Okselpijn: Oorzaken en symptomen van pijn aan oksel(gebied)

Een oksel is één van de gevoeligste gebieden van het lichaam. Af en toe kan iemand last krijgen van okselpijn. Dit kan één of beide oksels treffen, en de pijn kan mild tot ernstig zijn, en kan plotseling of geleidelijk ontstaan. Er zijn diverse oorzaken voor okselpijn. Meestal zijn deze oorzaken goedaardig, zoals angst, een huidinfectie of overbelasting. In sommige gevallen kan echter een pijnlijke oksel een symptoom zijn van een ernstige aandoening. Diverse andere symptomen kunnen zich voordoen bij een pijnlijke oksel, en soms zijn deze symptomen zodanig ernstig, vervelend of pijnlijk dat het noodzakelijk kan zijn om medische hulp in te schakelen. Meestal zijn enkele zelfzorgmaatregelen voldoende om okselpijn te voorkomen of te behandelen, maar in sommige gevallen is medicatie of een andere medische behandeling toch noodzakelijk.

• Oorzaken van okselpijn
• Allergenen en irriterende stoffen voor de huid
• Angst
• Borstvoeding
• Cysten
• Gezwollen lymfeklieren
• Gordelroos en het herpes zoster-virus
• Hidradenitis suppurativa
• Intertrigo
• Kanker
• Lipomen
• Lupus
• Maagzuur
• Medicatie
• Ontstoken haarfollikels of ingegroeide haartjes
• Perifeer vaatlijden
• Psoriasis
• Psychische aandoeningen
• Reumatoïde artritis
• Spierpijn
• Suikerziekte (diabetes)
• Tattoo
• Tinea corporis (ringworm van het lichaam)
• Trauma
• Virale infecties
• Zenuwpijn
• Zwangerschap
• Andere oorzaken
• Ernstige symptomen bij pijn aan de oksels
• Behandeling van pijn aan de oksel
• Zelfzorg
• Professionele medische zorg
• Prognose is meestal goed
• Complicaties van een pijnlijk okselgebied
• Abces
• Bacteriëmie

Oorzaken van okselpijn

Meestal worden milde aandoeningen of omgevingsfactoren zoals een verkoudheid, de griep, het gebruik van krukken, spierpijn en bacteriële infecties pijn in het okselgebied. Af en toe kan okselpijn echter wijzen op ernstige infecties en immunologische aandoeningen, waaronder kanker en hiv. Bij ernstige pijn of okselpijn die de dagelijkse activiteiten beïnvloedt, is het raadzaam om een arts te raadplegen.

Allergenen en irriterende stoffen voor de huid

Veel deodoranten, antitranspiratiemiddelen, zepen, wasmiddelen en cosmetische producten bevatten allergenen. Dit zijn stoffen die de huid mogelijk irriteren en een allergische reactie kunnen veroorzaken. Sommige irriterende stoffen en allergenen kunnen leiden tot allergische contactdermatitis, een aandoening waarbij roodheid en kleine blaren verschijnen. Irriterende contactdermatitis (huidontsteking door blootstelling aan stoffen) gaat gepaard met roodheid, pijn, zwelling en warmte. De haren en huidschilfers van huisdieren (bijvoorbeeld huidschilfers van honden) en andere omgevingsfactoren kunnen ook allergenen bevatten die een allergische reactie veroorzaken en soms ook pijn in de oksels.

Angst

Angst kan bij sommige mensen onderarmpijn veroorzaken, samen met symptomen zoals trillen, zweten, een verhoogde hartslag (tachycardie) en irritatie. Soms kan pijn onder de rechteroksel hiervan het gevolg zijn.

Borstvoeding

Het geven van borstvoeding kan zowel pijn in de borst als in de oksel veroorzaken. Sommige vrouwen melden 'schietpijn' in de oksel tijdens de borstvoeding. Dit kan voornamelijk het gevolg zijn van:

• de aanwezigheid van een infectie zoals mastitis (een aandoening die vaak voorkomt tijdens de borstvoeding)
• de borstgevoeligheid bij het produceren van meer melk dan de vrouw afgiftig
• een slechte borstvoedingstechniek (de borst mag niet naar beneden worden getrokken)

Cysten

Wanneer lichaamsvloeistoffen zich ophopen in de oksels, kan er een zwelling en pijn ontstaan. Cysten (abnormaal gevormde holten in het lichaam) kunnen besmet raken, vaak door Staphylococcus-bacteriën, die normaal gesproken op de huid leven.

Gezwollen lymfeklieren

Lymfeklieren zijn essentieel voor een effectieve immuunrespons van het lichaam. Ze weren vreemde materialen af en stimuleren de vrijlating van immuuncellen, die op hun beurt de vreemde lichamen vernietigen en verwijderen. Wanneer iemand lijdt aan een bacteriële, schimmel- of virale infectie, vullen de lymfeklieren zich met de binnendringende cellen, waardoor ze gaan zwellen. Deze zwelling, in medische termen aangeduid als "lymfadenitis", veroorzaakt een ontsteking en pijn.

Oorzaken van gezwollen lymfeklieren zijn onder meer:

• een bovenste luchtweginfectie
• een keelontsteking
• een oorontsteking
• een tandinfectie
• een verkoudheid
• wonden en huidinfecties

Gordelroos en het herpes zoster-virus

Gordelroos is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door het herpes zoster-virus. De aandoening kenmerkt zich door een pijnlijke, schilferende huiduitslag aan de oksels (okseluitslag) in combinatie met een brandend of tintelend gevoel in de oksel. De huiduitslag is meestal aanwezig op de borst, de rug en de onderarm.

Hidradenitis suppurativa

Hidradenitis suppurativa of acne inversa is een chronische huidaandoening waarbij een ontsteking van de zweetklieren en de haarfollikels optreedt. Meestal begint de aandoening met puistachtige knobbeltjes of blaasjes onder de oksels, die later uitgroeien tot cysten en puisten. Uiteindelijk barsten deze open, waardoor tunnels onder de huid ontstaan. Vroege medische verzorging en behandeling zijn nodig om lelijke littekens en mogelijke besmetting van het gebied te voorkomen.

Intertrigo

Intertrigo is een aandoening waarbij de huid ontstoken raakt door wrijving en vocht in de huidplooien. De patiënt kan symptomen ervaren zoals roodheid, pijn en een branderig gevoel. Soms gaat de aandoening gepaard met een onaangename geur. Candida, een soort gist, kan intertrigo veroorzaken.

Kanker

De lymfeklieren in de oksel kunnen opzwellen of pijnlijk aanvoelen wanneer een patiënt lijdt aan kanker of een behandeling krijgt voor kanker. De lymfeklieren in de oksels moeten hard werken, wat kan leiden tot overbelasting. Dit kan resulteren in aanhoudende lymfeknooppijn. Dit gebeurt voornamelijk bij borstkanker, lymfekanker, longkanker en het Pancoast-syndroom (een vorm van longkanker met een longtoptumor). Lymfeknooppijn kan ook een bijwerking zijn van kankerbehandelingen, zoals chemotherapie, radiotherapie (behandeling met bestraling) en/of chirurgie.

Kankers die vaak leiden tot okselpijn omvatten:

• een lymfoom of kanker van het lymfestelsel
• kanker die is ontstaan in een ander orgaan of lichaamsdeel en zich heeft verspreid naar de oksel
• leukemie en kanker van de bloedvormende weefsels, waaronder het lymfesysteem en het beenmerg

Lipomen

Een goedaardig, vetachtig gezwel dat onder de huid groeit en meestal geen symptomen veroorzaakt. In sommige gevallen kan een lipoom onder de oksel optreden en kan het pijnlijk worden.

Lupus

Systematische lupus erythematosus is een chronische auto-immuunaandoening die ontstekingen door het hele lichaam kan veroorzaken, waaronder in de lymfeklieren.

Maagzuur

Indigestie (maagklachten na het eten of drinken) (zure reflux), waarbij maagzuren terug naar de slokdarm vloeien, kan scherpe pijn op de borst veroorzaken die uitstraalt (uitstralingspijn) naar de oksel.

Medicatie

Bepaalde medicijnen, zoals chemotherapie en antidepressiva, kunnen okselpijn als bijwerking hebben.

Ontstoken haarfollikels of ingegroeide haartjes

Wanneer enkele haarfollikels (haarzakjes) geïnfecteerd raken, spreekt men van folliculitis. Dit leidt tot de vorming van rode, gezwollen bultjes die zeer gevoelig zijn bij aanraking. Bij infectie van naburige haarzakjes ontstaat er een pijnlijke ontsteking van het onderliggende weefsel.

Perifeer vaatlijden

Bij perifeer vaatlijden (pijn en kramp in de benen) vernauwen de kleine bloedvaten in de armen en benen, waardoor de zuurstoftoevoer naar de omliggende weefsels wordt belemmerd. Zuurstofarme spieren en cellen sterven hierdoor langzaam af, wat leidt tot scherpe pijnscheuten.

Psoriasis

Psoriasis is een auto-immuunziekte die ook de oksels kan aantasten. Hierbij verschijnen roodbruine huidplaques bedekt met schilferige huiduitslag. De symptomen van psoriasis zijn voor de meeste patiënten vaak zeer vervelend en pijnlijk, vooral bij blootstelling aan wrijving en vocht.

Psychische aandoeningen

In zeldzame gevallen kan okselpijn een symptoom zijn van een psychische aandoening, zoals een paniekstoornis of hypochondrie.

Reumatoïde artritis

Reumatoïde artritis is een chronische auto-immuunaandoening die zwelling en ontsteking van de inwendige weefsels van de gewrichten (gewrichtszwelling) en andere organen, waaronder mogelijk de oksels, kan veroorzaken.

Spierpijn

Overmatig gebruik van of letsel aan de borst- of armspieren kan pijn in de oksel veroorzaken. De pectoralis is een van de grote spieren van de borstkas die tot aan de schouders reikt. Schade aan deze spier kan ontstaan door trek- of hefbewegingen of tijdens het sporten. Ook kan schade optreden aan de coroacobrachialis (een spier in de bovenarm), die nodig is voor gooi- en duwbewegingen. Dit kan de okselregio gevoelig maken.

Suikerziekte (diabetes)

Diabetes mellitus kan leiden tot neuropathie of zenuwbeschadiging, wat branderige pijn in het getroffen lichaamsdeel veroorzaakt. Diabetische neuropathie (zenuwschade door diabetes met pijn aan verschillende lichaamsdelen) ontstaat vaak door onbehandelde en chronische diabetes.

Tattoo

Tijdens en na het zetten van een tattoo onder de oksel kan pijn optreden. Deze pijn verdwijnt meestal na verloop van tijd.

Tinea corporis (ringworm van het lichaam)

Tinea corporis (lichaamsschimmel) is een veelvoorkomende schimmelinfectie die de bovenste huidlaag bedekt met een rode, ringvormige huiduitslag. De oksel is vaak getroffen door dit type huiduitslag omdat de schimmel goed gedijt in warme gebieden. Ringwormschimmels gebruiken bovendien de keratine in het okselhaar als voedsel. Ringwormuitslag kan soms zeer pijnlijk zijn en leidt tot een ontstoken, jeukende (okseljeuk) en schilferige huid.

Trauma

Een stoot, val of andere verwonding aan de oksel kan pijn, zwelling en gevoeligheid veroorzaken. Overmatig rekken of belasten van de spieren in de oksel, bijvoorbeeld door sporten of zwaar tillen, kan eveneesn pijn en ontsteking veroorzaken.

Virale infecties

Enkele virale infecties kunnen 'saaie pijn' in de oksel veroorzaken, zoals:

• aids
• klierkoorts (virale infectie met keelpijn, gezwollen lymfeklieren, vermoeidheid en lichte koorts die vooral bij adolescenten en jongvolwassenen voorkomt)
• mazelen (virale infectieziekte die gepaard gaat met symptomen aan de ogen (oogbindvliesontsteking) en huiduitslag)
• tyfus (bacteriële infectie door besmette insectenbeten)
• waterpokken (virale infectie met algemene symptomen en huiduitslag)

Deze pijn kan gepaard gaan met andere symptomen zoals keelpijn, koorts en lichaamspijn.

Zenuwpijn

Bepaalde aandoeningen, zoals het syndroom van thoracic outlet, kunnen druk uitoefenen op de zenuwen in de oksel, wat pijn, tintelingen en gevoelloosheid kan veroorzaken. Daarnaast kan schade aan de zenuwen in de oksel door letsel, infectie of andere aandoeningen pijn, zwakte en gevoelloosheid veroorzaken.

Zwangerschap

Tijdens de vroege zwangerschap ervaren sommige vrouwen okselpijn in combinatie met borstpijn (gevoelige borsten). Okselpijn in de vroege zwangerschap is vaak gerelateerd aan hormonale veranderingen.

Andere oorzaken

Af en toe kan okselpijn een symptoom zijn van een zeldzame, ernstige aandoening, zoals:

• auto-immuunziekten: Aandoeningen zoals reumatoïde artritis en lupus kunnen gewrichtspijn en ontsteking veroorzaken, die zich kan uitbreiden naar de oksel
• de kattenkrabziekte (aandoening met huidletsels en gezwollen lymfeklieren)
• een aantal seksueel overdraagbare aandoeningen, zoals syfilis
• degeneratie van bindweefsel (bindweefseldegeneratie)
• HIV
• hormonale veranderingen: Schommelingen in hormoonspiegels, zoals tijdens de menstruatie, zwangerschap of menopauze, kunnen okselpijn veroorzaken.
• mastitis (ontsteking van het borstweefsel met pijn, afscheiding, roodheid, zwelling, vergrote lymfeklieren en knobbels in de oksel)
• schouderdislocatie
• sporotrichose (huidinfectie door schimmel met rode tot paarse bultjes op de huid)
• toxoplasmose (een parasitaire infectie die voorkomt in rauw vlees en kattenuitwerpselen en de ogen en hersenen aantast)
• tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen)
• vitaminetekorten: Een tekort aan bepaalde vitamines, zoals B12, kan zenuwbeschadiging en pijn in de oksel veroorzaken.

Ernstige symptomen bij pijn aan de oksels

Pijn aan de oksels kan soms gepaard gaan met ernstige symptomen, die vaak wijzen op een ernstigere aandoening. Als de patiënt één of meer van deze tekenen ervaart, is het belangrijk om onmiddellijk een arts te raadplegen.

• ademhalings- en slikproblemen
• constipatie of veranderde stoelgang
• een ernstig branderig gevoel
• een ongebruikelijke ontsteking van de huid
• een zwelling van meerdere lymfeklieren in het lichaam, zoals in de lies, het hoofd en de hals
• gevoelloosheid of een tintelend gevoel in de armen
• gezwollen lymfeklieren die minstens één of twee weken aanhouden zonder bekende oorzaak
• harde knobbels in de okselregio of in de lymfeklieren
• koorts en nachtelijk zweten
• onverklaarbaar gewichtsverlies
• onverklaarbare ernstige vermoeidheid
• pijn onder de rechteroksel die naar de borst uitstraalt (mogelijk een teken van een hart- en vaataandoening)
• pijn op de borst
• problemen met het bewegingsbereik van de armen of vingers
• spierzwakte in de arm
• uiterst pijnlijk okselgebied of lymfeklieren die bij aanraking zeer gevoelig zijn

Behandeling van pijn aan de oksel

Wanneer de oorzaak van de okselpijn is vastgesteld, is een passende behandeling noodzakelijk. Deze bestaat meestal uit zelfzorgmaatregelen, maar in sommige gevallen kan medische behandeling met medicatie of andere medische procedures vereist zijn.

Zelfzorg

Door enkele zelfzorgmaatregelen te treffen, kan okselpijn worden voorkomen of effectief behandeld.

• De oksel schoon houden voorkomt infecties
• Gebruik geen scheermes bij het scheren (dit kan verdere irritatie en wondjes of snijwonden veroorzaken)
• Een warm kompres op de lymfeklierzwelling kan de pijn verlichten
• IJs toepassen vermindert spierpijn
• Vermijd irriterende stoffen (zoals zepen en detergenten) en andere allergenen
• Draag loszittende kleding om schuurplekken te voorkomen
• Massage bevordert de bloedsomloop en vermindert de zwelling
• Vermijd overmatige blootstelling aan heet water of warm weer om zweten te voorkomen (zweten is niet goed bij geïrriteerde en pijnlijke oksels omdat dit bacteriegroei bevordert)
• Deel geen persoonlijke voorwerpen om bacteriële infecties te voorkomen
• Neem korte, lauwe baden en douches in plaats van warme baden
• Vermijd vet en kruidig voedsel
• Gebruik vette crèmes om extreme droge huid en gerelateerde huidaandoeningen te voorkomen (producten met glycerine of andere hydraterende eigenschappen zijn aanbevolen omdat ze de huid binnendringen)
• Zorg voor voldoende rust bij een infectie of ziekte
• Vrij verkrijgbare medicijnen zoals ibuprofen kunnen ontsteking en bijbehorende pijn verminderen

Professionele medische zorg

Enkele medicijnen kunnen de pijn in de oksel verlichten. De arts kan via topische (op de huid aangebrachte) corticosteroïden (sterke ontstekingsremmers), antimycotica (medicijnen tegen schimmelinfecties), antibiotica of medicinale crèmes de onderliggende huidaandoening behandelen die de okselpijn veroorzaakt. Okselpijn die gepaard gaat met kanker of kankerbehandelingen vereist behandeling met anti-inflammatoire geneesmiddelen (ontstekingsremmers) en pijnstillers. Verder zal de arts auto-immuunaandoeningen, zoals lupus en reumatoïde artritis, behandelen. Meestal vermindert de pijn in de oksel wanneer de symptomen van deze ziekten onder controle zijn.

Prognose is meestal goed

De vooruitzichten voor okselpijn zijn meestal goed, hoewel bij sommige ziekten die gepaard gaan met pijnlijke oksels soms levensbedreigende complicaties kunnen optreden.

Complicaties van een pijnlijk okselgebied

Vooral bij patiënten met een zwak immuunsysteem kunnen de lymfeklieren geïnfecteerd raken. Onbehandeld kunnen matige tot ernstige complicaties ontstaan, zoals abcesvorming en bacteriëmie.

Abces

In een niet eerder bestaande holte verzamelt zich pus met bacteriën. Abcesvorming komt vooral voor bij een overbelasting van een lymfeklier. Abcessen kunnen zeer pijnlijk zijn. De arts zal een kuur met antibiotica voorschrijven en het pus verwijderen door drainage.

Bacteriëmie

Bij bacteriëmie ontstaat een infectie van de bloedbaan, meestal door een onbehandelde bacteriële infectie van de lymfeklieren, wat kan leiden tot sepsis (bloedvergiftiging). Sepsis is levensbedreigend en vereist ziekenhuisopname. Zonder de juiste behandeling kan sepsis leiden tot orgaanfalen en uiteindelijk de dood.

Lees verder

• Tinea axillaris: Ringworm (schimmelinfectie) in oksels
• Okselgezwellen: Oorzaken, symptomen en behandeling
• Uitslag op de oksel (huidirritatie): Oorzaken en symptomen
• Puistjes onder oksels: Oorzaken van bultjes onder onderarmen
• Gezwollen oksels: Oorzaken en behandeling van okselzwelling