Diabetische stijve hand syndroom: symptomen en behandeling

Het diabetische stijve hand syndroom, ook wel geschaard onder 'beperkte gewrichtsbeweeglijkheid' ('limited joint mobility'; LJM), en soms ook wel 'cheiroarthropathie' genoemd, is een aandoening waarbij de beweging van de hand en vingers beperkt wordt naarmate de handen meer wasachtig en verdikt worden. Zowel mensen met diabetes type 1 als diabetes type 2 kunnen door deze complicatie van diabetes getroffen worden, maar het onder controle houden van je bloedsuikerspiegel en fysiotherapie kan de ontwikkeling van de aandoening vertragen.

• Wat is het diabetische stijve hand syndroom?
• Wie krijgen het?
• Symptomen van het diabetische stijve hand syndroom
• Verschijnselen
• Bidteken
• Oorzaken van het diabetische stijve hand syndroom
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling

Wat is het diabetische stijve hand syndroom?

Het diabetische stijve hand syndroom of diabetische cheiroarthropathie is een langetermijncomplicatie van diabetes mellitus.

Wie krijgen het?

Het komt volgens de literatuur voor bij 8-50% van de patiënten met diabetes type 1, maar patiënten met diabetes type 2 kunnen de aandoening ook ontwikkelen. Naar verluidt is de prevalentie toegenomen omdat diabetici langer diabetes hebben, terwijl het ook vaker voorkomt bij mensen met diabetische neuropathie, zenuwschade als gevolg van diabetes. Het diabetische stijve hand syndroom is een voorspeller voor andere complicaties van diabetes.

Symptomen van het diabetische stijve hand syndroom

Verschijnselen

Diabetische stijve hand syndroom wordt gekenmerkt door de volgende symptomen:

• (pijnloze) stijve handen en vingers
• flexiecontracturen (gedwongen buigstand van het gewricht) van de kleine handgewrichten,
• verslechtering van fijne motoriek en verminderde grijpkracht
• vermindering van gewrichtsmobiliteit, vooral van de kleine gewrichten van de handen (wat pijn kan gaan doen)

Bidteken

Diabetische stijve hand syndroom is het eenvoudigst aan te tonen met het zogenaamde ‘prayer's sign’ (bidteken). Je probeert je handpalmen tegen elkaar te brengen en wat daarbij opvalt is dat er een opening blijft bestaan op de plaats waar de vingers en de handpalmen elkaar zouden moeten raken.

Oorzaken van het diabetische stijve hand syndroom

Er wordt verondersteld dat meerdere factoren verband houden met de onderliggende oorzaak van het diabetische stijve hand syndroom. Een factor die het proces kan bevorderen is verhoogde glycosylatie, het enzymatisch proces waarbij suikergroepen gekoppeld worden aan een eiwit, waardoor extra collageen in de huid wordt aangemaakt. Veranderingen in de samenstelling van collageen, die leiden tot abnormale ophoping van eiwitten in lichaamsweefsel, kunnen de handen stugger maken. Diabetische microangiopathie (het minder goed gaan werken van de kleinste slagadertjes) en diabetische neuropathie (zenuwschade door diabetes) worden ook beschouwd als een van de factoren die bijdragen aan het diabetische stijve hand syndroom.

Onderzoek en diagnose

De diagnose is gebaseerd op klinische kenmerken: progressie van pijnloze stijfheid van handen en vingers, vaste flexiecontracturen van de kleine hand- en voetgewrichten, verminderde fijne motoriek en verminderde grijpkracht in de handen. Naarmate het syndroom vordert, kan het ook andere gewrichten aantasten. Het is belangrijk om een complicatie als beperkte gewrichtsbeweeglijkheid goed te diagnosticeren. Bovendien is het belangrijk om het te diagnosticeren omdat bekend is dat de aanwezigheid van deze complicatie geassocieerd is met micro- en macrovasculaire complicaties (schade aan de kleine en grote bloedvaten) van diabetes. Beperkte gewrichtsbeweeglijkheid is een weinig (h)erkende complicatie van diabetes.

Een typische techniek voor het diagnosticeren van het diabetische stijve hand syndroom is om je handpalmen tegen elkaar te brengen waarbij beide handpalmen elkaar raken. Als de huid en gewrichten van elke hand elkaar niet kunnen raken of als er een opening is tussen de vingers en de handpalmen, wijst dit op diabetische stijve hand syndroom.

Behandeling

Vanwege het gebrek aan curatieve behandelingsopties, is de voorgestelde methode om de ontwikkeling van diabetische stijve hand syndroom te voorkomen of te vertragen, het verbeteren of behouden van een goede regulatie van de bloedsuikerspiegel. Dagelijkse rek- en strekoefeningen van gewrichten die gericht zijn op het voorkomen of vertragen van de progressie van gewrichtstijfheid, kunnen het risico van onbedoelde valpartijen verminderen en zullen bijdragen aan het handhaven van de kwaliteit van leven. Daarnaast worden oefeningen aanbevolen die je handen sterk en flexibel kunnen houden, zoals het gooien en vangen van ballen. Ook kan fysiotherapie door de arts worden aanbevolen.

Lees verder

• Stramme, pijnlijke handen: oorzaken van stijve, stramme hand
• Stijve handen: oorzaken en symptomen van een stijve hand
• Diabetes, gevolgen op de lange termijn: symptomen en soorten
• Diabetes, gevolgen op de korte termijn: symptomen en soorten
• Diabetes symptomen: veel plassen, veel drinken, moe, jeuk