Okselgezwellen: Oorzaken, symptomen en behandeling

Een okselgezwel is een zwelling of bult die zich onder de arm bevindt. Deze zwelling kan diverse oorzaken hebben, variërend van onschadelijke tot ernstigere aandoeningen. De grootte van een okselgezwel kan variëren van een erwt tot de grootte van een golfbal. De gezwellen kunnen pijnlijk of pijnloos zijn, beweegbaar of vast, en mals of hard. Ze kunnen vergezeld gaan van andere symptomen. Hoewel veel gevallen goed kunnen worden beheerd met zelfzorgmaatregelen, is het soms nodig om medisch advies in te winnen. De arts zal verschillende diagnostische onderzoeken uitvoeren om de oorzaak vast te stellen en een passende behandeling voor te stellen.

• Auto-immuunaandoeningen
• Borstchirurgie
• Cysten of abcessen
• Fibrocystische borsten
• Hidradenitis suppurativa
• Infecties
• Ingegroeide haartjes
• Kattenkrabziekte
• Lymfangiomen
• Medische behandelingen
• Niet-infectieuze aandoeningen
• Opbouw van keratine
• Overproductie van talg
• Tumoren
• Goedaardig
• Kwaadaardig
• Wondjes
• Zwangerschap
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Wanneer medisch advies inwinnen

Auto-immuunaandoeningen

Auto-immuunaandoeningen kunnen leiden tot knobbels onder de oksels. Voorbeelden zijn:

• Systemische lupus erythematosus (aandoening die schade aan gewrichten en organen kan veroorzaken)
• Reumatoïde artritis (chronische auto-immuunaandoening die ontsteking van gewrichten en andere organen met zich meebrengt)
• Juveniele reumatoïde artritis

Borstchirurgie

Chirurgische ingrepen rond het borstgebied kunnen ook leiden tot knobbels onder de oksel. Voorbeelden zijn:

• Mastectomie (chirurgische verwijdering van de borst)
• Borstvergroting
• Knobbels onder de oksel na een borstoperatie kunnen soms wijzen op terugkerende borstkanker.

Cysten of abcessen

Cysten en abcessen onder de huid kunnen grote, pijnlijke knobbels onder de oksel veroorzaken, vaak door slecht scheren of het gebruik van antitranspiratiemiddelen. Deze bulten verdwijnen vaak met een ander merk producten. Bij aanhoudende problemen kan de arts besluiten tot chirurgie, liposuctie, of een injectie met corticosteroïden.

Fibrocystische borsten

Vrouwen die vlak voor de menstruatie knobbels in de borsten ervaren of last hebben van borstpijn door fibrocystische borstveranderingen, kunnen ook een gezwelachtig gevoel in de oksels ervaren als de aandoening zich uitbreidt naar het okselweefsel.

Hidradenitis suppurativa

Hidradenitis suppurativa is een chronische huidontsteking van de haarzakjes die pijnlijke knobbels onder de oksels of in de lies kan veroorzaken, vaak in verband met hormonale veranderingen.

Infecties

Lymfeklieren functioneren als filters voor ziektekiemen en kunnen opzwellen als reactie op infecties. Vergrote lymfeklieren in de oksel kunnen wijzen op:

• Een ontsteking van de arm of borst, zoals bij mastitis
• Ontstoken haarzakjes, zoals bij folliculitis
• Virale infecties zoals gordelroos, waterpokken, klierkoorts, en hiv/aids

Bij een virale infectie verdwijnen de gezwellen meestal met de infectie, hoewel vrij verkrijgbare geneesmiddelen kunnen helpen. Bij bacteriële infecties kan antibiotica nodig zijn.

Ingegroeide haartjes

Scheren kan leiden tot ingegroeide haartjes, wat soms knobbeltjes onder de oksels kan veroorzaken, vooral bij jongeren die net beginnen met scheren.

Kattenkrabziekte

Kattenkrabziekte is een bacteriële infectie die ontstaat na een krab of beet van een kat. Het resulteert vaak in een klein wondje dat lijkt op een insectenbeet, maar kan na enkele weken leiden tot zwellingen in de lymfeklieren, vaak in de nek of onder de oksels. Andere symptomen kunnen vermoeidheid, verlies van eetlust, hoofdpijn, huiduitslag, keelpijn, koorts en algemeen onwel zijn. Meestal herstelt de patiënt spontaan, maar soms zijn antibiotica nodig.

Lymfangiomen

Bij sommige mensen, vooral bij of kort na de geboorte, kunnen lymfangiomen ontstaan. Dit zijn goedaardige gezwellen die zich vaak in het hoofd, de nek of de mond bevinden, maar ook in de oksels kunnen voorkomen.

Medische behandelingen

Sommige medische behandelingen kunnen okselgezwellen veroorzaken, zoals:

Bijwerkingen van vaccinaties, waaronder:

• Pokken
• Tyfus
• Mazelen
• Bof
• Rubella
• Allergische reacties op penicilline of jodium
• Het gebruik van bepaalde medicijnen

Bij een allergische reactie kan de arts antihistaminica voorschrijven of de uitlokkende factor vermijden.

Niet-infectieuze aandoeningen

Okselknobbels kunnen ook ontstaan door niet-infectieuze aandoeningen zoals:

• Chronisch vermoeidheidssyndroom
• Allergische reacties
• Verspreiding van borstweefsel naar de oksel
• Trauma aan de schouder of onderarm
• Lymfatische obstructie

Opbouw van keratine

Opbouw van keratine kan leiden tot epidermoïdgezwellen. Deze goedaardige knobbeltjes komen vaak voor op het gezicht, de nek en de romp, maar kunnen ook op de oksels voorkomen. Ze zijn meestal pijnloos en vereisen geen behandeling, tenzij ze cosmetische problemen veroorzaken of geïnfecteerd raken.

Overactieve schildklier
Bij een overactieve schildklier, ook bekend als hyperthyreoïdie, kunnen okselknobbels ontstaan door zwelling van de klieren in de oksel.

Overproductie van talg

Stress of hormonale veranderingen tijdens menstruatie of zwangerschap kunnen leiden tot een overproductie van talg, wat kan resulteren in puistjes en knobbeltjes onder de oksels.

Tumoren

Goedaardig

Goedaardige tumoren zoals een lipoom (vetgezwel) of een fibroadenoom (gezwel van bindweefsel en epitheel) kunnen ook als knobbels onder de oksel verschijnen. Deze gezwellen vereisen meestal geen behandeling, tenzij ze pijn veroorzaken; in dat geval kan een warm kompres of pijnstillers helpen.

Kwaadaardig

Een okselgezwel kan ook wijzen op kwaadaardige aandoeningen zoals leukemie (bloedkanker), een lymfoom, een melanoom (huidkanker), borstkanker, of uitgezaaide kanker die de lymfeklieren heeft aangetast. Een niet-beweegbare en vaak pijnloze knobbel kan soms op kanker wijzen. Behandeling kan chirurgie in combinatie met chemotherapie en/of radiotherapie omvatten.

Wondjes

Wondjes door snijwonden of andere vormen van letsel kunnen een zwelling onder de oksel veroorzaken.

Zwangerschap

Zwangere vrouwen kunnen bulten onder de oksels ervaren door hormonale veranderingen en gezwollen lymfeklieren. Meestal verdwijnen deze gezwellen na de bevalling vanzelf.

Diagnose en onderzoeken

Om een okselgezwel te diagnosticeren, zal een arts de volgende stappen ondernemen:

• Medische geschiedenis en symptomen: De arts zal vragen stellen over de medische geschiedenis en symptomen. Dit omvat vragen over recente verwondingen, infecties, en veranderingen in de gezondheid.
• Lichamelijk onderzoek: Een lichamelijk onderzoek wordt uitgevoerd om de grootte, consistentie, en gevoeligheid van de knobbel te beoordelen. De arts zal ook controleren op andere symptomen zoals koorts of huiduitslag.
• Beeldvorming: Beeldvormende onderzoeken zoals een echografie, CT-scan, of MRI kunnen helpen om de aard van de zwelling beter te begrijpen en andere onderliggende aandoeningen uit te sluiten.
• Laboratoriumtesten: Bloedonderzoeken kunnen helpen bij het opsporen van infecties, ontstekingen, of andere afwijkingen. Een biopsie, waarbij een klein stukje weefsel wordt verwijderd, kan worden uitgevoerd als de arts vermoedt dat het gezwel kwaadaardig is.

Behandeling

De behandeling van een okselgezwel hangt af van de oorzaak:

• Infecties: Behandeling kan antibiotica of antivirale medicijnen omvatten. Voor ernstige gevallen kan een drain nodig zijn.
• Cysten of abcessen: Behandeling kan bestaan uit warme kompressen, pijnstillers, of in sommige gevallen een chirurgische ingreep om de cyste of abces te verwijderen.
• Auto-immuunaandoeningen: Behandeling kan bestaan uit corticosteroïden of andere medicijnen om de ontsteking te verminderen.
• Tumoren: Behandeling kan chirurgie, chemotherapie, en/of radiotherapie omvatten, afhankelijk van de aard en het stadium van de tumor.
• Hidradenitis suppurativa: Behandeling kan bestaan uit antibiotica, ontstekingsremmers, en soms chirurgische ingrepen.
• Fibrocystische borsten: Vaak is geen behandeling nodig, maar in sommige gevallen kunnen veranderingen in de levensstijl of medicatie helpen om de symptomen te verlichten.
• Algemene zelfzorg: Voor veel goedaardige gezwellen zijn zelfzorgmaatregelen zoals warme kompressen, pijnstillers, en het vermijden van irriterende stoffen vaak voldoende.

Wanneer medisch advies inwinnen

Patiënten dienen onmiddellijk medische hulp in te schakelen als één van de volgende symptomen aanwezig zijn:

• Een snel groeiende knobbel
• Een knobbel die gepaard gaat met koorts, gewichtsverlies, of nachtzweten
• Pijnlijke, harde, en niet-beweegbare gezwellen
• Gezwellen die gepaard gaan met ernstige symptomen zoals kortademigheid, aanhoudende koorts, of een algemeen onwel gevoel

Het is altijd beter om voorzichtig te zijn en de arts te raadplegen voor een nauwkeurige diagnose en behandeling.

Lees verder

• Okselpijn: Oorzaken en symptomen van pijn aan oksel(gebied)
• Tinea axillaris: Ringworm (schimmelinfectie) in oksels
• Uitslag op de oksel (huidirritatie): Oorzaken en symptomen
• Puistjes onder oksels: Oorzaken van bultjes onder onderarmen
• Jeuk onder de oksels: Oorzaken, symptomen en behandeling