Nierschade: symptomen chronische slecht werkende nieren

De nieren hebben als belangrijkste functie het verwijderen van afvalstoffen en van vocht uit het bloed. Wanneer deze boonvormige organen die hoog achter in de buiktholte liggen, achter het buikvlies, niet naar behoren werken, wordt gesproken van nierschade of nierfalen. Er zijn verschillende vormen van nierschade. Er wordt vaak een onderscheid gemaakt tussen acute en chronische nierschade (of nierziekte). Bij acute nierproblemen ontstaan de klachten in een relatief kort tijdsbestek: binnen een paar uren, dagen of weken. De klachten treden plotseling de kop op. Bij de chronische vorm functioneren de nieren al geruime tijd niet goed en is er sprake van een langzaam voortschrijdend proces. Dit wordt chronisch nierfalen genoemd en hierbij is er permanente schade aan het nierweefsel. Chronisch slecht werkende nieren zijn niet te genezen. Behandeling bestaat uit medicijnen, vaak gecombineerd met een zout- en eiwitarm dieet.

• Wat is chronische nierschade?
• Symptomen van chronische slecht werkende nieren
• Verschijnselen
• Aspecifieke symptomen
• Oorzaken van nierschade
• Risicofactoren
• Complicaties van schade aan de nieren
• Onderzoek en diagnose nierziekte
• Anamnese en lichamelijk onderzoek
• Vervolgonderzoek
• Nierschade behandelen
• Behandeling van de onderliggende aandoening(en)
• Neem medicijnen volgens voorschrift
• Een gezonde levensstijl
• Behandeling van nierziekte in het eindstadium

Wat is chronische nierschade?

Nierschade, ook wel nierfalen of nierinsufficiëntie genoemd, duidt op het geleidelijke verlies van de nierfunctie. Nierschade kan komen door acute nierproblemen of chronische nierproblemen. Bij chronisch nierfalen is er blijvende schade aan het nierweefsel. De nieren filteren afval en een overmaat aan vocht uit het bloed, die vervolgens in de vorm van urine worden uitgescheiden. Wanneer chronische nierziekte steeds verder voortschrijdt, kunnen zich gevaarlijke niveaus aan vloeistoffen, elektrolyten en afval in je lichaam opbouwen. In een vroeg stadium van chronische nierziekte kan je weinig symptomen hebben en merk je er vaak weinig van. Chronische nierziekte geeft wel duidelijk symptomen zodra je nierfunctie significant is aangetast. Behandeling van chronische nierziekte richt zich op het vertragen van de voortgang van de nierbeschadiging, meestal door de onderliggende oorzaak onder controle te krijgen. Chronische nierziekte kan zich in het eindstadium ontwikkelen tot nierfalen, dat zonder nierdialyse (het kunstmatige proces dat afvalstoffen, het teveel aan zouten en vocht uit het lichaam verwijdert) of een niertransplantatie fataal is.

Symptomen van chronische slecht werkende nieren

Verschijnselen

Bij een chronische nierziekte of chronische slecht werkende nieren, ontwikkelen de symptomen zich in de loop van de tijd als de nierschade steeds verder toeneemt. De symptomen kunnen bestaan uit onder meer:

• Misselijkheid en braken;
• Verlies van eetlust;
  Vermoeidheid als symptoom van slecht werkende nieren / Bron: Istock.com/dolgachov
• Vermoeidheid en gevoel van zwakte;
• Slaapproblemen;
• Veranderingen in hoeveel je urineert;
• Verminderde mentale fitheid;
• Spiertrekkingen en spierkrampen;
• Zwelling van voeten en enkels;
• Aanhoudende jeuk;
• Borstpijn, als vloeistof opbouwt rond de voering van het hart
• Kortademigheid door ophoping van vloeistof in de longen;
• Hoge bloeddruk die moeilijk onder controle te brengen is.

Aspecifieke symptomen

Symptomen van een nierziekte zijn vaak niet specifiek, waardoor ze ook door andere ziekten kunnen worden veroorzaakt. Omdat je nieren zich zeer aanpassen en in staat zijn om verloren of verminderde functies te compenseren, is de kans groot dat je pas last krijgt van symptomen nadat er onherstelbare schade is ontstaan. Je merkt lange tijd weinig tot niets van nierschade en nierziekte. Daardoor worden ze vaak (te) laat opgespoord.

Oorzaken van nierschade

Chronische nierproblemen treden op bij een ziekte of aandoening waarbij de nierfunctie vermindert, waardoor gedurende enkele maanden of jaren de nierfunctie steeds verder achteruitgaat. Ziekten en aandoeningen die chronische nierziekte veroorzaken, zijn diabetes type 1 of type 2, hoge bloeddruk, glomerulonefritis (nierfilterontsteking), tubulo-interstitiële nefritis (een ontsteking waarbij de niertubuli en het omliggende weefsel zijn aangedaan), polycystische nieren (waarbij zich in één of (meestal) beide nieren vele cysten vormen), en langdurige obstructie van de urinewegen door bijvoorbeeld een vergrote prostaat, nierstenen en sommige vormen van kanker. Ook kan vesico-ureterale reflux, waarbij urine terugstroomt van blaas naar nier, voor klachten zorgen. Tot slot kan een recidiverende nierbekkenontsteking, ook wel pyelonefritis genoemd, op termijn nierschade veroorzaken.

Risicofactoren

Factoren die het risico op chronische nierziekte kunnen verhogen, zijn:

• Diabetes;
• Hoge bloeddruk;
• Hart- en vaatziekten;
• Roken;
• Zwaarlijvigheid of overgewicht;
• Familiegeschiedenis van nierziekte;
• Abnormale nierstructuur; en
• Oudere leeftijd.

Complicaties van schade aan de nieren

Een chronische nierziekte kan van invloed zijn op bijna elk deel van je lichaam. Mogelijke complicaties kunnen bestaan uit:

• Vochtretentie (het vasthouden van vocht), wat kan leiden tot zwelling in je armen en benen, hoge bloeddruk of vloeistof in je longen (longoedeem);
• Een plotselinge stijging van het kaliumgehalte in je bloed (hyperkaliëmie), wat van invloed kan zijn op het functioneren van je hart en levensbedreigend kan zijn;
• Hart- en vaatziekten;
• Zwakke botten en een verhoogd risico op botbreuken;
• Anemie of bloedarmoede;
• Verminderd libido, erectiestoornissen of verminderde vruchtbaarheid;
• Schade aan het centraal zenuwstelsel, wat kan leiden tot concentratiestoornissen, persoonlijkheidsveranderingen of epileptische aanvallen;
• Verminderde werking van het immuunsysteem, waardoor je meer kwetsbaar bent voor infecties;
• Pericarditis, een ontsteking van het hartzakje;
• Zwangerschapscomplicaties die risico's voor de moeder en het ongeboren kind met zich meebrengen;
• Irreversibele schade aan je nieren, waardoor nierdialyse of niertransplantatie nodig is om te overleven.

Onderzoek en diagnose nierziekte

Anamnese en lichamelijk onderzoek

De eerste stap voor het stellen van de diagnose, is een vraaggesprek met de arts (anamnese), waarbij ook je medische voorgeschiedenis in ogenschouw genomen wordt. Ook zal de arts vragen stellen over je familiegeschiedenis. De arts kan onder meer vragen stellen of je bekend bent met hoge bloeddruk, of je medicijnen hebt genomen die de nierfunctie kunnen beïnvloeden, of je veranderingen in je urinegewoonten hebt opgemerkt en of je familieleden met een nierziekte hebt. Vervolgens voert de arts een lichamelijk onderzoek uit, waarbij hij tevens controleert op tekenen van problemen met je hart en bloedvaten en hij voert een neurologisch onderzoek uit.

Vervolgonderzoek

Voor de diagnose nierziekte kan vervolgonderzoek nodig zijn, zoals:

• Bloedonderzoek / nierfunctietests: een groep laboratoriumtests waarmee problemen of stoornissen in de nieren worden opgespoord.
  Urineonderzoek in het ziekenhuis / Bron: Angellodeco/Shutterstock
• Urineonderzoek: het analyseren van je urine om eventuele abnormaliteiten op te sporen die kunnen wijzen op chronisch nierfalen en kunnen helpen bij het identificeren van de oorzaak van de chronische nierziekte.
• Beeldvormend onderzoek: de arts kan echografie gebruiken om de structuur en grootte van je nieren te beoordelen. Ook ander beeldvormend onderzoek kan ingezet worden, zoals MRI of CT-scan.
• Een monster van nierweefsel kan weggenomen worden voor onderzoek. De arts kan een nierbiopsie aanraden om een ​​monster van het nierweefsel te verwijderen. Nierbiopsie wordt vaak verricht onder lokale verdoving door middel van een lange dunne naald die door je huid en in je nier wordt ingebracht. Het biopsiemonster wordt verzonden naar een laboratorium voor onderzoek onder de microscoop om te bepalen wat je nierprobleem veroorzaakt.

Nierschade behandelen

Het doel van de behandeling van een chronische nierziekte is om verdere schade aan je nieren te voorkomen of te vertragen. Een andere aandoening zoals diabetes of hoge bloeddruk veroorzaakt meestal nierziekte, dus is het belangrijk om de aandoening die je nierziekte veroorzaakt te identificeren en adequaat te behandelen. Het is ook belangrijk om ziekten te voorkomen en situaties te vermijden die nierbeschadiging kunnen veroorzaken of erger kunnen maken.

Behandeling van de onderliggende aandoening(en)

Het onder controle brengen van de ziekte die de nierbeschadiging veroorzaakt. Als je diabetes hebt, is het belangrijk om je bloedsuikerspiegel te controleren en te managen middels gezonde voeding, lichaamsbeweging en medicijnen. Een aanhoudend hoge bloedsuikerspiegel kan de bloedvaten in de nieren beschadigen. Als je hoge bloeddruk hebt, is het belangrijk om je bloeddruk onder controle te houden. Als andere aandoeningen of ziekten nierbeschadiging veroorzaken, zoals een obstructie in de urinewegen of langdurig gebruik van medicijnen die de nieren kunnen beschadigen, zal de arts samen met jou een behandelplan opstellen.

Neem medicijnen volgens voorschrift

Het kan soms lastig zijn om medicijnen volgens het voorschrift te gebruiken. Vooral bij middelen die problemen moeten voorkomen, zoals medicijnen die de bloeddruk verlagen, blijkt het lastig om je aan het voorschrift te houden. Je merkt er immers op korte termijn niets van als je je niet aan het voorschrift houdt. Toch is het belangrijk om therapietrouw te zijn om de onderliggende aandoening goed te behandelen.

Een gezonde levensstijl

Je kan zelf stappen zetten om je nierziekte te beheersen. Bijvoorbeeld door de volgende leefstijlveranderingen:

• Volg een dieet dat gezond is voor je nieren;
• Beweeg minstens 5 dagen per week een halfuur per dag;
• Gebruik geen stoffen die je nieren kunnen schaden, zoals alcohol, tabak of drugs. Zorg er ook voor dat je behandelend arts op de hoogte is van alle geneesmiddelen, medicijnen, supplementen en kruiden die je gebruikt.

Behandeling van nierziekte in het eindstadium

Als je nieren niet meer in staat zijn om alle afvalstoffen en vocht te verwijderen uit het bloed, en je nierfalen ontwikkelt, kan je op een gegeven ogenblik aangewezen zijn op nierdialyse of een niertransplantatie.

Lees verder

• Eiwit in de urine: oorzaken en symptomen van proteïnurie
• Nieren: functie, ligging, anatomie en werking van de nieren
• Nierfalen: symptomen en oorzaken van nierinsufficiëntie
• Nierpijn: oorzaken pijn aan de nieren, nierstreek en rugpijn
• Nierschade door diabetes: symptomen en gevolgen nefropathie