Kenmerken en gebruik van kurkuma

Kurkuma wordt in Azië niet alleen in de keuken gebruikt, maar ook in de traditionele geneeskunde voorgeschreven om haar geneeskrachtige en ontstekingsremmende eigenschappen. De aanduiding kurkuma komt uit het Surinaams-Nederlands. Kurkuma is een specerij en wordt ook wel geelwortel of in het Indisch-Nederlands koenjit genoemd. Kurkuma wordt gemaakt van de wortels van de plant Curcuma Longa uit Zuidoost-Azië. Deze plant voelt zich het meest op zijn gemak bij temperaturen tussen de 20 en 30 ⁰C. Daarnaast gedijt de plant het best als er daarnaast voldoende regen valt. De Curcuma Longaplant is familie van de gemberplant. De meeste kurkuma wordt in India geoogst.

Vers gebruik en vervaardiging kurkumapoeder

De kurkumawortel kan vers gebruikt worden. Denk aan inleggen in zoetzuur, net zoals augurken. Als er kurkumapoeder van gemaakt wordt worden de wortels een half uur tot drie kwartier gekookt. Vervolgens wordt de massa gedroogd in ovens. Tenslotte wordt de massa gemalen. Het kurkumapoeder heeft dan een diepgele kleur. In de Aziatische keuken wordt kurkuma gebruikt als smaakmaker en kleurstof. Kurkuma of kurkumapoeder kun je als losse specerij kopen in de supermarkt.

Kurkuma als kleurmiddel: curcumine

Curcumine is de kleurstof die je uit kurkuma kunt verkrijgen. Deze gele kleur mag ook aan voedsel toegevoegd worden. Denk aan melkproducten (kaas), gebak en sinaasappelsap. Curcumine heeft E-nummer E100. Curcumine wordt ook nogal eens aan cosmetica toegevoegd. Ook wordt er inkt van kurkuma gemaakt.

Smaak en gebruik van kurkuma

Kurkuma heeft een aardse mosterdsmaak met een bittertje erin. Over het algemeen wordt kurkuma gebruikt in hartige gerechten. Maar daarnaast zijn er zoete gerechten waar kurkuma aan wordt toegevoegd. Kurkuma wordt aan veel gerechten toegevoegd. Van oudsher natuurlijk in de Aziatische keuken. Omdat kurkuma allerlei geneeskrachtige eigenschappen wordt toegedicht, wordt er ook met moderne recepten geëxperimenteerd.

Kurkuma in specerijenmixen

Kurkuma maakt ook vaak onderdeel uit van specerijenmixen. Denk aan kerrie (India), ras el hanout (Marokko), berbere (Ethiopië) en advieh (Perzië).

Kurkuma in hartige gerechten

• Khoresh uit Perzie (Iran): Khoresh is een algemene term voor stoofschotels. Khoresh wordt geserveerd met rijst. Er zijn veel varianten van deze Iraanse stoofschotels. Denk aan combinaties met aubergine, lamsbout, uien, kurkuma, tomatenpuree en verse tomaten.
• Curries uit India: Kerrie is een mix van ingrediënten, waar ook kurkuma in voorkomt. De gerechten die met dit mengsel gemaakt worden heten ook wel kerrie, currygerechten of curries. Eerst worden de uien met kerrie gebakken. Vervolgens dient de rest van de ingrediënten toegevoegd te worden. Denk hierbij aan kip, vlees of groenten.

Kurkuma in zoete gerechten

• Kurkuma latte: Anno 2018 is Kurkuma latte helemaal hot. Een andere naam is 'golden milk' of nog toepasselijker 'vloeibaar goud'. Dit drankje is een mengsel van kurkuma, melk (meestal op plantenbasis), wat zoet (honing, siroop) en kaneel.
• Sfouf: Sfouf is een Libanese cake met als belangrijkste ingrediënten griesmeel en amandelen. Verder wordt deze cake op smaak gebracht met kurkuma, suiker, eieren, bakpoeder, sesampasta, anijs en pijnboompitten. De ingrediënten worden in een kom gemixt en dan in een ingevette koekenpan gebakken.

Medische toepassingen van kurkuma

In Azië wordt kurkuma van oudsher gebruikt tegen een aantal kwalen. Curcumine in de Curcuma Longaplant is een natuurlijke anti-oxidant. Verder is curcuma volgens wetenschappelijke studies een ontstekingsremmer, werkt het tegen microben, kanker en Alzheimer. Ook beschermt curcumine het hart en het zenuwstelsel en heeft curcumine een antivirale werking [1].

Waarschuwing voor gebruik van kurkuma

In Azië wordt kurkuma als geneeskrachtig en met name als ontstekingsremmer beschouwd. Kurkuma wordt voorgeschreven als remedie tegen allerlei aandoeningen. Maar er is ook aangetoond dat kurkuma de werking van medicijnen kan beïnvloeden. Als je geelwortel of kerriemixen gewoon gebruikt om je eten te kruiden kan dat geen kwaad. Maar let echter op: op de site van het Voedingscentrum wordt gewaarschuwd voor een aantal kruidenpreparaten. Daar staat geelwortel ook bij. Dus als je kurkumacapsules of kurkumatabletten wilt gaan gebruiken kunnen er in combinatie met medicijnen ongewenste bijwerkingen optreden. Overleg dus altijd met je huisarts als je kruiden medicinaal wil gebruiken.