Spinale stenose: Vernauwing wervelkolom met rugpijn & zwakte

Spinale stenose verwijst naar de vernauwing van het wervelkanaal, hetgeen druk uitoefent op het ruggenmerg en de zenuwen die door de wervelkolom lopen. Deze aandoening komt vooral voor bij oudere volwassenen, maar kan ook andere oorzaken hebben. De belangrijkste symptomen zijn rugpijn en problemen met de benen, wat het lopen bemoeilijkt. Met de juiste zelfzorg en medische behandelingen kunnen de symptomen vaak worden verlicht. De prognose is doorgaans goed, hoewel bij sommige patiënten de symptomen aanhouden.

• Synoniemen voor spinale stenose
• Epidemiologie van de aandoening
• Mechanisme
• Oorzaken van spinale stenose: Vernauwing van de wervelkolom met druk op het ruggenmerg
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen van spinale stenose: Rugpijn en zwakte in de benen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van spinale stenose
• Prognose van spinale stenose
• Complicaties van spinale stenose
• Preventie van spinale stenose

Synoniemen voor spinale stenose

Spinale stenose is ook bekend onder de volgende synoniemen:

• Centrale stenose
• Degeneratieve wervelkolomziekte
• Foraminale stenose
• Pseudo-claudicatio
• Rugpijn - stenose

Epidemiologie van de aandoening

Spinale stenose is een aandoening die vaak voorkomt bij ouderen, maar kan op verschillende leeftijden optreden. Het betreft een vernauwing van het wervelkanaal, die druk uitoefent op de zenuwwortels of het ruggenmerg zelf. Deze aandoening wordt vaak geassocieerd met veroudering, maar kan ook door andere factoren worden beïnvloed.

Prevalentie

De prevalentie van spinale stenose neemt toe met de leeftijd. Naar schatting heeft ongeveer 8% van de mensen ouder dan 60 jaar last van symptomen die verband houden met spinale stenose. Het komt vaker voor bij mensen die ouder zijn dan 50 jaar, met een piek in de incidentie rond de leeftijd van 60-70 jaar.

Geslacht en leeftijd

Spinale stenose komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen, maar vrouwen vertonen vaker ernstigere symptomen. Het verloop van de ziekte is meestal progressief, met symptomen die in de loop der tijd toenemen.

Geografische verschillen

Er is enig bewijs dat spinale stenose vaker voorkomt in bepaalde geografische regio's, hoewel de oorzaken hiervoor nog niet volledig begrepen zijn. Genetische en omgevingsfactoren kunnen een rol spelen in de prevalentie.

Mechanisme

Het mechanisme van spinale stenose betreft de vernauwing van het wervelkanaal, waardoor de zenuwen die door de wervelkolom lopen, onder druk komen te staan. Deze vernauwing kan zowel de zenuwwortels als het ruggenmerg zelf aantasten, wat resulteert in pijn, gevoelloosheid, zwakte of zelfs verlamming.

Vernauwing van het wervelkanaal

De vernauwing van het wervelkanaal kan worden veroorzaakt door verschillende factoren, zoals een toename van de botgroei (osteofyten), degeneratie van de tussenwervelschijven, of een verdikking van de ligamenten in de wervelkolom. Dit kan leiden tot compressie van de zenuwwortels die door de wervelkolom gaan.

Druk op de zenuwen

De vernauwing veroorzaakt compressie van de zenuwwortels of het ruggenmerg, wat leidt tot pijn, uitstralende pijn (radiculopathie), gevoelloosheid of zwakte in de benen en/of armen.

Veranderingen door leeftijd en degeneratie

Met de veroudering van het lichaam komen er degeneratieve veranderingen in de wervelkolom, zoals slijtage van de tussenwervelschijven en verdikking van de wervelgewrichten, wat bijdraagt aan de ontwikkeling van spinale stenose.

Oorzaken van spinale stenose: Vernauwing van de wervelkolom met druk op het ruggenmerg

De meest voorkomende oorzaak van spinale stenose is artrose (reumatische aandoening waarbij het kraakbeen in de gewrichten afbreekt, wat leidt tot pijn, stijfheid en gewrichtsgeluiden). Bij artrose kunnen de botten en ligamenten van de wervelkolom verdikken of vergroten. Bij oudere volwassenen slijten de tussenwervelschijven, wat kan leiden tot een naar voren gebogen houding. Andere mogelijke oorzaken van stenose zijn:

• Artritis van de wervelkolom (meestal op middelbare leeftijd of bij ouderen)
• Aangeboren afwijkingen of groeistoornissen in de wervelkolom
• Botaandoeningen zoals de ziekte van Paget (chronische ontsteking van het bot) of achondroplasie (een vorm van dwerggroei)
• Fracturen (botbreuken) of letsels van de wervelkolom
• Hernia's van tussenwervelschijven
• Traumatische verwondingen die druk uitoefenen op de zenuwwortels of het ruggenmerg
• Kalkafzettingen op de ligamenten die langs de ruggengraat lopen
• Overmatige fluoride-inname
• Tumoren in de wervelkolom

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van spinale stenose verhogen. De meeste hiervan zijn gerelateerd aan veroudering, maar ook andere factoren spelen een rol.

Leeftijd

De leeftijd is de belangrijkste risicofactor voor het ontwikkelen van spinale stenose. De meeste gevallen komen voor bij mensen ouder dan 50 jaar. Naarmate men ouder wordt, treden er degeneratieve veranderingen in de wervelkolom op die bijdragen aan de vernauwing van het wervelkanaal.

Genetische factoren

Er is bewijs dat genetische factoren een rol spelen bij het risico op spinale stenose. Mensen met een familiegeschiedenis van de aandoening lopen mogelijk een groter risico.

Overbelasting en letsels

Chronische overbelasting door lichamelijke activiteit, verwondingen of eerdere rugproblemen kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van spinale stenose. Personen die een geschiedenis van rugletsel hebben, hebben een verhoogd risico.

Risicogroepen

Bepaalde groepen mensen lopen een groter risico op het ontwikkelen van spinale stenose. Dit kan verband houden met genetische predispositie, leefstijl en andere gezondheidsfactoren.

Ouderen

Ouderen vormen de grootste risicogroep voor spinale stenose. Degeneratieve veranderingen in de wervelkolom die optreden met de leeftijd verhogen de kans op vernauwing van het wervelkanaal.

Mensen met overgewicht

Overgewicht kan de belasting op de wervelkolom verhogen, wat het risico op spinale stenose kan verhogen. Het extra gewicht kan bijdragen aan de degeneratie van de tussenwervelschijven en de wervelkolom.

Sporters en arbeiders in fysiek intense beroepen

Mensen die aan fysiek intensieve activiteiten deelnemen, zoals atleten of mensen die zware fysieke arbeid verrichten, kunnen een verhoogd risico op spinale stenose hebben door chronische belasting en letsels.

Symptomen van spinale stenose: Rugpijn en zwakte in de benen

De symptomen van spinale stenose variëren sterk per patiënt. Sommigen ervaren geen klachten, terwijl anderen ernstige symptomen ondervinden. De symptomen kunnen ook variëren afhankelijk van de locatie van de stenose. Meestal zijn de symptomen progressief en verergeren ze bij staan of lopen. Zitten of voorover leunen kan vaak verlichting bieden. De symptomen kunnen zich aan één kant van het lichaam voordoen, maar kunnen ook beide benen aantasten. Veelvoorkomende symptomen zijn:

• Krampen of pijn in de rug, billen, dijen of kuiten, of in de nek, schouders of armen
• Rugstijfheid
• Gevoelloosheid, warm of koud aanvoelen, of tintelingen in de benen
• Voetproblemen
• Zwakte in een deel van een been of arm, wat de mobiliteit kan beïnvloeden
• Moeilijkheden met evenwicht tijdens het lopen
• Problemen met seks, en controle over de urine (urine-incontinentie) of stoelgang (fecale incontinentie)

Alarmsymptomen

Spinale stenose kan leiden tot een breed scala aan symptomen. Het is belangrijk om te letten op vroege waarschuwingstekens om ernstige complicaties te voorkomen.

Pijn in de rug of nek

Pijn in de onderrug of nek is het meest voorkomende symptoom van spinale stenose. Deze pijn kan uitstralen naar de benen of armen, afhankelijk van de locatie van de stenose.

Verlies van gevoel of zwakte

Verlies van gevoel of zwakte in de benen of armen kan optreden als gevolg van zenuwcompressie. Dit kan leiden tot moeilijkheden bij het lopen of het uitvoeren van dagelijkse activiteiten.

Verergering bij lichaamsbeweging

Symptomen van spinale stenose kunnen verergeren bij langdurig staan of lopen, terwijl ze vaak verbeteren door te zitten of voorover te buigen.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts start met een grondig lichamelijk onderzoek, inclusief een gedetailleerd vraaggesprek (anamnese). Het onderzoek omvat de beoordeling van zichtbare symptomen en de pijn gerelateerd aan bewegingsproblemen. Reflexen worden getest om de zenuwfuncties te controleren.

Diagnostisch onderzoek

Een neurologisch onderzoek kan de beenzwakte en verminderd gevoel in de benen bevestigen. Diagnostische beeldvorming zoals een spinale MRI-scan, CT-scan, botscan, of een röntgenfoto (radiografisch onderzoek) kan nuttig zijn om de anatomie van de wervelkolom in beeld te brengen. Een EMG (elektromyografie) meet de elektrische activiteit van spieren en kan bijdragen aan de diagnose.

Differentiële diagnose

Spinale stenose kan verward worden met andere aandoeningen zoals artrose, lumbale compressiefracturen, lumbale facet artropathie, lumbale spondylolyse (scheiding of verslapping tussen wervels), spondylolisthesis (verschuiving van wervels), mechanische lage rugpijn, myofasciale pijn, reumatoïde artritis (chronische auto-immuunziekte), en spondylodiscitis.

Behandeling van spinale stenose

Zelfzorg en conservatieve behandelingen

Zelfzorg speelt een belangrijke rol bij het beheer van spinale stenose. Fysiotherapie en bezoeken aan een chiropractor kunnen helpen bij het verbeteren van houding en beweging. Een brace voor de onderrug kan noodzakelijk zijn. Warmtetherapie en koelpacks kunnen pijn verminderen tijdens opvlammingen. Rust is vaak nuttig, gevolgd door een geleidelijke herstart van activiteiten. Fietstraining wordt aanbevolen, evenals het streven naar een gezond gewicht om de druk op de lumbale wervelkolom te verminderen. Voor sommige patiënten kunnen een wandelstok of rollator nuttige hulpmiddelen zijn.

Professionele medische zorg

De medische behandeling wordt vaak uitgevoerd door een neuroloog, neurochirurg, reumatoloog of orthopedisch chirurg. Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's) worden vaak voorgeschreven om de rugpijn te verlichten. Een spinale epidurale injectie kan nuttig zijn bij pijn; hierbij wordt een geneesmiddel rechtstreeks in de ruimte rond de spinale zenuwen of het ruggenmerg geïnjecteerd. Chirurgie kan noodzakelijk zijn om de druk op de zenuwen of het ruggenmerg te verlichten als andere behandelingen onvoldoende effect hebben of bij aanzienlijke verlies van gevoel of beweging.

Prognose van spinale stenose

Veel patiënten met spinale stenose kunnen een actief leven leiden, hoewel vaak een verandering in levensstijl nodig is. Wervelkolomchirurgie kan de symptomen in veel gevallen verlichten, maar dit is niet altijd volledig of permanent. De uitkomst van de operatie hangt af van factoren zoals de duur van de pijn voor de operatie, het aantal benodigde operaties en de locatie van de stenose. Sommige patiënten kunnen blijvende symptomen ervaren, zelfs na meerdere behandelingen en chirurgische ingrepen.

Complicaties van spinale stenose

Complicaties van spinale stenose kunnen onder meer omvatten:

• Evenwichtsproblemen tijdens het lopen
• Progressieve gevoelloosheid en zwakte in de benen
• Verlamming
• Incontinentie van urine (urine-incontinentie) en fecale incontinentie (fecale incontinentie)
• Neurogene blaas (plasproblemen door zenuwschade)

Preventie van spinale stenose

Preventie van spinale stenose richt zich vooral op het verminderen van de risicofactoren en het bevorderen van een gezonde wervelkolom. Enkele effectieve maatregelen zijn:

Regelmatige lichaamsbeweging

Oefeningen die de rugspieren versterken en de flexibiliteit verbeteren kunnen helpen om de wervelkolom in goede conditie te houden. Vooral oefeningen gericht op het versterken van de buikspieren en de rugspieren zijn nuttig.

Goed postuur

Het aannemen van een goede houding bij zitten en staan kan bijdragen aan het voorkomen van overmatige druk op de wervelkolom. Ergonomische meubels en correcte zithoudingen zijn belangrijk, vooral bij langdurig zitten.

Gezond gewicht

Het handhaven van een gezond lichaamsgewicht vermindert de belasting op de wervelkolom en kan helpen om de ontwikkeling van spinale stenose te vertragen of te voorkomen.

Vermijden van zwaar tillen

Het optillen van zware voorwerpen op de juiste manier – door de knieën te buigen en niet door de rug te draaien – kan helpen om onnodige druk op de wervelkolom te vermijden.

Roken vermijden

Roken kan bijdragen aan het afbreken van de tussenwervelschijven en kan de gezondheid van de wervelkolom negatief beïnvloeden. Het vermijden van roken kan dus bijdragen aan een betere wervelkolomgezondheid.

Regelmatige controle en medische adviezen

Voor mensen met risicofactoren zoals artrose of andere wervelkolomproblemen is het belangrijk om regelmatig medische controles te ondergaan en advies op te volgen om problemen vroegtijdig te identificeren en te behandelen.

Lees verder

• Rugpijn: Oorzaken, symptomen & behandeling van pijnlijke rug
• Chronische rugpijn: Behandelingen bij aanhoudende rugpijn
• Lage rugpijn: Oorzaken en behandeling van pijn in onderrug
• Stijve, stramme rug: Oorzaken & preventie van rugstijfheid