Okselpijn: Oorzaken en symptomen van pijn aan oksel(gebied)

Een oksel is één van de gevoeligste gebieden van het lichaam. Af en toe krijgt iemand te maken met okselpijn. Hierbij zijn één of beide oksels getroffen en de milde tot ernstige pijn komt plots of geleidelijk op. Diverse oorzaken zijn bekend van okselpijn. Meestal zijn deze goedaardig zoals angst, een huidinfectie of overbelasting. Maar af en toe is een pijnlijke oksel een symptoom van een ernstige aandoening. Diverse andere symptomen komen mogelijk tot stand bij het pijnlijke okselgebied. Soms zijn deze dermate ernstig, vervelend of pijnlijk dat het inschakelen van medische hulp noodzakelijk is. Meestal zijn enkele zelfzorgmaatregelen voldoende om okselpijn te voorkomen of behandelen, maar af en toe is medicatie of een andere medische behandeling toch noodzakelijk.

• Oorzaken okselpijn
• Allergenen en irriterende stoffen voor de huid
  
• Angst
• Borstvoeding
• Cysten
• Gezwollen lymfeklieren
• Gordelroos en het herpes zoster-virus
• Hidradenitis suppurativa
• Intertrigo
• Kanker
• Lipomen
• Lupus
• Maagzuur
• Ontstoken haarfollikel of ingegroeide haartjes
• Perifeer vaatlijden
• Psoriasis
• Reumatoïde artritis
• Spierpijn
• Suikerziekte (diabetes)
• Tattoo
• Tinea corporis (ringworm van het lichaam)
• Virale infecties
• Zwangerschap
• Andere oorzaken
• Ernstige symptomen bij pijn aan oksels
• Behandeling van pijn aan oksel
• Zelfzorg
• Professionele medische zorg
• Prognose is meestal goed
• Complicaties van pijnlijk okselgebied
• Abces
• Bacteriëmie

Oorzaken okselpijn

Meestal vormen milde aandoeningen of omgevingsfactoren zoals een verkoudheid, de griep, het gebruik van krukken, spierpijn en bacteriële infecties pijn in het okselgebied, maar af en toe is okselpijn een teken van ernstige infecties en immunologische aandoeningen, waaronder kanker en hiv. Bij ernstige pijn of okselpijn die interfereert met dagelijkse activiteiten, is het verstandig om een arts te raadplegen.

Allergenen en irriterende stoffen voor de huid

Veel deodoranten, antitranspiratiemiddelen, zepen, wasmiddelen en cosmetische producten bevatten allergenen. Dit zijn stoffen die de huid mogelijk irriteren waardoor een allergische reactie tot stand komt. Sommige irriterende stoffen en allergenen leiden tot allergische contactdermatitis, een aandoening waarbij roodheid en kleine blaren verschijnen. Irriterende contactdermatitis (huidontsteking door blootstelling aan stoffen) heeft roodheid, pijn, zwelling en warmte tot gevolg. De haren en huidschilfers van huisdieren (bijvoorbeeld huidschilfers van honden) en andere omgevingsfactoren brengen ook allergenen met zich mee die leiden tot een allergische reactie en soms ook pijn in de oksels.

Angst

Angst veroorzaakt bij een aantal mensen onderarmpijn in combinatie met trillen, zweten, een verhoogde hartslag (tachycardie) en irritatie. Soms is pijn onder rechteroksel hiervan het gevolg.

Borstvoeding

Het geven van borstvoeding resulteert in pijn in de borst maar ook in de oksel. Sommige vrouwen melden 'schietpijn' in de oksel tijdens de borstvoeding. Dit vloeit voornamelijk voort uit:

• de aanwezigheid van een infectie is zoals mastitis (gebruikelijk tijdens de borstvoeding)
• de borstgevoeligheid bij het produceren van meer melk dan de vrouw afgeeft
• een slechte borstvoeding (de borst mag niet naar beneden worden getrokken)

Cysten

Wanneer lichaamsvloeistoffen zich ophopen in de oksels, ontstaat een zwelling en pijn. Cysten (abnormaal gevormde holten in lichaam) geraken mogelijk besmet en dan vooral door Staphylococcus-bacteriën, die meestal op de huid leven.

Gezwollen lymfeklieren

Lymfeklieren zijn essentieel voor een effectieve immuunrespons van het lichaam. Ze weren vreemde materialen af en stimuleren daarnaast de vrijlating van immuuncellen, die op hun beurt de vreemde lichamen vernietigen en verwijderen. Wanneer iemand lijdt aan een bacteriële, schimmel-, of virale infectie, vullen de lymfeklieren zich met de binnendringende cellen waardoor de lymfeklieren gaan zwellen. Deze zwelling, in medische termen gekend als "lymfadenitis", veroorzaakt een ontsteking en pijn.

Oorzaken van gezwollen lymfeklieren zijn onder meer:

• een bovenste luchtweginfectie
• een keelontsteking
• een oorontsteking
• een tandinfectie
• een verkoudheid
• wonden en huidinfecties

Gordelroos en het herpes zoster-virus

Gordelroos is een infectieziekte die het gevolg is van het herpes zoster-virus. De aandoening kenmerkt zich door een pijnlijke, schilferende huiduitslag aan de oksels (okseluitslag) in combinatie met een brandend of tintelend gevoel in de oksel. De huiduitslag is meestal aanwezig op de borst, de rug en de onderarm.

Hidradenitis suppurativa

Hidradenitis suppurativa of acne inversa is een chronische huidaandoening waarbij een ontsteking van de zweetklieren en de haarfollikels ontstaat. Meestal heeft de patiënt eerst puistachtige knobbeltjes of blaasjes onder de oksels die daarna omgevormd worden tot cysten en puisten. Uiteindelijk barsten deze open waardoor tunnels onder de huid ontstaan. Een vroege medische verzorging en behandeling is nodig om lelijke littekens en mogelijke besmetting van het gebied te voorkomen.

Intertrigo

Intertrigo is een aandoening waarbij de huid ontstoken is. De huidziekte resulteert uit wrijving en vocht in de huidplooien. De patiënt presenteert zich bij deze aandoening met roodheid, pijn, een branderig gevoel. Soms kenmerkt de ziekte zich door een onaangename geur. Candida is een soort gist die mogelijk intertrigo tot stand brengt.

Kanker

De lymfeklieren in de oksel zwellen soms op of zijn pijnlijk wanneer een patiënt lijdt aan kanker of een behandeling krijgt voor kanker. De lymfeklieren in de oksels werken hierbij erg hard, waardoor een overbelasting ontstaat. De patiënt ervaart hierdoor aanhoudende lymfeknooppijn. Dit gebeurt voornamelijk bij borstkanker, lymfekanker, longkanker en het Pancoast-syndroom (vorm van longkanker met een longtoptumor). Lymfeknooppijn is vaak een bijwerking van kankerbehandelingen, zoals chemotherapie en/of radiotherapie (behandeling via bestraling) en/of chirurgie.

Kankers die vaak leiden tot okselpijn omvatten:

• een lymfoom of kanker van het lymfestelsel
• kanker die ontstaan is in een ander orgaan of lichaamsdeel en zich verspreid heeft naar de oksel
• leukemie en kanker van de bloedvormende weefsels, waaronder het lymfesysteem en beenmerg

Lipomen

Een goedaardig rubberachtig en beweeglijk gezwel van vetweefsel is gekend als een lipoom. De meeste lipomen zijn niet pijnlijk. Lipomen die snel groeien, veroorzaken mogelijk wel pijn doordat ze zenuwen of bloedvaten aantasten. Patiënten moeten bijgevolg bij de aanwezigheid van deze goedaardige okselgezwellen medische hulp inroepen.

Lupus

Systematische lupus erythematosus is een chronische auto-immuunaandoening. De ziekte veroorzaakt een ontsteking door het hele lichaam waaronder de lymfeklieren.

Maagzuur

Indigestie (maagklachten na het eten of drinken) (zure reflux), waarbij maagzuren terug naar de slokdarm vloeien, veroorzaakt mogelijk scherpe pijn op de borst die uitstraalt (uitstralingspijn) naar de oksel.

Ontstoken haarfollikel of ingegroeide haartjes

Wanneer enkele haarfollikels (haarzakjes) geïnfecteerd geraken, is sprake van folliculitis. Hierbij vormen zich rode, gezwollen bultjes die erg gevoelig zijn bij aanraking. Wanneer naburige haarzakjes geïnfecteerd raken, ontstaat een pijnlijke ontsteking van het onderliggende weefsel.

Perifeer vaatlijden

Bij perifeer vaatlijden (pijn en kramp aan been) vernauwen de kleine bloedvaten van de armen en benen, waardoor de zuurstoftoevoer naar de omringende weefsels belemmerd is. Zuurstofarme spieren en cellen sterven hierdoor stilaan af, wat gepaard gaat met scherpe pijnscheuten.

Psoriasis

Psoriasis is een auto-immuunziekte die ook de oksels aantast. Hierop verschijnen roodbruine huidplaques die bedekt zijn met een schilferende huiduitslag. De symptomen van psoriasis zijn voor de meeste patiënten doorgaans zeer vervelend en pijnlijk, vooral bij blootstelling aan wrijving en vocht.

Reumatoïde artritis

Reumatöide artritis is een chronische auto-immuunaandoening met een zwelling en ontsteking van inwendige weefsels van de gewrichten (gewrichtszwelling) en andere organen waaronder mogelijk de oksels.

Spierpijn

Het overmatig gebruiken van of letsel aan de borst- of armspieren leidt tot pijn in de oksel. De pectoralis is één van de grote spieren van de borstkas die loopt tot aan de schouders. Soms ontstaat schade aan deze spier door trek- of hefbewegingen of bij het sporten. Ook ontstaat mogelijk schade aan de coroacobrachialis (een spier in de bovenarm). Deze spier is nodig om gooi- en duwbewegingen te maken. De okselgebieden zijn hierdoor erg gevoelig.

Suikerziekte (diabetes)

Diabetes mellitus leidt tot neuropathie of zenuwbeschadiging als gevolg van brandende pijn in het getroffen lichaamsdeel. Diabetische neuropathie (zenuwschade door diabetes met pijn aan vele lichaamsdelen) komt vaak tot stand door onbehandelde en chronische diabetes.

Tattoo

Tijdens en na het plaatsen van een tattoo onder de oksel, heeft de patiënt mogelijk pijn. Deze pijn verdwijnt na verloop van tijd.

Tinea corporis (ringworm van het lichaam)

Tinea corporis (lichaamsschimmel) is een vaak voorkomende schimmelinfectie die de bovenste huidlaag voorziet van een rode, ringvormige huiduitslag. De oksel is vaak getroffen door dit type huiduitslag omdat de schimmel die de ziekte veroorzaakt, goed gedijt in warme gebieden. Ringwormschimmels gebruiken daarnaast de keratine in het okselhaar als voedsel. Ringwormuitslag is soms zeer pijnlijk. De schimmelinfectie leidt tot een ontstoken, jeukende (okseljeuk) en schilferende huid.

Virale infecties

Enkele infecties leiden tot 'saaie pijn' in de oksel. Dit gebeurt bij bijvoorbeeld volgende virale infecties:

• aids
• klierkoorts (virale infectie met keelpijn, gezwollen lymfeklieren, vermoeidheid en lichte koorts die vooral bij adolescenten en jongvolwassenen voorkomt)
• mazelen (virale infectieziekte die gepaard gaat met symptomen aan de ogen (oogbindvliesontsteking) en een huiduitslag)
• tyfus (bacteriële infectie door besmette insectenbeet)
• waterpokken (virale infectie met algemene symptomen en huiduitslag)

Deze pijn gaat mogelijk gepaard met andere symptomen zoals onder andere keelpijn, koorts en lichaamspijn.

Zwangerschap

Tijdens de vroege zwangerschap ervaren sommige vrouwen okselpijn in combinatie met borstpijn (gevoelige borsten). De okselpijn in de vroege zwangerschap is geassocieerd met hormonale veranderingen.

Andere oorzaken

Af en toe is okselpijn een symptoom van een zeldzame, ernstige aandoening zoals:

• de kattenkrabziekte (aandoening met huidletsels en gezwollen lymfeklieren)
• een aantal seksueel overdraagbare aandoeningen, zoals syfilis
• het afsterven van bindweefsel (bindweefseldegeneratie)
• HIV
• mastitis (borstweefselontsteking met pijn, een afscheiding, roodheid, zwelling, vergrote lymfeklieren en knobbeltjes in de oksel)
• schouderdislocatie
• sporotrichose (huidinfectie door schimmel met rode tot paarse bultjes op de huid)
• toxoplasmose (een virus dat zich in gebakken vlees en katuitwerpselen bevindt en de ogen en hersenen aantast)
• tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen)

Ernstige symptomen bij pijn aan oksels

Pijn aan de oksel gaat soms gepaard met ernstige symptomen. Deze klachten duiden vaak op een ernstigere aandoening. Ervaart de patiënt één of meer van deze tekenen, dan is het nodig om meteen een arts op te zoeken.

• ademhalings- en slikproblemen
• constipatie of veranderde stoelgang
• een ernstig branderig gevoel
• een ongebruikelijke ontsteking van de huid
• een zwelling van meerdere lymfeklieren in het lichaam, zoals in de lies, in het hoofd en in de hals
• gevoelloosheid of een tintelend gevoel in de armen
• gezwollen lymfeklieren die ten minste één of twee weken aanhoudt zonder bekende oorzaak
• harde knobbels in de okselregio of de lymfeklieren
• koorts en nachtelijk zweten
• onverklaarbaar gewichtsverlies
• onverklaarbare ernstige vermoeidheid
• pijn onder de rechteroksel die zich beweegt in de richting van de borst (mogelijk een teken van een hart- en vaataandoening)
• pijn op de borst
• problemen met het bewegingsbereik van de armen of vingers
• spierzwakte van de arm
• uiterst pijnlijk okselgebied of bij aanraking heel gevoelige lymfeklieren

Behandeling van pijn aan oksel

Wanneer de oorzaak van okselpijn gevonden is, is een passende behandeling nodig. Deze bestaat meestal uit zelfzorgmaatregelen maar soms is het pijnlijk okselgebied enkel medisch te behandelen met behulp van medicatie of een andere medische procedure.

Zelfzorg

Door enkele zelfzorgmaatregelen te treffen, is het mogelijk om okselpijn te voorkomen of effectief te behandelen.

• De oksel schoon houden voorkomt een infectie
• Een scheermes niet gebruiken bij het scheren (dit leidt tot verdere irritatie en veroorzaakt wondjes en snijwonden)
• Een warm kompres toepassen op de lymfeklierzwelling om de pijn te verzachten
• IJs toepassen vermindert spierpijn
• Irriterende stoffen (zepen, detergenten) en andere allergenen vermijden
• Loszittende kleding dragen zodat schuurplekken niet tot stand komen
• Massage bevordert de bloedsomloop en vermindert de zwelling
• Overmatige blootstelling aan heet water of warm weer voorkomt zweten (zweten is namelijk niet goed bij geïrriteerde en pijnlijke oksels omdat bacteriën hierdoor verder gaan groeien)
• Persoonlijke voorwerpen niet delen om bacteriële infecties te voorkomen
• Snelle lauwe baden en douches nemen in plaats van warme baden
• Vet en kruidig voedsel vermijden
• Vette crèmes gebruiken om een extreme droge huid en verwante huidaandoeningen te voorkomen (producten met glycerine of andere hydraterende eigenschappen zijn aanbevolen omdat deze de huid binnendringen)
• Voldoende rust nemen bij een infectie of ziekte
• Vrij verkrijgbare medicijnen zoals ibuprofen verminderen de ontsteking en de bijbehorende pijn

Professionele medische zorg

Enkele medicijnen verminderen de pijn in het okselgebied. Via topische (op de huid aangebrachte) corticosteroïden (sterke ontstekingsremmende medicijnen), antimycotica (geneesmiddelen tegen schimmelinfecties), antibiotica of medicinale crèmes behandelt de arts de onderliggende huidaandoening die okselpijn veroorzaakt. Okselpijn geassocieerd met kanker of kankerbehandelingen vereisen anti-inflammatoire geneesmiddelen (ontstekingsremmers) en pijnstillers. Verder behandelt de arts auto-immuunaandoeningen, waaronder lupus en reumatoïde artritis. Meestal vermindert de pijn aan het okselgebied wanneer de symptomen van deze ziekten onder controle zijn.

Prognose is meestal goed

De vooruitzichten van okselpijn zijn meestal goed, al treden bij een aantal ziekten die gepaard gaan met pijnlijke oksels, soms levensbedreigende complicaties op.

Complicaties van pijnlijk okselgebied

Vooral bij patiënten met een zwak immuunsysteem geraken de lymfeklieren besmet. Onbehandeld ontstaan matige tot ernstige complicaties waaronder abcesvorming en bacteriëmie.

Abces

In een niet eerder bestaande zakvormige holte bevindt zich pus met bacteriën. Abcesvorming gebeurt voornamelijk bij een overbelasting van een lymfeklier. Abcessen zijn mogelijk zeer pijnlijk. De arts zet een kuur met antibiotica in en voert het pus weg (drainage).

Bacteriëmie

Bij bacteriëmie ontstaat een infectie van de bloedbaan. Dit treedt voornamelijk op bij een onbehandelde bacteriële infectie van de lymfeklieren, waardoor sepsis (bloedvergiftiging) tot stand komt. Sepsis is levensbedreigend en vereist een ziekenhuisopname. Zonder de juiste behandeling leidt sepsis tot orgaanfalen en uiteindelijk de dood.

Lees verder

• Tinea axillaris: Ringworm (schimmelinfectie) in oksels
• Okselgezwellen: Oorzaken, symptomen en behandeling
• Uitslag op de oksel (huidirritatie): Oorzaken en symptomen
• Puistjes onder oksels: Oorzaken van bultjes onder onderarmen
• Gezwollen oksels: Oorzaken en behandeling van okselzwelling