Zwarte peper: gezondheidsvoordelen en voedingsstoffen

Zwarte peper is een in de keuken gebruikte specerij. Peper groeit als bessen aan de zwartepeperplant of Piper nigrum. Peperbolletjes zijn de gedroogde bessen van de tropische peperplant. Zwarte peper is er ook in de gedroogde en gemalen vorm. De peperkorrels worden zwart en gerimpeld als ze gedroogd zijn. Zwarte peper wordt gekenmerkt door zijn zeer scherpe aroma. Of het nu gaat om witte, groene, rode of zwarte peper, ze komen allemaal van dezelfde plant, de peperplant (Piper nigrum). Afhankelijk van het tijdstip van oogsten en verdere verwerking, krijgen de peperkorrels dan hun specifieke kleur. Voor de zwarte peper worden de onrijpe, groene peperkorrels geoogst en een paar dagen opgeslagen. Daarna worden de korrels in de zon gedroogd. Witte en zwarte peper zijn de sterkste varianten en hebben het hoogste piperinegehalte, het stofje dat verantwoordelijk is voor de scherpe smaak.

• Wat is zwarte peper?
• Groei en bloei
• Oogst en bewerking
• Voorkomen van de zwarte peperplant
• Oorsprong en voorkomen
• Kweek
• Voedingsstoffen
• Toepassing van zwarte peper
• Specerij in de keuken
• Kruidengeneeskunde
• Bewaren van zwarte peper
• Waar helpt zwarte peper tegen?
• Gezondheidsvoordelen van zwarte peper
• Gunstig voor de spijsvertering
• Andere voordelen voor de gezondheid

Wat is zwarte peper?

Groei en bloei

Zwarte peperkomt van de klimplant Piper nigrum waaraan de groene, witte en zwarte peperkorrels groeien. Het komt oorspronkelijk uit de Zuid-Indiase staat Kerala. De meerjarige en groenblijvende slingerplant kan maximaal 15 meter hoog worden en groeit op bomen of hekjes. Als cultuurgewas wordt de plant evenwel op een hoogte van drie tot vier meter gehouden. Om peper goed te laten groeien, heeft het hoge temperaturen en veel vocht nodig; hij groeit in de schaduw. De plant heeft grote en hartvormige bladeren en kleine, onopvallende bloemen. Twee keer per jaar draagt de plant bessen van ongeveer 5 mm groot. De groene bessen groeien in trosjes van circa 12 cm lang.

Oogst en bewerking

Voor de peper worden de bessen van de tropische peperplant geoogst. De bessen worden vervolgens kort geblancheerd in heet water. Dit maakt ze schoon en beschadigt de cellen. Als gevolg daarvan gaat de peper fermenteren. De groene schil is nu zwart. De peper wordt uiteindelijk enkele dagen op een rieten mat uitgespreid en in de zon gedroogd. Zwarte peper heeft bloemige, fruitige en scherpe tonen. De scherpe smaak van zwarte peperkorrels ontstaat door het bestanddeel piperine, dat zich in de schil en in de bovenste laag van het zaad bevindt. Zwarte peper heeft verschillende toepassingen in de keuken.

Voorkomen van de zwarte peperplant

Oorsprong en voorkomen

Oorspronkelijk komt zwarte peper uit Zuid-India, maar het wordt nu in veel tropische regio's overal ter wereld geteeld, vooral in India, Indonesië, Sri Lanka, Thailand, Vietnam, Afrika en Brazilië. Zwarte peper is altijd een van de belangrijkste specerijen geweest. Zelfs anno 2024 is peper wereldwijd de meest verhandelde specerij. Elk jaar wordt er ongeveer 200.000 ton van verkocht. De peperplant gedijt het beste in een mengsel van aarde en zand. Het moet niet te voedingsrijk zijn en de je mag het alleen met regenwater begieten.

Kweek

In de natuur groeit peper als een klimplant. Daarvoor moet je een klimrek aanbrengen waar de plant ondersteuning kan vinden. Met optimale zorg kunnen de bessenachtige vruchten twee keer per jaar worden geoogst, in de lente en de herfst. De korrels moeten echter volledig rijp zijn. Voor het verkrijgen van zwarte peper worden de trossen geplukt zodra enige bessen rood beginnen te worden. Een volwassen peperplant brengt jaarlijks grofweg een paar pond peper op.

Voedingsstoffen

Piperine is de belangrijkste plantaardige stof in peperkorrels. Het stofje heeft veel voordelen voor de gezondheid. Piperine kan oxidatieve schade tegengaan door vrije radicalen weg te vangen en lipideperoxidatie (de oxidatieve afbraak van lipiden) te remmen. Ook werkt piperine op acute veranderingen in het ontstekingsproces. Andere ingrediënten van zwarte peper zijn flavonoïden, rhamnetin, kaempferol, quercetine en vette (plant)olie.

Toepassing van zwarte peper

Specerij in de keuken

Zwarte peper is wereldwijd populair als specerij. Het kruid verfijnt sauzen, soepen, vlees, vis, zeevruchten, wild en soms ook desserts. In het algemeen kan gesteld worden dat zwarte peper donkere en witte peper lichte gerechten kruid.

Kruidengeneeskunde

Voor het genezende effect worden bij voorkeur de groene, volgroeide vruchten in ongeschilde en gedroogde vorm gebruikt. Voor een zere keel en verkoudheid, is warme melk met honing en wat gemalen peper een probaat middel. Dit kan twee tot drie keer per dag worden gedronken. Een theelepel peper in een citroenblad- of pepermuntthee zorgt voor een aangename ontspanning in geval van obstipatie. Zwarte peper kan ook aan tal van voedingsmiddelen worden toegevoegd om te profiteren van de gunstige effecten ervan.

Bewaren van zwarte peper

Zwarte peper is in alle supermarkten verkrijgbaar, zowel gemalen als peperkorrels. Het aroma van gemalen peper vervliegt snel. Bovendien is de peper bijzonder gevoelig voor licht, omdat de UV-straling de piperine vernietigt. Daarom mag zwarte peper alleen worden gemalen als dat nodig is. Je kan daarom het beste peperkorrels gebruiken. Deze zijn vele maanden stabiel wanneer ze droog en luchtdicht bewaard blijven en tegen licht beschermd worden.

Waar helpt zwarte peper tegen?

In de plantengeneeskunde wordt zwarte peper gebruikt bij onder meer de volgende klachten:

• keelpijn
• verkoudheid
• obstipatie
• gebrek aan eetlust
• reumatische pijn
• hoesten
• koorts

Gezondheidsvoordelen van zwarte peper

Gunstig voor de spijsvertering

Zwarte peper stimuleert de eetlust. Wanneer je deze specerij dagelijks gebruikt heeft het een gunstige werking op de spijsvertering. Dit komt door twee mechanismen als gevolg van het stofje piperine op verschillende manieren bij het bevorderen van de spijsvertering.

• Het stimuleert de aanmaak van speeksel, waardoor al bij het kauwen meer spijsverteringsenzymen het voedsel helpen verteren.
• Bij regelmatige consumptie van zwarte peper gaat je lichaam ook meer maagzuur en gal aanmaken, wat je spijsvertering ten goede komt.

De bitterstoffen in peper hebben ook een positief effect op het metabolisme. De productie van nieuwe vetcellen wordt geremd. Daarom past zwarte peper ook in een dieet om gewicht te verliezen bij overgewicht of obesitas.

Andere voordelen voor de gezondheid

Zwarte peper helpt ook bij reumatische pijnen, krampen, spierspanning en verkoudheidssymptomen zoals keelpijn. Het verlicht hoest, bronchitis en koorts. De aanwezige endorfines, die in de volksmond ook 'gelukshormonen' worden genoemd, hebben een humeurverbeterend effect en kunnen een lichte depressie tegengaan. Zwarte peper zorgt dus voor een algemeen gevoel van welzijn. In de ayurvedische geneeskunde wordt zwarte peper ook gebruikt tegen winderigheid en aambeien. Ayurveda is een holistische geneeskunde, afkomstig uit het Indiase en het Zuid-Aziatische subcontinent.

Lees verder

• Geneeskrachtige planten en kruiden: soorten en toepassingen
• Cayennepeper: gezondheidsvoordelen en voedingsstoffen
• Kurkuma: gezondheidsvoordelen en bijwerkingen kurkuma
• Natuurlijke antibiotica: kruiden en voeding als antibioticum