Jicht: symptomen, oorzaak, behandeling en voeding/dieet

Jicht: symptomen, oorzaak, behandeling en voeding/dieet Jicht symptomen bestaan uit een dik, rood en warm worden van het aangedane gewricht. Jicht is een acute en pijnlijke ontsteking in een gewricht, vaak in de grote teen of voet, maar jicht kan ook voorkomen in andere gewrichten zoals voet, enkel, knie, pols en elleboog. Binnen één tot drie weken geneest de ontsteking. Na een tijdje kan weer een nieuwe aanval ontstaan. Bij meer dan drie jichtaanvallen per jaar, wordt gesproken van chronische jicht. In deze fase kun je ook last krijgen van jichtknobbeltjes. Jicht is een reumatische aandoening. Jicht komt vooral voor bij mannen, van wie de meeste hun eerste aanval krijgen tussen hun veertigste en hun vijftigste levensjaar. Vrouwen krijgen er vaak na de overgang last van. Behandeling van jicht kan met medicijnen. Ook aanpassingen in de leefstijl en voeding kunnen helpen bij jicht.
Jicht in voet (grote teen) / Bron: Manu5, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)Jicht in voet (grote teen) / Bron: Manu5, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)

Jicht: acute ontsteking van gewrichten

Jicht (artritis urica) is een acute ontsteking van gewrichten (gewichtsontsteking), van meestal het basisgewricht van de grote teen. Binnen één tot drie weken geneest de ontsteking. Na een tijdje kan weer een nieuwe aanval ontstaan. Bij meer dan drie jichtaanvallen per jaar, wordt gesproken van chronische jicht.

Wat is jicht?
Jicht is een reumatische ziekte waarbij urinezuurkristallen neerslaan in de gewrichten. Dit komt doordat de stofwisseling in het lichaam niet goed verloopt, waardoor urinezuur zich ophoopt.

Oorzaak jicht

Jicht is een aandoening die wordt veroorzaakt doordat urinezuurkristallen uit het bloed neerslaan in gewrichten. Dit veroorzaakt een ontstekingsreactie in het gewricht. Urinezuur is een product van de stofwisseling, een afbraakproduct van DNA en eiwitten, en normaliter wordt het met de urine uitgescheiden. Mensen met jicht produceren of te veel urinezuur, of, en dat komt meer voor, hun lichaam heeft een probleem om het te verwijderen. Er zijn een aantal mogelijke gevolgen van deze ophoping van urinezuur in het lichaam: de ziekte manifesteert zich in gewrichten (jicht-artritis) of huid en nieren (uraatstenen). Jicht kan alleen optreden (primaire jicht) of kunnen worden geassocieerd met andere medische aandoeningen of medicijnen (secundaire jicht).

Overmatig alcoholgebruik kan jicht uitlokken / Bron: Istock.com/Csaba DeliOvermatig alcoholgebruik kan jicht uitlokken / Bron: Istock.com/Csaba Deli

Risicofactoren

De precieze oorzaak van jicht is nochtans onbekend. Er zijn wel een aantal factoren die de kans op jicht vergroten. Je hebt meer kans op het ontwikkelen jicht als je een hoge niveaus van urinezuur in je lichaam hebt. Factoren die het urinezuurniveau in je lichaam verhogen, zijn:

Voeding en dieet

Het eten van voeding met een hoog purinegehalte zoals vlees en vis, veroorzaken of verergeren jicht bij sommige personen. Vooral een dieet met veel orgaanvlees of rood vlees (eiwitten), is een risicofactor. Ook het drinken met vruchtensuiker gezoete dranken (fructose), bevordert een hoger niveau van urinezuur, waardoor het risico op jicht toeneemt. Alcoholgebruik, met name bier, verhoogt ook het risico van jicht.

Overgewicht of obesitas

Als je te zwaar bent en overgewicht hebt, produceert je lichaam meer urinezuur en hebben je nieren het moeilijk om urinezuur af te breken, waardoor het risico op jicht verhoogt.

Jicht / Bron: ThamKC/Shutterstock.comJicht / Bron: ThamKC/Shutterstock.com

Medische omstandigheden

Bepaalde ziekten en aandoeningen maken het meer waarschijnlijk dat je jicht zal ontwikkelen. Het gaat hierbij vooral om onbehandelde hoge bloeddruk en chronische aandoeningen zoals diabetes, metabool syndroom, hartaandoeningen en nierziekten.

Gebruik van bepaalde medicijnen

Jicht kan ook een bijwerking zijn van bepaalde medicijnen, zoals plastabletten.

Familiegeschiedenis van jicht

Erfelijke factoren kunnen een rol spelen bij het risico op jicht. Als andere leden van je gezin jicht hebben gehad, heb je meer kans om de ziekte te ontwikkelen.

Leeftijd en geslacht

Jicht komt vaker voor bij mannen, vooral omdat vrouwen vaak lagere urinezuurniveaus hebben. Na de menopauze hebben vrouwen echter vaak hetzelfde niveau als mannen. Mannen hebben meer kans om jicht eerder te ontwikkelen, vaak in de leeftijd van 30-50 jaar, terwijl vrouwen er vaak na de menopauze last van krijgen.

Recente operatie of trauma

Een recente chirurgische ingreep of trauma wordt geassocieerd met een verhoogd risico op het ontwikkelen jicht.

Blootstelling aan zware metalen

Blootstelling aan lood en andere zware metalen, zoals cadmium, vormen een risicofactor.

Symptomen jicht aan de voet / Bron: Cnick, PixabaySymptomen jicht aan de voet / Bron: Cnick, Pixabay

Symptomen jicht

Het eerste symptoom van jicht is het plotseling ontstaan van een warm, rood, gezwollen en pijnlijk gewricht (gewrichtspijn). De meest voorkomende plek waar jicht zich manifesteert is de grote teen, doch sommige patiënten hebben ook last van andere gewrichten als voet, enkel, knie, pols en elleboog. Bij sommige mensen is de acute pijn zo intens, dat de minste of geringste aanraking al hevige pijn veroorzaakt.

Verloop
Terwijl de pijn en zwelling volledig weg te gaan, komt jicht bijna altijd in hetzelfde gewricht of in een ander gewricht terug. Jicht kan mettertijd vaker optreden en langer duren. Terwijl bij de eerste aanvallen meestal sprake is van slechts een of twee gewrichten, kunnen in de loop der jaren meerdere gewrichten tegelijkertijd ontstoken raken. Regelmatig terugkerende jichtaanvallen kunnen tot gewrichtsbeschadiging leiden, maar ook tot nierbeschadiging aangezien urinezuurkristallen in de nieren en urinewegen kunnen neerslaan, in de vorm van nierstenen. Derhalve is vroegtijdig signalering en behandeling met medicijnen noodzakelijk.

Stadia van jicht

Jicht wordt vaak onderverdeeld in vier stadia of fasen:

FaseOmschrijving
Fase 1: Asymptomatische hyperurikemieAsymptomatisch betekent 'zonder symptomen'. In dit stadium heeft een persoon verhoogde niveaus van urinezuur in het bloed (hyperurikemie), maar geen andere symptomen. Een behandeling is gewoonlijk niet vereist. Het is advies is om ervoor te zorgen dat je de hoeveelheid purine in voedsel goed in de gaten houdt.
Fase 2: Acute Artritis JichtIn dit stadium worden er urinezuurkristallen gevormd in de gewrichten. Het immuunsysteem reageert daarop door witte bloedcellen erop los te laten die knappen door de puntige vorm van de kristallen, met als gevolg dat er eiwitten lekken uit deze cellen waardoor ontstekingen ontstaan met hevige pijn en zwelling van de gewrichten, die ook warm en zeer gevoelig zijn. Een acute aanval steekt vaak 's nachts de kop op en kan worden veroorzaakt door stressvolle gebeurtenissen, alcohol- of drugsgebruik, of de aanwezigheid van een andere ziekte. De aanvallen verdwijnen meestal binnen 3 tot 10 dagen, zelfs zonder behandeling en de volgende aanval treedt mogelijk maanden of zelfs jaren later op. Na verloop van tijd kunnen de aanvallen langer duren en komen ze ook vaker voor.
Fase 3: Terugkerende / interval jichtDit is de periode tussen de acute aanvallen in. In dit stadium heb je geen symptomen. Het kan een lange tijd duren voordat er weer een jichtaanval komt, maanden tot jaren.
Fase 4: Chronische Jichtknobbeltjes of gewrichtsknobbels (tophi)Dit is de meest invaliderende fase van jicht. Het ontwikkelt zich meestal over een langere periode, bijvoorbeeld tien jaar. In dit stadium kan de ziekte blijvende schade aan de aangetaste gewrichten veroorzaken. De jicht verspreid zich veelal naar verschillende gewrichten en er kunnen zich witte knobbels ontwikkelen onder de huid (tophi). Er is tevens een vergroot risico op het ontwikkelen van nierstenen en nierziekten. Met de juiste behandeling, komen de meeste mensen met jicht niet in dit chronische stadium terecht.

Complicaties

Mensen met jicht kunnen meer ernstige aandoeningen ontwikkelen, zoals:

Jicht / Bron: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)Jicht / Bron: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)

Terugkerende jicht

Sommige mensen krijgen nooit meer last van een jichtaanval, terwijl anderen kunnen meerdere malen per jaar overvallen worden door een jichtaanval. Medicijnen kunnen helpen voorkomen dat jichtaanvallen de kop opsteken bij mensen met terugkerende jicht. Onbehandelde jicht kan leiden tot erosie en vernietiging van een gewricht.

Jichtknobbeltjes (tophi)

Onbehandelde jicht kan afzettingen en ophopingen van uraatkristallen onder de huid veroorzaken, waardoor knobbeltjes ontstaan die bekend staan als 'tophi'. Tophi kunnen ontstaan op verschillende gebieden zoals je vingers, handen, voeten, ellebogen of achillespezen langs de ruggen van je enkels. Tophi zijn meestal niet pijnlijk, maar ze kunnen gezwollen en gevoelig zijn tijdens jichtaanvallen.

Nierstenen

Uraatkristallen kunnen zich verzamelen in de urinewegen van mensen met jicht, waardoor nierstenen ontstaan. Medicijnen kunnen helpen het risico op nierstenen te verminderen, evenals aanpassingen in je voeding.

CT-scan / Bron: IStock.com/Pavel LosevskyCT-scan / Bron: IStock.com/Pavel Losevsky

Diagnose en onderzoek

De arts kan verschillende onderzoeken doen om de diagnose te stellen:
  • Een gewrichtspunctie, waarbij via een naald wat gewrichtsvloeistof opgezogen word. (Afname van vocht uit een ontstoken gewricht, bijvoorbeeld van vocht in de knie.) Dit wordt onder de microscoop onderzocht op urinezuurkristallen;
  • Bloedonderzoek: bij jicht kan het urinezuur verhoogd zijn, alhoewel bij een aanval het urinezuur juist vaak verlaagd is. Bloedonderzoek is op zichzelf daarom niet voldoende om de diagnose te stellen;
  • Röntgenonderzoek kan nuttig zijn om andere oorzaken van gewrichtsontsteking uit te sluiten en om te bekijken of de jicht ook schade heeft veroorzaakt aan de gewrichten;
  • Echografie kan soms helpen om de diagnose te stellen; en
  • Een speciale CT scan (DECT scan) is soms nodig om de diagnose te kunnen stellen.

Differentiële diagnose
De volgende aandoeningen kunnen qua verschijningsvorm erg op jicht lijken:
  • cellulitis;
  • nefrolithiasis (de vorming van stenen in de nieren);
  • pseudojicht;
  • reumatoïde artritis; en
  • septische artritis.

Behandeling van jicht met medicijnen / Bron: Stevepb, PixabayBehandeling van jicht met medicijnen / Bron: Stevepb, Pixabay

Behandeling jicht

Gelukkig zijn er effectieve medicatie om jicht te behandelen. Bij een jichtaanval kunnen ontstekingsremmende middelen zoals diclofenac, naproxen of ibuprofen gebruikt worden. Als dat weinig soelaas biedt, dan kan zo nodig colchicine de pijn verminderen en de ontsteking remmen. Als 'ultimum remedium' kunnen corticosteroïden in het gewricht gespoten worden teneinde de ontsteking te remmen.

Chronische jicht
Bij drie aanvallen of meer per jaar spreekt men van chronische jicht en kan het het raadzaam zijn dagelijks en langdurig medicijnen te gebruiken die het urinezuurgehalte in het bloed verlagen, zoals allopurinol of probenicide.

Jichtaanvallen voorkomen

De patiënt kan een nieuwe jichtaanval voorkomen door de volgende leefregels in acht te nemen:
  • het tegengaan van overgewicht;
  • het vermijden van alcohol;
  • een gezonde, vetarm dieet met veel koolhydraten en weinig eiwitten zodat de urinezuurproductie wordt verminderd;
  • dagelijks ten minste twee liter water drinken, waarmee de afvoer van urinezuur uit het lichaam wordt bevorderd;
  • dagelijks voldoende bewegen;
  • medicijnen die aanvallen kunnen uitlokken zo nodig in overleg met de huisarts vervangen.

Bleekselderij goed tegen ontstekingen / Bron: Istock.com/LecicBleekselderij goed tegen ontstekingen / Bron: Istock.com/Lecic

Voeding en jicht

Bleekselderij

De bestanddelen in bleekselderij werken zeer goed tegen ontstekingen. De in selderij aanwezige stoffen polyacetyleen en luteoline zijn krachtige ontstekingsremmers. Als je last hebt van jicht, kan het eten van selderij of het drinken van selderijsap verlichting van de klachten bieden.

Vitamine C

Supplementen met vitamine C kunnen de niveaus van urinezuur in je bloed verlagen. Onderzoek wijst echter niet uit dat vitamine C de frequentie of de ernst van de jichtaanvallen beïnvloedt. Je kunt je vitamine C inname ook verhogen door het eten van meer groenten en fruit, vooral sinaasappelen.

Kersen

Kersen worden geassocieerd met lagere niveaus van urinezuur, evenals een verminderd aantal jichtaanvallen. Het eten van meer kersen en het drinken van kersenextract, is een goede aanvulling op de reguliere behandeling van jicht, maar bespreek het eerst met je arts.

Overige

Antijichtmiddel geassocieerd met lager risico hartaanval

Mensen die tegen de symptomen van jicht allopurinol —hetgeen de omzetting van purine naar urinezuur remt— gebruiken, hebben een relatief iets verlaagd risico op een hartinfarct ten opzichte van controlepatiënten die het middel niet slikken. Dat stellen Franse onderzoekers in Annals of the Rheumatic Diseases op basis van een grote case-controlstudie (2015;74:836-42).

Verband tussen jicht en diabetes type 2

Jichtpatiënten kampen ook vaak met diabetes type 2, zo blijkt uit een nieuw onderzoek dat gepubliceerd is in Britisch Medical Journal. Vooral bij vrouwelijk jichtpatiënten is het risico op diabetes groot. Ze hebben hier twee keer zoveel kans op, als vrouwen zonder deze gewrichtsontsteking. Jicht veroorzaakt geen diabetes. De duidelijke samenhang kan mogelijk verklaard worden door de gezamenlijke risicofactoren of de continue aanwezigheid van ontstekingen in het lichaam die met jicht gepaard gaan. (Bron: NU.nl, 8 oktober 2014)

Lees verder

© 2010 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Kersen tegen jichtKersen tegen jichtVeel mensen drinken kersensap of eten kersen voor de behandeling van jicht en behaalde daardoor verbazingwekkende result…
Jicht: symptomen, voeding en dieetJicht: symptomen, voeding en dieetJicht: jichtknobbel, gewrichten, urinezuur. Jicht ontstaat door een andere concentratie in het urinezuur. Jicht in een p…
Jicht: symptomen, diagnose en behandelingJicht: symptomen, diagnose en behandelingJicht is een aandoening waarbij gewrichtontstekingen ontstaan als gevolg van een verhoogde concentratie urinezuur in het…
Pijn in vingerkootjes of knokkels; oorzaak en behandelingPijn in vingerkootjes of knokkels; oorzaak en behandelingPijnlijke vingerkoortjes of pijn in de vinger gewrichten/knokkels komt veel voor. Pijnlijke knokkels of vingerkootjes ku…

Voedselallergie: Vormen, symptomen en behandelingHet aantal mensen met een voedselallergie neemt toe. Voedselallergieën kunnen tijdens je leven spontaan ontstaan en veel…
Vermijd de risico's op hartaandoeningen en vaatziektenVermijd de risico's op hartaandoeningen en vaatziektenDe risico's die tot hart- en vaatziekten leiden zijn wel bekend. Maar het is ook mogelijk die risico's in te delen op ba…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: istock.com/ThamKC
  • https://www.thuisarts.nl/jicht/ik-heb-jicht
  • http://www.gezondheidsplein.nl/aandoeningen/183/Jicht.html
  • http://www.consumed.nl/ziekten/4959/Jicht_verschijnselen
  • http://www.emedicinehealth.com
  • http://www.encyclo.nl/begrip/Urinezuur
  • http://www.mst.nl/laboratorium/Analyses/artritis.doc/
  • http://www.lzr.nl/%7B6033425f-eaa5-4fe8-99ef-6b4d406a1c5a%7D
  • http://nl.wikipedia.org/wiki/Jicht#Oorzaken.2C_diagnostiek_en_risicofactoren
  • http://mmc.server1.myxt.nl/rrc/patienten/reumatische_aandoeningen/reumatische_aandoeningen_f_p/jicht
  • Lucas Maillette de Buy Wenniger. Anti-jichtmiddel geassocieerd met lager risico hartinfarct. Ned Tijdschr Geneeskd. 2015;159:C2599
  • Afbeelding bron 1: Manu5, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)
  • Afbeelding bron 2: Istock.com/Csaba Deli
  • Afbeelding bron 3: ThamKC/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 4: Cnick, Pixabay
  • Afbeelding bron 5: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)
  • Afbeelding bron 6: IStock.com/Pavel Losevsky
  • Afbeelding bron 7: Stevepb, Pixabay
  • Afbeelding bron 8: Istock.com/Lecic
Reactie

Peter Jongbloed, 10-04-2013
Kan mijn jichtknobbel aan mijn grote teen verwijderd worden door een operatie? Reactie infoteur, 22-04-2013
Wanneer de jichtknobbel veel hinder veroorzaakt, kan deze chirurgisch verwijderd worden. U kunt dit bespreken met uw (huis)arts.

Tartuffel (2.972 artikelen)
Laatste update: 01-05-2023
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 19
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.