Chronische pijn: Soorten, oorzaken en behandeling

Pijn is een ongemakkelijk zintuiglijk gevoel dat weefselbeschadiging (in elk deel van het lichaam of orgaan) signaleert die is opgetreden of kan optreden. De pijn wordt via het ruggenmerg naar de hersenen overgebracht. Wanneer dit bericht de hersenen bereikt, ervaren mensen de perceptie van pijn. Diverse aandoeningen, ongevallen en valpartijen veroorzaken pijn. Meestal is deze acuut, en verdwijnt deze na een behandeling. Houden de klachten langer dan drie maanden aan, dan is mogelijk sprake van chronische, slopende pijn. Het is belangrijk om aanhoudende pijn goed te behandelen. Hierdoor voorkomt de patiënt verdere schade aan het lichaam en verbetert de kwaliteit van leven.

• Epidemiologie
• Acute of chronische pijn
• Acute pijn
• Chronische pijn
• Soorten pijnklachten
• Nociceptieve pijn
• Neuropathische pijn
• Oorzaken
• Iets anders dan zenuwschade in het lichaam
• Zenuwschade
• Onbekend
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van chronische pijn
• Anticonvulsiva
• Antidepressiva
• Pijnstillers (analgetica)
• Alternatieven voor medicatie
• Omgaan met pijn die aanhoudt
• Complicaties veroorzaakt door chronische pijnklachten
• Afhankelijkheid
• Psychische problemen
• Slaapproblemen
• Sociale isolatie
• Verhoogde hartslag en bloeddruk

Epidemiologie

Circa één op de vijf mensen lijdt aan chronische pijn, waaronder ook kinderen en adolescenten. Op 65-jarige leeftijd lijdt één op de drie mensen aan chronische pijn. Meer dan 80% van de chronische pijnpatiënten mist de juiste behandeling. Het is belangrijk om pijn goed te behandelen om de kwaliteit van leven te verbeteren.

Acute of chronische pijn

Acute pijn

Pijn is acuut of chronisch. Acute pijn is eenmalige en meestal kortdurende pijn veroorzaakt door een ongeval, verwonding, operatie, enzovoort. De pijn is onmiddellijk voelbaar en de oorzaak is bekend.

Chronische pijn

Chronische pijn daarentegen is langdurige pijn die langer dan drie maanden aansleept, zoals onder andere:

• artritis (gewrichtsontsteking)
• een rugletsel / lage rugpijn
• fibromyalgie (chronische aandoening met pijn en vermoeidheid)
• hoofdpijn
• kanker (kankerpijn)
• multiple sclerose (chronische auto-immuunaandoening)
• postoperatieve pijn
• post-trauma pijn
• psychogene pijn (pijn die niet het gevolg is van een ziekte, een verwonding of zenuwbeschadiging)

Het duurt vaak een tijdje om de oorzaak van de pijn te diagnosticeren en de behandeling is soms behoorlijk complex. Houdt de pijn langer dan drie maanden aan, dan is mogelijk sprake van chronische pijn.

Soorten pijnklachten

De meeste pijnaandoeningen zijn in te delen als nociceptieve pijn en neuropathische pijn.

Nociceptieve pijn

Nociceptieve pijn (ontstekingspijn) is een teken van weefselbeschadiging. Als een patiënt bijvoorbeeld de enkel verstuikt, ervaart hij een ontsteking in het gebied. Het lichaam beschermt de patiënt dan door het beschadigde weefsel af te schermen en ook te signaleren dat het rust nodig heeft. De pijn is behandelbaar met via de mond ingenomen pijnstillers en/of plaatselijke toepassingen.

Neuropathische pijn

Neuropathische pijn (zenuwpijn) is het gevolg van een slechte functie van het zenuwstelsel. Het zenuwstelsel draagt de pijnimpulsen naar de hersenen. Deze slechte werking is mogelijk te wijten aan zenuwbeschadiging of een overstimulatie. Voor de arts is het erg moeilijk om de onderliggende oorzaak te diagnosticeren. De pijn is vaak erger in vergelijking met de ernst van de onderliggende oorzaak. Vrij verkrijgbare pijnstillers werken ook niet goed bij de behandeling van dit soort pijn. Neuropathische pijn komt voor bij verschillende pijnaandoeningen. Soms ontstaat er ook eerst weefselbeschadiging (wat de onderliggende oorzaak is) en treedt ook zenuwbeschadiging op (signalering van berichten werkt niet normaal).

Oorzaken

Chronische pijn kent veel mogelijke oorzaken, maar ze zijn over het algemeen in te delen in drie categorieën:

• Er is iets anders dan een zenuw beschadigd in het lichaam.
• Er is zenuwbeschadiging.
• De oorzaak is onbekend.

Iets anders dan zenuwschade in het lichaam

Chronische rugpijn is bijvoorbeeld vaak te wijten aan:

• artrose in de wervelkolom
• een trauma of letsel
• een slechte houding
• veroudering
• zwaarlijvigheid

Artsen weten niet goed waarom acute (kortdurende) pijn soms tot langdurige pijn leidt, zelfs nadat de oorspronkelijke pijnbron is behandeld.

Zenuwschade

Zenuwschade ontstaat bijvoorbeeld door:

• arachnoïditis (ontsteking van een weefsel dat de zenuwwortels beschermt)
• artritis (de ontsteking veroorzaakt mogelijk zenuwcompressie)
• de ziekte van Lyme (bacteriële infectie veroorzaakt door een tekenbeet)
• diabetes mellitus (suikerziekte)
• een beknelde zenuw (zenuwcompressie)
• een infectie
• kanker

Door zenuwbeschadiging hebben zenuwen problemen om het juiste bericht door te geven. De zenuwen stoppen mogelijk niet met het verzenden van pijnsignalen naar de hersenen, zelfs als de bron van pijn niet langer bestaat.

Onbekend

Heel vaak zijn artsen niet in staat om een oorzaak voor chronische pijn aan te wijzen. Dat betekent echter niet dat ze niet kunnen helpen bij het verlichten van de pijn.

Diagnose en onderzoeken

Pijn die drie maanden of langer aanhoudt, beschouwen artsen als chronische pijn. Hoewel het moeilijk is om pijn precies te beschrijven, moet de arts weten hoe de pijn voelt en waar de pijn vandaan komt, wat de pijn verergert, hoe de pijn een impact heeft op het dagelijks leven en wat de pijnklachten doet verbeteren. Artsen gebruiken vaak pijnschalen om de intensiteit van de pijn te beoordelen. Ook zetten ze beeldvormende onderzoeken in om meer te weten te komen over de mogelijke oorzaken van de pijnklachten.

Behandeling van chronische pijn

Een effectieve behandeling voor chronische pijn blokkeert het pijnsignaal overal in het pad van de huid naar de zenuwen van het ruggenmerg en van het ruggenmerg naar de thalamus en cortex (hersenschors). De behandeling varieert van traditionele medicijnen tot alternatieve therapieën.

Anticonvulsiva

Verschillende medicijnen die oorspronkelijk zijn ontwikkeld om epilepsie te behandelen, schrijft de arts voor voor het behandelen van aanhoudende pijnklachten.

Antidepressiva

Verschillende medicijnen die een depressie behandelen (antidepressiva), schrijft de arts ook voor om chronische pijn te verlichten.

Pijnstillers (analgetica)

Niet-opioïde medicatie

Vrij verkrijgbare producten zoals Panadol, Tylenol, ibuprofen, Nurofen, enzovoort behoren tot de niet-opioïde medicijnen. Deze zet de arts vooral in bij milde tot matige pijn. De pijnstillers bevatten stoffen zoals aspirine of paracetamol. Deze blokkeren enzymen die pijnsignalen veroorzaken. De patiënt mag deze pijnstillers gedurende een zeer beperkte periode innemen. Helpt dit niet tegen de chronische pijn, dan is het belangrijk om een arts te raadplegen.

Opioïde medicijnen

Enkel een arts mag opioïde medicatie (narcotica) voorschrijven. Deze medicijnen zijn enkel bruikbaar bij ernstige pijnklachten. Ze bevatten medicijnen zoals morfine, codeïne en/of narcotica. Deze medicijnen veranderen de chemie van de hersenen en veroorzaken verslaving bij langdurig gebruik. Overdoses zijn potentieel dodelijk. Het is daarom erg belangrijk dat de huisarts de patiënt regelmatig controleert wanneer de patiënt dit medicijn neemt.

Alternatieven voor medicatie

Ook andere (alternatieve) behandelingen zijn inzetbaar voor het beheersen van chronische pijn. Er zijn eenvoudige en veelgebruikte opties zoals warme en koude toepassingen en fysiotherapie. Alternatieve behandelingen zoals acupunctuur, biofeedback, tai chi, kunst- en muziektherapie, huisdierentherapie, massage, yoga en meditatie zijn ook inzetbaar. Verder is TENS (transcutane elektrische zenuwstimulatie) soms inzetbaar. Hierbij gebruikt de arts minuscule elektrische stromen om een pijnstillende reactie van het lichaam te veroorzaken. Verder is cognitieve gedragstherapie (vorm van psychotherapie) vaak ook effectief. Patiënten leren hierbij mentale strategieën aan om om te leren gaan met pijn.

Omgaan met pijn die aanhoudt

Patiënten met aanhoudende pijn moeten goed zorgen voor hun lichaam door een gezonde en evenwichtige voeding te consumeren, voldoende te slapen, regelmatig te sporten en stress te verminderen (stress en angst verergeren pijn) en het lichaam gezond te houden. Ondanks de pijnklachten is het toch aangewezen om indien mogelijk zo veel mogelijk deel te nemen aan de dagelijkse activiteiten. Zichzelf isoleren maakt patiënten namelijk vaak nog meer gevoelig voor pijn. Vrienden, familie en steungroepen zijn tot slot beschikbaar om te praten over de pijn en de dagelijkse activiteiten.

Complicaties veroorzaakt door chronische pijnklachten

Afhankelijkheid

Ze voelen zich afhankelijk van andere mensen om te helpen met dagelijkse taken zoals winkelen. Chronische pijnpatiënten voelen zich vaak geïsoleerd, boos, gefrustreerd en schuldig.

Psychische problemen

Leven met chronische pijn creëert soms een vicieuze cirkel van angst, afhankelijkheid van andere mensen en slaapgebrek. Chronische pijn veroorzaakt angst en depressie en verergert ook zenuw- en weefselbeschadiging. In sommige gevallen zijn deze psychische problemen de onderliggende oorzaak voor aanhoudende pijn. Een verminderde eetlust en stemmingswisselingen gaan vaak gepaard met aanhoudende pijnklachten.

Slaapproblemen

Slapen is bovendien moeilijk voor pijnpatiënten, of anders maken ze zich zorgen over de pijn en slapen ze hierdoor slecht. Een constant slaapgebrek leidt sneller tot een depressie en andere gezondheidsproblemen.

Sociale isolatie

Chronische pijn maakt het leven soms onaangenaam voor patiënten. Spanning, stress en vermoeidheid hebben namelijk grote gevolgen voor het professionele en persoonlijke leven van patiënten. Bij kinderen en adolescenten leidt dit tot verminderde schoolprestaties. De pijnklachten slorpen alle energie op. Patiënten die lijden aan aanhoudende pijn, stoppen mogelijk met sociale activiteiten vanwege de pijn.

Verhoogde hartslag en bloeddruk

Een hogere hartslag en een verhoogde bloeddruk zijn vaak de reactie van het lichaam op pijn die niet (goed) behandeld wordt.

Lees verder

• Neuropathische pijn: Pijn door schade aan zenuwstelsel
• Nociceptieve pijn: Pijn als reactie op schadelijke prikkels
• Lichaamspijn: Oorzaken van pijn in hele lichaam
• Chronisch pijnsyndroom: Lichamelijke en mentale symptomen
• Chronische rugpijn: Behandelingen bij aanhoudende rugpijn