezondheid ten goede komen. In sommige gevallen kunnen verrijkte voedingsmiddelen en voedingssupplementen nodig zijn omdat je er anders te weinig van binnenkrijgt.

Noten:

1. Prasad AS, Beck FW, Bao B, Snell D, Fitzgerald JT. Duration and severity of symptoms and levels of plasma interleukin-1 receptor antagonist, soluble tumor necrosis factor receptor, and adhesion molecules in patients with common cold treated with zinc acetate. J Infect Dis 2008;197:795-802.
2. Turner RB, Cetnarowski WE. Effect of treatment with zinc gluconate or zinc acetate on experimental and natural colds. Clin Infect Dis 2000;31:1202-8.

Lees verder

• Zinktekort: symptomen, oorzaken, behandeling tekort aan zink
• Zink bij verkoudheid: hoeveel zink gebruiken bij verkoudheid