Stijve vingers: oorzaken en behandeling van stijve vinger(s)

Een stijve vinger of meerdere stijve vingers is een vervelende klacht. Soms gaan stramme vingers gepaard met verkrampte handen bij wakker worden of de hele dag. Stijve vingers kent meerdere mogelijk oorzaken, zoals overbelasting, artrose of het carpaletunnelsyndroom. Het is belangrijk om bij aanhoudende of verergerende klachten je huisarts te raadplegen. De arts kan een diagnose stellen en een behandeling inzetten. Dit verlicht de klachten, voorkomt verdere progressie van de ziekte en kan complicaties voorkomen.

• Wat zijn stijve vingers?
• Oorzaken van stijve vinger(s)
• Mogelijke oorzaken
• Trigger finger
• Ganglion cyste
• Carpaletunnelsyndroom (CTS)
• Artrose
• Purulente artritis van vingergewrichten
• Reumatoïde artritis (RA)
• Andere oorzaken van een stijve vinger
• Complicaties
• Huisarts raadplegen
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van stijfheid van de vingers
• Zelfzorg bij stijve vingers
• Warmtetherapie
• Stretching en oefeningen
• Handmassages
• Rust en bescherming
• Koudetherapie
• Anti-inflammatoire medicatie
• Goede hydratatie
• Ergonomische hulpmiddelen
• Prognose van stijve vingers
• Overbelasting en milde oorzaken
• Reumatoïde artritis en andere chronische aandoeningen
• Infecties en letsels
• Chronische aandoeningen
• Preventie

Wat zijn stijve vingers?

Stijve vingers wijst op het onvermogen om je vingers te bewegen na het opstaan of gedurende de dag. Stijfheid van de vingers komt voornamelijk voor bij reumapatiënten, maar kunnen ook worden veroorzaakt door een algemene zwakte of prikkelbaarheid. Stimuli zoals kou of contact met bepaalde stoffen kunnen ook leiden tot stijve vingers. De behandeling is afhankelijk van de oorzaak. In sommige gevallen kan medicamenteuze behandeling voldoende zijn, in andere gevallen kan chirurgische ingreep nodig zijn.

Oorzaken van stijve vinger(s)

Mogelijke oorzaken

Mogelijke oorzaken van stijve vingers (in willekeurige volgorde) zijn:

• Stijve en pijnlijke gewrichten als gevolg van overbelasting (verreweg de meest voorkomende oorzaak)
• Ganglion cyste
• Trigger finger of triggervinger
• Dystrofie
• Carpaletunnelsyndroom (CTS)
• Thoracic outlet syndroom (TOS)
• Artrose
• Stijve gewrichten
• artritis / gewrichtsontsteking
• Jicht
• Reumatoïde artritis (hierbij moet er sprake zijn aanhoudende klachten)
• Hormoonschommelingen

Let op: de meeste gewrichtsklachten verdwijnen op den duur vanzelf, zeker in geval van overbelasting.

Trigger finger

Een trigger finger of triggervinger is een vinger of duim die je niet goed meer kunt buigen of strekken. Dit is een aandoening waarbij de buigpezen van één van de vingers of de peesschedetunnel zijn ontstoken.

Ganglion cyste

Een ganglion of slijmcyste is een cyste is een holte met vocht die vaak voorkomt op de bovenkant of onderkant van de pols maar soms ook op de vingers en dan vooral in het basisgewricht van de duim.

Carpaletunnelsyndroom (CTS)

Bij het carpaletunnelsyndroom raakt de middelste armzenuw beknelt en dit kan tot allerlei klachten leiden waaronder een tintelende hand of vingers, vooral in je duim, wijs-, middel- en een deel van je ringvinger of gevoelloze, stijve vingers of hand.

Artrose

Stijve vingers kunnen worden veroorzaakt door artrose. De gewrichten slijten door een beschadigd gewrichtskraakbeen, wat leidt tot verstijving en soms ook tot pijn. Er zijn twee soorten artrose, te weten primaire artrose en secundaire artrose. Ten eerste, de primaire artrose, waarbij de werkelijke oorzaak onbekend is. De primaire variant treft vooral vrouwen in de overgang, wat suggereert dat veranderingen in de hormoonbalans de trigger zijn. Erfelijke factoren zijn echter ook bepalende factoren. De artrose die optreedt bij veroudering valt ook onder primaire artrose. Bij het ouder worden is artrose in feite een normaal proces. Secundaire artrose is artrose die wordt veroorzaakt door een onderliggende oorzaak, zoals een ongeluk of aangeboren scheefstand waardoor kraakbeen wordt afgebroken als gevolg.

Artrose in de hand vangt aan met stijfheid en pijn in de duim, vingers of pols. Met name 's ochtends merk je dit of bij bewegen na een tijd stilhouden van je hand. Dit wordt respectievelijk ochtendstijfheid en startpijn genoemd.

Purulente artritis van vingergewrichten

Zelfs infecties kunnen de oorzaak zijn van stijve vingers. Bacteriën die via open wonden het gewricht binnendringen, kunnen purulente bacteriële artritis veroorzaken. Dit leidt tot ernstige ontsteking en verstijving van het gewricht. Hetzelfde probleem doet zich voor bij een meningokokkeninfectie.

Reumatoïde artritis (RA)

Bij reumatoïde artritis, één van de meest voorkomende vormen van ontstekingsreuma, kunnen meerdere gewrichten gaan ontsteken, met als gevolg stijve en gezwollen gewrichten. Reuma aan de vingers kenmerkt zich door stijve en pijnlijke gewrichten in de vingers of in de hele hand, die 's morgens vroeg of na het uitvoeren van een bepaalde handeling opspelen. De diagnose reuma komt pas na drie weken van aanhoudende klachten in beeld.

Andere oorzaken van een stijve vinger

Mogelijke andere oorzaken van stijve vingers:

• De ziekte van Dupuytren (contractuur van Dupuytren): Een aandoening waarbij het bindweefsel onder de huid van de handpalm verdikt en verhardt, wat uiteindelijk kan leiden tot kromme, stijve vingers.
• Tendinitis of peesontsteking: Ontsteking van de pezen, wat kan leiden tot pijn en stijfheid in de vingers en pols.
• Sclerodermie: Een auto-immuunziekte die kan leiden tot verharding en strakker worden van de huid en bindweefsel, wat stijfheid in de vingers veroorzaakt.
• Frostbite (bevriezing): Blootstelling aan extreem koude temperaturen kan leiden tot schade aan de huid en weefsels van de vingers, wat resulteert in blijvende stijfheid.
• Diabetische handstijfheid: Diabetes kan leiden tot gewrichtsproblemen, zoals de zogenaamde "diabetische hand", die stijfheid en beperkte beweeglijkheid in de vingers veroorzaakt. Dit fenomeen staat ook bekend als 'diabetische cheiroarthropathie' of 'diabetische stijve hand syndroom'.
• Psoriatische artritis: Een vorm van artritis die optreedt bij mensen met psoriasis, die gewrichtspijn, zwelling en stijfheid in de vingers en andere gewrichten kan veroorzaken.
• Zenuwbeschadiging: Zenuwschade in de handen of armen, bijvoorbeeld door letsel of diabetes, kan ook stijfheid en gevoelloosheid in de vingers veroorzaken.
• Het syndroom van De Quervain (stenoserende tenosynovitis): Ontsteking van de pezen aan de duimzijde van de pols, wat stijfheid en pijn kan veroorzaken bij het bewegen van de duim en pols.

Complicaties

Mogelijke complicaties die kunnen optreden zijn:

• Verminderde beweeglijkheid: Je kunt moeite krijgen met dagelijkse handelingen.
• Chronische pijn: Pijn kan aanhouden, vooral bij onderliggende aandoeningen.
• Gewrichtsschade: Langdurige stijfheid kan leiden tot blijvende gewrichtsschade.
• Verergering van de symptomen: Zonder behandeling kunnen de symptomen toenemen.
• Spierzwakte: Door verminderde beweging kunnen je handspieren verzwakken.
• Afwijkende stand van de vingers: Aandoeningen zoals Dupuytren's contractuur kunnen leiden tot kromme vingers.
• Infectieverspreiding: Bij infecties kan de ontsteking zich uitbreiden naar andere delen van de hand.
• Beperkte grip: Het vermogen om dingen vast te pakken kan afnemen.

Deze complicaties kunnen de kwaliteit van leven beïnvloeden, dus tijdige behandeling is belangrijk om ze te voorkomen.

Huisarts raadplegen

Raadpleeg onmiddellijk een arts als je vingers spontaan stijf worden, zonder duidelijke of aanwijsbare reden. De symptomen moeten worden opgehelderd zodat adequate behandeling kan volgen. Als het gaat om een ​​verstijving als gevolg van intense inspanning of spanning van de vingers, is er sprake van een overbelastingsreactie. De spieren in de vingers zijn dan te zwaar belast, wat tot klachten leidt. De vingers moeten worden verzorgd en er dient rust in acht genomen te worden. Als de verstijving binnen enkele uren verbetert, is geen doktersbezoek nodig. Als de symptomen door kou worden veroorzaakt, verminderen ze meestal met voldoende warmte. In periodes van verhoogde stress of de aanwezigheid van emotionele problemen kunnen ook stijve vingers optreden. Een arts moet worden geraadpleegd zodra de symptomen meerdere dagen aanhouden of als de klachten verergeren. Als de verstijving zich over de hand en pols in de onderarm verspreidt, raadpleeg dan een arts. Er zijn andere ziekten die medische zorg vereisen. Raadpleeg een arts als de stijve vingers herhaaldelijk optreden. De oorzaak is vaak te wijten aan een chronische ziekte van botten of spieren. Als aanvullende symptomen optreden, zoals pijn, huidveranderingen of krachtverlies, moet medisch onderzoek worden uitgevoerd.

Onderzoek en diagnose

Stijve vingers kunnen meestal worden gediagnosticeerd op basis van de gepresenteerde symptomen. Tijdens een lichamelijk onderzoek beoordeelt de arts bewegingsbereik, ligamentstabiliteit, mogelijke zwelling, huidletsels en gevoelige gebieden of pijnpunten. Dit wordt gevolgd door een röntgenonderzoek. Dit is het belangrijkste middel om de diagnose te stellen, omdat gewrichtsruimte, botveranderingen en andere afwijkingen duidelijk zichtbaar zijn. Om de mogelijke oorzaken te beperken, worden verdere diagnostische procedures zoals CT-scan, scintigrafie, gewrichtspunctie en MRI-scan gebruikt. Ook vindt vaak een echografie plaats. Ten slotte wordt een bloedtest uitgevoerd, om ontstekingen uit te sluiten.

Als de stijve vingers aangeboren zijn of zonder duidelijke reden verschijnen, neemt de arts een uitgebreide medische geschiedenis door met de patiënt. Hierin wordt bepaald of soortgelijke gevallen al bestaan ​​binnen de familie en wat hiervan de oorzaak is. Als dit het geval is, kan dit meegenomen worden in het diagnostische proces. De gevolgen van stijve vingers kunnen variëren, afhankelijk van het tijdstip van diagnose, de oorzaak en het type therapie. Als in een vroeg stadium passende maatregelen worden genomen, zoals fysiotherapie en noodzakelijke chirurgische ingrepen, kunnen ernstige gevolgen worden vermeden.

Behandeling van stijfheid van de vingers

Stijve vingers kunnen meestal niet permanent worden genezen. Het is echter mogelijk om de pijn in het gewricht te verlichten en de stijfheid te verminderen door fysiotherapie en andere behandelmethoden. Bij ziekten zoals artrose zijn soms ook operatieve maatregelen nodig. Hierin worden de zieke vingers vervangen door een prothese. Medicatie kan op zijn minst de symptomen verlichten. Vaak worden pijnstillers voorgeschreven met het werkzame bestanddeel paracetamol, maar ook ontstekingsremmende medicijnen, injecties, spoelingen en het gebruik van hyaluronzuur kan onderdeel uitmaken van de behandeling. Naast fysiotherapie worden ook warmte- en koudebehandelingen uitgevoerd. In combinatie met spierversterking door sporten die niet belastend zijn voor de gewrichten, zoals zwemmen en fietsen, kan vermindering van de klachten worden bereikt. Als al deze maatregelen niet helpen, worden orthopedische hulpmiddelen gebruikt.

In geval van een acute bacteriële artritis van een vingergewricht, wordt het aangedane gewricht tijdens operatie geopend, gespoeld en vervolgens geïmmobiliseerd. Reumatoïde artritis aan de handen kan onder meer worden behandeld door medicijnen tegen pijn en stijfheid, een injectie met ontstekingsremmende corticosteroïden, een afneembare spalk en handtherapie. Bij een ganglion cyste kan operatief worden verwijderd, maar soms bestaat de behandeling uit het leegzuigen van de cyste met een naald en het toedienen van ontstekingsremmers. Bij het carpaal tunnel syndroom (CTS) kan een afwachtend beleid gevoerd worden, maar CTS kan ook worden behandeld middels een spalk, een injectie met medicijnen of een operatie.

Zelfzorg bij stijve vingers

Er zijn verschillende manieren waarop je zelf kunt proberen om stijve vingers te verlichten en te voorkomen dat de klachten verergeren. Hier zijn enkele zelfzorgtips:

Warmtetherapie

Warmte kan de bloedcirculatie bevorderen en de stijfheid in je vingers verminderen. Probeer je handen in warm water te weken of gebruik een warmtekussen of warme handdoek.

Stretching en oefeningen

Regelmatig rekken en strekken van je vingers kan helpen om de beweeglijkheid te verbeteren. Probeer simpele hand- en vingerstretches, zoals het maken van een vuist en daarna de vingers weer strekken.

Handmassages

Zachtjes je handen en vingers masseren kan helpen om de doorbloeding te verbeteren en de spieren te ontspannen. Gebruik een beetje olie of crème voor meer comfort.

Rust en bescherming

Overbelast je vingers niet. Geef je handen regelmatig rust en vermijd activiteiten die de stijfheid verergeren, zoals langdurig typen of knijpen.

Koudetherapie

Bij ontstekingen kan koudetherapie helpen. Leg een coldpack of ijs in een handdoek gewikkeld op je vingers om zwelling en pijn te verminderen.

Anti-inflammatoire medicatie

Bij lichte ontstekingen kunnen ontstekingsremmende medicijnen zoals ibuprofen helpen om pijn en stijfheid te verlichten. Raadpleeg je arts voordat je medicatie gebruikt.

Goede hydratatie

Drink voldoende water om de hydratatie van de gewrichten te bevorderen en de soepelheid van de gewrichten te ondersteunen.

Ergonomische hulpmiddelen

Gebruik ergonomische hulpmiddelen zoals speciale pennen of computermuizen om de belasting op je vingers te verminderen bij dagelijkse activiteiten.

Deze eenvoudige zelfzorgmaatregelen kunnen vaak helpen om de symptomen van stijve vingers te verminderen. Als de stijfheid aanhoudt of verergert, is het belangrijk om een arts te raadplegen voor verdere behandeling.

Prognose van stijve vingers

De prognose voor stijve vingers hangt af van de onderliggende oorzaak. In veel gevallen verbeteren de symptomen met de juiste behandeling en zelfzorg.

Overbelasting en milde oorzaken

Bij stijve vingers door overbelasting of tijdelijke irritatie, is de prognose doorgaans goed. Met rust, oefeningen en eventueel ontstekingsremmende middelen verdwijnen de klachten vaak binnen enkele dagen tot weken.

Reumatoïde artritis en andere chronische aandoeningen

Bij chronische aandoeningen zoals reumatoïde artritis of artrose kan de stijfheid aanhouden of verergeren. Met langdurige medicatie, fysiotherapie en aanpassingen in de levensstijl kunnen veel patiënten echter hun klachten onder controle houden en de progressie vertragen.

Infecties en letsels

Stijve vingers door infecties of letsel hebben doorgaans een goede prognose als de juiste behandeling snel wordt ingezet. Chirurgie kan soms nodig zijn om de beweeglijkheid volledig te herstellen.

Chronische aandoeningen

Bij aandoeningen zoals Dupuytren’s contractuur of ernstige zenuwschade kan de prognose variëren. Sommige patiënten ervaren blijvende beperkingen in hun handfunctie, maar operaties en therapieën kunnen helpen om de beweeglijkheid te verbeteren.

In het algemeen is de prognose voor stijve vingers gunstig, vooral wanneer tijdig wordt ingegrepen en de juiste behandeling wordt gestart. Aanpassingen in levensstijl en therapieën kunnen helpen om de symptomen te verminderen en de functie van de vingers te behouden.

Preventie

Stijve vingers kunnen worden vermeden door mogelijke oorzaken en risicofactoren aan te pakken. Spiertraining en regelmatige lichaamsbeweging kunnen artrose voorkomen en voldoende bewegen helpt voorkomen dat artrose zich verder ontwikkelt in de gewrichten. Een zorgvuldige en hygiënische behandeling van open wonden voorkomt bacteriële infecties. Jicht kan worden vermeden door een gezonde levensstijl.

Lees verder

• Pijn in vinger of pijnlijke vingers: oorzaken van vingerpijn
• Vinger of duim niet kunnen buigen: oorzaken en behandeling