Zinktekort: symptomen, oorzaken, behandeling tekort aan zink

Zinktekort: symptomen, oorzaken, behandeling tekort aan zink Zinktekort symptomen ofwel de klachten bij een tekort aan zink zijn onder meer een slecht functionerend immuunsysteem, vermoeidheid, diarree, haarverlies, verminderde eetlust en huidproblemen. Zink is een belangrijk spoorelement. Zink is betrokken bij allerlei fysiologische processen in het lichaam, zoals wondgenezing, een goede werking van het immuunsysteem, de celdeling, celgroei en een goede smaak- en reukbeleving. Dit belangrijke mineraal speelt ook een rol in stofwisselingsprocessen. Mannen met een tekort aan zink of zinkdeficiëntie kunnen problemen krijgen met de vruchtbaarheid en het libido, terwijl vrouwen met een tekort aan zink last kunnen krijgen van een verstoorde menstruele cyclus. Een zinktekort komt in Nederland bijna niet voor. Ook is het via voeding bijna onmogelijk om te veel zink binnen te krijgen. Met een test, de zogeheten 'Zincatest', kun je snel en vrij accuraat de zinkstatus van je lichaam bepalen of meten. Bij een zinktekort kan suppletie helpen.

Zinktekort of zinkdeficiëntie: kernpunten

  • Zink speelt een belangrijke rol in het immuunsysteem van het lichaam en het neemt deel aan een groot aantal stofwisselingsprocessen.
  • Een zinktekort uit zich onder meer in een slecht functionerend immuunsysteem, vermoeidheid, diarree, haarverlies, verminderde eetlust en huidproblemen.
  • Zinktekort symptomen zijn aspecifiek en kunnen ook duiden op andere onderliggende oorzaken.
  • De Zincatest is een eenvoudige en vrij accurate test om een zinktekort op te sporen.
  • Een tekort aan zink kan worden opgeheven met suppletie.

Een tekort aan zink kan ontstaan doordat je lichaam onvoldoende zink opneemt. Een te lage zinkopname in het spijsverteringsstelsel kan te wijten zijn aan een ongezond voedingspatroon of overmatig alcoholgebruik. Alcohol remt de zinkopname. Voorts kan een aandoening aan het spijsverteringsstelsel ervoor zorgen dat je lichaam onvoldoende zink opneemt. Voorbeelden hiervan zijn chronische darmziekten als de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa. Vegetariërs en veganisten hebben meer kans op een zinktekort, aangezien zink moeilijker opgenomen wordt uit plantaardige voeding dan uit vlees. Ook mensen met diabetes, ouderen en zwangere vrouwen lopen meer risico op het ontwikkelen van een zinktekort.

Wat is zink?

Zink is een belangrijk spoorelement. Met het begrip 'spoorelement' wordt bedoeld dat het een stof betreft die slechts in zeer geringe hoeveelheden in het lichaam aanwezig is en noodzakelijk is voor een goede functie van diverse lichaamsprocessen.

Functie van zink

Zink speelt een belangrijke rol in het afweersysteem of immuunsysteem van het lichaam en het neemt deel aan een groot aantal stofwisselingsprocessen. Zink is nodig bij de celdeling, celgroei, wondgenezing, en de afbraak van koolhydraten. Zink is voorts zeer belangrijk voor de smaakontwikkeling en het nachtelijke gezichtsvermogen. Daarnaast is zink betrokken bij de aanmaak van insuline.

Hier zijn de belangrijkste functies van zink op een rij:

FunctieBeschrijving
1. EnzymfunctieZink is een cofactor voor meer dan 300 enzymen in het lichaam, die betrokken zijn bij processen zoals spijsvertering, energiestofwisseling en DNA-synthese.
2. Ondersteuning van het immuunsysteemHet mineraal stimuleert de productie van witte bloedcellen en beschermt tegen infecties, waardoor het immuunsysteem beter functioneert.
3. WondgenezingZink versnelt de genezing van wonden door een rol te spelen in celgroei en herstelprocessen. Het wordt vaak gebruikt in crèmes en zalven voor huidherstel.
4. Groei en ontwikkelingTijdens groei, zwangerschap, kindertijd en puberteit is zink essentieel voor celdeling en -ontwikkeling.
5. Onderhoud van huid, haar en nagelsZink ondersteunt de aanmaak van keratine en collageen, wat bijdraagt aan een gezonde huid, sterk haar en stevige nagels.
6. AntioxidantfunctieHet mineraal helpt cellen te beschermen tegen oxidatieve stress door schadelijke vrije radicalen te neutraliseren.
7. Regulering van hormonenZink speelt een rol in de productie van hormonen zoals insuline en schildklierhormonen, en ondersteunt de vruchtbaarheid bij mannen en vrouwen.
8. Smaak en geurZink is essentieel voor het goed functioneren van smaak- en geurpapillen. Een tekort kan leiden tot smaak- en geurverlies.
9. Ondersteuning van de hersenfunctieZink is belangrijk voor neurotransmitters en draagt bij aan cognitieve functies zoals geheugen en concentratie.
10. BotgezondheidHet mineraal ondersteunt de botvorming door een rol te spelen in de aanmaak van botweefsel en het behoud van botdichtheid.
11. Onderdrukking van ontstekingenZink heeft ontstekingsremmende eigenschappen en kan helpen bij het verminderen van chronische ontstekingen in het lichaam.
12. Bevordering van de voortplantingBij mannen is zink essentieel voor de productie van testosteron en sperma. Bij vrouwen ondersteunt het de eierstokken en de menstruatiecyclus.
13. Rol in DNA- en eiwitsyntheseZink is noodzakelijk voor de aanmaak en reparatie van DNA en eiwitten, cruciaal voor het functioneren en herstel van cellen.
14. Regulering van de bloedsuikerspiegelHet mineraal speelt een belangrijke rol in de werking van insuline, wat helpt om de bloedsuikerspiegel stabiel te houden.
15. Ondersteuning van het zichtZink is betrokken bij de aanmaak van vitamine A en het functioneren van het netvlies, essentieel voor goed zicht, vooral in het donker.
16. EnergieproductieHet mineraal helpt bij de stofwisseling van koolhydraten, vetten en eiwitten, wat bijdraagt aan de energieproductie in het lichaam.

Zink is dus een echte allrounder in het ondersteunen van tal van lichaamsfuncties. Zorg ervoor dat je voldoende zink binnenkrijgt via voeding of supplementen, vooral in periodes van verhoogde behoefte!

Zink zit o.a. in zilvervliesrijst / Bron: DONOT6_STUDIO/ShutterstockZink zit o.a. in zilvervliesrijst / Bron: DONOT6_STUDIO/Shutterstock

Bronnen van zink (voeding)

Eiwitrijk voedsel

Zink komt in slechts kleine hoeveelheden voor in veel verschillende voedingsmiddelen. Zink is nauw verbonden met eiwitrijk voedsel. Men kan er van uitgaan dat de meeste voedingsmiddelen met een hoog zinkgehalte ook eiwitrijk zijn. Goede bronnen van zink zijn rundvlees, lamsvlees, varkensvlees, krab, kalkoen, kip, kreeft, mosselen en zalm.

Andere voedingsbronnen

Zink komt naast vlees en schaal- en schelpdieren ook voor in zuivelproducten, zoals melk, yoghurt en kaas. Ook komt het voor in pinda’s, pindakaas, bonen en volkoren granen, bruine rijst (zilvervliesrijst), volkoren brood, aardappelen, zonnebloempitten en pompoenpitten.

Fruit en groente

Fruit en groenten zijn geen goede bronnen, omdat zink in plantaardige eiwitten niet zo goed beschikbaar is voor gebruik door het lichaam als het zink uit dierlijke eiwitten. Ongeveer 100 gram rauwe spinazie bevat ongeveer 0,5 mg zink.

Zonnebloempitten / Bron: Istock.com/susabellZonnebloempitten / Bron: Istock.com/susabell

Oorzaken van een zinktekort

Er zijn meerdere mogelijke oorzaken van een zinktekort.

Gebrek aan zink door dieet

Zinktekort kan worden veroorzaakt door een dieet dat rijk is aan fytaten-bevattende volle granen, voedingsmiddelen die zijn geteeld in zinkarme grond of verwerkte voedingsmiddelen die weinig of geen zink bevatten. Fytaten zijn de fytinezuren die in de vezels van volkorenproducten zitten, en afkomstig zijn uit de buitenste lagen van het graan..Fytinezuur heeft de eigenschap zich te binden aan mineralen zoals calcium, ijzer en zink. Er worden vervolgens onoplosbare componenten gevormd die niet opgenomen worden in darm. Conservatieve schattingen suggereren dat grofweg 25% van de wereldbevolking het risico loopt op zinkdeficiëntie. In Nederland komt een tekort aan zink weinig voor.

Ontoereikende absorptie

Acrodermatitis enteropathica is een recessief overervend zinkmalabsorptiesyndroom. Het presenteert zich met groeiachterstand, ernstige diarree, haaruitval, huiduitslag (meestal rond de genitaliën en mond) en opportunistische candidiasis (schimmelinfectie) en bacteriële infecties. Verder zijn talrijke darmziekten die vernietiging of defect van het darmslijmvlies en gegeneraliseerde malabsorptie veroorzaken, geassocieerd met zinktekort. Malabsorptie is de toestand waarin de opname van nutriënten uit de voeding tekortschiet.

Verhoogd verlies van zink

Flink trainen, excessieve alcoholinname en diarree verhogen allemaal het zinkverlies van het lichaam. Veranderingen in de absorptie en permeabiliteit (doorlaatbaarheid) van het darmkanaal, vaak veroorzaakt door virale of bacteriële ziekteverwekkers, kunnen ook het verlies van zink via de ontlasting bevorderen.

Verhoogd gebruik van zink

Lichaamsbeweging, de groei van kinderen en zwangerschap, verhogen allemaal het zinkgebruik.

Chronische ziekten

Sommige aandoeningen leiden tot een zinkgebrek. De ziekte van Wilson, sikkelcelanemie, chronische nierziekte, chronische leverziekte zijn allemaal in verband gebracht met zinktekort.

Zinktekort symptomen en klachten

Een zinktekort is volgens het Voedingscentrum een zeldzaam verschijnsel. Volgens het Voedingscentrum zijn er in Nederland geen gevallen bekend van mensen met symptomen van een tekort aan zink. Er zijn natuurartsen die dit betwisten.

Verschijnselen

Een zinktekort uit zich onder andere in de volgende klachten:
  • afwijkingen van nagels, huid, slijmvliezen en skelet;
  • diarree;
  • het achterblijven van geslachtelijke ontwikkeling en groei (vertraagde groeiontwikkeling);
  • aantasting van het immuunsysteem: een verminderde afweer tegen infecties, waardoor er frequent infecties optreden;
  • nachtblindheid;
  • smaakverlies en reukverlies;
  • een zoute smaak in de mond;
  • mannen met een tekort aan zink kunnen problemen krijgen met de vruchtbaarheid en het libido;
  • vrouwen met een tekort aan zink kunnen last krijgen van een verstoorde menstruele cyclus;
  • haarverlies, haaruitval;
  • slechte of verminderde eetlust;
  • huidklachten en wondjes die langzaam genezen.

De symptomen verdwijnen binnen korte tijd na inname van supplementen.

Slechte weerstand

Krijg je de ene verkoudheid na de andere of heb je regelmatig last van allerlei infecties? Het immuunsysteem kan niet goed werken zonder voldoende zink. Een tekort aan zink is funest voor je immuunsysteem. Sterker nog, geen enkel mineraal heeft zo'n sterke invloed op het immuunsysteem als zink.

Slechte huid

Zo'n 6% van het totale lichaamszink bevindt zich in je huid. Een zinktekort resulteert in enkele huidaandoeningen zoals acne, eczeem en een slechte wondgenezing.

Vermoeidheid door een zinktekort / Bron: Istock.com/BartekSzewczykVermoeidheid door een zinktekort / Bron: Istock.com/BartekSzewczyk

Vermoeidheid

Een tekort aan zink kan leiden tot vermoeidheid. Een zinktekort is één van de boosdoeners van lichamelijke en geestelijke uitputting. Een normaal menselijk lichaam bevat twee tot drie gram zink. Uit onderzoek van wetenschappers van het Linus Pauling Institute aan de Oregon State University en het OSU College of Public Health en Human Sciences is gebleken dat het vooral belangrijk is voor ouderen om voldoende zink binnen te krijgen, omdat hun vermogen om dit mineraal te absorberen het ouder worden afneemt.[1] Dit kan leiden tot klachten als moeheid en verminderde mentale weerbaarheid.

Allergieën

Constante stress kan leiden tot bijnierinsufficiëntie, wat een tekort aan zink kan veroorzaken, dat een belangrijke rol speelt bij het blokkeren van de afgifte van histamine in het bloed. Overtollig histamine in je systeem kan typische allergiesymptomen geven (denk aan loopneus, huiduitslag, zwelling, niezen, etc.). En het kan ook je algehele gevoeligheid voor allergenen verhogen.

Slapeloosheid / Bron: PrinceOfLove/Shutterstock.comSlapeloosheid / Bron: PrinceOfLove/Shutterstock.com

Slaapstoornissen

Zink speelt een belangrijke rol speelt bij zowel de productie als de regulatie van melatonine. Eén studie toonde aan dat het nemen van een supplement met melatonine, magnesium en zink de slaapkwaliteit van mensen die lijden aan primaire slapeloosheid, verbeterde.

Neurologische problemen

Diverse neurologische problemen en stoornissen kunnen er ontstaan wanneer er te weinig zink in het lichaam aanwezig is. Enkele voorbeelden hiervan zijn ADHD, een depressie, duizeligheid, een slecht geheugen en verminderde concentratie, een vertraagde groei en ontwikkeling, hoofdpijn, etc.

Haaruitval

Als gevolg van een zinktekort kun je last krijgen van dun haar en haaruitval.

Kanker

Zinktekort kan een verscheidenheid aan menselijke vormen van kanker bevorderen, waaronder slokdarmkanker en kanker gerelateerd aan het spijsverteringskanaal (darmkanker en alvleesklierkanker), en hoofd-halskanker. Zinksuppletie vermindert de kans op bepaalde vormen van kanker.

Prostaatkanker en borstkanker
Zink is vooral belangrijk bij prostaat- en borstkanker. Mensen met het BRCA1-gen hebben het hoogste bekende risico voor het ontwikkelen van borstkanker. In 2012 werd een cohort van individuen met het geïdentificeerde gen onderzocht. De onderzoekers vonden een lager risico op kankerontwikkeling bij mensen met de hoogste concentraties zink. Uit dezelfde studie bleek ook dat de personen met de laagste zinkniveaus in hun lichaam een ​​significant verhoogd risico hadden op het ontwikkelen van borstkanker.

Blaaskanker
Er is ook een relatie tussen zinkdeficiëntie en een verhoogd risico op blaaskanker.[2] Niet alleen is uit onderzoek gebleken dat patiënten met blaaskanker te weinig zink hebben, maar het kankerweefsel zelf heeft significant lage zinkconcentraties. Zinksuppletie bij blaaskankerpatiënten stimuleert apoptose (geprogrammeerde celdood), wat kankervorming tegengaat.

Huidkanker
Zinksuppletie kan ook het risico op huidkanker verlagen, maar de directe associatie is onzeker. Het lijkt erop dat zink ontstekingen vermindert, abnormale weefselgroei onderdrukt en de incidentie van grotere huidlaesies en meer schadelijke tumoren vermindert.

Zinkdeficiëntie en het p53-gen
Het p53-gen is het primaire gen dat mannen beschermt tegen prostaatkanker en vrouwen tegen borstkanker. Van dit gen wordt beweerd dat het de beschermer is van het menselijk genoom vanwege de beschermende voordelen ervan. Het eiwit p53, product van het gelijknamige p53-gen, speelt een belangrijke rol in de bescherming tegen kanker, vooral prostaatkanker en borstkanker. Een mutatie in het p53-gen zal daarom het risico op kankerontwikkeling flink verhogen. Zink is essentieel voor het p53-gen om het risico op mutaties van deze vitale beschermer te verminderen.

Lijnen van Beau / Bron: Elipongo, Wikimedia Commons (Publiek domein)Lijnen van Beau / Bron: Elipongo, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Nagels

Een zinktekort kan van invloed zijn op je nagels. Droge en broze nagels, evenals diepe groeven of deuken die transversaal (overdwars) van de ene kant naar de andere kant van de nagel lopen (ook wel lijnen van Beau genoemd), kunnen voorkomen bij zinkdeficiëntie.

Vertraagde groei

Het menselijk lichaam heeft zink nodig voor de groei van gezonde botten. Zelfs een milde zinkdeficiëntie is van invloed op de de groei van kinderen en tieners over de hele wereld, zelfs in de ontwikkelde landen.

Verminderde vruchtbaarheid

Een zinktekort kan leiden tot verminderde vruchtbaarheid, wat wereldwijd een toenemend probleem is. Hoewel het onwaarschijnlijk is dat zinkdeficiëntie je onvruchtbaar maakt, speelt het een essentiële rol bij het soepel laten verlopen van het voortplantingssysteem. Bij mannen is zink van essentieel belang voor de normale ontwikkeling van de teelbal en de beweeglijkheid van het sperma. Bij vrouwen is een laag zinkgehalte geassocieerd met vroeggeboorte, langdurige bevalling, laag geboortegewicht en andere problemen.

Reuk en smaak

Naast de immuunfunctie en celgroei is zink ook belangrijk voor een goede smaak en geur. Een zinktekort kan daarom leiden tot een veranderd reuk en smaakvermogen. Deze klachten komen met name voor bij 60-plussers die al meer risico lopen op zinkdeficiëntie en last kunnen hebben van andere factoren die de smaak beïnvloeden, zoals het gebruik van meerdere medicijnen.

Bloed

Mensen met een zinktekort leiden sneller aan bloedaandoeningen zoals anemie of bloedarmoede (tekort aan rode bloedcellen) en leukopenie (verlaagd aantal witte bloedcellen).

Botten

Een zinkgebrek leidt sneller tot botafwijkingen zoals osteoporose. In het bloed en het botweefsel van ouderen met osteoporose (botontkalking) worden regelmatig zinkdeficiënties aangetroffen.

Maag- en darmklachten

Een tekort aan zink in het lichaam leidt kan aanleiding geven tot diverse maag-darmklachten, zoals diarree, verlies van eetlust en een 'lekkende darm', ofwel 'leaky gut'.

Mond

Mondbranden kan onder meer komen door een tekort aan vitamine B12, ijzer, vitamine C, vitamine B6, foliumzuur en zink. Bij mondbranden heb je vooral last van een aanhoudend pijnlijk of branderig gevoel in de mondholte en op de tong en een tintelende tong.

Ogen

Oogklachten komen vaker voor bij een zinktekort, zoals keratomalacie of hoornvliesverweking, maculadegeneratie (de afbraak, slijtage of degeneratie van het netvlies, de macula lutea, of gele vlek),.en nachtblindheid.

Het vaststellen van een zinktekort

Herkenbare verschijnselen

In de dagelijkse praktijk zijn herkenbare verschijnselen van een zinktekort:
  • de aanwezigheid van meerdere witte vlekken en lijnen op de vingernagels;
  • vermindering van sensorische functies zoals smaak- en reukvermogen;
  • haaruitval;
  • verminderde weerstand;
  • (mentale) lethargie; en
  • trage wondgenezing en aften.

Deze verschijnselen en klachten zijn aspecifiek en kunnen dus ook duiden op diverse andere ziektebeelden.

Bloedtest / Bron: Istock.com/anna1311Bloedtest / Bron: Istock.com/anna1311

Bloedonderzoek en Zincatest

Door middel van een bloedtest kan de hoeveelheid circulerend zink in het lichaam worden bepaald. Deze meting is niet altijd representatief voor de cellulaire zinkstatus en spoort op individueel niveau alleen de zwaardere zinktekorten op. De uitslag kan met zo'n test namelijk nog redelijk binnen de norm liggen, terwijl er (functioneel) toch sprake is van een zinktekort. De uitslag van de bloedwaarde geeft namelijk geen indicatie over de hoeveelheid zink in de depots van het lichaam, die uitgeput kunnen zijn. In dit kader kan Zincatest worden gebruikt. Deze is niet alleen bedoeld als voedingssupplement, maar kan ook worden gebruikt als een snelle en accurate smaaktest ter bepaling van de zinkstatus in het lichaam. De test dien je ten minste een uur na het eten of drinken te doen. Neem een lepel met 5 ml Zincatest, roer dit in 60 ml water en laat onmiddellijk daarna 5 ml van het verdunde mengsel in de mond rondspoelen. Vervolgens doorslikken of uitspugen. De smaaksensatie zal één van de volgende zijn:

Negatief of laagSmaakt als water
Matig negatief of laagEen droge, harige, mineraalachtige of mogelijk zoete smaak ontstaat na enkele seconde
Matig positiefduidelijke smaak die steeds sterker wordt
PositiefOnmiddellijk wordt een sterke, onaangename smaak geproefd

Bij de eerste twee smaaksensaties doorgaan met het aanbevolen dagelijks gebruik van Zincatest of een ander zinksupplement, totdat de derde of vierde smaaksensatie wordt ervaren. Drie tot zes maanden suppletie kan nodig zijn.

Risicogroepen voor zinktekort

Een tekort aan zink kan leiden tot diverse gezondheidsklachten, van een verzwakt immuunsysteem tot groeivertraging. Sommige groepen lopen een groter risico op zinktekort door hun levensfase, gezondheidstoestand of dieet. Hier zijn de belangrijkste risicogroepen op een rij:

AspectBeschrijving
1. Kinderen en tienersIn groeifases is er een verhoogde behoefte aan zink vanwege de rol bij celdeling en groei. Een tekort kan leiden tot groeivertraging en verminderde eetlust.
2. Zwangere en borstvoedende vrouwenDe behoefte aan zink is verhoogd tijdens zwangerschap en borstvoeding omdat zink nodig is voor de ontwikkeling van de baby.
3. OuderenBij ouderen vermindert de opname van zink door het lichaam en kan een eenzijdig dieet leiden tot tekorten, wat het immuunsysteem en wondgenezing verzwakt.
4. Vegetariërs en veganistenPlantaardige voeding bevat minder goed opneembaar zink. Daarnaast bevatten veel plantaardige producten fytaten, die de opname van zink verminderen.
5. Mensen met spijsverteringsaandoeningenAandoeningen zoals de ziekte van Crohn, coeliakie, of colitis ulcerosa kunnen de opname van zink verstoren.
6. Mensen met lever- of nierziektenBij chronische lever- en nierziekten is de balans van zink in het lichaam vaak verstoord, wat kan leiden tot tekorten.
7. AlcoholistenLangdurig alcoholgebruik vermindert de opname van zink en verhoogt de uitscheiding via de urine, wat leidt tot tekorten.
8. Mensen met eetstoornissenBij eetstoornissen zoals anorexia of boulimia is het risico op zinktekort groot door een onvoldoende of eenzijdige inname van voedingsstoffen.
9. Mensen met ernstige brandwonden of verwondingenHet lichaam gebruikt meer zink voor wondgenezing en weefselherstel, waardoor een tekort kan ontstaan bij ernstige verwondingen.
10. Mensen die langdurig medicijnen gebruikenBepaalde medicijnen, zoals diuretica en maagzuurremmers, kunnen de opname van zink verminderen en tot een tekort leiden.

Risicofactoren voor zinkdeficiëntie

Naast specifieke risicogroepen zijn er factoren die het risico op zinktekort vergroten. Deze factoren hangen samen met dieet, leefstijl, medische aandoeningen en meer. Hier zijn de belangrijkste risicofactoren:

AspectBeschrijving
1. Eenzijdig dieetEen dieet dat weinig zinkrijke voedingsmiddelen bevat, zoals vlees, schaaldieren en noten, kan leiden tot een tekort.
2. Overmatige consumptie van fytatenFytaten in volkoren granen, peulvruchten en noten binden zink en verminderen de opname ervan in de darmen.
3. Zwakke spijsverteringProblemen met de spijsvertering, zoals een lage maagzuurproductie, kunnen de opname van zink uit voeding belemmeren.
4. Chronische diarreeLangdurige diarree leidt tot verhoogd zinkverlies via de ontlasting, wat een tekort kan veroorzaken.
5. StressLangdurige stress verhoogt de behoefte aan zink, vooral omdat zink betrokken is bij het verminderen van oxidatieve stress.
6. AlcoholgebruikAlcohol vermindert de opname van zink in de darmen en verhoogt de uitscheiding via de urine, wat kan leiden tot een tekort.
7. MedicatiegebruikMedicijnen zoals diuretica, maagzuurremmers, en corticosteroïden kunnen de opname of opslag van zink verstoren.
8. Zwangerschap en borstvoedingTijdens zwangerschap en borstvoeding is de behoefte aan zink verhoogd. Zonder extra inname via voeding of supplementen kan een tekort ontstaan.
9. Malabsorptie-aandoeningenAandoeningen zoals coeliakie of de ziekte van Crohn verminderen de opname van zink in de darmen, wat het risico op een tekort verhoogt.
10. Overmatig zwetenIntensieve sporters en mensen die veel zweten verliezen meer zink via transpiratie, wat kan bijdragen aan een tekort.

Zorg voor voldoende zinkinname via een gevarieerd dieet of supplementen als je tot een risicogroep behoort of blootgesteld bent aan bovenstaande risicofactoren!

Gevolgen en effecten van teveel zink

Via voeding is het schier onmogelijk om te veel zink op te nemen. Bij langdurige dagelijkse inname van een hoge dosis zink als supplement, kan een kopertekort ontstaan.

Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheden (ADH) zink

De beste manier om de dagelijkse behoefte aan essentiële vitaminen en mineralen binnen te krijgen is door gevarieerd te eten.

De Gezondheidsraad beveelt de volgende inname voor zink aan:
  • Mannen en vrouw 1-18 jaar: geen ADH
  • Mannen 19 jaar en ouder: 10 mg/dag
  • Vrouwen 19 jaar en ouder: 9 mg/dag
  • Zwangeren, 1-3 maanden zwanger: 12
  • Zwangeren, 4-9 maanden zwanger: 15
  • Borstvoedenden, 0-3 maanden: 20
  • Borstvoedenden, >3 maanden: 16

Zink verkort verkoudheid

Volgens onderzoek kan het nemen van zinksupplementen de lengte van een verkoudheid met bijna de helft inkorten. Een dosis van meer dan 75 mg zinkacetaat vermindert de lengte van de verkoudheid met 42 procent. Een dosis lager dan 75 mg heeft geen effect.[3]

Cashewnoten bevatten veel zink / Bron: Istock.com/marekuliaszCashewnoten bevatten veel zink / Bron: Istock.com/marekuliasz

Zinkgebrek aanvullen

Zinksuppletie

Een zinktekort of zinkgebrek kan door zinksuppletie worden teruggedrongen of voorkomen.

Top 25 zinkrijke voedingsmiddelen

Het is ook belangrijk om regelmatig voedingsmiddelen te consumeren die rijk zijn aan zink. Dit zijn de top 25 voedingsmiddelen die van nature rijk zijn aan zink, samen met de geschatte hoeveelheden zink per 100 gram van het voedingsmiddel:
  • Oesters: ongeveer 78,6 mg zink
  • Runderlever: ongeveer 4,3 mg zink
  • Pompoenpitten: ongeveer 7,6 mg zink
  • Sesamzaad: ongeveer 7,8 mg zink
  • Hennepzaad: ongeveer 7,0 mg zink
  • Kikkererwten: ongeveer 2,9 mg zink
    Drie verschillende linzen / Bron: Rainer Zenz, Wikimedia Commons (Publiek domein)Drie verschillende linzen / Bron: Rainer Zenz, Wikimedia Commons (Publiek domein)
  • Cashewnoten: ongeveer 5,6 mg zink
  • Kreeft: ongeveer 6,5 mg zink
  • Krab: ongeveer 6,5 mg zink
  • Varkensvlees: ongeveer 2,5 mg zink
  • Kalkoen: ongeveer 2,3 mg zink
  • Linzen: ongeveer 3,3 mg zink
  • Quinoa: ongeveer 2,8 mg zink
  • Runderbiefstuk: ongeveer 6,0 mg zink
  • Lamsvlees: ongeveer 5,1 mg zink
  • Zwarte bonen: ongeveer 2,8 mg zink
  • Pijnboompitten: ongeveer 5,5 mg zink
  • Gevogelte (kip): ongeveer 2,4 mg zink
  • Yoghurt: ongeveer 0,9 mg zink
  • Melk: ongeveer 0,4 mg zink
  • Chiazaad: ongeveer 3,5 mg zink
  • Eieren: ongeveer 1,3 mg zink
  • Zonnebloempitten: ongeveer 5,0 mg zink
  • Bruine rijst: ongeveer 2,0 mg zink
  • Amandel: ongeveer 2,5 mg zink

Zelfzorg en praktische tips bij een zinktekort

Zink is een klein maar machtig mineraal dat een grote rol speelt in jouw welzijn. Het ondersteunt je immuunsysteem, helpt wondjes sneller genezen en zorgt ervoor dat je huid straalt. Toch kan een tekort gemakkelijk over het hoofd worden gezien, met gevolgen zoals vermoeidheid, een verzwakt immuunsysteem of haaruitval. Geen zorgen, je hoeft niet meteen naar extreme oplossingen te grijpen. Er zijn volop praktische, innovatieve manieren om je zinkniveau weer op peil te brengen!

Zeg vaarwel tegen de geijkte tips en ontdek een wereld vol verrassende mogelijkheden. Van het eten van oesters tot koken met zinklegeringen: de opties zijn eindeloos én haalbaar. Door kleine aanpassingen in je dieet en dagelijkse gewoontes kun je op een slimme manier je zinkvoorraad aanvullen, zonder gedoe of dure supplementen. Het beste? Veel van deze maatregelen passen moeiteloos in je routine, zodat je zonder extra moeite jouw gezondheid een boost geeft.

Of je nu kiest voor zinkrijke superfoods, innovatieve tools zoals waterfilters, of handige probiotica, deze tips maken het eenvoudig om zinktekorten aan te pakken. Ze bieden een mix van vertrouwde en minder bekende oplossingen, zodat er altijd iets bij zit wat bij jouw levensstijl past. Laat je inspireren door deze slimme strategieën en geef je lichaam precies wat het nodig heeft om sterk, gezond en energiek te blijven!

Oesters: De koningin van zink

Laten we het hebben over Sophie, een drukbezette freelance designer die alles doet voor haar gezondheid. Ze voelde zich vaak moe, had last van broze nagels en haar huid leek wel een woestijn. Na wat speurwerk ontdekte ze dat ze waarschijnlijk een zinktekort had. Een vriend raadde haar aan oesters te proberen. "Oesters? Serieus? Dat is toch voor chic diners?" dacht ze. Maar ze gaf het een kans. Eén portie oesters bevat meer zink dan je dagelijkse behoefte, en na een paar weken voelde Sophie zich weer bruisend van energie. Het is een beetje een luxe, maar volgens Sophie: "Het is het helemaal waard als je je weer als jezelf voelt!" Dus, heb je die boost nodig? Zet oesters op je menu – het is een echte gamechanger. Zink doet wonderen!

Pompoenpitten: Kleine krachtpatsers

Wie zegt dat klein niet krachtig kan zijn? Pompoenpitten bewijzen het tegendeel. Jake, een fanatiek sporter, zweert erbij. "Ik neem altijd een handje pompoenpitten mee naar de sportschool. Geen poespas, gewoon pure energie." Met een hoog zinkgehalte zijn deze pitjes een perfecte snack om je lichaam te ondersteunen, vooral als je je immuunsysteem wilt boosten. Ze zijn niet alleen gezond, maar ook super veelzijdig. Strooi ze over je salade, voeg ze toe aan smoothies, of eet ze gewoon zo. Fun fact: een portie van 30 gram bevat al ongeveer 20% van je dagelijkse zinkbehoefte. Het zijn als het ware kleine schatkistjes, boordevol vaginale flora-vriendelijke voedingsstoffen.

Zinksupplementen: Een snelle oplossing

Niet iedereen heeft tijd om dagelijks een uitgekiend dieet te volgen. Hier komt onze vriend zinksupplement om de hoek kijken. Neem het voorbeeld van Linda, een jonge moeder van twee. “Mijn dagen zijn zo chaotisch dat ik soms vergeet te eten, laat staan te letten op wat ik binnenkrijg.” Haar huisarts stelde voor om een zinksupplement te proberen. "Wat een verschil! Mijn haar voelt sterker, mijn huid is rustiger, en ik heb meer energie.” Maar een tip van Linda: laat je altijd adviseren door een arts of apotheker, want te veel zink kan ook een probleem zijn. Dus als je behoefte hebt aan een snelle fix, denk dan aan zinksupplementen. Net als bij bloedonderzoek, draait het allemaal om balans!

Zink-verrijkte ontbijtgranen: Slim beginnen

Ontbijt is de belangrijkste maaltijd van de dag, toch? Voeg wat extra power toe met zink-verrijkte ontbijtgranen. Neem Emma, die elke ochtend vijf kinderen (én zichzelf) op tijd de deur uit probeert te krijgen. "Ik had geen tijd voor ingewikkelde recepten, dus ik koos voor ontbijtgranen die al verrijkt zijn met zink. Het heeft mijn leven zo veel makkelijker gemaakt." Veel merken bieden tegenwoordig gezonde, zink-verrijkte opties aan, zodat je zonder extra moeite een vliegende start maakt. Combineer het met een beetje melk of yoghurt en je zit helemaal goed. Emma’s tip? "Lees de etiketten goed – sommige ontbijtgranen zitten bomvol suiker. Kies bewust!" Het is een simpele stap die een wereld van verschil maakt voor je water-huishouding én je algehele energie.

Vitamine C / Bron: Istock.com/NatchaSVitamine C / Bron: Istock.com/NatchaS

Gerookte vis: Een smaakvolle boost

Heb je weleens gedacht aan gerookte makreel of zalm als zinkbron? Tim, een keukenprins in wording, zweert erbij. “Mijn vader was altijd dol op gerookte vis. Ik vond het vroeger niks, maar nu snap ik het helemaal. Het zit bomvol zink én andere goede dingen zoals vitamine C.” Tim maakt tegenwoordig graag een salade met gerookte makreel, rucola en een beetje citroenolie. Het is niet alleen lekker, maar ook een slimme keuze voor mensen die hun zinkgehalte op peil willen houden. Een portie gerookte vis kan wel 10% van je dagelijkse zinkbehoefte dekken. En laten we eerlijk zijn, wie wil er nou geen lekker gerecht dat ook nog eens goed is voor je lijf?

Zinkspray: Makkelijker wordt het niet

Zinkspray is dé oplossing voor mensen die geen fan zijn van supplementen of dieetveranderingen. Neem Claire, een drukke ondernemer die vaak onderweg is. "Ik heb echt geen tijd om uitgebreid te koken of na te denken over mijn voeding. Maar een paar keer per dag een spraytje? Dat kan ik wel." Zinksprays worden direct via het mondslijmvlies opgenomen, waardoor ze supersnel werken. Perfect voor momenten waarop je een directe boost nodig hebt, zoals in het midden van een lange werkdag. Claire voelt zich sinds ze de spray gebruikt minder vermoeid en merkt dat ze minder vaak verkouden is. "Het is letterlijk één seconde werk, en je merkt direct verschil."

Tahini: Zink in een potje

Voor de hummusliefhebbers onder ons: wist je dat tahini (sesampasta) een geweldige bron van zink is? Hanna, een enthousiaste thuiskok, maakt er alles mee. “Ik gooi het in mijn sauzen, op mijn brood, zelfs door mijn havermout.” Het klinkt misschien gek, maar een eetlepel tahini bevat al een verrassende hoeveelheid zink. Hanna ontdekte tahini toen ze op zoek was naar alternatieven voor vlees als bron van ijzer en zink. "Ik voel me gezonder, mijn huid is rustiger, en ik heb eindelijk een lekker en voedzaam alternatief voor al die saaie supplementen." Dus, op zoek naar iets nieuws? Geef tahini een kans – je zult versteld staan van wat dit simpele potje voor je kan doen!

Boekweitmeel: Bakt jouw zinkgehalte omhoog

Wist je dat je zink kunt ‘bakken’? Ja, je leest het goed! Boekweitmeel is niet alleen een fantastische glutenvrije optie, maar ook een verrassend goede bron van zink. Emma, een thuisbakker die haar eigen brood en pannenkoeken maakt, ontdekte het tijdens een speurtocht naar gezonde ingrediënten. "Ik dacht altijd dat gezond eten ingewikkeld moest zijn, maar boekweitmeel is gewoon een simpele swap." Met een nootachtige smaak en een flinke portie zink, kun je van dit meel pannenkoeken maken die niet alleen lekker zijn, maar ook je immuunsysteem versterken. Combineer het met wat honing of bessen voor een perfecte start van je dag. "Het is mijn geheime wapen," zegt Emma met een knipoog. En zeg nou zelf, wie wil er geen zinkrijke pannenkoek bij het ontbijt? Gezonde leefstijl.

Broccolikiemen: Miniatuur superhelden

Als je dacht dat broccoli gezond was, wacht maar tot je broccolikiemen probeert. Deze kleine groene sprietjes zijn een zinkbommetje in een miniformaat. Tom, een drukke student, ontdekte het bij toeval tijdens een bezoek aan een biologische markt. "Ze leken zo klein en onbeduidend, maar de verkoper overtuigde me om ze te proberen. En wauw, wat een energieboost!" Broccolikiemen zitten vol met zink én antioxidanten, wat ze perfect maakt voor mensen met een druk leven. Strooi ze over je salade, meng ze door je smoothie of voeg ze toe aan een sandwich. Tom zegt het zo: "Het is alsof je je eten turbo-laadt." Simpel, lekker en boordevol broccoli-kracht.

Keeltabletten met zink: Vechters voor je immuunsysteem

Heb je keelpijn of voel je een verkoudheid opkomen? Dan zijn zinkkeeltabletten je nieuwe beste vriend. Ze zijn klein, makkelijk mee te nemen en perfect om je immuunsysteem een extra zetje te geven. Neem het verhaal van Claire, een marketingmanager die vaak presentaties moet geven. "Ik kan het me niet veroorloven om met een hese stem voor een groep te staan. Dus toen mijn collega me zinktabletten gaf, was ik direct verkocht." Het fijne is dat deze tabletten snel werken doordat ze via je mondslijmvlies worden opgenomen. Of zoals Claire zegt: "Het voelt alsof je een geheime superkracht hebt, verstopt in je tas." Ideaal voor iedereen die scherp wil blijven tijdens drukke dagen. Vitamine C en zink vormen een onverslaanbaar duo!

Spirulina: Een groene energiebron vol zink

Als er een superfood bestaat dat je écht moet proberen, is het spirulina. Deze blauwgroene alg is een krachtpatser in poedervorm. Lisa, een pilatesdocent, ontdekte het toen ze op zoek was naar manieren om haar voedingsstoffen op een natuurlijke manier aan te vullen. "Ik was sceptisch, want eerlijk gezegd ziet het eruit als iets wat je vissen zou voeren. Maar na een week voelde ik al verschil." Spirulina zit boordevol zink, proteïnen en andere essentiële voedingsstoffen, wat het een perfecte toevoeging maakt aan smoothies of sapjes. Het heeft een unieke smaak, maar als je het combineert met citroen en wat fruit, wordt het een frisse traktatie. Lisa’s motto: "Het is groen, het is gezond, en het werkt!"

Noten:
  1. OSU. Zinc deficiency mechanism linked to aging, multiple diseases. http://oregonstate.edu/ua/ncs/archives/2012/oct/zinc-deficiency-mechanism-linked-aging-multiple-diseases (ingezien op 20-1-2018)
  2. Sura Dhafir Dawood, Zainab Fadthel Ashoor. A Study of Serum Zinc, Iron, Selenium, and Copper levels in patients with bladder cancer. Iraqi Journal of Cancer and Medical Genetics. Volume: 3 - Number 1 - 2010
  3. Hemilä H, et al. The effectiveness of high dose zinc acetate lozenges on various common cold symptoms: a meta-analysis. BMC Fam Pract 2015;16:24.

Lees verder

© 2011 - 2025 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Een zinktekort bij paarden komt veelvuldig voorEen zinktekort bij paarden komt veelvuldig voorEen tekort aan zink in een dieet bij paarden komt veel vaker voor dan je denkt. Helaas is de aardbodem redelijk arm aan…
Informatie over een zinktekort in het lichaamInformatie over een zinktekort in het lichaamEr wordt beweerd dat 31% van de mensen vaak zonder dat ze dat weten een tekort aan zink hebben. Daarbij heeft iedereen z…
Tekort aan zink: oorzaken, symptomen & tips bij zinktekortTekort aan zink: oorzaken, symptomen & tips bij zinktekortZink is een mineraal dat meerdere functies heeft in het menselijk lichaam. Een tekort aan zink kan leiden tot uiteenlope…
Zink, een levenskrachtig mineraalZink is een belangrijk mineraal. Het zit in elke menselijke lichaamscel. Zink helpt het immuunsysteem. Voldoende zink do…

Dioxine in voedsel: in welke voeding zit veel dioxine?Dioxine in voedsel: in welke voeding zit veel dioxine?Dioxine hoort niet thuis in voedsel, maar zit het toch. Wie teveel dioxine of dioxine-achtige stoffen binnenkrijgt, kan…
Gezond is lekkerder - Geneeskracht in de Surinaamse keukenGezond is lekkerder - Geneeskracht in de Surinaamse keukenNet als in nagenoeg alle ontwikkelingslanden leven Surinamers letterlijk en figuurlijk dichtbij de natuur. De Surinaamse…
Bronnen en referenties
  • Cerascreen. Zink: Tekort, overschot, symptomen en functies. https://www.cerascreen.nl/blogs/news/zink (ingezien op 15-9-2022)
  • Davitamon. Zink. https://www.davitamon.nl/vitamines-en-mineralen/zink/ (ingezien op 21-8-2023)
  • Hemilä H, et al. The effectiveness of high dose zinc acetate lozenges on various common cold symptoms: a meta-analysis. BMC Fam Pract 2015;16:24.
  • Martin Sulman. Mens & Gezondheid. https://mens-en-gezondheid.nl/ (ingezien op 15-12-2024 en 17-1-2025)
  • Mindbodygreen. 10 Signs You're Not Getting Enough Zinc. https://www.mindbodygreen.com/0-20058/10-signs-youre-not-getting-enough-zinc.html (ingezien op 12-12-2017)
  • OSU. Zinc deficiency mechanism linked to aging, multiple diseases. http://oregonstate.edu/ua/ncs/archives/2012/oct/zinc-deficiency-mechanism-linked-aging-multiple-diseases (ingezien op 20-1-2018)
  • Prevention.com. 6 Signs You're Not Getting Enough Zinc. https://www.prevention.com/health/6-signs-youre-not-getting-enough-zinc (ingezien op 12-12-2017)
  • Sura Dhafir Dawood, Zainab Fadthel Ashoor. A Study of Serum Zinc, Iron, Selenium, and Copper levels in patients with bladder cancer. Iraqi Journal of Cancer and Medical Genetics. Volume: 3 - Number 1 - 2010
  • Thetruthaboutcancer.com. Zinc Deficiency & Cancer Growth: What’s Your Risk? https://thetruthaboutcancer.com/zinc-deficiency-cancer/ (ingezien op 12-12-2017)
  • Ulrich Rückert: Vitaal met vitaminen - Hoe natuurlijke vitaminen en mineralen uw gezondheid verbeteren en u volop energie geven; UGN te Elburg, 1993.
  • http://andelapharma.nl/lamberts-zincatest.html
  • http://www.voedingscentrum.nl
  • http://www.vitamine-info.nl
  • https://draxe.com/zinc-deficiency/
  • Afbeelding bron 1: DONOT6_STUDIO/Shutterstock
  • Afbeelding bron 2: Istock.com/susabell
  • Afbeelding bron 3: Istock.com/BartekSzewczyk
  • Afbeelding bron 4: PrinceOfLove/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 5: Elipongo, Wikimedia Commons (Publiek domein)
  • Afbeelding bron 6: Istock.com/anna1311
  • Afbeelding bron 7: Istock.com/marekuliasz
  • Afbeelding bron 8: Rainer Zenz, Wikimedia Commons (Publiek domein)
  • Afbeelding bron 9: Istock.com/NatchaS
Reacties

Floor, 11-08-2011
Naar aanleiding van uw reactie op C. Velzeboer over verdere literatuur over Zink, zou u deze nog steeds willen verstrekken? Ik ben namelijk erg geïntereseerd en elke extra bron is meegenomen. Reactie infoteur, 13-08-2011
Ik heb C. Velzeboer een e-mail verzonden met daarin de vraag of zijn/haar e-mailadres aan u mag verstrekken. Zodra ik meer hoor, zal ik u berichten.

Jeannette, 15-04-2011
Jarenlang 600 mg zink gebruik per dag is veel te veel. Zoek een goede natuur- of complementaire arts. (www.abng.nl) U kunt ook zelf op internet informatie zoeken voorwat betreft de gevolgen van een zink tekort.

Volgens het Voedingscentrum zijn er in Nederland geen gevallen bekend met symptomen van een tekort aan zink. Zoals gewoonlijk geeft het Voedingscentrum onjuiste informatie! Het Voedingscentrum ontvangt subsidie door de overheid en kan niet objectief hierover oordelen! Reactie infoteur, 15-04-2011
Als we uitgaan van een vrouw van 19 jaar en ouder, dan volstaat 9 mg/dag. 600 mg per dag is dan ong. 66 keer boven de ADH.

C. Velzeboer, 29-03-2011
Jammer dat er zo weinig bekend is over zink in Nederland. Ik ben bekend met een zinktekort, met op één na (vertraagde groeiontwikkeling) alle gevolgen van een zinktekort. Meer dan op de lijst. Op het moment van ontdekken was ik vwb mijn gezondheid ver heen. Oorzaak waarschijnlijk chronische bloeding die na de bevalling van mijn eerste kind ruim 7 jaar heeft bestaan, naast extreem nachtelijk zweten. Het zinktekort is ook weer waarschijnlijk reden van niet meer zwanger worden (1e keer was direct) echter dit zinktekort is pas 4 jaar na stoppen IUI pogingen en een IVF poging in 2006 ontdekt. Omdat de klachten toen extreem werden. Oplossing zinksuppletie (want zou onschuldig zijn/weinig zink nodig) nu, 5 jaar later, na jarenlang 600 mg per dag zink te suppleren is er sprake van een zinktoxicity. Gevolgen zijn chronische aneamie, koper tekort en daar weer de gevolgen van. Hierover bestaat behoorlijk veel wetenschappelijk (internationaal, weinig tot geen Nederlands) onderzoek. Op verzoek te verkrijgen, ik weet niet of op deze reactie te reageren is. Voor nu modder ik voort om juiste bloedbalans terug te krijgen. Reactie infoteur, 03-04-2011
Indien iemand prijs stelt op deze literatuur kan hij mij een PM verzenden. Ik zal dan deze reactie naar u doorspelen.

Tartuffel (2.971 artikelen)
Laatste update: 17-01-2025
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Gezonde voeding
Bronnen en referenties: 23
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.