Diabetische neuropathie: Zenuwschade door diabetes met pijn
Zenuwschade door diabetes, bekend als diabetische neuropathie, is één van de meest voorkomende complicaties bij patiënten die langdurig aan diabetes lijden. Circa 70% van de diabetici krijgt ooit te maken met diabetische neuropathie. Deze complicatie van diabetes komt tot stand door een verhoogde bloedsuikerspiegel (hyperglykemie), waardoor schade aan de zenuwen optreedt. Vooral de handen en voeten zijn getroffen, maar de complicatie treft ook andere lichaamssystemen zoals onder andere de ogen, de bloedvaten, het gezicht, de urinewegen en het spijsverteringskanaal. Een medische behandeling is mogelijk, maar preventie is wel de belangrijkste sleutel. Een normale en stabiele bloedsuikerspiegel in combinatie met een gezonde levensstijl voorkomen heel wat complicaties.
Oorzaken: Te hoge bloedsuikerspiegel
Neuropathie is het gevolg van een hogere dan normale bloedsuikerspiegel (
hyperglykemie). Na verloop van tijd treedt bij deze toestand schade op aan de kleine bloedvaten die de zenuwen ondersteunen. Hierdoor gaan de bloedvaten en zenuwen afsterven, waardoor de zenuwen niet meer (goed) functioneren. Diabetische neuropathie verschijnt mogelijk op elk moment bij patiënten met diabetes, maar meestal gebeurt dit bij patiënten die al minstens 25 jaar lijden aan suikerziekte.

Overgewicht leidt sneller tot diabetische neuropathie /
Bron: Tobyotter, Flickr (CC BY-2.0)Risicofactoren
Risicofactoren voor diabetische neuropathie zijn:
Vormen diabetische neuropathie
Diabetische neuropathie is onderverdeeld in autonome, perifere, proximale en focale neuropathie.
Autonome neuropathie
Bij
autonome neuropathie zijn de zenuwen die van spijsverteringsstelsel, de urinewegen, de geslachtsorganen, het hart en bloedvaten, de zweetklieren, de longen en de ogen aangetast. Autonome neuropathie veroorzaakt urineweginfecties,
erectiestoornissen, diarree,
obstipatie,
braken en een
opgeblazen gevoel.
Perifere neuropathie
Perifere neuropathie komt het vaakst tot uiting. Hierbij treedt zenuwschade op buiten de
hersenen en het ruggenmerg. De
tenen,
voeten,
benen,
handen en armen zijn hierbij aangetast. Jeuk,
pijn,
gevoelloosheid,
tintelingen of
zwakte in voornamelijk de handen en voeten zijn hierbij kenmerkend.
Proximale neuropathie
De benen, de dijen, de heupen en het zitvlak zijn getroffen bij proximale neuropathie.
Focale neuropathie
Patiënten met focale neuropathie door diabetes, krijgen problemen met de zenuwen in de ogen, de gezichtsspieren, de oren, het bekken en de achterrug, de borst, de buik, de dijen, de benen en de voeten.
Symptomen: Pijn aan veel lichaamsdelen
Enkele milde tot ernstige symptomen van diabetische neuropathie verschijnen. Normaal gesproken zijn de ledematen het vaakst aangetast, maar heel wat lichaamsstructuren vertonen mogelijk tekenen van de diabetescomplicatie.
Bloedvaten
Wanneer de bloedvaten zijn aangetast, verschijnen diverse tekenen. Het is voor de patiënt aanbevolen om rustig recht te gaan staan, eventueel
steunkousen te dragen en/of medicijnen te nemen om deze problemen te voorkomen:
Borstkas en buik
Ernstige
pijn in een bepaald gebied, zoals de lage rug (
lage rugpijn) of het been/de benen zijn mogelijk wanneer de
borstkas en buik getroffen zijn. Een gezwollen buik en
gewichtsverlies behoren bovendien tot de mogelijkheden. Soms verwart de arts dit soort pijn met een
hartaanval of appendicitis (
ontsteking van het aanhangsel van de blindedarm).
Dijen, heupen, billen en benen
Plotselinge, ernstige pijn in de heup en dij of billen komt voor. Ook verzwakken de dijspieren en sterven ze zelfs stilaan af. Verder heeft een patiënt het moeilijk om recht te gaan staan vanuit een zittende positie.
Geslachtsorganen
Mannen
Diabetische neuropathie treft mogelijk de geslachtsorganen, waarbij volgende klachten tot uiting komen bij mannen: een ‘droge’ of verminderde zaadlozing en/of geen erectie krijgen of kunnen behouden (erectiele dysfunctie). Medicijnen, therapie, implantaten of injecties in de penis, en vacuüm erectie-apparaten zijn beschikbare behandelingsmogelijkheden voor mannen.
Vrouwen
Vrouwen ervaren door diabetische neuropathie sneller
vaginale droogheid en minder of geen orgasmes. Bepaalde zalven, medicijnen en vaginale oestrogeencrèmes en andere hulpmiddelen zijn hiervoor beschikbaar.
Gezicht
Aangezicht
Wanneer de spieren in het
gezicht zijn getroffen, ontstaan bijvoorbeeld
tongpijn,
tongtintelingen en
hyposmie (verminderde reukzin) of anosmie (geen reukvermogen).
Bell’s palsy (plotse
verlamming aan één zijde van het gezicht is een ander mogelijk symptoom. Enkele tekenen hiervan zijn onder andere spreek- en
slikproblemen,
kwijlen,
oorsuizen,
hoofdpijn en een
droge mond. Af en toe presenteert de patiënt zich zelfs met
neuszweren. De gezichtsgerelateerde problemen verbeteren soms in de loop van de tijd, maar de arts zet mogelijk wel een ondersteunende behandeling in met medicijnen.
Ogen
Wanneer (meestal) beide ogen zijn aangetast, is sprake van
diabetische retinopathie. Dit kenmerkt zich door onder andere
dubbelzien (diplopie),
floaters (drijvers),
nachtblindheid,
rode ogen, bloedingen in het oog,
scotomen (schaduwen of ontbrekende delen in het gezichtsvermogen) en
oogpijn. Bovendien komen veranderingen voor in de manier waarop de ogen zich aanpassen van licht naar donker.
Miosis (vernauwde pupil) komt bijvoorbeeld mogelijk tot stand. De
oogcomplicaties zijn mogelijk wel permanent indien de oogarts deze niet tijdig behandelt. Medicijnen, lasertherapie en chirurgie zijn de belangrijkste behandelvormen voor de oogklachten.
Ledematen
De ledematen zijn het vaakst getroffen door diabetische neuropathie. Volgende mogelijke klachten komen hierbij tot stand:
Sommige patiënten zijn gebaat met capsaïcine crème. Deze crème past de patiënt topisch toe (op de huid) om de pijn te verlichten. Wel heeft deze crème mogelijk bijwerkingen zoals een
brandend gevoel en huidirritatie, waardoor een overleg met de arts steeds nodig is.

Accupunctuur helpt sommige patiënten /
Bron: Fusiontherapy, PixabayPijn
Een verhoogde gevoeligheid voor aanraking komt tot stand. Bij en niet-pijnlijke pijnprikkel heeft een patiënt reeds pijn, zoals bijvoorbeeld pijn voelen wanneer lakens de voeten aanraken. Dit symptoom is in medische termen gekend als ‘
allodynie’. Medicijnen die pijn bestrijden, omvatten
opioïden (krachtige
pijnstillers) en opioïd-achtige medicijnen, anticonvulsiva en tricyclische
antidepressiva. Daarnaast zijn enkele patiënten gebaat bij transcutane elektrische zenuwstimulatie (TENS), wat eveneens inzetbaar is voor pijn aan de ledematen. Bij deze behandelingstechniek komen pijnsignalen niet in de hersenen terecht. TENS (
transcutane elektrische zenuwstimulatie) levert elektrische impulsen aan specifieke zenuwbanen door middel van kleine elektroden die de arts op de huid plaatst. Deze veilige en pijnloze procedure is evenwel niet voor alle soorten pijn inzetbaar. Af en toe moet de arts een chirurgische ingreep uitvoeren wanneer zenuwschade in de ledematen is opgetreden. Accupunctuur, chiropraxie, massage en/of osteopathie zijn tot slot alternatieve behandelingstechnieken om
neuropathische pijn (
zenuwpijn) te verlichten.
Spijsverteringskanaal
Wanneer het spijsverteringskanaal aangetast is, verschijnen volgende tekenen:
- braken
- brandend maagzuur
- diarree
- een opgeblazen gevoel
- een combinatie van diarree en obstipatie
- een vol gevoel na het eten van kleine maaltijden
- gastoparese (vertraagde maagontlediging)
- misselijkheid
- obstipatie
Medicijnen verlichten deze symptomen.
Urinewegen
Wanneer de urinewegen aangetast zijn, gaat dit gepaard met deze tekenen:
Medicijnen, (regelmatige) katheterisatie of chirurgie zijn mogelijke behandelingsopties voor deze problemen.
Diagnose en onderzoeken
De diabetesarts - een endocrinoloog – controleert de patiënt bij elk bezoek op tekenen van zenuwschade. De arts voert een zenuwgeleidingsonderzoek uit. Hiermee detecteert hij de snelheid waarmee de zenuwen berichten versturen. Ook een
elektromyografie is inzetbaar om diabetische neuropathie te identificeren. Met dit onderzoek controleert de arts hoe goed de zenuwen en spieren samenwerken. Bij een filamenttest onderzoekt de arts de pijn bij aanraking met behulp van een zachte nylonvezel. Kwantitatief sensorische onderzoeken zijn inzetbaar om te kijken hoe zenuwen reageren op trillingen en veranderingen in de temperatuur. Verder zijn speciale autonome testen belangrijk om de bloeddruk in verschillende posities te bekijken alsook om het zweetvermogen te controleren. Een jaarlijks
oogonderzoek (oogarts) en voetonderzoek (podoloog) zijn tot slot essentieel.
Behandeling
Een vroegtijdige behandeling voor neuropathie voorkomt verdere zenuwschade pijn en vermindert pijn. De beste behandeling bestaat uit preventieve maatregelen in combinatie met een gezonde levensstijl zodat de bloedsuiker weer goed geregeld is. De arts zet mogelijk eveneens medicijnen om de pijn te verlichten. De behandeling van diabetes gebeurt verder multidisciplinair door:
- een diëtist
- een diabetesverpleegkundige / diabeteseducator
- een diabetoloog
- een endocrinoloog
- een fysiotherapeut
- een nefroloog (nieren)
- een neuroloog
- een oogarts
- een podoloog (voeten)
Preventie

Voldoende lichaamsbeweging is nodig /
Bron: Skeeze, PixabayBloedglucosegehalte op peil houden
De beste manier om diabetische neuropathie te voorkomen of te vertragen, is door het bloedglucosegehalte in het doelbereik te houden. Dit doet de patiënt door te letten op de voeding, regelmatige lichaamsbeweging uit te voeren en dagelijks een bloedglucosemeter te gebruiken. De patiënt krijgt voorts best tweemaal per jaar een
A1c-bloedtest. Een A1c-
bloedonderzoek geeft de gemiddelde bloedglucose weer van de afgelopen twee à drie maanden. Een A1c van minder dan 7% is ideaal om diabetische neuropathie te voorkomen. Als A1c consequent afwijkt van dit percentage, dan is het soms nodig om wijzigingen aan te brengen in het diabeteszorgplan van de patiënt, zodat de patiënt de aandoening beter onder controle kan houden, de zenuwen beschermd blijven en de neuropathiesymptomen verminderen.
Levensstijl
De patiënt pakt de risicofactoren aan en zorgt voor een betere, gezonde levensstijl:
- beperkt alcoholgebruik
- een gezonde bloeddruk
- een gezonde en evenwichtige voeding
- overgewicht vermijden
- stoppen met roken
- voldoende lichaamsbeweging (minimaal dertig minuten per dag)

Een gezonde voeding /
Bron: Jill111, PixabayVoeding
Een gezonde voeding is nodig om diabetische nefropathie te voorkomen.
- Gezonde vetten: Een gezonde voeding bestaat uit 30% gezonde vetten. Deze zijn te vinden in avocado's, amandelen, pecannoten, walnoten en zonnebloemolie.
- Meer groenten: De helft van de maaltijd bestaat uit groenten. Aanbevolen zijn bladgroenten, broccoli, bloemkool, asperges en wortelen. Ze bevatten weinig koolhydraten en veel vezels en andere voedingsstoffen. Maïs en aardappelen consumeert de patiënt zo weinig mogelijk; deze bevatten te veel zetmeel.
- Minder koolhydraten: Bij het gebruik van koolhydraten, stijgen de suikerspiegels boven de normale waarde. De suiker beschadigt hierbij dan microscopische bloedvaten. De zenuwen, die gevoed worden door deze bloedvaten, geraken hierdoor beschadigd, wat leidt tot diabetische neuropathie. Niet meer dan 30% van de voeding mag bestaan uit koolhydraten.
- Minder suiker: Natuurlijke suiker is aanwezig in vruchten. Gebak, snoep en junkfood en voedingsproducten waarin ‘verborgen suikers’ zitten, zijn bijgevolg afgeraden. Alcohol is evenmin een goed idee. Water is steeds de beste keuze.
- Voldoende eiwitten: Circa 40% van de voeding bestaat uit mager, gezond eiwit. Voorbeelden zijn vis (vooral vette vis zoals zalm en haring) en mager kippenvlees, rundvlees, lamsvlees of varkensvlees. Plantaardige eiwitten zoals organische soja en tempeh zijn tevens goede keuzes.
Voetverzorging
Door diabetische neuropathie ervaart de patiënt een gebrek aan gevoel in de voeten. Pijn, hitte, koude temperaturen, letsels enzovoort zijn hierdoor niet of minder voelbaar. De patiënt controleert daarom dagelijks de voeten, maar bij een bezoek aan de arts is het eveneens aanbevolen om deze te laten inspecteren. Een regelmatig bezoek aan de podoloog is ook nuttig voor een goede
voetverzorging. De arts of podoloog bekijkt de voeten grondig op tekenen van zweren, blaren, sneetjes,
schaafwonden en gevoelloosheid. Patiënten met diabetische neuropathie zijn vatbaar voor voetwonden die snel infecteren. Een juiste voetverzorging is daarom erg belangrijk.
Prognose van complicatie van diabetes
Diabetische neuropathie is een progressieve ziekte waarbij de symptomen verslechteren over een aantal jaren. Een preventieve aanpak is bijgevolg essentieel zodat de progressie minder snel verloopt.
Complicaties door zenuwschade
Volgende complicaties zijn mogelijk bij diabetes:
- een Charcot-gewricht (gevoelsverlies, zwelling, instabiliteit en vervorming van gewricht, vooral in de voet)
- een lage bloeddruk
- een verlies van een ledemaat (amputatie)
- onbewustzijn van een verlaagde bloedsuikerspiegel
- seksuele problemen
- spierschade of een verlies van spiermassa
- spijsverteringsproblemen
- urineweginfecties en urine-incontinentie
- verhoogd of verminderd zweten
- voetinfecties met (waardoor sneller een amputatie volgt)
Lees verder