Chronische diarree: oorzaken van aanhoudende diarree

Chronische diarree komt vaker voor dan gedacht. Chronische diarree of aanhoudende diarree is diarree die langer dan 14 dagen aanhoudt of steeds terugkomt. Dit is op zich een willekeurige grens. In sommige landen wordt ook wel vier weken aangehouden. Bij chronische diarree of aanhoudende diarree zijn meestal andere oorzaken in het spel dan bij acute diarree. Enkele van de meest voorkomende oorzaken van chronische diarree zijn het prikkelbare darmsyndroom (PDS), chronische inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn, colitis ulcerosa en microscopische colitis), malabsorptiesyndromen waar voedsel niet kan worden verteerd en geabsorbeerd, en chronische infecties.

• Wat is chronische diarree of aanhoudende diarree?
• Symptomen
• Oorzaken van chronische diarree
• Prikkelbare darmsyndroom
• Chronische inflammatoire darmziekten
• Ziekte van Crohn
• Colitis ulcerosa
• Microscopische colitis
• Chronische diarree door infecties
• Endocriene aandoeningen
• Voedselovergevoeligheid
• Chronische of aanhoudende diarree door medicijnen
• Behandeling van chronische diarree

Wat is chronische diarree of aanhoudende diarree?

Diarree is een waterdunne ontlasting of poep. Er wordt onderscheid gemaakt tussen acute diarree en chronische diarree. Chronische diarree wordt in Nederland gedefinieerd als waterdunne ontlasting gedurende ten minste twee weken. Dit betekent meestal drie of meer keer per dag op het toilet waterdunne ontlasting uitpoepen. Dit heeft een grote impact op de kwaliteit van leven en de algehele gezondheid.

Symptomen

Chronische diarree kan gepaard gaan met onder meer de volgende symptomen:

• buikkrampen
• darmkrampen
• pijn in de onderbuik
• buikpijn
• een opgeblazen gevoel
• vaker moeten poepen
• gewichtsverlies
• koorts
• maagpijn
• maagpijn na eten of drinken
• maagkrampen
• pijn in de bovenbuik
  Buikpijn / Bron: Leszek Glasner/Shutterstock.com
• misselijkheid
• misselijkheid na het eten
• rectale bloedingen
• bloed bij de ontlasting
• bloederige diarree
• slijm bij de ontlasting
• stinkende ontlasting
• winderigheid
• stinkende winden laten
• diarree afgewisseld met obstipatie en/of potloodontlasting

Oorzaken van chronische diarree

Er zijn veel mogelijke oorzaken van chronische diarree. Enkele van de meest voorkomende oorzaken zijn het prikkelbare darmsyndroom (PDS), chronische inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn, colitis ulcerosa en microscopische colitis), malabsorptiesyndromen waar voedsel niet kan worden verteerd en geabsorbeerd, en chronische infecties. Er zijn ook vele andere, minder voorkomende oorzaken van chronische diarree.

Prikkelbare darmsyndroom

Het prikkelbare darmsyndroom (PDS) is een van de meest voorkomende oorzaken van chronische diarree. PDS veroorzaakt buikpijn, buikkrampen of spijsverteringsstoornissen, zich uitend als een onaangenaam gevoel of pijn in de buikstreek gedurende ten minste drie dagen per maand gedurende de afgelopen drie maanden, in combinatie met ten minste een van de volgende criteria:

• het afnemen van de klachten na de stoelgang;
• verandering in de frequentie van de ontlasting;
• plotselinge verandering in de consistentie van de ontlasting.

Behandeling van PDS richt zich op het verminderen van de symptomen, waaronder veranderingen in leefstijl, voedingsadviezen, medicatie en psychologische behandelingen.

Chronische inflammatoire darmziekten

Er zijn verschillende soorten inflammatoire darmziekte: ziekte van Crohn, colitis ulcerosa en microscopische colitis.

Ziekte van Crohn

De ziekte van Crohn kenmerkt zich door chronische, regelmatig terugkerende ontstekingen van het hele maag-darmkanaal, dat wil zeggen van mond tot anus. De ontstekingen die hierbij optreden kunnen tot de diepere lagen van de darmwand doordringen, waardoor diepe zweren en fistels ontstaan met littekenvorming. Dit kan zorgen voor verklevingen en vernauwingen in de darm.

Colitis ulcerosa

Colitis ulcerosa is een chronische ontsteking van de dikke darm en is nauw verwant aan de ziekte van Crohn. Deze aandoening gaat met zweervorming. De ontsteking beperkt zich tot het slijmvlies van de dikke darm en kan zich uitbreiden over de gehele dikke darm. Symptomen die hierbij op kunnen optreden zijn diarree, eventueel met bloed en slijm, darmkrampen en een opgezette buik.

Microscopische colitis

Bij microscopische colitis bevinden zich ontstekingscellen in de collageanlaag, direct onder het slijmvlies van de darmwand. Dit leidt tot ernstige en langdurige diarree. Het blijkt dat microscopische colitis bij 10-20% van de patiënten met chronische diarree de oorzaak is.¹

Chronische diarree door infecties

Intestinale infecties zijn een oorzaak van chronische diarree. Infecties die chronische diarree veroorzaken kunnen voorkomen bij mensen die reizen of wonen in tropische gebieden of ontwikkelingslanden (reizigersdiarree). Darminfecties kunnen zich ook ontwikkelen na het eten van besmet voedsel of drinken van besmet water of ongepasteuriseerde (rauwe) melk. Dit wordt een voedselvergiftiging genoemd. Vaak houdt diarree bij voedselvergiftiging niet zo lang aan. Terugkerende perioden met buikpijn en chronische diarree passen eerdere bij een parasitaire darminfectie.

Endocriene aandoeningen

Een overactieve schildklier (hyperthyreoïdie) kan chronische diarree en gewichtsverlies veroorzaken, naast een waaier aan andere klachten. Diabetes kan chronische diarree veroorzaken als de zenuwen van het spijsverteringskanaal worden aangetast door die ziekte. Daarnaast kunnen hormonale functiestoornissen zoals de ziekte van Addison (een zeldzame afwijking van de bijnieren) of carcinoïdsyndroom (een neuro-endocriene tumor) chronische diarree veroorzaken.

Voedselovergevoeligheid

Voedselovergevoeligheid is de verzamelnaam voor overgevoeligheidsreacties op voedsel zoals voedselallergie en niet-allergische voedselovergevoeligheid of voedselintolerantie. Een voorbeeld van niet-allergische voedselovergevoeligheid is een lactose-intolerantie als gevolg van een lactasedeficiëntie, met kenmerkende klachten als buikkrampen, diarree en winderigheid na inname van melk. Coeliakie is een intolerantie voor gluten. Mensen met coeliakie kunnen last hebben van diarree, obstipatie (verstopping), een opgezette buik, plakkerige ontlasting of gewichtsverlies.

Chronische of aanhoudende diarree door medicijnen

Medicijnen (zowel vrij verkrijgbare als op doktersvoorschrift), kruiden en voedingssupplementen kunnen diarree veroorzaken als bijwerking. Om te bepalen of een geneesmiddel de oorzaak van je diarree zou kunnen zijn, kun je de bijsluiter controleren of contact opnemen met je huisarts of apotheker. Bekend zijn geneesmiddelen als antibiotica, laxeermiddelen (laxantia), vingerhoedskruid (digitalis), bètablokkers (medicijnen die een remmende werking hebben op het centrale zenuwstelsel), NSAID's (niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen, ofwel ontstekingsremmende pijnstillers), plastabletten (diuretica), colchicine (remt ontstekingen in gewrichten door jicht), cytostatica (werken remmend op de deling van (tumor)cellen), en magnesiumzouten

Behandeling van chronische diarree

De behandeling is – indien mogelijk – gericht op het wegnemen van de oorzaak van diarree, het verstevigen van de ontlasting en het omgaan met eventuele complicaties van diarree. Vaak kan de oorzaak effectief worden weggenomen of onder controle worden gebracht.

Noot:

1. Bas P.M. Verhaegh, Maarten A. van Dijk, Danny Goudkade, Marieke J. Pierik en Ad A.M. Masclee. Chronische diarree door microscopische colitis. Ned Tijdschr Geneeskd. 2016;160:A9584

Lees verder

• Darmklachten: opgezette buik, buikpijn en winderigheid
• Diarree, overgeven, buikkrampen, koorts en hoofdpijn
• Diarree: symptomen, oorzaken & waterige ontlasting stoppen
• Ontlasting: oorzaken bloed en slijm in poep en kleur en geur
• Pijn bij het poepen: stekende of brandende pijn stoelgang