Quercetine: gezondheidsvoordelen en quercetine in voeding

Quercetine is een flavonoïde die voorkomt in bepaalde voedingsmiddelen en dat eigenschappen lijkt te hebben die lijken op oligomere proanthocyanidinen (OPC) uit druivenpitten. Dit zijn bioflavonoïden met een krachtige antioxidatieve en ontstekingsremmende activiteit. Quercetine heeft veel gezondheidsvoordelen. Het heeft positieve effecten op algemene ontstekingsparameters, allergische reacties, bloedcirculatie en bloeddruk, wondgenezing en diabetesgerelateerde schade. Polyfenolen en de subgroep van flavonoïden vormen een zeer grote groep onder de fytochemicaliën. Dit zijn stoffen die in bestanddelen van plantaardige voedingsmiddelen zitten. Er zijn ongeveer 5000 verschillende fytonutriënten bekend. Een daarvan is quercetine en het valt onder de subgroep van flavonen of gele plantenkleurstoffen.

• Quercetine zit in veel voedingsmiddelen
• Quercetine als antioxidant
• Quercetine in voeding
• Gezondheidsvoordelen van quercetine
• Verlichten van allergie zoals hooikoorts
• Ontstekingsremmende eigenschappen
• Bloeddrukverlagend effect
• Vermindert of voorkomt orgaanschade door diabetes
• Genezing van goedaardige zweren versnellen
• Chronische darmontsteking tegengaan
• Mogelijke effecten tegen kanker en prostaatklachten
• Bescherming tegen aderverkalking
• Bij reumatoïde artritis en artrose
• Quercetine beschermt tegen verkoudheid
• Positief effect op jicht
• Aanbevolen inname en dosering
• Overdosering en interacties
• Is een overdosis mogelijk met quercetine?
• Interacties tussen geneesmiddelen
• Pas op bij een nierziekte

Quercetine zit in veel voedingsmiddelen

Het wordt niet alleen aangetroffen in eikenschors of eikenbast en andere soorten boomschors, maar ook in tal van groenten- en fruitsoorten, evenals in kruiden en theeën. Met uien, boerenkool, broccoli, sperziebonen, appels, kweeperen, rode druiven, kersen, frambozen, bramen en bosbessen neem je relatief veel quercetine op. Dit geldt echter alleen als je de schillen van groenten en fruit niet voor consumptie verwijderd. Kweepeerschillen kunnen tot 180 milligram quercetine per kilogram bevatten. Binnenin de vrucht zijn slechts minimale hoeveelheden van het stofje te vinden. Bij uien is het zo dat de ringen direct onder de harde schil ongeveer 20 procent van de totale hoeveelheid quercetine bevat.

Quercetine als antioxidant

Quercetine is een natuurlijke antioxidant, een stof die het lichaam beschermt doordat het vrije radicalen weg vangt. Vrije radicalen zijn agressieve stoffen die schade kunnen geven aan cellen en weefsels. Quercetine kan zelfs pro-oxidatieve overgangsmetalen stabiliseren. Het is bekend dat metalen ook in verschillende mate worden blootgesteld aan oxidatie. Bij ijzer spreekt men bijvoorbeeld van roesten. Verschillende overgangsmetalen die ook in het organisme voorkomen en een groot aantal oxidatietoestanden kunnen aannemen, zijn echter nog gevoeliger. De speciale opstelling van de OH-groepen in quercetine zorgt ervoor dat er stabiele verbindingen ontstaan ​​in de vorm van metaalchelaatcomplexen. Chelaat duidt op een samenvoeging van metaalionen met een organische stof.

Een andere bijzondere eigenschap van quercetine is dat het geoxideerde stoffen zoals gebruikte vitamine C en E kan recyclen en ze zo hun antioxiderende kracht teruggeeft. Quercetin kan ook de oxidatie van het eiwitgehalte van LDL-cholesterol direct of via de regeneratie van vitamine E remmen. LDL-cholesterol is het zogenaamde slechte cholesterol. Hoe lager dit is, hoe beter.

Quercetine in voeding

Quercetine komt van nature voor in veel plantaardig voedsel, vooral in de buitenste laag of schil. Goede voedselbronnen van quercetine zijn onder meer:

• kappertjes
• paprika's (geel en groen)
• uien (rood en wit)
• sjalotten
• asperges
• kersen
• kardemom
• boekweit
• bieslook
• lavas
  Boerenkool / Bron: Rasbak, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
• knoflook
• mango
• tomaten
• rode appels
• rode druiven
• broccoli
• boerenkool
• rode bladsla
• bessen (alle soorten, zoals veenbessen, bosbessen en frambozen)
• thee (groene en zwarte thee)
• paardenbloem
• venkel
• zwarte peper

Merk op dat de hoeveelheid quercetine in voedingsmiddelen afhankelijk kan zijn van de omstandigheden waarin het voedsel is verbouwd. Biologische tomaten lijken bijvoorbeeld tot 79% meer quercetine te bevatten dan commercieel geteelde tomaten (38).

Gezondheidsvoordelen van quercetine

Quercetine heeft velerlei voordelen voor de gezondheid.

Verlichten van allergie zoals hooikoorts

Quercetine is een van de flavonoïden die worden gekenmerkt door anti-allergische activiteit. Dit komt doordat quercetine de zogenaamde histamine H1-receptor (H1R) remt. De H1R-waarden zijn verhoogd bij patiënten met allergische rhinitis. Dit is een soort neusverkoudheid die wordt veroorzaakt door overgevoeligheid (allergie) voor bepaalde stoffen. De ernst van allergiesymptomen neemt ook toe in verhouding tot de activiteit van de H1-receptor. Het spreekt dus voor zich dat remming van H1R gepaard gaat met verlichting van allergische symptomen, onder meer bij hooikoorts en huisstofmijtallergie. De aanbevolen dosering voor allergieën is dagelijks tussen 100 en 500 milligram quercetine.

Ontstekingsremmende eigenschappen

Quercetine verlaagt de niveaus van het weefselhormoon prostaglandine E2 en het vetzuurderivaat leukotrieen B4. Beide zijn stoffen die ontstekingsprocessen initiëren en zwelling, roodheid en pijn verhogen. Ze zijn ook in belangrijke mate betrokken bij het vrijkomen van inflammatoire mediatoren zoals histamine. Dit ontstekingsremmende effect van quercetine kan ook worden gezien in verband met de antiallergene effecten, omdat histamine hier ook bij betrokken is.

Bloeddrukverlagend effect

Ontstekingsremmende en antioxiderende eigenschappen betekent sowieso dat er preventief effect is tegen hart- en vaatziekten. Van quercetine is sinds de jaren negentig van de vorige eeuw bekend dat het de bloeddruk verlaagt. Naast de antioxiderende eigenschappen komt dit waarschijnlijk door de remming van bepaalde enzymen en de uitzetting van de vaten met verbeterde flexibiliteit/soepelheid. Binnen de natuurgeneeskunde wordt gewoonlijk een dosis van 250 tot 500 milligram gebruikt om hoge bloeddruk te verlagen.

Vermindert of voorkomt orgaanschade door diabetes

Schade aan de nieren, zenuwen en ogen (cataract of staar) zijn typische complicaties van diabetes. De reden hiervoor is sorbitolafzettingen, die een afname van de bloedstroom in de zenuw veroorzaakt en leidt tot chronische zuurstofgebrek wat gevolgen heeft voor de functies en structuur van zenuwvezels. Sorbitol wordt op zijn beurt gemaakt door aldose-reductase-enzymen in een conversieproces van glucose. Guercetine is echter geïdentificeerd als een veelbelovende remmer van aldose-reductase-enzymen naast kaempferol, een natuurlijke flavonol, een soort flavonoïde, die voorkomt in een verscheidenheid aan planten en plantaardig voedsel, waaronder boerenkool, bonen, thee, spinazie en broccoli.

Quercetine gaat de vorming van staar niet alleen tegen vanwege de aldose-reductase. Andere mechanismen van quercetine tegen cataract zijn onder meer de vermindering van oxidatieve stress, verouderingsversnellende eiwitreacties zonder invloed van enzymen en de remming van calpaïne-protease-enzymen in de ooglenzen. Daarom kan quercetine ook effectief zijn tegen leeftijdsgebonden cataract zonder diabetesachtergrond.

Genezing van goedaardige zweren versnellen

Effecten tegen zweren in verschillende delen van het lichaam kunnen verband houden met het remmende effect van quercetine op lipideperoxidatie. Zo kun je zweertjes van het mondslijmvlies of aften behandelen met een quercetinecrème of -mondwater. Ook kan quercetine helpen bij maagzweren, darmzweren en ontstekingszweren (colitis ulcerosa, een chronische ontsteking van het slijmvlies van de dikke darm).

Chronische darmontsteking tegengaan

Bij chronische inflammatoire darmaandoeningen, zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa, is ontsteking in de darm moeilijk onder controle te houden. Deze ontstekingen kunnen echter worden verlicht door quercetine en rutine. Ook rutine is een flavonoïde. Quercetine werkt in de dunne darm, terwijl rutine meer is geschikt voor ontstekingen in de dikke darm. Een dieet rijk aan groenten en fruit met 300 milligram flavonoïden (bijvoorbeeld quercetine en rutine) versterkt de darmbarrière verlicht ontstekingen.

Mogelijke effecten tegen kanker en prostaatklachten

Het is ook mogelijk dat quercetine een gunstig effect kan hebben op bepaalde kankercellen en chronische prostaatklachten. Op al deze gebieden staat het onderzoek anno 2024 nog in de kinderschoenen, dus daar valt nog weinig van te zeggen.

Bescherming tegen aderverkalking

Quercetine kan de ontwikkeling van atherosclerose of aderverkalking vertragen. Het beïnvloedt tegelijkertijd veel individuele processen: het verlicht ontstekingsprocessen en vertraagt ​​de verdikking van de aderwanden. Een andere belangrijke factor bij de ontwikkeling van aderverkalking is oxidatieve stress. Geoxideerd cholesterol zet zich af in de aderwanden en bevordert aderverkalking. Quercetine kan dit tegengaan omdat het als flavonoïde een bijzonder effectieve vrije-radicalenvanger is: het vertraagt ​​de oxidatie van cholesterol. Natuurartsen adviseren daarom 150 tot 500 milligram per dag als je het gebruikt ter bescherming van je bloedvaten.

Bij reumatoïde artritis en artrose

Gewrichtsontsteking bij reumatoïde artritis en artrose veroorzaakt veel pijn. Dit veroorzaakt ook oxidatieve stress en weefselschade als gevolg van de ontsteking. De ontstekingsremmende en antioxiderende effecten van quercetine kunnen hierbij werken. Het gebruik van quercetine bij reumatoïde artritis laat een verbetering zien van de symptomen en bloedwaarden als gedurende acht weken dagelijks 500 milligram quercetine wordt gebruikt. Bij artrose is quercetine succesvol: na drie maanden gebruik ervaar je minder pijn en kun je het aangedane gewricht beter bewegen. De dosering voor artrose is meestal maximaal 250 milligram en voor reumatoïde artritis tussen de 500 en 750 milligram quercetine per dag.

Quercetine beschermt tegen verkoudheid

Quercetine kan helpen bij het bestrijden van luchtweginfecties zoals verkoudheid. Quercetine dat het verloop van verkoudheid gunstig beïnvloeden. Tot 1.000 milligram quercetine per dag is volgens de natuurgeneeskunde nuttig voor de ondersteunende behandeling van verkoudheid.

Positief effect op jicht

Met de stofwisselingsziekte jicht vormen zich urinezuurkristallen in het gewricht, wat tot hevige pijn leidt. Quercetine kan de vorming van urinezuur verminderen. Voor jicht wordt binnen de natuurgeneeskunde vaak 500 milligram per dag geadviseerd.

Aanbevolen inname en dosering

Quercetine zit in heel veel voedsel, bijvoorbeeld bij uien of appels. Het is daarbij wel belangrijk dat appels ongeschild worden gegeten. Natuurartsen bevelen gewoonlijk quercetinepreparaten of -supplementen aan omdat ze een nauwkeurig gehalte aan actieve ingrediënten hebben. Afhankelijk van de ziekte liggen de doseringen tussen de 150 en 1.000 milligram per dag. Quercetine is verkrijgbaar in de vorm van poeder, capsules en tabletten. Door het bij een maaltijd in te nemen, wordt het door de maag beter verdragen. Het ondersteunt ook de opname in de darm: vetten helpen om quercetine beter in het bloed te krijgen. Er zijn anno 2024 nog geen onderzoeken naar de effectiviteit en mogelijke bijwerkingen voor kinderen onder de twaalf jaar of voor zwangere vrouwen. Uit voorzorg mogen kinderen en zwangere vrouwen geen quercetinesupplementen gebruiken.

Overdosering en interacties

Is een overdosis mogelijk met quercetine?

Quercetine is een voedingssupplement dat goed verdragen wordt en nauwelijks bijwerkingen heeft, zelfs niet bij hoge doses wanneer het binnen drie maanden wordt ingenomen. Hoofdpijn, misselijkheid of tintelingen in armen en benen werden af ​​en toe waargenomen bij langdurige doses van 1.000 milligram per dag.

Interacties tussen geneesmiddelen

Quercetine blokkeert een enzym (CYP3A4) dat medicatie in het lichaam afbreekt. Het is het belangrijkste enzym dat lichaamsvreemde stoffen in het lichaam omzet en de lever bevat het meeste van dit enzym. Quercetine heeft invloed op de effecten van verschillende medicijnen, omdat ze minder ontgift worden. Daarom is het bijzonder belangrijk om je huisarts of behandelend arts te informeren over je voornemen om quercetine te gaan gebruiken. Quercetine mag bijvoorbeeld niet worden ingenomen met:

• benzodiazepinen zoals Faustan, Valocordin, Diazepam, Stesolid of Valiquid
• calciumantagonisten (Norvasc, Amlovasc)
• Immunosuppressiva (Azafalk, Azaimun, Colinsan)
• Statines zoals Zocor, SimvaHEXAL
• Antibiotica zoals gyraseremmers (chinolonantibiotica), zoals Ciloxan of macrolide-antibiotica zoals Claromycin

Pas op bij een nierziekte

Quercetine niet mag worden ingenomen als de nierfunctie is aangetast. Mensen met een nieraandoening mogen daarom alleen quercetine-preparaten gebruiken onder medisch toezicht.

Lees verder

• Boekweit: gezondheidsvoordelen, voedingswaarde en toepassing
• Boerenkool: gezondheidsvoordelen, voedingswaarde en bereiden
• Kardemom: gezondheidsvoordelen, bijwerkingen en bronnen
• Natuurlijke ontstekingsremmers: ontstekingsremmende kruiden
• Zwarte peper: gezondheidsvoordelen en voedingsstoffen