Knobbeltje onder de tong: oorzaken van een bultje onder tong

Een knobbeltje onder de tong kan verschillende oorzaken hebben en kan gepaard gaan met andere klachten en symptomen, maar dat hoeft niet. De meeste oorzaken zijn relatief onschadelijk en goedaardig. Soms is er een ernstiger oorzaak, zoals een kwaadaardige tumor. Daarom is het belangrijk dat je tijdig een afspraak maakt met je huisarts om te laten onderzoeken wat er aan de hand is. Op basis van de diagnose zal de arts een behandelplan opstellen.

• Een knobbeltje onder de tong
• Oorzaken van een knobbeltje
• Speekselklierontsteking
• Speekselsteen
• Speekselkliercyste
• Speekselklierkanker
• Andere oorzaken
• Huisarts raadplegen
• Onderzoek en diagnose
• Complicaties van een bultje onder de tong
• Behandeling van een knobbel onder de tong
• Prognose
• Preventie

Een knobbeltje onder de tong

Bij een knobbeltje onder de tong zijn vaak de speekselklieren aangedaan. Het menselijk lichaam produceert elke dag ongeveer een tot anderhalve liter speeksel om het ingenomen voedsel te verteren. Een van de grootste speekselklieren ligt onder de tong. Hier wordt een groot deel van de vloeistofproductie op zich genomen. Een bult of knobbel onder de tong kan ontstaan door verschillende factoren, vaak onschuldig van aard.

Oorzaken van een knobbeltje

Speekselklierontsteking

Er zijn veel mogelijke oorzaken van een knobbel onder de tong. Niet zelden gaat het hierbij om een ontsteking van de speekselklieren, een zogeheten speekselklierontsteking. Dit wordt meestal geassocieerd met andere klachten zoals pijn en koorts. Een zwak immuunsysteem opent vaak de poort tot dergelijke klachten. De ontsteking wordt veroorzaakt door virussen of bacteriën en ontstaat vaak in de context van een andere ziekte. Tegelijkertijd kan de oorzaak ook een gebrek aan mondhygiëne zijn. De pathogenen slagen erin om in de getroffen speekselklier binnen te dringen en daardoor de infectie te veroorzaken. Dit proces wordt versterkt door een verminderde productie van speeksel, zoals bijvoorbeeld voorkomt bij overmatig alcoholgebruik.

Speekselsteen

In het gebied van de speekselklieren kan de oorzaak mogelijk worden gevonden in een speekselsteen. De reden hiervoor ligt vaak in een verminderde productie van speeksel.

Speekselkliercyste

Een speekselkliercyste of mucocèle in de mondbodem wordt ‘ranula’ genoemd. Een dergelijke cyste ontstaat vaak na een gering trauma, en zijn meestal asymptomatisch (dus zonder andere klachten).

Speekselklierkanker

Een andere oorzaak van een knobbel onder de tong kan speekselklierkanker zijn. Dit gaat vaak gepaard met een zwelling onder de tong. Bij de kleine speekselkliertjes kan de zwelling zich in de mondbodem bevinden. Ook kan er pijn optreden.

Andere oorzaken

Een knobbeltje onder de tong kan verschillende oorzaken hebben. Naast de genoemde oorzaken zoals speekselklierontsteking, speekselsteen, speekselkliercyste en speekselklierkanker, zijn er nog andere mogelijke oorzaken:

• Lipoom: Een goedaardige vetweefselgezwel die zich ook onder de tong kan vormen. Een lipoom komt echter zelden in de mond voor.
• Lymfklierzwelling: Lymfeklieren zijn kleine, boonvormige klieren die lymfevocht filteren wanneer dit er doorheen stroomt. Ontstoken of gezwollen lymfeklieren kunnen zich ook onder de tong voordoen.
• Trauma of verwonding: Een verwonding of beet in de tong kan zwelling of een knobbeltje veroorzaken.
• Mondkanker: Naast speekselklierkanker kunnen ook andere vormen van mondkanker zich als een knobbeltje onder de tong manifesteren.
• Mondzweer: Een zweer of ulceratie kan zich ontwikkelen en aanvoelen als een knobbeltje. Deze dient onderscheiden te worden van een afte.
• Aften: Dit zijn blaasjes of zweertjes van het mondslijmvlies.
• Torus mandibularis: Een goedaardige botuitstulping aan de binnenkant van de onderkaak die soms dichtbij of onder de tong kan voorkomen.
• Fibroom: Een goedaardige bindweefseltumor die als een knobbeltje kan verschijnen. In de mond gaat het vaak om een zogeheten bijtfibroom.
• Infectie: Bacteriële of virale infecties in de mond kunnen leiden tot zwelling en knobbeltjes.

Huisarts raadplegen

Als je een bultje of knobbel onder je tong opmerkt, hoeft je niet in paniek te raken. In de regel is de oorzaak een ontsteking van de speekselklieren. Dit wordt vaak geassocieerd met koorts en aanhoudende pijn. De oorzaak ligt in veel gevallen in een te zwak immuunsysteem. Een gebrek aan mondhygiëne kan ook de vorming van een knobbeltje onder de tong bewerkstelligen. Toch hoef je niet meteen naar de huisarts. Het is belangrijk om in dat geval aandacht te besteden aan een strikte mondhygiëne. Bovendien kunnen ontstekingsremmende stoffen, zoals kamille, helpen. Op deze manier wordt de ontsteking effectief verlicht en wordt pijn geremd. Indien je na vier tot zes dagen geen verbetering opmerkt, is het verstandig een arts te raadplegen. Alleen dan kunnen ernstige ziekten worden uitgesloten of vroegtijdig worden onderzocht en behandeld. In zeldzame gevallen blijkt een bultje onder de tong een tumor te zijn. Deze zal chirurgisch worden verwijderd en vervolgens worden behandeld met radiotherapie (bestraling).

Onderzoek en diagnose

Als er een knobbeltje onder de tong optreedt, moet de oorzaak worden opgehelderd door een arts. In een vraaggesprek met de arts wordt gevraagd naar je klachten. Daarnaast zal de arts je medische geschiedenis in ogenschouw nemen. Lichamelijk onderzoek bestaat dan vaak uit palpatie van het getroffen gebied. Bovendien kan een röntgenfoto verdere informatie verschaffen. Afhankelijk van de vermoedelijke oorzaak kan ook een weefselmonster worden genomen. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer de arts een tumor vermoedt. Een laboratoriumonderzoek van het geëxtraheerde weefselmonster helpt om de oorzaak te bepalen.

Complicaties van een bultje onder de tong

Speekselklierontsteking kan ernstige pijn veroorzaken als gevolg van zwelling en migrerende bacteriën, wat het moeilijk kan maken om te eten, kauwen en slikken. Als een maligniteit of een tumor onder de tong wordt aangetroffen, is onmiddellijke behandeling essentieel om verdere complicaties te minimaliseren. Als de tumor te laat wordt gedetecteerd of niet wordt behandeld, kan dit op den duur levensbedreigend zijn. De kanker blijft ongehinderd groeien en beïnvloedt het omliggende weefsel. Zodra de kanker zo ver gevorderd is dat de keelholte wordt aangetast, wordt niet alleen voedselinname bemoeilijk, maar kunnen ook spraakstoornissen optreden en kan de ademhaling op een gegeven moment niet langer mogelijk zijn waardoor verstikking dreigt.

Behandeling van een knobbel onder de tong

Om het knobbeltje onder de tong goed te kunnen behandelen, is het belangrijk dat de juiste oorzaak wordt geïdentificeerd. Alleen dan kunnen passende maatregelen worden genomen om ervoor te zorgen dat de symptomen verdwijnen. Als er sprake is van een speekselklierontsteking, moet ook de oorzaak worden vastgesteld die de ontsteking heeft veroorzaakt. Als bacteriën het bultje hebben veroorzaakt, zal de arts mogelijk eerst antibiotica en pijnstillers voorschrijven. Bovendien heeft strikte mondhygiëne een positief effect op het verloop van de ziekte. Sommige patiënten wordt ook geadviseerd om met mate suikervrije kauwgom of snoep te consumeren. Deze stimuleren de speekselproductie.

Speekselstenen zijn niet alleen een op zichzelf staand probleem, maar ze kunnen ook verantwoordelijk worden gehouden voor ontsteking van de speekselklieren. Als dit het geval is, moet de steen zelf eerst worden behandeld. Voor kleinere stenen die de speekseluitgang blokkeren kan een massage al helpen om ze los te krijgen. Als de steen zich echter in het achterste gedeelte van de speekselklier bevindt of een bepaalde grootte heeft, kan deze verwijderd wordt middels ultrasone vergruizing (middels schokgolven) van speekselstenen (lithotripsie) waarna speekselstenen in stukjes uiteenvallen en via de speekselstroom naar buiten worden getransporteerd. Als onderdeel van deze behandeling kan de speekselproductie worden gestimuleerd met bijvoorbeeld zure sappen.

Een tumor wordt vaak eerst operatief verwijderd en vervolgens behandeld met radiotherapie.

Prognose

Een knobbeltje onder de tong wordt meestal veroorzaakt door een bacteriële infectie. Het is bij niet-behandeling moeilijk om prognose te geven, omdat het verloop van de ziekte bij niet-behandeling aanzienlijk moeilijker en ingewikkelder is. Als de getroffen persoon echter besluit om de knobbel onder de tong te behandelen, kan een snelle en volledige genezing worden verwacht. Als je aandacht besteedt aan een strikte mondhygiëne, kun je na slechts enkele dagen een aanzienlijke verbetering verwachten. De zwelling onder de tong zal vervagen en de pijn zal verminderen. Als je echter afziet van behandeling door een arts, dan is de prognose ongunstiger. Een open wond kan zich zeer snel ontwikkelen uit de knobbel onder de tong, zodat deze in het ergste geval zelfs tot verdere infectie kan leiden. Bacteriën voeden zichzelf in deze open wond en dit kan leiden tot de vorming van pus. Degenen die hun toevlucht nemen tot een behandeling, kunnen rekenen op een aangenamer ziekteverloop.

Preventie

Een bultje of knobbeltje onder de tong kan nooit helemaal worden voorkomen. Het is in ieder geval belangrijk dat je voldoende (water) drinkt. Dit zorgt voor een optimale speekselproductie. Ziekten zoals jicht of diabetes kunnen de ontwikkeling van speekselstenen bevorderen. Tegelijkertijd neemt de kans op ontsteking van de speekselklieren toe. Om het risico te verminderen is het belangrijk om deze aandoening onder controle te houden.