Kurkuma: gezondheidsvoordelen en bijwerkingen kurkuma

Kurkuma, ook bekend als Indiase saffraan, koenjit of geelwortel, is een specerij die vaak gebruikt in de Aziatische keuken. Het is ook een grote plant die groeit in Azië en Midden-Amerika. Kurkuma is gemaakt van de wortels van de plant. De felgele kleur van verwerkte kurkuma heeft veel culturen geïnspireerd om het als een kleurstof te gebruiken. Gemalen kurkuma is ook een belangrijk ingrediënt in kerriepoeder. Capsules, theeën, poeders en extracten zijn enkele van de kurkumaproducten die op de markt zijn gebracht. Curcumine is het actieve ingrediënt in kurkuma en het heeft krachtige eigenschappen. In de plantengeneeskunde wordt kurkuma aanbevolen voor verschillende gezondheidsdoeleinden, zoals chronische pijn en ontsteking. En vergeet de zwarte peper niet: dan neem je kurkuma beter op.

• Wat is kurkuma?
• Medicinale toepassingen
• Gezondheidsvoordelen van kurkuma
• Hooikoorts
• Depressie
• Hoog cholesterolgehalte
• Artrose
• Jeuk
• Remt ontstekingen
• Huid
• Zelf kurkumathee maken
• Bijwerkingen van kurkuma
• Maagklachten
• Zwangerschap en borstvoeding
• Problemen met de galblaas
• Vertragen van de bloedstolling
• Reflux
• Onvruchtbaarheid
• IJzertekort
• Interacties

Wat is kurkuma?

Kurkuma is een specerij die afkomstig is van de kurkumaplant. Het kruid wordt vaak gebruikt in Aziatische gerechten. Kurkuma is bijvoorbeeld een belangrijk ingrediënt in curry. Kurkuma is mild bitter van smaak en wordt vaak gebruikt om kerriepoeders, mosterd, boter en kazen te aromatiseren of te kleuren. Maar de wortel van kurkuma wordt ook veel gebruikt om medicijnen van te maken. Het bevat een geelgekleurde chemische stof curcumine (een gele kleurstof), die vaak wordt gebruikt om voedsel en cosmetica in te kleuren.

Medicinale toepassingen

Kurkuma wordt gebruikt als natuurlijk geneesmiddel voor artritis, brandend maagzuur (dyspepsie), gewrichtspijn, maagpijn, de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa (inflammatoire darmziekten), diarree, gasvorming en winderigheid, opgeblazen gevoel, verlies van eetlust, geelzucht, leverproblemen, Helicobacter pylori (H. pylori) infectie, maagzweren, prikkelbare darm syndroom (PDS), galblaasaandoeningen, een hoog cholesterolgehalte, een huidaandoening genaamd lichen planus, huidontsteking door bestraling en vermoeidheid of lusteloosheid.

Kurkuma wordt ook gebruikt ter behandeling van hoofdpijn, bronchitis, verkoudheid, longontsteking, hooikoorts, fibromyalgie, lepra, koorts, menstruatieproblemen, jeukende huid, herstel na een operatie en bij (bepaalde vormen van) kanker. Andere toepassingen van dit medicinale kruid zijn onder meer depressie, de ziekte van Alzheimer (een vorm van dementie), inwendige ontstekingen van het oog, diabetes, oedeem, wormen in de ontlasting, de auto-immuunziekte systemische lupus erythematosus (SLE), tuberculose (tbc), blaasontsteking (en andere urineweginfecties) en nierklachten.

Kurkuma kan ook op de huid worden aangebracht bij (alle vormen van) pijn, ringworm, verstuikingen en zwellingen, blauwe plekken, beten van een bloedzuiger, oogontstekingen, acne, inflammatoire huidaandoeningen en huidzweren, pijn in de mond, geïnfecteerde wonden en tandvleesaandoeningen.

Gezondheidsvoordelen van kurkuma

Hooikoorts

Het nemen van curcumine, een natuurlijke chemische stof die wordt aangetroffen in kurkuma, lijkt symptomen van hooikoorts zoals niezen, jeuk, loopneus en verstopte neus te verminderen.

Depressie

De inname van curcumine, een chemische stof die voorkomt in kurkuma, kan de symptomen van een depressie verminderen bij mensen die al een antidepressivum gebruiken.

Hoog cholesterolgehalte

Kurkuma geeft lagere niveaus van bloedvetten genaamd triglyceriden. De effecten van kurkuma op het cholesterolgehalte zijn evenwel tegenstrijdig. Er zijn veel verschillende kurkumaproducten beschikbaar. Het is niet bekend welke het beste werkt bij een te hoog cholesterolgehalte.

Artrose

Het nemen van kurkuma-extracten, alleen of in combinatie met andere kruideningrediënten, kan pijn verminderen en de functie verbeteren bij mensen met artrose in de knie. Bij sommige onderzoeken werkte kurkuma net zo goed als ibuprofen voor het verminderen van pijn als gevolg van artrose. Maar het lijkt niet zo goed te werken als diclofenac voor het verlichten van pijn en het verbeteren van de fysieke functie bij mensen met artrose.

Jeuk

Het driemaal daags gedurende 8 weken kurkuma innemen via de mond vermindert jeuk bij mensen met een langdurige nierziekte.

Remt ontstekingen

Misschien wel het meest krachtige aspect van curcumine is het vermogen om ontstekingen te remmen. Het tijdschrift Oncogene publiceerde de resultaten van een onderzoek dat verschillende ontstekingsremmende stoffen onderzocht en beoordeelde. Het concludeerde dat aspirine en ibuprofen, twee van de meest voorkomende NSAID's (niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen), het minst effectief zijn, terwijl curcumine een van de meest effectieve anti-inflammatoire ontstekingsstoffen in de wereld is.[1]

Huid

De voordelen van kurkuma omvatten ontstekingsremmende en antioxiderende eigenschappen die effectief zijn gebleken bij de behandeling van meerdere huidaandoeningen. De voordelen van kurkuma voor de huid bestaan onder meer uit het verhogen van de glans van de huid, het versnellen van wondgenezing, het kalmeren van de poriën om acne en littekens als gevolg van acne te verminderen en het onder controle brengen opflakkeringen van psoriasis, een chronische huidziekte.

Zelf kurkumathee maken

Kurkumathee kan worden bereid uit puur kurkumapoeder of geraspte of gemalen, gedroogde kurkuma. Gefermenteerde kurkumapreparaten, gewoonlijk verkocht als theeproducten, claimen over hogere concentraties biologisch beschikbare of absorbeerbare curcumine te beschikken.

De stappen voor het maken van kurkuma-thee zijn:

• kook 4 kopjes water
• voeg 1 tot 2 theelepels gemalen, geraspte of gepoederde kurkuma toe aan het water dat net van de kook af is en roer door
• zeef de thee (indien nodig) en laat deze 5 minuten afkoelen

Veel mensen stoppen extra ingrediënten in hun kurkumathee om de smaak te verbeteren of te helpen bij de opname ervan. Veel voorkomende additieven zijn onder meer:

• Honing, om de thee te zoeten en het mengsel meer antimicrobiële eigenschappen te geven.
• Volle melk, room, amandelmelk of kokosmelk wat helpt bij de absorptie, omdat curcumine gezonde vetten vereist om goed op te lossen.
• Zwarte peper, die piperine bevat, een chemische stof waarvan bekend is dat deze de absorptie van curcumine helpt bevorderen, en die een kruidensmaak aan de thee geeft.
• Citroen, limoen of gember, om antioxiderende en antimicrobiële eigenschappen aan het mengsel toe te voegen en de smaak te verbeteren.

Je kunt ook kant-en-klare kurkuma-thee kopen.

Bijwerkingen van kurkuma

Maagklachten

Kurkuma kan gevaarlijk zijn voor de gezondheid als het (in grote hoeveelheden) via de mond wordt ingenomen of gedurende 8 maanden of langer op de huid wordt aangebracht. Kurkuma veroorzaakt meestal geen belangrijke bijwerkingen, maar sommige mensen kunnen last krijgen van maagklachten, misselijkheid, duizeligheid of diarree.

Er wordt in de literatuur gewag gemaakt van een persoon die zeer hoge hoeveelheden kurkuma nam, meer dan 1500 mg tweemaal daags, en een gevaarlijk abnormaal hartritme ontwikkelde. Het is echter onduidelijk of kurkuma de werkelijke oorzaak van deze bijwerking was. Totdat er meer bekend is, kun je beter het nemen van te grote doses kurkuma vermijden.

Zwangerschap en borstvoeding

Tijdens de zwangerschap en tijdens het geven van borstvoeding kun je kurkuma eten in hoeveelheden die veel worden aangetroffen in voedsel. Je moet tijdens de zwangerschap geen kurkuma innemen in medicinale hoeveelheden. Het kan de baarmoeder stimuleren, waardoor de zwangerschap in gevaar komt.

Problemen met de galblaas

Kurkuma kan de problemen van de galblaas verergeren en daarom wordt afgeraden om kurkuma te nemen als je galstenen of een galwegobstructie hebt.

Vertragen van de bloedstolling

Het gebruik van kurkuma kan de bloedstolling vertragen, wat het risico op blauwe plekken en bloeding bij mensen met bloedstoornissen vergroot. Het kan tevens extra bloedingen veroorzaken tijdens en na de operatie. Stop ten minste twee weken voor een operatie met het gebruik van kurkuma.

Reflux

De inname van kurkuma kan bij mensen met gastro-oesofageale refluxziekte (GORZ) de klachten verergeren. Neem geen kurkuma als het de symptomen van reflux verergert.

Onvruchtbaarheid

Kurkuma kan de testosteronniveaus verlagen en de beweeglijkheid van het sperma verminderen wanneer het via de mond wordt ingenomen door mannen. Dit kan de vruchtbaarheid verminderen. Kurkuma moet met de nodige terughoudendheid worden gebruikt door mensen die proberen een baby te krijgen.

IJzertekort

Het nemen van kloeke hoeveelheden kurkuma kan de opname van ijzer belemmeren. Kurkuma moet met voorzichtigheid worden gebruikt bij mensen met ijzertekort.

Interacties

Medicijnen die de bloedstolling vertragen (anticoagulantia of bloedverdunners) interacteren met kurkuma. Kurkuma kan de bloedstolling vertragen en het innemen van kurkuma in combinatie met medicijnen die ook de bloedstolling vertragen, vergroot de kans op bloeduitstortingen en bloedingen.

Noten:

1. Takada Y1, Bhardwaj A, Potdar P, Aggarwal BB. Nonsteroidal anti-inflammatory agents differ in their ability to suppress NF-kappaB activation, inhibition of expression of cyclooxygenase-2 and cyclin D1, and abrogation of tumor cell proliferation. Oncogene. 2004 Dec 9;23(57):9247-58.

Lees verder

• Gezonde voeding: Tips en adviezen voor gezond eten en drinken (special)
• Gember: gezondheidsvoordelen en voedingswaarde van gember
• Knoflook: gezondheidsvoordelen en voedingswaarde knoflook