Blauwe of paarse voeten: Oorzaken van verkleuring van voet

Paarse of blauwe voeten kunnen wijzen op een onderliggende aandoening, zoals de ziekte van Raynaud, perifere arteriële ziekte of bevriezing. De blauwe of paarse kleur kan worden veroorzaakt door blauwe plekken of kan duiden op een tekort aan zuurstofrijk bloed in het gebied. Voeten zijn bijzonder gevoelig voor verkleuring omdat ze verder van het hart verwijderd zijn. Wanneer deze veranderingen in huidskleur tijdelijk zijn, zijn ze meestal niet ernstig. Bij aanhoudende of terugkerende verkleuring van de voeten is medisch advies noodzakelijk, omdat dit vaak een teken kan zijn van een onderliggend probleem.

• Epidemiologie van blauw of paars gekleurde voeten
• Oorzaken van blauwe of paarse voeten
• Bevriezing
• Diabetes mellitus (suikerziekte)
• Lupus
• Perifere slagaderziekte
• Voetletsel
• Ziekte van Raynaud
• Risicofactoren van blauwe of paarse plekken op de voet
• Geassocieerde symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties van voeten met blauwe of paarse verkleuring
• Preventie van voeten met een blauw of paars uiterlijk

Epidemiologie van blauw of paars gekleurde voeten

Blauwe of paarse voeten komen wereldwijd voor, maar worden vaker waargenomen in gebieden met een kouder klimaat, waar blootstelling aan lage temperaturen de symptomen kan verergeren. In veel gevallen komt het voor bij jongere vrouwen tussen de 20 en 40 jaar, vaak zonder onderliggende pathologie. De aandoening kan echter ook voorkomen bij oudere mensen, vooral wanneer het gevolg is van onderliggende vasculaire of systemische aandoeningen. Hoewel betrouwbare wereldwijde statistieken ontbreken, wordt geschat dat ongeveer 4-5% van de mensen in koude klimaten last heeft van acrocyanose. In tegenstelling tot perifere arteriële ziekten, komt het minder frequent voor in warme klimaten.

Oorzaken van blauwe of paarse voeten

Blauwe of paarse verkleuring van de voeten kan verschillende oorzaken hebben, variërend van onschuldige omstandigheden tot ernstige medische aandoeningen.

Bevriezing

Bevriezing (frostbite) ontstaat door schade aan de huid en weefsels als gevolg van blootstelling aan temperaturen onder het vriespunt. Ledematen zoals de handen en voeten zijn bijzonder gevoelig voor bevriezing. Alle patiënten met symptomen van bevriezing na blootstelling aan koude moeten onmiddellijk medische hulp inroepen.

Risicofactoren
Patiënten met aandoeningen die de bloedsomloop aantasten, lopen een verhoogd risico op bevriezing. Risicofactoren zijn:

• de ziekte van Raynaud
• een eerdere bevriezing
• perifeer arterieel vaatlijden
• diabetes mellitus

Symptomen
Tekenen van bevriezing zijn:

• een abnormaal harde huid of huid die lijkt op was
• een doof gevoel
• een gevoel van spelden en naalden
• een verkleuring van de huid (grijs, blauw of paars)
• pijn

Bevriezing kan leiden tot permanente weefselschade. In extreme gevallen kan een arts noodzakelijkerwijs het getroffen lichaamsdeel amputeren.

Preventie
Om bevriezing te voorkomen, is het belangrijk om warm en in lagen gekleed te gaan wanneer men zich buiten in de koude bevindt. Draag warme sokken en waterbestendige laarzen en bedek alle blootgestelde huidgebieden wanneer het extreem koud is. Voorkom dat handen of voeten nat worden als ze koud zijn; als ze toch nat worden, zoek dan onmiddellijk een warme omgeving op en droog de huid. Controleer de huid regelmatig op tekenen van pijn, verkleuring of gevoelloosheid. Kinderen die buiten in de kou spelen moeten ook regelmatig gecontroleerd worden.

Diabetes mellitus (suikerziekte)

Diabetes mellitus is een aandoening waarbij de bloedsuikerspiegel niet goed gereguleerd wordt. Te veel suiker in het bloed (hyperglykemie) kan leiden tot voetproblemen door schade aan de perifere bloedvaten en zenuwen. Patiënten met diabetes mellitus lopen ook een verhoogd risico op het ontwikkelen van PAD. Ongecontroleerde bloedsuikerspiegels veroorzaken vernauwing (vasoconstrictie) en verstijving van de bloedvaten in de benen en voeten. Dit vermindert de bloedtoevoer naar de voeten en kan leiden tot:

• een doof gevoel
• een gevoel van spelden en naalden
• langzame genezing van snijwonden en wonden
• een paarse of blauwe kleur
• huidzweren
• infecties
• koude voeten
• pijn en krampen
• zenuwschade

Door zenuwschade als gevolg van diabetes (diabetische neuropathie) is het moeilijk om snijwonden en andere verwondingen aan de voeten te voelen. Volgende tips helpen om voetproblemen door diabetes te verminderen of te voorkomen:

• de bloeddruk gezond houden (of verlagen indien nodig)
• de bloedsuikerspiegel onder controle houden door levensstijlveranderingen en medicatie
• een hartgezond dieet volgen om het cholesterolgehalte op peil te houden
• niet roken
• regelmatig de voeten controleren op snijwonden, zweren, verwondingen en andere problemen
• regelmatig lichaamsbeweging uitvoeren

Lupus

Lupus (systemische lupus erythematosus) is een auto-immuunziekte waarbij het immuunsysteem ten onrechte gezonde weefsels en organen aanvalt. De symptomen van lupus variëren in type en ernst, en kunnen verschillende lichaamsdelen aantasten, waaronder de voeten. Veel voorkomende symptomen van lupus zijn extreme vermoeidheid, gewrichtspijn en gezwollen voeten. Ongeveer één op de drie patiënten met lupus heeft ook de ziekte van Raynaud. Lupus kan vasculitis veroorzaken, een ontsteking van de bloedvaten. Wanneer vasculitis in de voeten optreedt, kan dit leiden tot een huiduitslag met rode of paarse stippen op de huid. Deze uitslag kan ook op andere lichaamsdelen verschijnen. Vasculitis kan ook gevoelloosheid, tintelingen en zwakte in de voeten veroorzaken. Alle patiënten met symptomen van lupus moeten een arts raadplegen. De behandeling van lupus is afhankelijk van de symptomen. Milde vasculitis die alleen de huid aantast, vereist doorgaans minder ingrijpende behandeling dan lupus die meerdere lichaamsgebieden beïnvloedt.

Perifere slagaderziekte

Een perifere slagaderziekte (PAD) is een aandoening waarbij de slagaders buiten de kern van het lichaam vernauwen, wat leidt tot onvoldoende bloedtoevoer naar de buitenste lichaamsdelen, waaronder de ledematen. PAD heeft vaak invloed op de benen. Symptomen zijn onder andere pijn, beenkrampen, tintelingen en zwakte. Door verminderde doorbloeding kunnen de benen en voeten geleidelijk blauw of paars verkleuren. Sommige patiënten met PAD hebben echter mogelijk geen symptomen. Alle patiënten met symptomen van PAD moeten een arts raadplegen. Zonder behandeling kunnen ernstige complicaties optreden, zoals ernstige ischemie (bloeddoorstromingsproblemen) en gangreen (weefselsterfte). In zeer ernstige gevallen kan een amputatie van een deel van het been of de voet noodzakelijk zijn. PAD verhoogt ook het risico op hartaandoeningen, een hartaanval en een beroerte. Veranderingen in levensstijl, medicatie en chirurgische ingrepen kunnen de voortgang van de aandoening vertragen of stoppen en het risico op complicaties verminderen. Regelmatige lichaamsbeweging, niet roken en gezonde en evenwichtige voeding zijn enkele nuttige adviezen.

Voetletsel

Een verstuikte voet, spanning op de voet of een val kan blauwe plekken veroorzaken, wat leidt tot een blauw of paars uiterlijk van de huid. Pijn en zwelling treden ook op bij deze verwondingen. Meestal helpt de RICE-methode bij dergelijke lichte voetverwondingen: rust, ijs aanbrengen, compressie (drukverband aanbrengen dat stevig maar niet te strak is) en elevatie (de voet in een hogere positie plaatsen). Vrij verkrijgbare pijnstillers en ontstekingsremmende medicijnen zoals ibuprofen of aspirine kunnen pijn en zwelling verlichten. Bij ernstigere verwondingen kan de arts een röntgenfoto bestellen om te controleren op een gebroken bot in de voet. De behandeling van een gebroken voet hangt af van het type en de ernst van de fractuur.

Ziekte van Raynaud

Koude temperaturen, angst en stress kunnen mogelijke oorzaken zijn van de ziekte van Raynaud. De ziekte van Raynaud (Raynaudfenomeen) is een veel voorkomende aandoening die de bloedtoevoer naar bepaalde delen van het lichaam, zoals de vingers en tenen, vermindert. De ziekte van Raynaud zorgt ervoor dat de bloedvaten zich snel vernauwen bij blootstelling aan koude temperaturen of stress, waardoor de bloedstroom naar de voeten beperkt wordt. Wanneer de bloedtoevoer wordt beperkt, verkleurt de huid op de tenen of de rest van de voet (en soms ook op de vingers) blauw of paars.

Risicofactoren van blauwe of paarse plekken op de voet

Er zijn verschillende factoren die het risico op blauwe of paarse voeten kunnen vergroten:

Leeftijd en geslacht
Vrouwen, vooral jongere vrouwen, hebben een grotere kans op acrocyanose dan mannen. Ouderen hebben een hoger risico op perifere arteriële ziekten, wat kan bijdragen aan blauwe of paarse voeten.

Roken
Roken beschadigt de bloedvaten en vermindert de doorbloeding, wat de kans op verkleuring van de voeten vergroot.

Diabetes mellitus
Diabetes kan leiden tot schade aan de kleine bloedvaten (microvasculaire complicaties), wat de doorbloeding naar de ledematen kan verminderen.

Beroepsmatige blootstelling
Mensen die in koude omstandigheden werken, zoals vissers of bouwvakkers, lopen meer risico op symptomen van acrocyanose.

Langdurig zitten of staan
Langdurige inactiviteit kan leiden tot verminderde bloedtoevoer naar de onderste ledematen, wat verkleuring kan veroorzaken.

Geassocieerde symptomen

Naast de verkleuring van de voeten kunnen andere symptomen optreden, afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Deze symptomen kunnen onder meer zijn:

Koude voeten
Mensen met blauwe of paarse voeten ervaren vaak een constant koud gevoel in de voeten, zelfs in warme omgevingen.

Zwelling (oedeem)
Bij sommige aandoeningen, zoals hartfalen of veneuze insufficiëntie, kunnen de voeten opzwellen.

Tintelingen of gevoelloosheid
Een verminderd gevoel in de voeten, vaak gepaard met een prikkelend gevoel, kan een teken zijn van verminderde bloedtoevoer.

Pijn
Bij ernstige gevallen van vasculaire insufficiëntie kan pijn optreden, vooral tijdens het lopen of wanneer de voeten worden belast.

Alarmsymptomen

Er zijn enkele symptomen die kunnen wijzen op ernstigere onderliggende problemen en waarvoor onmiddellijk medisch ingrijpen noodzakelijk is. Deze alarmsymptomen zijn onder meer:

Plotselinge, hevige pijn in de benen
Dit kan wijzen op een acute arteriële occlusie of diepe veneuze trombose (DVT).

Niet-genezende zweren of wondjes
Chronische wonden of zweren die niet genezen kunnen wijzen op ernstige circulatieproblemen.

Verdwijnen van de puls
Een afwezige puls in de voeten kan wijzen op een ernstige arteriële blokkade.

Diagnose en onderzoeken

Om de oorzaak van blauwe of paarse voeten vast te stellen, zullen artsen verschillende onderzoeken uitvoeren:

Lichamelijk onderzoek
Het lichamelijk onderzoek omvat palpatie van de puls in de voeten en een inspectie van de huid om te zoeken naar andere tekenen van slechte doorbloeding of infectie.

Duplex-echografie
Een duplex-echografie kan worden gebruikt om de bloedstroom in de slagaders en aders van de benen te evalueren en eventuele blokkades of vernauwingen op te sporen.

Angiografie
Bij verdenking op ernstige arteriële ziekte kan een angiografie worden uitgevoerd om de bloedvaten in beeld te brengen en mogelijke vernauwingen of blokkades te detecteren.

Bloedonderzoek
Bloedonderzoek kan worden uitgevoerd om onderliggende aandoeningen zoals diabetes, bloedarmoede of ontsteking te identificeren.

Behandeling

De behandeling van blauwe of paarse voeten is afhankelijk van de onderliggende oorzaak:

Behandeling van vasculaire problemen
Bij vasculaire aandoeningen zoals perifere arteriële ziekte kunnen bloedverdunners of cholesterolverlagende medicijnen worden voorgeschreven. In ernstige gevallen kan een chirurgische ingreep nodig zijn om de bloedvaten te verwijden of blokkades te verwijderen.

Opwarmen van de voeten
In gevallen van blootstelling aan koude temperaturen is het opwarmen van de voeten de eenvoudigste behandeling. Het dragen van warme sokken en het vermijden van kou kan de symptomen verminderen.

Behandeling van onderliggende ziekten
Als de blauwe voeten het gevolg zijn van een systemische ziekte zoals diabetes of hartfalen, moet de behandeling gericht zijn op het beheersen van die aandoening.

Prognose

De prognose varieert sterk, afhankelijk van de oorzaak. In gevallen van acrocyanose zonder ernstige onderliggende pathologie is de prognose meestal goed en kunnen de symptomen worden beheerst met eenvoudige maatregelen zoals warm houden en het verbeteren van de doorbloeding. Bij onderliggende vaatziekten of trombose kan de prognose ernstiger zijn, vooral als de aandoening niet tijdig wordt behandeld.

Complicaties van voeten met blauwe of paarse verkleuring

Zonder tijdige behandeling kunnen complicaties optreden, zoals:

Weefselnecrose
Onbehandelde circulatieproblemen kunnen leiden tot afsterven van het weefsel, wat in extreme gevallen amputatie vereist.

Chronische pijn
Bij aanhoudende bloedtoevoerproblemen kan chronische pijn in de voeten ontstaan, vooral tijdens inspanning.

Mobiliteitsproblemen
Slechte doorbloeding kan leiden tot zwakte en pijn in de benen, wat de mobiliteit aanzienlijk kan verminderen.

Preventie van voeten met een blauw of paars uiterlijk

Er zijn verschillende stappen die kunnen worden ondernomen om de kans op blauwe of paarse voeten te verminderen:

• Vermijd langdurige blootstelling aan kou.
• Draag warme, goed isolerende sokken en schoenen.
• Stop met roken om de gezondheid van de bloedvaten te verbeteren.
• Zorg voor regelmatige lichaamsbeweging om de bloedcirculatie te bevorderen.
• Behandel onderliggende aandoeningen zoals diabetes of hartfalen zorgvuldig.

Lees verder

• Perifere vasculaire ziekte: Pijn en kramp aan been
• Raynaudfenomeen: Wijzigingen in huidskleur met koude en pijn
• Voeten: Tips voor goede voethygiëne en voetgezondheid
• Voetkrampen: Oorzaken van pijnlijke spierkrampen in voet(en)
• Voetpijn: Oorzaken van pijnlijke voet of pijn aan voeten