Chronische rugpijn: Behandelingen bij aanhoudende rugpijn

Chronische rugpijn duidt op rugklachten die langer dan drie maanden aanhouden. De aanhoudende pijn in de rug is voelbaar vanaf de nek tot de lage rug. De pijn is mogelijk gelokaliseerd of straalt soms uit naar de onderste ledematen. Bij de meeste patiënten komt en gaat de pijn. Vaak is er dan een tijdelijke verlichting van de klachten, wat dan weer gevolgd wordt door een opflakkering van de pijnklachten. Als de oorzaak van de pijn niet bekend is of niet te behandelen is met standaardtherapieën, probeert de arts de opflakkeringen te verminderen en de pijn beheersbaar te maken. Dit is mogelijk met (een combinatie van) onder andere medicatie, voeding, een gezonde levensstijl en fysiotherapie.

• Epidemiologie
• Prevalentie en incidentie
• Sociaal-economische impact
• Mechanisme
• Structurele oorzaken
• Neuropathische pijn
• Centrale sensibilisatie
• Oorzaken en risicofactoren van chronische rugpijn
• Risicofactoren
• Leeftijd
• Obesitas
• Levensstijl en fysiek inactiviteit
• Psychologische factoren
• Roken
• Risicogroepen
• Ouderen
• Beroepsgroepen met fysiek zware arbeid
• Mensen met een familiegeschiedenis van rugpijn
• Symptomen van chronische rugpijn
• Alarmsymptomen
• Nieuwe, plotselinge rugpijn na trauma
• Pijn die uitstralt naar de benen
• Pijn gepaard met gevoelloosheid of zwakte
• Diagnose en onderzoeken
• Zelfzorgbehandelingen bij langdurige rugpijn
• Alternatieve therapieën
• Levensstijl
• Mindfulness en meditatie
• Voeding
• Medische behandelingen bij aanhoudende rugpijnklachten
• Chirurgie
• Fysiotherapie
• Medicatie
• Medische procedures
• Prognose
• Korte termijn
• Langdurige vooruitzichten
• Complicaties
• Beperkingen in mobiliteit
• Spierverspilling en spierzwakte
• Psychologische effecten en depressie
• Slaapstoornissen
• Chronische vermoeidheid
• Sociale isolatie
• Toename van gezondheidskosten
• Arbeidsongeschiktheid en werkgerelateerde complicaties
• Preventie van chronische rugpijn

Epidemiologie

Chronische rugpijn is een veelvoorkomende aandoening die wereldwijd een aanzienlijke impact heeft op de levenskwaliteit van patiënten. Het is een van de meest voorkomende oorzaken van invaliditeit, en het heeft niet alleen invloed op het lichamelijke welzijn, maar ook op psychisch en sociaal functioneren. De prevalentie van chronische rugpijn is hoog en blijft toenemen, mede door de vergrijzing van de bevolking en de toename van risicofactoren zoals obesitas en sedentaire levensstijl.

Prevalentie en incidentie

Chronische rugpijn komt voor bij een aanzienlijk percentage van de volwassen bevolking. Ongeveer 20% van de volwassenen ervaart chronische rugpijn die langer dan drie maanden aanhoudt. De prevalentie neemt toe met de leeftijd, hoewel ook jongere volwassenen, met name degenen die een zittende levensstijl hebben, vaak getroffen worden. Ongeveer 60% van de mensen zal op enig moment in hun leven rugpijn ervaren, en een significant aantal daarvan ontwikkelt chronische klachten.

Sociaal-economische impact

De impact van chronische rugpijn op de maatschappij is enorm. Het leidt tot ziekteverzuim, verminderde productiviteit op het werk, en een verhoogd aantal medische kosten. Chronische rugpijn is tevens een belangrijke oorzaak van langdurige invaliditeit en een verminderd sociaal functioneren.

Mechanisme

Chronische rugpijn kan verschillende oorzaken en mechanismen hebben, die variëren van structurele afwijkingen in de wervelkolom tot neurofysiologische veranderingen. De meeste gevallen van chronische rugpijn hebben geen eenduidige oorzaak, maar zijn het resultaat van een complex samenspel van verschillende factoren.

Structurele oorzaken

In veel gevallen is chronische rugpijn gerelateerd aan degeneratieve veranderingen in de wervelkolom, zoals artrose, hernia van de tussenwervelschijf, of spondylolisthesis. Deze structurele afwijkingen kunnen leiden tot compressie van zenuwen, ontsteking en pijn.

Neuropathische pijn

Naast mechanische oorzaken kan chronische rugpijn ook neuropathisch van aard zijn. Dit houdt in dat de zenuwen zelf schade of overgevoeligheid vertonen, wat leidt tot pijn, zelfs wanneer er geen duidelijke structurele afwijking aanwezig is. Dit type pijn wordt vaak gekarakteriseerd door branderigheid, schieten of tintelingen.

Centrale sensibilisatie

Centrale sensibilisatie speelt een belangrijke rol bij chronische rugpijn. Dit proces houdt in dat de hersenen en het ruggenmerg overgevoelig worden voor pijnsignalen, wat betekent dat pijnperceptie wordt verstoord. Dit kan leiden tot chronische pijnklachten, zelfs als de oorspronkelijke oorzaak van de pijn is verdwenen.

Oorzaken en risicofactoren van chronische rugpijn

Er zijn veel mogelijke oorzaken van chronische rugpijn. De pijn is afkomstig van de botten, gewrichten, spieren, zenuwen of organen. Chronische rugpijn is meestal leeftijdsgebonden, maar kan ook het gevolg zijn van een voorafgaande verwonding. De meest voorkomende oorzaken zijn:

• Artritis (gewrichtsontsteking) van de wervelkolom: het geleidelijk dunner worden van het kraakbeen in de wervelkolom.
• Spinale stenose: vernauwing van het wervelkanaal die leidt tot zenuwpijn.
• Het myofasciaal pijnsyndroom: onverklaarbare spierpijn en gevoeligheid.
• Wervelproblemen, zoals een hernia of een uitpuilende wervel.

In sommige gevallen is de arts niet in staat om de exacte oorzaak van de pijn vast te stellen.

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van chronische rugpijn verhogen. Deze factoren kunnen zowel lichamelijk als psychologisch van aard zijn.

Leeftijd

De kans op chronische rugpijn neemt toe met de leeftijd. Naarmate de wervelkolom veroudert, kunnen degeneratieve veranderingen zoals slijtage van de tussenwervelschijven en artrose leiden tot chronische pijnklachten.

Obesitas

Overgewicht is een belangrijke risicofactor voor het ontwikkelen van chronische rugpijn. Het extra gewicht legt druk op de wervelkolom en kan leiden tot overbelasting van de tussenwervelschijven en andere structuren in de rug.

Levensstijl en fysiek inactiviteit

Een sedentaire levensstijl, waarin weinig fysiek wordt bewogen, kan bijdragen aan het ontwikkelen van rugpijn. Spierzwakte en slechte lichaamshouding kunnen de wervelkolom belasten en rugklachten verergeren.

Psychologische factoren

Stress, angst en depressie zijn vaak geassocieerd met chronische rugpijn. Psychologische factoren kunnen bijdragen aan de perceptie van pijn en het vermogen om met de pijn om te gaan, waardoor het herstel wordt belemmerd.

Roken

Roken heeft een negatieve invloed op de doorbloeding van de tussenwervelschijven en kan bijdragen aan de degeneratie ervan, wat de kans op rugpijn vergroot.

Risicogroepen

Hoewel chronische rugpijn iedereen kan treffen, zijn er specifieke groepen die een verhoogd risico lopen.

Ouderen

Ouderen hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van chronische rugpijn door de natuurlijke veroudering van de wervelkolom en de afname van spiermassa en botdichtheid. Daarnaast kunnen oudere volwassenen vaker last hebben van degeneratieve aandoeningen zoals artrose, die rugpijn kunnen veroorzaken.

Beroepsgroepen met fysiek zware arbeid

Mensen die regelmatig zware fysieke arbeid verrichten, zoals tillen, bukken of het uitvoeren van repetitieve bewegingen, lopen een groter risico op het ontwikkelen van chronische rugpijn. Dit komt vaak voor in beroepen zoals bouwvakkers, verpleegkundigen en transportwerkers.

Mensen met een familiegeschiedenis van rugpijn

Er is een erfelijke component aan chronische rugpijn. Mensen met een familiegeschiedenis van rugpijn hebben een verhoogd risico om zelf ook chronische rugklachten te ontwikkelen.

Symptomen van chronische rugpijn

Een patiënt met chronische rugpijn ervaart een diepe, pijnlijke, doffe of brandende pijn in een deel van de rug of de benen. In de benen kan hij ook te maken hebben met gevoelloosheid, een branderig gevoel of een gevoel van spelden en naalden. Verder ondervindt de patiënt vaak problemen bij het uitvoeren van de normale dagelijkse activiteiten. Tot slot verlichten de pijnklachten niet door het volgen van standaard medische behandelingen.

Alarmsymptomen

Hoewel de meeste gevallen van chronische rugpijn goed beheersbaar zijn, zijn er alarmsymptomen die wijzen op ernstigere aandoeningen, zoals een hernia van de tussenwervelschijf, infecties of tumoren.

Nieuwe, plotselinge rugpijn na trauma

Wanneer rugpijn plotseling ontstaat na een trauma, zoals een val of een ongeluk, moet er onmiddellijk medische aandacht worden gezocht. Dit kan wijzen op een hernia, fractuur of andere ernstige beschadigingen van de wervelkolom.

Pijn die uitstralt naar de benen

Rugpijn die uitstraalt naar de benen kan wijzen op een zenuwcompressie, zoals bij ischias, en vereist verder onderzoek.

Pijn gepaard met gevoelloosheid of zwakte

Wanneer rugpijn gepaard gaat met gevoelloosheid, tintelingen of spierzwakte in de benen, kan dit duiden op schade aan de zenuwen of het ruggenmerg en vereist het onmiddellijke medische aandacht.

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
Omdat chronische rugpijn mogelijk het resultaat is van verschillende factoren, is een grondige medische geschiedenis en een lichamelijk onderzoek nodig. De arts heeft bovendien informatie nodig met betrekking tot de pijngeschiedenis, de aard van de pijn en de manier waarop de pijn het leven beïnvloedt.

Diagnostisch onderzoek
Beeldvormende onderzoeken sluiten een infectie, kanker of fracturen uit. De arts bestelt de volgende mogelijke testen:

• Een röntgenfoto: controleert op breuken of andere botproblemen.
• Een MRI-scan: detecteert hernia's, zenuwwortelcompressie, bot- of wervelkanaalinfecties, botbreuken of tumoren.
• Een CT-scan: onthult breuken of andere botproblemen maar toont veel meer details dan bij een röntgenfoto.
• Een zenuwgeleiding-onderzoek/elektromyografie: zenuwtest die de aanwezigheid van zenuwafwijkingen vastlegt; maakt eveneens een onderscheid tussen een zenuwwortelaandoening en een spierziekte.

Zelfzorgbehandelingen bij langdurige rugpijn

Alternatieve therapieën

Acupunctuur, massage en biofeedbacktherapie kunnen mogelijk ook een verschil maken voor chronische rugpijn.

Levensstijl

Patiënten met chronische pijnklachten moeten de beperkingen leren accepteren en zich aanpassen aan hun lichaam. Zo is het bijvoorbeeld aangewezen om een pauze te nemen tijdens het maaien van het gazon of verschillende uitstapjes te maken voor het doen van boodschappen. Indien mogelijk vermijden patiënten activiteiten die de langdurige pijn aan de rug verergeren. Hierdoor voorkomt de patiënt eveneens een progressie van de onderliggende oorzaak. Stoppen met roken is ook aanbevolen. Roken accentueert pijn en vertraagt de genezing.

Mindfulness en meditatie

Chronische rugpijn is zowel lichamelijk als emotioneel zwaar belastend. Om de frustratie, prikkelbaarheid, depressie en andere psychologische aspecten van het omgaan met chronische pijn te beheersen, zijn sommige patiënten gebaat bij mindfulness, meditatie, yoga, tai chi en andere cognitieve en ontspanningsstrategieën. Op die manier leert de patiënt zich minder te richten op pijn.

Voeding

Sommige voedingsmiddelen bevorderen ontstekingen, zoals voedingsmiddelen die rijk zijn aan transvetten en geraffineerde suikers. Ook verwerkt voedsel veroorzaakt sneller ontstekingen. Een voedingsdeskundige biedt informatie over welke voedingsmiddelen mogelijk bijdragen aan de chronische rugpijn en ook hoe een patiënt dit best zou kunnen veranderen. Het handhaven van een gezond gewicht helpt ook om de rugpijn te verminderen omdat hierdoor de druk op de wervelkolom afneemt.

Medische behandelingen bij aanhoudende rugpijnklachten

Chirurgie

De meeste patiënten met chronische rugpijn hebben geen operatie nodig. In de volgende omstandigheden is een operatie echter mogelijk nuttig:

• Als een conservatieve behandeling niet of onvoldoende effectief is.
• Bij bewijs van overmatige reflexen.
• Bij loop- en evenwichtsproblemen.
• Bij nieuwe of progressieve darm- en/of blaasproblemen.
• Bij zwakte in de ledematen.

Het soort operatie hangt af van de specifieke pathologie.

Fysiotherapie

Rugklachten verminderen vaak door het volgen van een programma van fysiotherapie. Oefeningen zijn de basis van een chronische rugpijnbehandeling. Het is één van de eerste behandelingen die een patiënt moet proberen onder begeleiding van de arts en een fysiotherapeut. De oefeningen moeten worden afgestemd op de specifieke symptomen en aandoening. Een patiënt moet meestal ook thuis verder oefeningen uitvoeren.

Fysiotherapie voor chronische rugpijn bestaat bijvoorbeeld uit:

• Aerobic oefeningen.
• Houdingsoefeningen.
• Oefeningen om de kracht en het uithoudingsvermogen van de ruggenmergspieren te verbeteren.
• Rekoefeningen / oefeningen voor het verbeteren van de flexibiliteit.
• Rompversterkende oefeningen.

Medicatie

De arts schrijft medicatie voor om pijn te verlichten, ontstekingen te verminderen, spierspasmen (spierkrampen) te verminderen en zenuwpijn te verzachten. Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's) worden vaak ingezet. Cox-2-remmers, die mogelijk veiliger zijn voor de maag, bestrijden eveneens inflammatoire aandoeningen (ontstekingsaandoeningen). De arts schrijft eveneens vaak tricyclische antidepressiva, anticonvulsiva en serotonine-noradrenalineheropnameremmers voor de behandeling van neuropathische pijn (pijn door schade aan het zenuwstelsel). Helpen deze pijnstillende medicijnen niet, dan zet de arts na een grondig onderzoek opioïden in. Deze worden niet ingezet als eerste, enige of langdurige behandelingsmethode voor chronische rugpijn. Vele opioïden zijn verslavend en pakken de onderliggende oorzaak van de pijn niet aan.

Medische procedures

Het behandelen van pijn is nuttig als een patiënt niet geschikt is voor een operatie of geen chirurgische ingreep wenst.

Radiofrequente ablatie
Het doel van radiofrequente ablatie is om chronische rugpijn te verminderen door warmte rond een zenuw te genereren en het vermogen om pijn over te brengen te vernietigen. Deze behandeltechniek wordt normaal gesproken gebruikt voor patiënten met een degeneratieve gewrichtsaandoening zoals artritis.

Ruggenmergstimulatie
Bij een ruggenmergstimulatie biedt een implanteerbaar apparaat pijnverlichting. Dit gebeurt door het ruggenmerg elektrisch te stimuleren zodat de overdracht van pijn geblokkeerd wordt. Het elimineert de bron van pijn niet, maar door de elektrische stromen te onderbreken, bereiken de pijnsignalen de hersenen niet.

Spinale injecties
Spinale injecties (injecties in de wervelkolom) stoppen of verminderen de pijn voor een bepaalde periode, maar ze zijn niet bedoeld als oplossingen op de lange termijn.

Er zijn verschillende soorten spinale injecties, waaronder:

• Epidurale injecties voor rugpijn bestaan normaal gesproken uit een corticosteroïde (krachtige ontstekingsremmer) en een anestheticum om de pijn te verminderen door ontsteking van de getroffen gebieden te verminderen.
• Zenuwblokkers zijn injecties waarbij medicijnen nabij de zenuwen worden geïnjecteerd. Ze verminderen de zenuw- en gewrichtsontsteking en verminderen de overmatige prikkeling van gewonde zenuwen. Ze zijn ook bruikbaar voor diagnostische doeleinden om de mate van zenuwschade en de pijnbron te bepalen.

Prognose

De prognose van chronische rugpijn varieert afhankelijk van de oorzaak, de tijdige diagnose en de effectiviteit van behandelingsopties. Voor de meeste patiënten kan pijn beheersbaar worden gemaakt, hoewel de aandoening vaak een langdurig karakter heeft.

Korte termijn

In de vroege stadia van chronische rugpijn kunnen veel patiënten baat hebben bij conservatieve behandelingen, zoals fysiotherapie en pijnmedicatie. Vroege interventie kan het herstel bevorderen en de ernst van de pijn verminderen.

Langdurige vooruitzichten

Hoewel sommige patiënten volledig kunnen herstellen van chronische rugpijn, blijven anderen met langdurige klachten kampen. Het ontwikkelen van een effectief managementplan, inclusief pijnbeheersing en gedragsveranderingen, is essentieel om de kwaliteit van leven te verbeteren.

Complicaties

Chronische rugpijn kan niet alleen een aanzienlijke invloed hebben op de levenskwaliteit van patiënten, maar het kan ook leiden tot verschillende complicaties, zowel lichamelijk als psychologisch. Het is belangrijk om tijdig te interveniëren om de ontwikkeling van complicaties te voorkomen of te beheersen.

Beperkingen in mobiliteit

Een van de meest voorkomende complicaties van chronische rugpijn is een verminderde mobiliteit. Patiënten kunnen moeite hebben met dagelijkse activiteiten zoals lopen, bukken, of het uitvoeren van werkgerelateerde taken. Deze beperkingen kunnen leiden tot een verminderd vermogen om voor zichzelf te zorgen en kunnen de afhankelijkheid van anderen vergroten.

Spierverspilling en spierzwakte

Langdurige pijn en inactiviteit kunnen leiden tot spierzwakte en -verspilling. Spieren die niet regelmatig worden gebruikt, verliezen hun kracht en flexibiliteit, wat het herstel verder bemoeilijkt en de pijn verergert. Dit kan een vicieuze cirkel veroorzaken, waarbij de pijn leidt tot inactiviteit, wat op zijn beurt de spierzwakte en pijn verergert.

Psychologische effecten en depressie

Chronische rugpijn wordt vaak geassocieerd met psychologische complicaties, zoals depressie, angst en stress. De constante pijn kan leiden tot gevoelens van hopeloosheid en machteloosheid, wat het vermogen van de patiënt om met de pijn om te gaan vermindert. Het is belangrijk om ook psychologische steun te bieden, aangezien het niet behandelen van de emotionele en mentale gevolgen van pijn kan leiden tot een verergering van de aandoening.

Slaapstoornissen

Chronische rugpijn kan de slaapkwaliteit aanzienlijk beïnvloeden. Patiënten hebben vaak moeite om comfortabel te slapen vanwege de pijn, wat kan leiden tot slaaptekort. Slechte slaap kan op zijn beurt het herstelproces vertragen en de pijnperceptie verhogen, wat de algehele gezondheid en het welzijn verder schaadt.

Chronische vermoeidheid

Patiënten met chronische rugpijn kunnen ook last hebben van chronische vermoeidheid als gevolg van zowel de pijn zelf als de verminderde slaapkwaliteit. Dit kan het dagelijks functioneren verder belemmeren en de levenskwaliteit verlagen.

Sociale isolatie

Als gevolg van de pijn en verminderde mobiliteit kunnen patiënten zich sociaal isoleren. Ze kunnen deelname aan sociale activiteiten, werk of andere verplichtingen vermijden, wat kan leiden tot gevoelens van eenzaamheid en frustratie. Deze sociale isolatie kan ook bijdragen aan de ontwikkeling van psychologische complicaties.

Toename van gezondheidskosten

De voortdurende medische zorg voor chronische rugpijn kan leiden tot verhoogde gezondheidskosten, zowel voor de patiënt als voor het zorgsysteem. Dit omvat kosten voor fysiotherapie, medicatie, medische onderzoeken en mogelijk chirurgische ingrepen. De langdurige aard van de aandoening betekent ook dat patiënten vaker langdurige zorg nodig hebben.

Arbeidsongeschiktheid en werkgerelateerde complicaties

Chronische rugpijn is een van de belangrijkste oorzaken van arbeidsongeschiktheid wereldwijd. Patiënten kunnen tijdelijk of permanent niet in hun functie werken, wat kan leiden tot verlies van inkomen en werkgerelateerde complicaties. Het kan ook moeilijk zijn om een geschikt werkregime te vinden dat de rugklachten niet verergert, wat leidt tot extra stress en verminderde werktevredenheid.

Preventie van chronische rugpijn

Het voorkomen van chronische rugpijn is essentieel om de kwaliteit van leven te behouden. Enkele preventieve maatregelen zijn:

• Regelmatige lichaamsbeweging: Het versterken van de spieren rondom de wervelkolom helpt om de belasting van de rug te verminderen.
• Ergonomische aanpassingen: Zorg voor een goede houding tijdens het zitten, staan en tillen. Ergonomische hulpmiddelen kunnen ook helpen.
• Gezond gewicht behouden: Overgewicht verhoogt de druk op de wervelkolom, wat kan leiden tot rugpijn.
• Vermijd langdurig zitten: Langdurig zitten kan leiden tot verzwakking van de rugspieren. Sta regelmatig op en beweeg.
• Stoppen met roken: Roken vermindert de bloedtoevoer naar de wervelkolom en verhoogt het risico op degeneratieve aandoeningen.

Lees verder

• Chronische pijn: Soorten, oorzaken en behandeling
• Lage rugpijn: Oorzaken en behandeling van pijn in onderrug
• Hoge rugpijn: Oorzaken en behandeling van pijn in bovenrug
• Rugpijn: Oorzaken, symptomen & behandeling van pijnlijke rug
• Rugpijn in ochtend: Oorzaken van ontwaken met rugklachten